Çin Seddi: Revizyonlar arasındaki fark

Çin Seddi
UNESCO Dünya Mirası
Konum	Çin
Kriter	Kültürel: i, ii, iii, iv, vi
Referans	438
Tescil	1987 (11. oturum)
Bölge	Asya-Pasifik

Etkileşimli olarak geçmişe göz at

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

GörselVikimetin

Satır içi

Sayfanın 08.23, 5 Temmuz 2024 tarihindeki hâli

Çin Seddi, Çin'in kuzeybatısı boyunca uzanan, dünyanın en uzun savunma duvarıdır. Kalıntıları Po Hay Körfezi'nde deniz kıyısında başlar. Pekin'in kuzeyinden geçerek batıya yönelir ve Huang-Ho Nehri'ni ikiye bölerek güneybatıya uzanır. Gobi Çölü'nün güneyinden batıya yönelerek devam eder.

Seddin yıkılmış olan kısımlarıyla birlikte uzunluğu 8.851,8^[1] kilometredir. Bugün ayakta duran kısım Ming Hanedanı devrinden kalan 2.500 kilometrelik settir. Ancak asıl inşaat, MÖ 221 ile MS 608 yılları arasında yapılmıştır. Bir diğer arkeolojik araştırmaya göre tüm kollarıyla birlikte toplam 21.196 km uzunluğa sahiptir.

Yapılış amacı

Çin'in Savaşan Beylikler Dönemi'nde (MÖ 403-MÖ 221), Çin Seddi'nin temeli yirmiden fazla ayrı ayrı krallık tarafından atılmıştı. Chu, Qi, Yan, Wei, Han, Zhao ve Qin krallıkları; birbirlerinden korunmak için sınırlarında ilk setleri inşa ettiler. Qin, Zhao, Yan krallıkları ise XiongNu, DongHu, LinHu ve Hiung-nuların saldırılarını durdurmak ve ülkenin kuzey sınırlarını koruma amacıyla da inşa ettiler. Çin'in ilk imparatoru Qin Shi Huang, burayı boydan boya aşılmaz bir savunma duvarıyla kapatmaya karar verdi.

Bu devasa inşaata girişmekteki amacı konusunda tarihçiler farklı görüşler öne sürmüşlerdir. Bunlardan bazıları:

Ülkenin sınırlarını başta Hiung-nu (Büyük Hun İmparatorluğu) olmak üzere kuzeyden Çin'e karşı "Moğol" ve "Türk" boylarının saldırısına karşı savunmak.
Uzun savaşlar sonunda yıktığı beyliklerin esir düşen yöneticilerini sürgün ve ağır işe sürerek cezalandırmak.
Ülkeden kaçışları önlemek.
Ülkenin tek yönetim altında birleştiğini içeriye ve dışarıya göstermek.

Günümüze kadar kalan duvarın büyük bir kısmı, Ming Hanedanı döneminde inşa edildi. 1986 yılında UNESCO Dünya Mirası listesi listesine eklenen Çin Seddi'nin toplam uzunluğu, Çin Devlet Kültürel Miraslar İdaresi ile Devlet Ölçme ve Haritalama Dairesinin 18 Nisan 2009 tarihli açıklamasına göre 8.851,8 kilometredir^[1]^[2] (Herbert Ponting 1907).

Qin Shi Huang, MÖ 221 yılında daha önceki krallıkların yaptırdığı duvarları birleştirerek uzattı. MÖ 3. yüzyıldan MS 17. yüzyıla kadar Çinliler seddi uzatmaya devam etmişlerdir. Seddi onaran ve savunma amaçlı kullanan son hanedan Ming Hanedanı (1368-1644) olmuştur.

Seddin kalınlık ve yüksekliği yer yer değişir. Sanılanın aksine Çin Seddi'nin tamamı tuğlalardan oluşmaz. Bazı yerleri çok zayıf, kuvvetsiz maddelerden yapılmıştır ve bu duvarlar çok kısadır.^{[kaynak belirtilmeli]} Bu zayıf duvarların amacı devleti saldırılardan korumak değil, düşmanı yavaşlatmaktır.^{[kaynak belirtilmeli]} Genellikle duvarın yüksekliği 4-6 metre, taban kalınlığı 7 metre ve üst kalınlığı ise 6 metre civarındadır. Kalın olan yerlerin üzerinde atlar ve arabalar gidebilmektedir. Kalın duvarlar boyunca siperlik ve okçu delikleri vardır. 200 metrede bir gözetleme kulesi veya kale ve 9 kilometrede bir fener kulesi bulunur. Duvar üzerinde yer yer saray ve tapınaklara da rastlanır. Bazı yerlerde setler, kademeli savunmaya olanak verecek şekilde birkaç sıra halinde yapılmıştır.

Bu tarihî yapı, 7 Temmuz 2007 tarihinde Dünyanın Yeni Yedi Harikası'ndan biri olarak seçilmiştir.

Ayrıca bakınız

Wikimedia Commons'ta Great Wall of China ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

Kaynakça

^ ^a ^b "Çin Halk Cumhuriyeti Devlet Kültürel Miraslar İdaresi". 18 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2010.
^ "BBC". 28 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2010.

[:0-1] "Çin Halk Cumhuriyeti Devlet Kültürel Miraslar İdaresi". 18 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2010.

[2] "BBC". 28 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2010.

[1]

[2]

@@ 13. satır: / 13. satır: @@
 | Link        = http://whc.unesco.org/en/list/438
 }}
-'''Çin Seddi''', [[Çin]]'in kuzeybatısı boyunca uzanan, Dünyanın en uzun savunma duvarıdır. Kalıntıları Po Hay körfezinde deniz kıyısında başlar. Pekin'in kuzeyinden geçerek batıya yönelir ve Huang-Ho nehrini ikiye bölerek güneybatıya uzanır. [[Gobi Çölü]]'nün güneyinden batıya yönelerek devam eder.
+'''Çin Seddi''', [[Çin]]'in kuzeybatısı boyunca uzanan, dünyanın en uzun savunma duvarıdır. Kalıntıları Po Hay Körfezi'nde deniz kıyısında başlar. Pekin'in kuzeyinden geçerek batıya yönelir ve Huang-Ho Nehri'ni ikiye bölerek güneybatıya uzanır. [[Gobi Çölü]]'nün güneyinden batıya yönelerek devam eder.
-Seddin yıkılmış olan kısımlarıyla birlikte uzunluğu 8851.8<ref name=":0" /> kilometredir. Bugün ayakta duran kısım Ming Hanedanı devrinden kalan 2.500 kilometrelik settir. Ancak asıl inşaat, MÖ 221 ile MS 608 yılları arasında yapılmıştır. Bir diğer arkeolojik araştırmaya göre tüm kollarıyla birlikte toplam 21.196&nbsp;km uzunluğa sahiptir.
+Seddin yıkılmış olan kısımlarıyla birlikte uzunluğu 8.851,8<ref name=":0" /> kilometredir. Bugün ayakta duran kısım Ming Hanedanı devrinden kalan 2.500 kilometrelik settir. Ancak asıl inşaat, MÖ 221 ile MS 608 yılları arasında yapılmıştır. Bir diğer arkeolojik araştırmaya göre tüm kollarıyla birlikte toplam 21.196&nbsp;km uzunluğa sahiptir.
 == Yapılış amacı ==
-Çin'in [[Savaşan Beylikler Dönemi|Savaşan Beylikler döneminde]] (MÖ 403 - MÖ 221), Çin seddinin temeli 20'den fazla ayrı ayrı krallık tarafından atılmıştı. Chu, Qi, Yan, Wei, Han, Zhao, Qin Krallıkları birbirlerinden korunmak için sınırlarında ilk setleri inşa ettiler. Qin, Zhao, Yan krallıkları ise XiongNu, DongHu, LinHu, Hiung-nu'ların saldırılarını durdurmak ve ülkenin kuzey sınırlarını koruma amacıyla da inşa ettiler. Çin'in ilk İmparatoru [[Qin Shi Huang]], burayı boydan boya aşılmaz bir savunma duvarıyla kapatmaya karar verdi.
+Çin'in [[Savaşan Beylikler Dönemi|Savaşan Beylikler Dönemi'nde]] (MÖ 403-MÖ 221), Çin Seddi'nin temeli yirmiden fazla ayrı ayrı krallık tarafından atılmıştı. Chu, Qi, Yan, Wei, Han, Zhao ve Qin krallıkları; birbirlerinden korunmak için sınırlarında ilk setleri inşa ettiler. Qin, Zhao, Yan krallıkları ise XiongNu, DongHu, LinHu ve Hiung-nuların saldırılarını durdurmak ve ülkenin kuzey sınırlarını koruma amacıyla da inşa ettiler. Çin'in ilk imparatoru [[Qin Shi Huang]], burayı boydan boya aşılmaz bir savunma duvarıyla kapatmaya karar verdi.
 Bu devasa inşaata girişmekteki amacı konusunda tarihçiler farklı görüşler öne sürmüşlerdir. Bunlardan bazıları:
@@ 26. satır: / 26. satır: @@
 * Ülkenin tek yönetim altında birleştiğini içeriye ve dışarıya göstermek.
-[[Dosya:Great Wall of China.jpeg|küçükresim|sol|275px|Çin Seddi]]
+[[Dosya:Great Wall of China.jpeg|küçükresim|sol|upright=1.25|Çin Seddi]]
-[[Dosya:Greatwall large.jpg|küçükresim|275px|Günümüze kadar kalan duvarın büyük bir kısımı [[Ming Hanedanı]] döneminde inşa edildi. 1986 yılında [[UNESCO]] [[Dünya Mirasları]] listesine eklenen Çin Seddi'nin toplam uzunluğu, [[Çin]] Devlet Kültürel Miraslar İdaresi ile Devlet Ölçme ve Haritalama Dairesi'nin 18 Nisan 2009 tarihli açıklamasına göre 8.851,8 kilometredir.<ref name=":0">{{Web kaynağı |url=http://www.sach.gov.cn/tabid/294/InfoID/17919/Default.aspx |başlık=Çin Halk Cumhuriyeti Devlet Kültürel Miraslar İdaresi |erişimtarihi=15 Şubat 2010 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20100118095228/http://www.sach.gov.cn/tabid/294/InfoID/17919/Default.aspx |arşivtarihi=18 Ocak 2010 |ölüurl=evet }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8008108.stm |başlık=BBC |erişimtarihi=15 Şubat 2010 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20090428021944/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8008108.stm |arşivtarihi=28 Nisan 2009 |ölüurl=hayır }}</ref> ([[Herbert Ponting]] 1907)]]
+[[Dosya:Greatwall large.jpg|küçükresim|upright=1.25|Günümüze kadar kalan duvarın büyük bir kısmı, [[Ming Hanedanı]] döneminde inşa edildi. 1986 yılında [[UNESCO]] [[Dünya Mirası listesi]] listesine eklenen Çin Seddi'nin toplam uzunluğu, [[Çin]] Devlet Kültürel Miraslar İdaresi ile Devlet Ölçme ve Haritalama Dairesinin 18 Nisan 2009 tarihli açıklamasına göre 8.851,8 kilometredir<ref name=":0">{{Web kaynağı |url=http://www.sach.gov.cn/tabid/294/InfoID/17919/Default.aspx |başlık=Çin Halk Cumhuriyeti Devlet Kültürel Miraslar İdaresi |erişimtarihi=15 Şubat 2010 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20100118095228/http://www.sach.gov.cn/tabid/294/InfoID/17919/Default.aspx |arşivtarihi=18 Ocak 2010 |ölüurl=evet }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8008108.stm |başlık=BBC |erişimtarihi=15 Şubat 2010 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20090428021944/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8008108.stm |arşivtarihi=28 Nisan 2009 |ölüurl=hayır }}</ref> ([[Herbert Ponting]] 1907).]]
-[[Dosya:GreatWall6.jpg|küçükresim|sol|275px]]
+[[Dosya:Badaling China Great-Wall-of-China-01.jpg|küçükresim|sol|upright=1.25]]
-Qin Shi Huang MÖ 221 yılında daha önceki krallıkların yaptırdığı duvarları birleştirerek uzattı. MÖ 3. yüzyıldan MS 17. yüzyıla kadar Çinliler seddi uzatmaya devam etmişlerdir. Seddi onaran ve savunma amaçlı kullanan son hanedan Ming Hanedanı (1368-1644) olmuştur.
+Qin Shi Huang, MÖ 221 yılında daha önceki krallıkların yaptırdığı duvarları birleştirerek uzattı. MÖ 3. yüzyıldan MS 17. yüzyıla kadar Çinliler seddi uzatmaya devam etmişlerdir. Seddi onaran ve savunma amaçlı kullanan son hanedan Ming Hanedanı (1368-1644) olmuştur.
-Seddin kalınlık ve yüksekliği yer yer değişir. Sanılanın aksine Çin seddinin tamamı tuğlalardan oluşmaz. Bazı yerleri çok zayıf, kuvvetsiz maddelerden yapılmıştır ve bu duvarlar çok kısadır.{{Kaynak belirt}} Bu zayıf duvarların amacı devleti saldırılardan korumak değil düşmanı yavaşlatmaktır.{{Kaynak belirt}} Genellikle duvarın yüksekliği 4-6 metre, taban kalınlığı 7 metre ve üst kalınlığı ise 6 metre civarındadır. Kalın olan yerlerin üzerinde atlar ve arabalar gidebilmektedir. Kalın duvarlar boyunca siperlik ve okçu delikleri vardır. 200 metrede bir gözetleme kulesi veya kale ve 9 kilometrede bir fener kulesi bulunur. Duvar üzerinde yer yer saray ve tapınaklara da rastlanır. Bazı yerlerde setler, kademeli savunmaya olanak verecek şekilde birkaç sıra halinde yapılmıştır.
+Seddin kalınlık ve yüksekliği yer yer değişir. Sanılanın aksine Çin Seddi'nin tamamı tuğlalardan oluşmaz. Bazı yerleri çok zayıf, kuvvetsiz maddelerden yapılmıştır ve bu duvarlar çok kısadır.{{Kaynak belirt}} Bu zayıf duvarların amacı devleti saldırılardan korumak değil, düşmanı yavaşlatmaktır.{{Kaynak belirt}} Genellikle duvarın yüksekliği 4-6 metre, taban kalınlığı 7 metre ve üst kalınlığı ise 6 metre civarındadır. Kalın olan yerlerin üzerinde atlar ve arabalar gidebilmektedir. Kalın duvarlar boyunca siperlik ve okçu delikleri vardır. 200 metrede bir gözetleme kulesi veya kale ve 9 kilometrede bir fener kulesi bulunur. Duvar üzerinde yer yer saray ve tapınaklara da rastlanır. Bazı yerlerde setler, kademeli savunmaya olanak verecek şekilde birkaç sıra halinde yapılmıştır.
-Bu tarihî yapı, 7 Temmuz 2007 tarihinde, [[Dünyanın Yeni Yedi Harikası]]'ndan biri olarak seçilmiştir.
+Bu tarihî yapı, 7 Temmuz 2007 tarihinde [[Dünyanın Yeni Yedi Harikası]]'ndan biri olarak seçilmiştir.
 == Ayrıca bakınız ==
@@ 40. satır: / 40. satır: @@
 == Kaynakça ==
-{{Kaynakça}}
+{{kaynakça}}
 {{Çin'deki Dünya Mirası Alanları}}

g t d Çin'deki UNESCO Dünya Mirasları
Doğu	Liangzhu şehrinin Arkeolojik Kalıntıları Suzhou Klasik Bahçeleri Fujian Tulou Lushan Millî Parkı Huang Dağı (Huangshan) Sarıdeniz Sahili Boyunca Göç Eden Kuş Koruma Alanları-Çin Bohai Körfezi (Faz I) Sanqing Dağı (Sanqingshan) Tai Dağı (Taishan) Wuyi Dağı (Wuyishan) Qufu'daki Konfüçyüs Tapınağı ve Mezarlığı ve Kong Aile Konağı Güney Anhui, Xidi ve Hongcun'daki antik köyler Hangzhou'nun Batı Gölü Kültürel Peyzajı Kulangsu: Bir Tarihi Uluslararası Yerleşim Yeri
Güney Merkez	Wudang Dağları'ndaki Antik Yapı Kompleksi Makao Tarihi Merkezi Shennongjia Kaiping Diaolou ve Köyleri Fanjingshan Longmen Mağaraları Dengfeng'in Tarihi Anıtları (Şaolin Manastırı ve Gaocheng Gözlemevi dahil) Zuojiang Huashan Kaya Sanatı Kültürel Peyzajı Wulingyuan Manzara ve Tarihi İlgi Alanı Yin Xu
Güneybatı	Chengjiang Fosil Sahası Dazu Kaya Oymaları Potala Sarayı Tarihi Topluluğu (Jokhang ve Norbulingka dahil) Honghe Hani Pirinç Terasları'nın Kültürel Peyzajı Huanglong Bilimsel ve Tarihi Araştırma Alanı Jiuzhaigou Vadisi Manzara ve Tarihi İlgi Alanı Lijiang Eski Kenti Sichuan Panda Barınakları Emei Dağı Manzara Alanı (Büyük Leshan Budası Manzara Alanı dahil) Qingcheng Dağı ve Dujiangyan Sulama Sistemi Yunnan Üç Paralel Nehri Koruma Alanı
Kuzey	Chengde Dağ Konutu ve Dış Tapınakları (Putuo Zongcheng Tapınağı, Xumi Fushou Tapınağı ve Puning Tapınağı dahil) Pekin ve Shenyang'daki Ming ve Qing Hanedanlarının İmparatorluk Sarayları Zhoukoudian'daki Pekin Adamı Alanı Pingyao Antik Kenti Yazlık Saray, Pekin'de bir İmparatorluk Bahçesi Cennet Tapınağı, Pekin'de bir İmparatorluk Kurban Sunağı Xanadu'nun bulunduğu alan Yungang Mağaraları Wutai Dağı (Wutaishan)
Kuzeydoğu	Antik Koguryo Krallığı'nın Başkentleri ve Mezarları Pekin ve Shenyang'daki Ming ve Qing Hanedanlarının İmparatorluk Sarayları
Kuzeybatı	Birinci Qin İmparatoru Mozolesi Mogao Mağaraları Tanrı Dağları Çinghay Hoh Xil
Birden fazla bölge	Çin Seddi Danxia Yer Şekilleri Ming ve Çing Hanedanlarının İmparatorluk Mezarları Güney Çin Karstı Grand Canal İpek Yolu: Çangan-Tanrı Dağları Koridoru Güzergâh Ağı Tusi Sitleri