Binabago ang Amphibia (seksiyon)

== Ebolusyon ==
{{main|Labyrinthodontia}}
Ang unang pangunahing mga pangkat ng mga ampibyan ay nag-ebolb sa panahong [[Devonian]] mula sa [[Sarcopterygii|isdang may lobong palikpik]] na katulad ng mga modernong [[coelacanth]] at [[isdangbaga]]<ref name="evoamphib">{{cite web |url=http://sci.waikato.ac.nz/evolution/AnimalEvolution.shtml#evolutionofamphibian |title=Evolution of amphibians |publisher=University of Waikato: Plant and animal evolution |accessdate=2012-09-30 |archive-date=2016-06-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160627175302/http://sci.waikato.ac.nz/evolution/AnimalEvolution.shtml#evolutionofamphibian |url-status=dead }}</ref> na nag-[[ebolusyon|ebolb]] ng maraming magkakadugtong na tulad ng mga [[hita]]ng [[palikpik]] na may mga daliri na pumayag sa mga ito na gumapang sa ilalim ng dagat. Ang ilang isda gaya ng [[isdangbaga]] ay nag-ebolb ng mga primitibong [[baga]] upang makatulong sa mga ito na makahinga ng hangin kapag ang hindi umuusad na mga tubigan ng mga lusak(swamp) ng panahong Devonian ay nagkukulang ng [[oksiheno]]. Nagamit rin ng mga ito ang mga malalakas na palikpik nito upang itaas ang mga sarili nito papaalis sa tubig at tungo sa tuyong luapin kung kinakailangan ng mga sirkunstansiya. Kalaunan, ang mga mabutong palikpik nito ay nag-ebolb sa mga [[biyas]](o hita) at ang mga ito ay naging ninuno ng lahat ng mga [[tetrapoda]]kabilang ang mga modernong ampibyan, mga [[reptilya]], mga [[ibon]] at mga [[mamalya]]. Sa kabila ng kakayahang makagapang sa lupain, marami sa mga prehistorikong [[tetrapodomorph]] na isdang ito ay gumuguol na karamihan ng panahon nito sa tubig. Ang mga ito ay nagsimulang mag-ebolb ng mga baga ngunit pangunahin pa rin humihinga sa pamamagitan ng mga [[hasang]] nito.<ref name="Caldwell">{{cite web |url=http://www.michellecaldwell.com/linkfiles/scaredcricket/articles/other/evolution.html |title=Evolution of Amphibians and Reptiles: The Paleozoic Era |author=Caldwell, Michelle |accessdate=2012-08-16}}</ref> Ang ''[[Ichthyostega]]'' ang isa sa unang mga primitibong ampibyan na may mga butas ng ilong at mas maiging mga baga. Ito ay may apat na matitibay na mga hita, isang leeg, isang bunto na may mga palikpik at isang bungo na labis na katulad ng isdang may lobong palikpik na ''[[Eusthenopteron]]''.<ref name="evoamphib" /> Ang mga ampibyan ay nag-ebolb ng mga [[radiasyong pag-aangkop|pag-aangkop]] na pumayag sa mga ito na makaalis sa tubig sa mas matagal na mga panahon. Ang mga baga nito ay bumuti at ang mga kalansay nito ay naging mas mabigat at mas malakas at mahusay na nakayanan ang tumaas na epektong [[grabitasyon]]al sa buhay sa lupain. Ang mga ito ay nag-ebolb ng mga "kamay" at mga "paa" na may limang mga daliri. Ang mga balat nito ay nag-ebolb at naging mas makakaya ang pagpapanatili ng mga pluido ng katawan at pagpigil sa pagkatuyo.<ref name="Caldwell" /> Ang butong [[hyomandibula]] ng isda sa rehiyong [[hyoid bone|hyoid]] sa likod ng mga [[hasang]] ay lumiit sa sukat at naging mga [[stape]] ng tenga ng ampibyan na kailangan upang makarinig sa tuyong lupain.<ref>{{cite journal |author=Lombard, R. E.; Bolt, J. R. |year=1979 |title=Evolution of the tetrapod ear: an analysis and reinterpretation |journal=Biological Journal of the Linnean Society |volume=11 |issue=1 |pages=19–76 |doi=10.1111/j.1095-8312.1979.tb00027.x }}</ref> Ang isang apinidad sa pagitan ng mga ampibyan at mga isdang [[teleost]] ang maraming nakatiklop na istraktura ng mga ngipin at ang magkapares na mga butong supra-oksipital sa likod ng ulo na parahong mga katangiang hindi matatagpuan saanman sa kahariang [[animalia]].<ref name="Spoczynska" />

[[Talaksan:Diplocaulus vale21DB.jpg|thumb|left|upright|alt=''Diplocaulus''|Ang leponspondyl na ''[[Diplocaulus]]'' na lumitaw sa panahong [[Permian]]]]
Sa wakas ng panahong Devonian ({{Ma|360}}), ang mga dagat, ilog at lawa ay napupuno ng buhay ngunit ang lupain ang sakop ng mga sinaunang halaman at hindi naglalaman ng mga bertebrata <ref name="Spoczynska"/> bagaman nagagawang minsan  ng ilan gaya ng ''[[Ichthyostega]]'' na alisin ang mga sarili nito sa tubig.<ref>{{cite web |url=http://tolweb.org/Ichthyostega |title=''Ichthyostega'' |author=Clack, Jennifer A. |date=2011 |work=Tree of Life web project |accessdate=2012-09-29 |archive-date=2020-06-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200614075729/http://tolweb.org/Ichthyostega |url-status=dead }}</ref> Sa simulang [[Carboniferous]]({{Ma|360|345}}), ang klima ay naging basa at katamtamang inito. Ang mga malawak na lusak ay umunlad ng mga [[moss]], [[fern]], [[horsetail]] at [[calamites]]. Ang mga humihinga ng hanging mga [[arthropod]] ay nagsimulang mag-ebolb at sumakop sa lupain kung saan ang mga ito ay nagbigay ng pagkain para sa mga karniborosong ampibyan na nagsimulang umahon mula sa mga katubigan. Walang ibang mga [[tetrapoda]] sa lupain at ang mga ampibyan ay nasa taas ng kadenang pagkain na sumasakop sa posisyong ekolohikal na kasalukuyang hinahawakan ng mga [[buwaya]]. Bagaman may mga hita at may kakayahang makahinga ng hangi, ang karamihan ay mayroon pa ring makitid na katawan at malakas na buntot.<ref name="Spoczynska">{{cite book |title=Fossils: A Study in Evolution |url=https://archive.org/details/fossilsstudyinev0000spoc_l4y5 |last=Spoczynska |first=J. O. I. |year=1971 |publisher=Frederick Muller Ltd |isbn=0-584-10093-0 |pages=[https://archive.org/details/fossilsstudyinev0000spoc_l4y5/page/120 120]–125 }}</ref> Ang mga ito ang mga nangungunang maninila sa lupain at minsang umaabot ng ilang mga metro sa haba at sumisila ng mga malalaking insekto ng panahong ito at maraming mga uri ng isda sa tubig. Ang mga ito ay nangailangan pa ring bumalik sa tubig upang mangitlog ng mga itlog na walang shell at kahit ang mga modernong ampibyan ay may isang buong larvang pangtubig na yugto na may mga hasang tulad ng mga ninunong isda. Ang pageebolb ng ng itlog na [[amniota|amniotiko]] na pumipigil sa nabubuong embryo na matuyo ang pumayag sa mga [[reptilya]] na magparami sa lupain at tumungo sa pananaig ng mga ito sa panahong sumunod.<ref name="evoamphib"/> Sa panahong [[Triassic]] ({{Ma|250|200}}), ng mga reptilya ay nagsimulang makipagtunggali sa mga ampibyan na tumungo sa pagbawas ng parehong sukat ng mga ampibyan at ang kahalagaan ng mga ito sa biospero. Ayon sa [[fossil]] rekord, ang [[Lissamphibia]] na kinabibilangan ng lahat ng mga modernong ampibyan at ang natatanging nakapagpatuloy na lipi ay maaaring sumanga mula sa mga ekstinkt na pangkat na [[Temnospondyli]] at [[Lepospondyli]] sa isang panahon sa pagitan ng Huling [[Carboniferous]] at Simulang [[Triasiko]]. Ang relatibong kakulangan ng ebidensiyang fossil ay humahadlang sa tumpak na pagpepetsa <ref name="preamphib">{{cite web |url=http://dinosaurs.about.com/od/otherprehistoriclife/a/prehistoric-amphibians.htm |title=Prehistoric amphibians |author=Strauss, Bob |publisher=About.com |accessdate=2012-09-30 |archive-date=2012-11-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121118185100/http://dinosaurs.about.com/od/otherprehistoriclife/a/prehistoric-amphibians.htm |url-status=dead }}</ref> ngunit ang karamihan ng mga kamakailang pag-aaral molekular batay sa [[multilocus sequence typing]] ay nagmumungkahi ng isang pinagmulan mula sa panahong Carboniferous hanggang Simulang [[Permian]] ng mga nabubuhay na ampibyan.<ref>{{cite journal|last=San Mauro|first=D. |year=2010|title=A multilocus timescale for the origin of extant amphibians|journal=Molecular Phylogenetics and Evolution |volume=56 |pages=554–561 |doi=10.1016/j.ympev.2010.04.019 |pmid=20399871|issue=2}}</ref>
[[Talaksan:Eryops - National Museum of Natural History - IMG 1974.JPG|thumb|alt=''Eryops''|Isang matanda at larva ng  ''[[Eryops]]'']] 
Ang mga pinagmula at relasyong [[ebolusyon]]aryo sa pagitan ng tatlong mga pangunahing pangkat ng ampibyan ay isang paksa ng debate. Ang isang piloheniyang molekular noong 2005 batay sa analisis ng [[Ribosomal DNA|rDNA]] ay nagmumungkahi na ang mga [[salamander]] at [[caecilian]] ang pinakamalapit na magkaugnay sa bawat isa kesa sa mga [[palaka]]. Lumilitaw rin na ang [[ebolusyong diberhente|diberhensiya]] ng mga tatlong pangkat ay nangyari sa panahong [[Paleozoic]] o Simulang [[Mesosoiko]] bago ang paghahati ng superkontinenteng [[Pangaea]] at sandaling pagkatapos ng diberhensiya ng mga ito mula sa [[sarcopterygii|isdang may lobong palikpik]]. Ang pagiging maikli ng panahong ito at kabilisan na ang [[radiasyong pag-aangkop]] ay nangyari ay makatutulong sa pagpapaliwang ng relatibong kakulangan ng mga fossil ng primitibong fossil.<ref>{{cite journal |author=San Mauro, Diego; Vences, Miguel; Alcobendas, Marina; Zardoya, Rafael; Meyer, Axel |year=2005 |title=Initial Diversification of living amphibians predated the breakup of Pangaea |url=https://archive.org/details/sim_american-naturalist_2005-05_165_5/page/590 |journal=The American Naturalist |volume=165 |issue=5 |pages=590–599 |jstor=429523 |doi=10.1086/429523 |pmid=15795855 }}</ref> May mga malalaking puwang sa fossil rekord ngunit ang pagkakatuklas ng isang proto-palaka mula sa Simulang [[Permian]] sa Texas noong 2008 ay nagbigay ng nawawalang ugnayan na may maraming mga katangian ng mga modernong palaka. Ang [[pilohenetikang molekular|analisis na molekular]] ay nagmumungkahi na ang diberhensiya ng palaka at salamander ay nangyari ng mas maaga kesa sa ipinapakita ng ebidensiyang paleontolohikal.<ref name="Anderson">{{cite journal |author=Anderson, J.; Reisz, R.; Scott, D.; Fröbisch, N.; Sumida, S |year=2008 |title=A stem batrachian from the Early Permian of Texas and the origin of frogs and salamanders |journal=Nature |volume=453 |issue= 7194|pages=515–518 |doi=10.1038/nature06865 |pmid= 18497824 }}</ref> Nang ang mga ito ay nag-ebolb mula sa isdang may baga, ang mga ampibyan ay nangailangnang gumawa ng ilang mga [[radiasyong pag-aangkop|pag-aangkop]] para sa pamumuhay sa lupain. Ang mga ito ay nangaialan na makapag-ebolb ng mga bagong paraan ng lokomosyon upang palitan ang mga pagilid na tulak ng mga bunto na ginamit sa paglangoy. Ang mga vertabral na column, sinturon ng hita at muskulatur ay nangailangan na maging sapat na malakas upang itaas ang mga ito sa lupain para sa lokomosyon at pagkain. Itinakwil ng mga panglupaing matanda ng mga ito ang mga sistemang [[linyang lateral]] at nag-angkop ng mga sistemang pandama upang makatanggap ng stimuli sa pamamagitan ng midyum ng hangin. Ang mga ito ay nangailangan na bumuo ng mga bagong paraan upang kontrolin ang init ng katawan nito upang makaya ang mga pagbabago sa mga temperatura ng kapiligiran. Ang mga ito ay nangailang bumuo ng mga pag-aasal na angkop sa pagpaparami sa isang kapaligirang lupain. Ang mga balat nito ay nalantad sa nakapanganganib na mga sinag ultravioleta na nakaraang nasipsip sa tubig. Ang balat nito ay naging mas protektibo at naghadlang sa labis na pagkawala ng tubig.<ref name="DorAmph">{{cite book |title=Zoology |url=https://archive.org/details/zoology0000dori |last=Dorit |first=R. L. |author2=Walker, W. F.; Barnes, R. D. |year=1991 |publisher=Saunders College Publishing |isbn=0-03-030504-7 |page=[https://archive.org/details/zoology0000dori/page/843 843]–859 }}</ref>