ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ทฤษฎี"

เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม

ในบรรทัด

รุ่นแก้ไขปัจจุบันเมื่อ 08:22, 18 มีนาคม 2567

ทฤษฎี (อังกฤษ: theory) คือ สมมติฐานที่ได้รับการตรวจสอบและทดลองหลายครั้งหลายหนจนสามารถอธิบายข้อเท็จจริงสามารถคาดคะเนทำนายเหตุการณ์ทั่วๆไป ที่เกี่ยวข้องกับปรากฏการณ์นั้นอย่างถูกต้อง และมีเหตุผลเป็นที่ยอมรับของคนทั่วไป จึงเป็นผลให้สมมติฐานกลายเป็นทฤษฎี เช่น ทฤษฎีเซลล์ (Cell theory) ทฤษฏีวิวัฒนาการ (the evolution theory) เป็นต้น หรือ คือกลุ่มความสัมพันธ์ของแนวคิดคำนิยาม และองค์ประกอบต่าง ๆ ที่ใช้อธิบายลักษณะของปรากฏการณ์หนึ่ง และชี้ให้เห็นถึงความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรต่าง ๆ โดยมีจุดมุ่งหมายที่จะอธิบายหรือคาดเดาปรากฏการณ์นั้น

ความหมายในทางวิทยาศาสตร์

ในทางวิทยาศาสตร์นั้น ทฤษฎี มีความหมายว่าชุดของความคิดรวบยอด (a set of concepts), ชุดของข้อเสนอ (a set of propositions) และชุดของการสร้าง (a set of construct) ทฤษฎีเป็นข้ออธิบายที่มีรากฐานอยู่บนความรู้ชุดหนึ่ง สามารถพิสูจน์ ทดลองได้ มีความสมเหตุสมผล และสามารถใช้นำมาคาดการณ์ได้ โดยลักษณะสำคัญของทฤษฎีในทางวิทยาศาสตร์มี 5 ข้อ คือ

เป็นกฎเกณฑ์ที่มีความเป็นนามธรรม (abstract rule)
สามารถอธิบายได้เป็นการทั่วไป (generalized)
สามารถพิสูจน์ และทดสอบได้ (testability)
ผลที่ได้จากการพิสูจน์ และทดสอบมีความเที่ยงตรง (validity)
มีความน่าเชื่อถือเนื่องจากผ่าน การพิสูจน์และทดสอบมาแล้ว (reliability) ^[1]

ความหมายในทางสังคมศาสตร์

ในทางสังคมศาสตร์ไมเคิล โอคชอตต์ (Michael Joseph Oakeshott) นักปรัชญาและทฤษฎีการเมืองชาวอังกฤษ ได้พยายามจะทำความเข้าใจคำว่าทฤษฎี โดยการวิเคราะห์ผ่านรากของคำในภาษากรีก โบราณโดย โอคชอตต์กล่าวถึงคำในภาษากรีก 5 คำ คือ θέα (théa), θεορηιν (theorein), θεωρός (theorós), θεωρία (theoría) และ θεώρημα (theórema) โดยโอคชอตต์อธิบายว่า^[2]

Théa หมายความว่า “สิ่งที่ถูกมองเห็น, การถูกมอง, การปรากฏขึ้น”
Theorein หมายความว่า “กริยาอาการของการมอง, กริยาการสำรวจในสิ่งที่เกิดขึ้น (théa)”
Theorós หมายความว่า “ผู้พิจารณา ผู้ที่ทำกริยาของการมอง (theorein) และตั้งคำถามกับตนเองเพื่อพยายามเข้าใจในสิ่งที่เกิดขึ้น (theoría) นั้น”
Theoría หมายความว่า “การพยายามเข้าใจในสิ่งนั้นๆ หรือสิ่งที่เกิดขึ้น”
Theórema หมายความว่า “สิ่งที่ผู้มอง (theorós) สรุปขึ้นว่าสิ่งที่ผู้มองมองเห็น (théa) นั้นคืออะไร

อ้างอิง

↑ ชมรมพัฒนาสังคม. ทฤษฎีสังคม (Social Theory). กรุงเทพฯ : ชมรมพัฒนาสังคม คณะพัฒนาสังคม สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์, 2534, น. 7 – 8.
↑ Michael Oakeshott, “What is Political Theory,” in Michael Oakshott. What is History? And Other Essays. (Michael Oakeshott: Selected Writings) (v. 1). Luke O’ Sullivan (ed.) UK : Imprint Academic, 2004, p. 391.

บทความนี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล

หมายเหตุ: ขอแนะนำให้จัดหมวดหมู่โครงให้เข้ากับเนื้อหาของบทความ (ดูเพิ่มที่ วิกิพีเดีย:โครงการจัดหมวดหมู่โครงที่ยังไม่สมบูรณ์)

[1] ชมรมพัฒนาสังคม. ทฤษฎีสังคม (Social Theory). กรุงเทพฯ : ชมรมพัฒนาสังคม คณะพัฒนาสังคม สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์, 2534, น. 7 – 8.

[2] Michael Oakeshott, “What is Political Theory,” in Michael Oakshott. What is History? And Other Essays. (Michael Oakeshott: Selected Writings) (v. 1). Luke O’ Sullivan (ed.) UK : Imprint Academic, 2004, p. 391.

[1]

[2]

@@ บรรทัด 1: / บรรทัด 1: @@
+{{แถบด้านข้างญาณวิทยา}}
 {{ต้องการอ้างอิง}}
 '''ทฤษฎี''' ({{lang-en|theory}}) คือ สมมติฐานที่ได้รับการตรวจสอบและทดลองหลายครั้งหลายหนจนสามารถอธิบาย[[ข้อเท็จจริง]]สามารถคาดคะเนทำนายเหตุการณ์ทั่วๆไป ที่เกี่ยวข้องกับปรากฏการณ์นั้นอย่างถูกต้อง และมีเหตุผลเป็นที่ยอมรับของคนทั่วไป จึงเป็นผลให้สมมติฐานกลายเป็นทฤษฎี เช่น [[ทฤษฎีเซลล์]] (Cell theory) [[ทฤษฏีวิวัฒนาการ]] (the evolution theory) เป็นต้น หรือ คือกลุ่มความสัมพันธ์ของแนวคิดคำนิยาม และองค์ประกอบต่าง ๆ ที่ใช้อธิบายลักษณะของปรากฏการณ์หนึ่ง และชี้ให้เห็นถึงความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรต่าง ๆ โดยมีจุดมุ่งหมายที่จะอธิบายหรือคาดเดาปรากฏการณ์นั้น
@@ บรรทัด 8: / บรรทัด 9: @@
 * สามารถพิสูจน์ และทดสอบได้ (testability)
 * ผลที่ได้จากการพิสูจน์ และทดสอบมีความเที่ยงตรง (validity)
-* มีความน่าเชื่อถือเนื่องจากผ่านการพิสูจน์ และทดสอบมาแล้ว (reliability) <ref>ชมรมพัฒนาสังคม. ทฤษฎีสังคม (Social Theory). กรุงเทพฯ : ชมรมพัฒนาสังคม คณะพัฒนาสังคม สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์, 2534, น. 7 – 8. </ref>
+* มีความน่าเชื่อถือเนื่องจากผ่าน การพิสูจน์และทดสอบมาแล้ว (reliability) <ref>ชมรมพัฒนาสังคม. ทฤษฎีสังคม (Social Theory). กรุงเทพฯ : ชมรมพัฒนาสังคม คณะพัฒนาสังคม สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์, 2534, น. 7 – 8. </ref>
 == ความหมายในทางสังคมศาสตร์ ==
-ในทางสังคมศาสตร์ไมเคิล โอคชอตต์ (Michael Joseph Oakeshott) นักปรัชญาและทฤษฎีการเมืองชาวอังกฤษ ได้พยายามจะทำความเข้าใจคำว่าทฤษฎี โดยการวิเคราะห์ผ่านรากของคำในภาษากรีกโบราณโดย โอคชอตต์กล่าวถึงคำในภาษากรีก 5 คำ คือ θέα (théa), θεορηιν (theorein), θεωρός (theorós), θεωρία (theoría) และ θεώρημα (theórema) โดยโอคชอตต์อธิบายว่า<ref>Michael Oakeshott, “What is Political Theory,” in Michael Oakshott. What is History? And Other Essays. (Michael Oakeshott: Selected Writings) (v. 1). Luke O’ Sullivan (ed.) UK : Imprint Academic, 2004, p. 391.</ref>
+ในทางสังคมศาสตร์ไมเคิล โอคชอตต์ (Michael Joseph Oakeshott) นักปรัชญาและทฤษฎีการเมืองชาวอังกฤษ ได้พยายามจะทำความเข้าใจคำว่าทฤษฎี โดยการวิเคราะห์ผ่านรากของคำในภาษากรีก โบราณโดย โอคชอตต์กล่าวถึงคำในภาษากรีก 5 คำ คือ θέα (théa), θεορηιν (theorein), θεωρός (theorós), θεωρία (theoría) และ θεώρημα (theórema) โดยโอคชอตต์อธิบายว่า<ref>Michael Oakeshott, “What is Political Theory,” in Michael Oakshott. What is History? And Other Essays. (Michael Oakeshott: Selected Writings) (v. 1). Luke O’ Sullivan (ed.) UK : Imprint Academic, 2004, p. 391.</ref>
 * Théa หมายความว่า “สิ่งที่ถูกมองเห็น, การถูกมอง, การปรากฏขึ้น”
-* Theorein หมายความว่า “กริยาอาการของการมอง, กริยาการสำรวจในสิ่งที่เกิดขึ้น (théa)”
+* Theorein หมายความว่า “กริยาอาการของการมอง, กริยาการสำรวจในสิ่งที่เกิดขึ้น   (théa)”
 * Theorós หมายความว่า “ผู้พิจารณา ผู้ที่ทำกริยาของการมอง (theorein) และตั้งคำถามกับตนเองเพื่อพยายามเข้าใจในสิ่งที่เกิดขึ้น (theoría) นั้น”
 * Theoría หมายความว่า “การพยายามเข้าใจในสิ่งนั้นๆ หรือสิ่งที่เกิดขึ้น”
@@ บรรทัด 21: / บรรทัด 22: @@
 {{รายการอ้างอิง}}
+[[หมวดหมู่:ภววิทยา]]
+[[หมวดหมู่:คำศัพท์คณิตศาสตร์]]
 [[หมวดหมู่:ทฤษฎี| ]]
 [[หมวดหมู่:ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์]]
 {{โครง}}
-[[an:Teoría]]
-[[ar:نظرية]]
-[[az:Nəzəriyyə]]
-[[bg:Теория]]
-[[bn:তত্ত্ব]]
-[[bs:Teorija]]
-[[ca:Teoria]]
-[[ckb:بیردۆز]]
-[[cs:Teorie]]
-[[da:Teori]]
-[[de:Theorie]]
-[[el:Θεωρία]]
-[[en:Theory]]
-[[eo:Teorio]]
-[[es:Teoría]]
-[[et:Teooria]]
-[[fa:نظریه]]
-[[fi:Teoria]]
-[[fr:Théorie]]
-[[gl:Teoría científica]]
-[[he:תאוריה]]
-[[hi:सिद्धांत]]
-[[hr:Teorija]]
-[[ht:Teyori]]
-[[id:Teori]]
-[[io:Teorio]]
-[[is:Kenning]]
-[[it:Teoria]]
-[[ja:理論]]
-[[kk:Теория]]
-[[ko:이론]]
-[[ku:Bîrdozî]]
-[[ky:Теория]]
-[[lt:Teorija]]
-[[lv:Teorija]]
-[[mk:Теорија]]
-[[mn:Онол]]
-[[nl:Theorie]]
-[[nn:Teori]]
-[[no:Teori]]
-[[pl:Teoria]]
-[[pt:Teoria]]
-[[qu:Ñasa]]
-[[ro:Teorie]]
-[[ru:Теория]]
-[[rue:Теорія]]
-[[sh:Teorija]]
-[[simple:Theory]]
-[[sk:Teória]]
-[[sl:Teorija]]
-[[sq:Teoria]]
-[[sr:Теорија]]
-[[sv:Teori]]
-[[te:సిద్ధాంతము]]
-[[tr:Kuram]]
-[[uk:Теорія]]
-[[ur:نظریہ]]
-[[uz:Nazariya]]
-[[vi:Lý thuyết]]
-[[yi:טעאריע]]
-[[zh:理論]]