ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ปฏิทินสุริยคติไทย"
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8 |
|||
(ไม่แสดง 30 รุ่นระหว่างกลางโดยผู้ใช้ 16 คน) | |||
บรรทัด 1: | บรรทัด 1: | ||
⚫ | '''ปฏิทินสุริยคติไทย''' คือ[[ปฏิทิน]]อย่างเป็นทางการของ[[ประเทศไทย]]ในปัจจุบัน เป็นระบบ[[ปฏิทินสุริยคติ]]อ้างวันเดือนปีตรงตาม[[ปฏิทินกริกอเรียน]]ที่มีจำนวน[[วัน]] 365 หรือ 366 วันในแต่ละปี โดยปรับเปลี่ยนจาก[[ปฏิทินจันทรคติไทย]]เดิมเมื่อ [[พ.ศ. 2431]] (จุลศักราช 1240) ในสมัย[[รัชกาลที่ 5]] ชื่อเดือนในภาษาไทยทั้งสิบสองในปฏิทินตั้งชื่อโดย[[กรมพระยาเทววงศ์วโรปการ]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | '''ปฏิทินสุริยคติไทย''' คือ[[ปฏิทิน]]อย่างเป็นทางการของ[[ประเทศไทย]]ในปัจจุบัน เป็นระบบ[[ปฏิทินสุริยคติ]]อ้างวันเดือนปีตรงตาม[[ปฏิทิน |
||
⚫ | |||
ต้นยุคอ้างอิงของ[[ปีพุทธศักราช|พุทธศักราช]]แบบไทยจะช้ากว่าแบบอื่นไป 1 ปี โดยแบบไทยนับปีหลังจากพระพุทธเจ้าปรินิพพานไปแล้ว 1 ปี พ.ศ. 1 คือเริ่มนับตั้งแต่วันที่ 1 มีนาคม 545 ปี ก่อน ค.ศ. (เทียบกับประเทศอื่นที่นับปีที่พระพุทธเจ้าปรินิพพานเป็น พ.ศ. 1 คือเริ่มจากวันที่ 13 พฤษภาคม 544 ปี ก่อน ค.ศ. หรือขึ้น 15 ค่ำเดือนวิสาขะ อัญจนศก 148)<ref name=my-1-38>Kala Vol. 1 2006: 38</ref> ดังนั้น หากปฏิทินไทยเป็น พ.ศ. 2400 พ.ศ. แบบลังกาจะเป็น 2401 |
|||
ใน[[ปฏิทินไทย]]จะมีการแสดงปีปฏิทินสุริยคติไทยเป็นหลักแสดงในรูปแบบ[[ปีพุทธศักราช]] และในหลายปฏิทินมักจะมีการแสดง[[วันพระ]] วันข้างขึ้น ข้างแรม ปีจีน และ[[คริสต์ศักราช]]คู่กัน |
|||
⚫ | ในสมัยก่อน ปฏิทินสุริยคติไทยและปฏิทินสุริยคติสากล นับเดือนที่เปลี่ยนศักราชไม่เหมือนกัน กล่าวคือ ไทยจะเปลี่ยนศักราชในวันที่ 1 เมษายน ในขณะที่สากลจะเปลี่ยนในวันที่ 1 มกราคม ทำให้พุทธศักราชและ[[คริสต์ศักราช]]คาบเกี่ยวกัน โดยที่สามเดือนแรกในคริสต์ศักราช (มกราคม กุมภาพันธ์ มีนาคม) จะตรงกับพุทธศักราชก่อนหน้า เช่น ค.ศ. 1900 สามเดือนแรกจะตรงกับ พ.ศ. 2442 และเดือนอื่น ๆ จะตรงกับ พ.ศ. 2443 |
||
ใน[[ปฏิทินไทย]]ซึ่งใช้รูปแบบ[[ปีพุทธศักราช]]ในการนับศักราชนั้น ความจริงคือ[[ปีพุทธศักราช|พุทธศักราช]]แบบไทยจะน้อยกว่า[[ปีพุทธศักราช|พุทธศักราช]]แบบลังกา(นับปีที่พระพุทธเจ้าปรินิพพานเป็น[[ปีพุทธศักราช|พุทธศักราช]] 1) อยู่ 1 ปี เช่น [[ปฏิทินไทย]]เป็น[[ปีพุทธศักราช|พุทธศักราช]] 2400 [[ปีพุทธศักราช|พุทธศักราช]]แบบลังกาจะเป็น 2401 |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
{{สถานีย่อยวิกิซอร์ซ|เวลาในประเทศไทย}} |
|||
⚫ | ในสมัยก่อน |
||
ในสมัย[[จอมพล ป. พิบูลสงคราม]] เป็น[[นายกรัฐมนตรี]] ได้ประกาศเปลี่ยน[[วันขึ้นปีใหม่]]ไปเป็น 1 มกราคม ให้เทียบเท่ากับสากล โดยเริ่มใช้ตั้งแต่ พ.ศ. 2484 เป็นต้นไป จึงทำให้ พ.ศ. 2483 เหลือเพียงแค่ 9 เดือน (เมษายน - ธันวาคม) ดังแสดงในแผนภาพ |
ในสมัย[[จอมพล ป. พิบูลสงคราม]] เป็น[[นายกรัฐมนตรี]] ได้ประกาศเปลี่ยน[[วันขึ้นปีใหม่]]ไปเป็น 1 มกราคม ให้เทียบเท่ากับสากล โดยเริ่มใช้ตั้งแต่ พ.ศ. 2484 เป็นต้นไป จึงทำให้ พ.ศ. 2483 เหลือเพียงแค่ 9 เดือน (เมษายน - ธันวาคม) ดังแสดงในแผนภาพ |
||
บรรทัด 72: | บรรทัด 70: | ||
|} |
|} |
||
== รัตนโกสินทรศก == |
|||
== รัตนโกสินทร์ศก == |
|||
'''รัตนโกสินทรศก''' ตัวย่อ '''ร.ศ.''' ({{lang-en|Rattanakosin era}}) เป็น[[ศักราช]]ซึ่งมีจุดเริ่มยุคคือปีก่อตั้ง[[กรุงรัตนโกสินทร์]] เริ่มใช้ครั้งแรกเมื่อ[[จุลศักราช]] 1250<ref name="สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ">[https://web.archive.org/web/20080430075311/http://www.culture.go.th/knowledge/vid/newyear/04.htm ความรู้เรื่องศักราชที่ใช้ในหนังสือไทย] จากเว็บสำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ</ref> (พ.ศ. 2324) และวันเริ่มต้นปีคือวันที่ 1 เมษายน ซึ่ง[[พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]]ทรงกำหนดให้เป็น[[วันขึ้นปีใหม่]]และประกาศใช้รัตนโกสินทรศกอย่างเป็นทางการ จนกระทั่งในสมัย[[พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว]]ทรงเล็งเห็นประโยชน์และสะดวกในการใช้พุทธศักราชอ้างอิงประวัติศาสตร์ จึงได้มีการยกเลิกการใช้งานรัตนโกสินทรศกตามประกาศเมื่อวันที่ 21 กุมภาพันธ์ 2455 โดยหนังสือราชการทั้งหมดได้เปลี่ยนมาใช้[[พุทธศักราช]]แทน<ref name="สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ" /> |
'''รัตนโกสินทรศก''' ตัวย่อ '''ร.ศ.''' ({{lang-en|Rattanakosin era}}) เป็น[[ศักราช]]ซึ่งมีจุดเริ่มยุคคือปีก่อตั้ง[[กรุงรัตนโกสินทร์]] เริ่มใช้ครั้งแรกเมื่อ[[จุลศักราช]] 1250<ref name="สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ">[https://web.archive.org/web/20080430075311/http://www.culture.go.th/knowledge/vid/newyear/04.htm ความรู้เรื่องศักราชที่ใช้ในหนังสือไทย] จากเว็บสำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ</ref> (พ.ศ. 2324) และวันเริ่มต้นปีคือวันที่ 1 เมษายน ซึ่ง[[พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]]ทรงกำหนดให้เป็น[[วันขึ้นปีใหม่]]และประกาศใช้รัตนโกสินทรศกอย่างเป็นทางการ จนกระทั่งในสมัย[[พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว]]ทรงเล็งเห็นประโยชน์และสะดวกในการใช้พุทธศักราชอ้างอิงประวัติศาสตร์ จึงได้มีการยกเลิกการใช้งานรัตนโกสินทรศกตามประกาศเมื่อวันที่ 21 กุมภาพันธ์ 2455 โดยหนังสือราชการทั้งหมดได้เปลี่ยนมาใช้[[พุทธศักราช]]แทน<ref name="สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ" /> |
||
บรรทัด 78: | บรรทัด 76: | ||
[[ไฟล์:August2004rs.png|thumb|ตัวอย่างปฏิทินไทย เดือนสิงหาคม 2547]] |
[[ไฟล์:August2004rs.png|thumb|ตัวอย่างปฏิทินไทย เดือนสิงหาคม 2547]] |
||
ในปฏิทินสุริยคติไทยใช้จำนวนเดือน 12 เดือน ตามปฏิทิน |
ในปฏิทินสุริยคติไทยใช้จำนวนเดือน 12 เดือน ตามปฏิทินกริกอเรียน โดยจำนวนวันในแต่ละเดือนได้อ้างอิงตามเช่นเดียวกันโดยในแต่ละเดือนจะมีจำนวนวันตั้งแต่ปี 28-31 วัน ชื่อเดือนทรงตั้งโดยกรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ โดยทรงใช้ตำรา[[จักรราศี]] ซึ่งแสดง[[การโคจร]]ของ[[ดาวเคราะห์]]รอบ[[ดวงอาทิตย์]]ในหนึ่งปีตามวิชา[[โหราศาสตร์]] โดยทรงนำคำสองคำมา[[สนธิ]]กัน คำต้นเป็นชื่อ[[ราศี]]ที่ปรากฏในช่วงเวลานั้นรวมกับคำว่า "อาคม" หรือ "อายน" ที่หมายถึง "การมาถึง" โดยได้ระบุวันอย่างชัดเจนโดยคำว่า "คม" สำหรับเดือนที่มี 31 วัน และคำว่า "ยน" สำหรับเดือนที่มี 30 วัน ยกเว้นเดือนกุมภาพันธ์ที่มี 28 หรือ 29 วัน ถ้าเป็น[[ปีอธิกสุรทิน]]<ref>สุชาฎา ประพันธ์วงศ์. "กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ ผู้ตั้งชื่อเดือนของไทย". หนังสือพิมพ์มติชน วันที่ 17 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2549 ปีที่ 29 ฉบับที่ 10205 <br>ข้อมูลออนไลน์สามารถดูได้ที่ [http://www4.eduzones.com/nuihappy/3396 เว็บไซต์ Eduzones] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110721211212/http://www4.eduzones.com/nuihappy/3396 |date=2011-07-21 }}</ref> |
||
{|class="wikitable" |
{|class="wikitable" |
||
บรรทัด 110: | บรรทัด 108: | ||
== วันในสัปดาห์ == |
== วันในสัปดาห์ == |
||
ในปฏิทินสุริยคติวันในสัปดาห์ตามปฏิทิน |
ในปฏิทินสุริยคติวันในสัปดาห์ตามปฏิทินกริกอเรียนเช่นกันโดยในแต่ละ[[สัปดาห์]]จะประกอบไปด้วย 7 [[วัน]] ซึ่งเริ่มต้นสัปดาห์ด้วยวันอาทิตย์ |
||
{|class="wikitable" |
{|class="wikitable" |
||
บรรทัด 136: | บรรทัด 134: | ||
{{ปฏิทินไทย}} |
{{ปฏิทินไทย}} |
||
⚫ | |||
[[หมวดหมู่:ปฏิทิน|สุริยคติไทย]] |
[[หมวดหมู่:ปฏิทิน|สุริยคติไทย]] |
รุ่นแก้ไขปัจจุบันเมื่อ 23:27, 14 มิถุนายน 2567
ปฏิทินสุริยคติไทย คือปฏิทินอย่างเป็นทางการของประเทศไทยในปัจจุบัน เป็นระบบปฏิทินสุริยคติอ้างวันเดือนปีตรงตามปฏิทินกริกอเรียนที่มีจำนวนวัน 365 หรือ 366 วันในแต่ละปี โดยปรับเปลี่ยนจากปฏิทินจันทรคติไทยเดิมเมื่อ พ.ศ. 2431 (จุลศักราช 1240) ในสมัยรัชกาลที่ 5 ชื่อเดือนในภาษาไทยทั้งสิบสองในปฏิทินตั้งชื่อโดยกรมพระยาเทววงศ์วโรปการ
พุทธศักราช
[แก้]ประเทศไทยเริ่มใช้พุทธศักราชในระบบราชการตั้งแต่ พ.ศ. 2456 โดยนำปฏิทินสุริยคติมาใช้[1]
ต้นยุคอ้างอิงของพุทธศักราชแบบไทยจะช้ากว่าแบบอื่นไป 1 ปี โดยแบบไทยนับปีหลังจากพระพุทธเจ้าปรินิพพานไปแล้ว 1 ปี พ.ศ. 1 คือเริ่มนับตั้งแต่วันที่ 1 มีนาคม 545 ปี ก่อน ค.ศ. (เทียบกับประเทศอื่นที่นับปีที่พระพุทธเจ้าปรินิพพานเป็น พ.ศ. 1 คือเริ่มจากวันที่ 13 พฤษภาคม 544 ปี ก่อน ค.ศ. หรือขึ้น 15 ค่ำเดือนวิสาขะ อัญจนศก 148)[2] ดังนั้น หากปฏิทินไทยเป็น พ.ศ. 2400 พ.ศ. แบบลังกาจะเป็น 2401
ในสมัยก่อน ปฏิทินสุริยคติไทยและปฏิทินสุริยคติสากล นับเดือนที่เปลี่ยนศักราชไม่เหมือนกัน กล่าวคือ ไทยจะเปลี่ยนศักราชในวันที่ 1 เมษายน ในขณะที่สากลจะเปลี่ยนในวันที่ 1 มกราคม ทำให้พุทธศักราชและคริสต์ศักราชคาบเกี่ยวกัน โดยที่สามเดือนแรกในคริสต์ศักราช (มกราคม กุมภาพันธ์ มีนาคม) จะตรงกับพุทธศักราชก่อนหน้า เช่น ค.ศ. 1900 สามเดือนแรกจะตรงกับ พ.ศ. 2442 และเดือนอื่น ๆ จะตรงกับ พ.ศ. 2443
ในสมัยจอมพล ป. พิบูลสงคราม เป็นนายกรัฐมนตรี ได้ประกาศเปลี่ยนวันขึ้นปีใหม่ไปเป็น 1 มกราคม ให้เทียบเท่ากับสากล โดยเริ่มใช้ตั้งแต่ พ.ศ. 2484 เป็นต้นไป จึงทำให้ พ.ศ. 2483 เหลือเพียงแค่ 9 เดือน (เมษายน - ธันวาคม) ดังแสดงในแผนภาพ
เดือน | ม.ค. | ธ.ค. | ม.ค. | ธ.ค. | ม.ค. | ธ.ค. | ม.ค. | ธ.ค. | ||||||||
ลำดับเดือน | 1 | 12 | 1 | 12 | 1 | 12 | 1 | 12 | ||||||||
คริสต์ศักราช | 1939 | 1940 | 1941 | 1942 | ||||||||||||
พุทธศักราช | 2481 | 2482 | 2483 | 2484 | 2485 | |||||||||||
ลำดับเดือนไทย | 12 | 1 | 12 | 1 | 9 | 1 | 12 | 1 | 12 | |||||||
เดือนไทย | มี.ค. | เม.ย. | มี.ค. | เม.ย. | ธ.ค. | ม.ค. | ธ.ค. | ม.ค. | ธ.ค. |
รัตนโกสินทรศก
[แก้]รัตนโกสินทรศก ตัวย่อ ร.ศ. (อังกฤษ: Rattanakosin era) เป็นศักราชซึ่งมีจุดเริ่มยุคคือปีก่อตั้งกรุงรัตนโกสินทร์ เริ่มใช้ครั้งแรกเมื่อจุลศักราช 1250[3] (พ.ศ. 2324) และวันเริ่มต้นปีคือวันที่ 1 เมษายน ซึ่งพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงกำหนดให้เป็นวันขึ้นปีใหม่และประกาศใช้รัตนโกสินทรศกอย่างเป็นทางการ จนกระทั่งในสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงเล็งเห็นประโยชน์และสะดวกในการใช้พุทธศักราชอ้างอิงประวัติศาสตร์ จึงได้มีการยกเลิกการใช้งานรัตนโกสินทรศกตามประกาศเมื่อวันที่ 21 กุมภาพันธ์ 2455 โดยหนังสือราชการทั้งหมดได้เปลี่ยนมาใช้พุทธศักราชแทน[3]
เดือน
[แก้]ในปฏิทินสุริยคติไทยใช้จำนวนเดือน 12 เดือน ตามปฏิทินกริกอเรียน โดยจำนวนวันในแต่ละเดือนได้อ้างอิงตามเช่นเดียวกันโดยในแต่ละเดือนจะมีจำนวนวันตั้งแต่ปี 28-31 วัน ชื่อเดือนทรงตั้งโดยกรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ โดยทรงใช้ตำราจักรราศี ซึ่งแสดงการโคจรของดาวเคราะห์รอบดวงอาทิตย์ในหนึ่งปีตามวิชาโหราศาสตร์ โดยทรงนำคำสองคำมาสนธิกัน คำต้นเป็นชื่อราศีที่ปรากฏในช่วงเวลานั้นรวมกับคำว่า "อาคม" หรือ "อายน" ที่หมายถึง "การมาถึง" โดยได้ระบุวันอย่างชัดเจนโดยคำว่า "คม" สำหรับเดือนที่มี 31 วัน และคำว่า "ยน" สำหรับเดือนที่มี 30 วัน ยกเว้นเดือนกุมภาพันธ์ที่มี 28 หรือ 29 วัน ถ้าเป็นปีอธิกสุรทิน[4]
ชื่อไทย | อักษรย่อ | คำอ่าน | รากศัพท์ | ความหมาย |
---|---|---|---|---|
มกราคม | ม.ค. | มะ-กะ-รา-คม | มกร + อาคม | การมาถึงของราศีมกร |
กุมภาพันธ์ | ก.พ. | กุม-พา-พัน | กุมภ + อาพันธ์ | การมาถึงของราศีกุมภ์ |
มีนาคม | มี.ค. | มี-นา-คม | มีน + อาคม | การมาถึงของราศีมีน |
เมษายน | เม.ย. | เม-สา-ยน | มษ + อายน | การมาถึงของราศีเมษ |
พฤษภาคม | พ.ค. | พฺรึด-สะ-พา-คม | พฤษภ + อาคม | การมาถึงของราศีพฤษภ |
มิถุนายน | มิ.ย. | มิ-ถุ-นา-ยน | มิถุน + อายน | การมาถึงของราศีมิถุน |
กรกฎาคม | ก.ค. | กะ-ระ-กะ-ดา-คม | กรกฎ + อาคม | การมาถึงของราศีกรกฎ |
สิงหาคม | ส.ค. | สิง-หา-คม | สิงห + อาคม | การมาถึงของราศีสิงห์ |
กันยายน | ก.ย. | กัน-ยา-ยน | กันย + อายน | การมาถึงของราศีกันย์ |
ตุลาคม | ต.ค. | ตุ-ลา-คม | ตุล + อาคม | การมาถึงของราศีตุล |
พฤศจิกายน | พ.ย. | พฺรึด-สะ-จิ-กา-ยน | พฤศจิก + อายน | การมาถึงของราศีพิจิก |
ธันวาคม | ธ.ค. | ทัน-วา-คม | ธนู + อาคม | การมาถึงของราศีธนู |
วันในสัปดาห์
[แก้]ในปฏิทินสุริยคติวันในสัปดาห์ตามปฏิทินกริกอเรียนเช่นกันโดยในแต่ละสัปดาห์จะประกอบไปด้วย 7 วัน ซึ่งเริ่มต้นสัปดาห์ด้วยวันอาทิตย์
ชื่อไทย | คำอ่าน | ชื่อทางโหร | สีประจำวัน | สีประจำวัน ตามตำราสวัสดิรักษา |
---|---|---|---|---|
อาทิตย์ | อา-ทิด | อาทิจวาร (อ) | ██ สีแดง | ██ สีแดง |
จันทร์ | จัน | จันทรวาร (จ) | ██ สีเหลือง | ██ สีนวลขาว |
อังคาร | อัง-คาน | ภุมวาร (ภ) | ██ สีชมพู | ██ สีม่วงคราม |
พุธ | พุด | วุธวาร (ว) | ██ สีเขียว | ██ สีแสด |
พฤหัสบดี | พะ-รึ-หัด-สะ-บอ-ดี หรือ พฺรึ-หัด-สะ-บอ-ดี | ชีววาร (ช) | ██ สีส้ม | ██ สีเขียวปนเหลือง |
ศุกร์ | สุก | ศุกรวาร (ศ) | ██ สีฟ้า | ██ สีเมฆ |
เสาร์ | เสา | โสรวาร (ส) | ██ สีม่วง | ██ สีดำ |
อ้างอิง
[แก้]- ↑ พระบรมราชโองการ ประกาศ วิธีนับ วัน เดือน ปี ราชกิจจานุเบกษา ๒๙ ก ๒ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๕๕ หน้า ๒๖๔
- ↑ Kala Vol. 1 2006: 38
- ↑ 3.0 3.1 ความรู้เรื่องศักราชที่ใช้ในหนังสือไทย จากเว็บสำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ
- ↑ สุชาฎา ประพันธ์วงศ์. "กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ ผู้ตั้งชื่อเดือนของไทย". หนังสือพิมพ์มติชน วันที่ 17 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2549 ปีที่ 29 ฉบับที่ 10205
ข้อมูลออนไลน์สามารถดูได้ที่ เว็บไซต์ Eduzones เก็บถาวร 2011-07-21 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- วารสารราชบัณฑิตสภา ฉบับเดือน มิถุนายน และตุลาคม พ.ศ. ๒๕๕๐