[go: nahoru, domu]
İçeriğe atla

İnsan Genom Projesi: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki fark
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Kibele (mesaj | katkılar)
Devriyeler
127.766 değişiklik
Değişiklik özeti yok
SpdyBot (mesaj | katkılar)
Botlar
342.383 değişiklik
k →‎Tarihçe: Bot: kaynak ve şablon dz. (hata bildir)
 
(24 kullanıcı tarafından yapılan 39 ara revizyon gösterilmiyor)
1. satır: 1. satır:
{{Güncelle}}
{{kaynaksız|tarih=mayıs 2016}}
[[Dosya:Logo HGP.jpg|küçükresim|upright=1.35|İnsan Genom Projesi logosu]]
'''İnsan Genom Projesi''' “tüm çağların en özel günü” ifadesi ile 26 Haziran [[2000]] tarihinde [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]] Başkanı [[Bill Clinton]], [[Birleşik Krallık]] Başbakanı [[Tony Blair]] ve özel şirketleri temsilen [[Celera Genomics]] yetkilileri, projenin ilk ayağını tamamladıklarını dünyaya ilan ettiler. Proje sonuçları [[2001]] yılında açıklanmış olsa da eksikler ancak [[2003]] yılında bitirilebildi. Geçen süre içinde yeni bilgiler ortaya çıktıkça insan genomu sürekli güncellendi, son olarak insan genomunun [ftp://ftp.ncbi.nih.gov/genomes/H_sapiens/ 36.2 nci kurumu ve sürümü] [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/ NCBI] tarafından yapıldı. Teknik nedenlerle dizisi belirlenemeyen 302 boşluk bulunan bu son sürümün gen kodlayan bölgelerin yaklaşık %99’unu kapsadığına inanılıyor. Bu proje sayesinde ilaç ve kimya sanayii uzmanlarına, [[Alzheimer]]’den [[verem]]e, [[kalp hastalıkları]]ndan [[astım]]a kadar her türlü hastalığa tedavi olanağı sağlayacak. Proje sayesinde [[tıp]] biliminin ciddi biçimde değişikliğe uğrayacağı, ayrıca uluslararası iş dünyasının bundan önemli kazanç sağlayacağı belirtiliyor. Proje, [[kanser]]den [[depresyon]]a ve hatta [[Yaşlılık|yaşlılığa]] kadar tüm hastalıkların teşhis ve tedavisinde devrim yaratacak.
'''İnsan Genom Projesi''' (İngilizce: '''Human Genome Project''', kısaca '''HGP'''), insan [[DNA]]'sını oluşturan baz çiftlerini belirlemek, insan genomunun tüm genlerini fiziksel ve işlevsel açıdan tanımlamak ve gen haritasını çıkarmak amacını güden uluslararası bir bilimsel araştırma projesi. Farklı ülke ve kurumların iş birliğiyle yürütülen en büyük [[biyoloji]] projesidir. Projenin planlaması, 1984 yılında ABD hükûmeti tarafından kabul edildikten sonra başladı. Proje resmi olarak 1990'da başladı ve 14 Nisan 2003'te tamamlandığı duyuruldu. "Tam genom" düzeyi yalnızca Mayıs 2021'de GCA_00991475 derlemesinin üçüncü sürümünde arşivlendi.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.ncbi.nlm.nih.gov/genome/browse/#!/eukaryotes/51/ | başlık = Genome List - Genome - NCBI | erişimtarihi = 24 Haziran 2021 | çalışma = www.ncbi.nlm.nih.gov | arşivurl = https://web.archive.org/web/20111128200211/https://www.ncbi.nlm.nih.gov/genome/browse/#!/eukaryotes/51/ | arşivtarihi = 28 Kasım 2011}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.ncbi.nlm.nih.gov/assembly/GCA_009914755.3 | başlık = CHM13 T2T v1.1 - Genome - Assembly - NCBI | erişimtarihi = 24 Haziran 2021 | çalışma = www.ncbi.nlm.nih.gov | arşivurl = https://web.archive.org/web/20210529154944/https://www.ncbi.nlm.nih.gov/assembly/GCA_009914755.3 | arşivtarihi = 29 Mayıs 2021}}</ref>


== Proje ==
== Proje ==
Proje, insan genomundan 175.000 baz çiftlik parçalar yapay bakteri kromozomlar haline getirip bakterilerde çoğaltılarak gerçekleştirilmiştir. Dizi çözümlemeleri yapıldıktan sonra, parçaların birbiriyle örtüşen dizileri belirlenmiş ve her parçanın özel enzimlerce kesilme profili kaydedilerek genomdaki yeri saptanmıştır. Bu çalışmalarda otomatik DNA dizi analiz teknikleri ve bilgisayar teknolojilerindeki hızlı gelişmelerin büyük katkısı olmuştur.<ref name="Bilim ve Teknik">Bilim ve Teknik (Mayıs 2001), [http://www.biltek.tubitak.gov.tr/bdergi/yeniufuk/icerik/genom.pdf "Genom Ne Söylüyor?"], Prof. Dr. Beyazıt Çırakoğlu, Tübitak Yayınları.</ref>
Proje, İnsan Genomun'dan 175.000 baz çiftlik parçalar yapay bakteri [[kromozom]]lar haline getirip bakterilerde çoğaltılarak gerçekleştirilmiştir. Dizi çözümlemeleri yapıldıktan sonra, parçaların birbiriyle örtüşen dizileri belirlenmiş ve her parçanın özel enzimlerce kesilme profili kaydedilerek genomdaki yeri saptanmıştır. Bu çalışmalarda otomatik DNA dizi analiz teknikleri ve bilgisayar teknolojilerindeki hızlı gelişmelerin büyük katkısı olmuştur.<ref name="Bilim ve Teknik">Bilim ve Teknik (Mayıs 2001), [http://www.biltek.tubitak.gov.tr/bdergi/yeniufuk/icerik/genom.pdf "Genom Ne Söylüyor?"] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110409121723/http://www.biltek.tubitak.gov.tr/bdergi/yeniufuk/icerik/genom.pdf |tarih=9 Nisan 2011 }}, Prof. Dr. Beyazıt Çırakoğlu, Tübitak Yayınları.</ref>


Projenin sonucu, etik tartışmaları da beraberinde getirdi. Çünkü bu projenin, [[öjenik]] çalışmaların önünü açacağı ve bu amaç doğrultusunda yapılacak deneysel girişimlere de hız kazandıracağı belirtiliyor. Projeye karşı çıkanlar bu projenin, doğanın doğal düzenini tehlikeye atacağını ve insanın, istihdamdan sigortaya kadar günlük yaşamın her alanında “genetik ayrımcılığa” yol açacağını ileri sürmekte. Muhalifler özellikle [[öjenizm]] faktörünün altını çizerken, bu projeyle insanların, diğer canlı türlerinin genleriyle beraber yapılacak deneysel çalışmaların sınırlarını büyük ölçüde genişleteceğini, bu yüzden de sonu belirsiz bir biyolojik ve ekolojik felakete götüreceğini öne sürüyorlar.
Projenin sonucu, etik tartışmaları da beraberinde getirdi. Çünkü bu projenin, [[öjenik]] çalışmaların önünü açacağı ve bu amaç doğrultusunda yapılacak deneysel girişimlere de hız kazandıracağı belirtiliyor. Projeye karşı çıkanlar bu projenin, doğanın doğal düzenini tehlikeye atacağını ve insanın, istihdamdan sigortaya kadar günlük yaşamın her alanında “Genetik Ayrımcılığa” yol açacağını ileri sürmekte. Muhalifler özellikle [[öjenizm]] faktörünün altını çizerken, bu projeyle insanların, diğer canlı türlerinin genleriyle beraber yapılacak deneysel çalışmaların sınırlarını büyük ölçüde genişleteceğini, bu yüzden de sonu belirsiz bir biyolojik ve ekolojik felakete götüreceğini öne sürüyorlar.


İnsan Genom Projesi kapsamında etik, yasal ve sosyal konular için ayrılan bütçe toplam bütçenin yüzde beşini (yaklaşık 60 milyon $) kapsamaktaydı. Bu konuya önem verilmesindeki neden genetik bilgiye dayanarak yapılabilecek olası ayrımcılık ve istismarın genetik araştırmaların boyutu geliştikçe ve genetik testlerin maliyeti düştükçe daha da artacağı kaygısıdır. [[ELSI]]’de süregelen birçok proje ELSI’nin muhtemel etkilerini kapsarken bazıları literatür, konferanslar, seminerler ve basın aracılığıyla eğitimi amaçlar. Bu kapsamda hedef kitle olan doktorlar, eğitimciler, öğrenciler, din adamları ve hukukçular için çeşitli eğitici materyaller de sağlanmaktadır. Bütün bu çabalar İnsan Genom Projesi’nin insanlara ve uzmanlara en uygun şekilde aktarılması ve uygulama alanlarında hataların en aza indirilmesi ya da engellenmesi içindir.
İnsan Genom Projesi kapsamında etik, yasal ve sosyal konular için ayrılan bütçe toplam bütçenin yüzde beşini (yaklaşık 60 milyon $) kapsamaktaydı. Bu konuya önem verilmesindeki neden genetik bilgiye dayanarak yapılabilecek olası ayrımcılık ve istismarın genetik araştırmaların boyutu geliştikçe ve genetik testlerin maliyeti düştükçe daha da artacağı kaygısıdır. [[ELSI]]’de süregelen birçok proje ELSI’nin muhtemel etkilerini kapsarken bazıları literatür, konferanslar, seminerler ve basın aracılığıyla eğitimi amaçlar. Bu kapsamda hedef kitle olan doktorlar, eğitimciler, öğrenciler, din adamları ve hukukçular için çeşitli eğitici materyaller de sağlanmaktadır. Bütün bu çabalar İnsan Genom Projesi’nin insanlara ve uzmanlara en uygun şekilde aktarılması ve uygulama alanlarında hataların en aza indirilmesi ya da engellenmesi içindir.
12. satır: 13. satır:


== Tarihçe ==
== Tarihçe ==
[[Dosya:DNA replication split.svg|sağ|upright=0.68|küçükresim|[[Replikasyon]]]]

[[Dosya: Wellcome genome bookcase.png|küçükresim|İnsan genomunun bir kitap serisi olarak sunulan ilk çıktısı, [[Wellcome Collection]], Londra'da sergilenmektedir.]]
* [[1839]] Canlı organizmaların yapıtaşı olarak hücreler (Schleiden, Schwann)
* 1839 Canlı organizmaların yapıtaşı olarak hücreler ([[Schleiden]], Schwann)
* [[1859]] Evrimsel kavramlar, türlerin kökeni ([[Charles Darwin]])
* 1859 Evrimsel kavramlar, türlerin kökeni ([[Charles Darwin]])
* [[1865]] Mendel kuralları ([[Gregor Mendel]])
* 1865 Mendel kuralları ([[Gregor Mendel]])
* [[1879]] Mitozda kromozom (Flemming)
* 1879 Mitozda kromozom (Flemming)
* [[1900]] ABO kan grup sistemi
* [[1901]] Kalıtımın kromozom teorisi (Sutton)
* 1900 ABO kan grup sistemi
* 1901 Kalıtımın kromozom teorisi (Sutton)


İnsanda mendelyan kalıtım (Bateson, Garrod)
İnsanda mendelyan kalıtım (Bateson, Garrod)


Kromozomlar (Boveri)
Kromozomlar (Boveri)
* [[1908]] Populasyon Genetiği (Hardy Weinberg)
* 1908 Popülasyon Genetiği (Hardy Weinberg)
* [[1909]] Doğuştan metabolizma bozuklukları (Garrod)
* 1909 Doğuştan metabolizma bozuklukları (Garrod)
* [[1911]] Prosophila genetiği (Marga)
* 1911 Prosophila genetiği (Marga)
* [[1915]] Kalıtımın kromozomal teorisi
* 1915 Kalıtımın kromozomal teorisi
* [[1941]] Bir gen bir enzim kavramı (Beadle ve Tatum)
* 1941 Bir gen bir enzim kavramı (Beadle ve Tatum)
* [[1942]] DNA’nın X-ray difraksiyonu
* 1942 DNA’nın X-Ray difraksiyonu
* [[1944]] Genetik bilginin temeli olarak [[DNA]] (A very, Machead, Mc Canty)
* 1944 Genetik bilginin temeli olarak [[DNA]] (A very, Machead, Mc Canty)
* [[1951]] Genler DNA içerir (Herskey, Chase)
* 1951 Genler DNA içerir (Herskey, Chase)
* [[1953]] DNA’nın çifte sarmal yapısı (Watson, Crick)
* 1953 DNA’nın çifte sarmal yapısı (Watson, Crick)
* [[1955]] 46 İnsan kromozomu
* 1955 46 İnsan kromozomu
* [[1956]] DNA polimeraz bulundu (Arthur Kornberg)
* 1956 DNA polimeraz bulundu (Arthur Kornberg)


Orak hücreli anemi
Orak hücreli anemi
* [[1958]] DNA’nın semikosevatif replikasyonu
* 1958 DNA’nın semikosevatif replikasyonu
* [[1959]] Kromozom anomalileri tanımlandı
* 1959 Kromozom anomalileri tanımlandı
* [[1961]] m-RNA bilgiyi taşıyor
* 1961 m-RNA bilgiyi taşıyor


Yeni doğanda ilk metabolik bozukluk (fenil ketonüri)
Yeni doğanda ilk metabolik bozukluk (fenil ketonüri)
* [[1966]] Genetik kod
* 1966 Genetik kod
* [[1968]] İlk restriksiyon anemi
* 1968 İlk restriksiyon anemi
* [[1972]] İlk rekombinant DNA molekülü
* 1972 İlk rekombinant DNA molekülü
* [[1976]] İlk [[gen]] mühendisliği şirketi
* 1976 İlk [[gen]] mühendisliği şirketi
* [[1977]] DNA dizilenmesi yöntemleri (Sanger ve Maxam-Gilbert)
* 1977 DNA dizilenmesi yöntemleri (Sanger ve Maxam-Gilbert)
* [[1977]] İntronların keşfi
* 1977 İntronların keşfi
* [[1978]] β-globin gen yapısı
* 1978 β-globin gen yapısı


Rekombinant DNA ile somatostatin üretimi
Rekombinant DNA ile somatostatin üretimi
* [[1981]]-[[1982]] İlk transgenik [[Fare (hayvan)|fare]]
* 1981-1982 İlk transgenik [[Fare (hayvan)|fare]]
Gen bankası detaları oluşturuldu.
Gen bankası detaları oluşturuldu.
* [[1983]] İlk genetik hastalık haritalandı.([[Huntington]] hastalığı)
* 1983 İlk genetik hastalık haritalandı.([[Huntington]] hastalığı)
* [[1985]] [[Polimeraz zincir reaksiyonu]]'nun keşfi ([[Saiki]], [[Mullis]] tarafından yapılmıştır)
* 1985 [[Polimeraz zincir reaksiyonu]]'nun keşfi ([[Saiki]], [[Mullis]] tarafından yapılmıştır)
* [[1986]] Pozisyonel klonlama
* 1986 Pozisyonel klonlama
İlk insan genetik haritası (RFLP)
İlk insan genetik haritası (RFLP)
* [[1987]] YAC'ların keşfi
* 1987 YAC'ların keşfi
* [[1989]] Yeni genetik marker olarak mikrosaklitler
* 1989 Yeni genetik marker olarak mikrosaklitler
Sequence tagged sites (STS) Anahtar Marker
Sequence tagged sites (STS) Anahtar Marker
* [[1990]] İnsan genom projesi başladı.
* 1990 İnsan genom projesi başladı.
ELSI oluşturuldu, Etik, Legal, Sosyal program BAC’ların keşfi (Bacteral artificial chromosome)
ELSI oluşturuldu, Etik, Legal, Sosyal program BAC’ların keşfi (Bacteral artificial chromosome)
* [[1991]] Gen fragmanlar expressed sequence tag (EST)
* 1991 Gen fragmanlar expressed sequence tag (EST)
[[Kistik fibroz]] geninin klonlanması
[[Kistik fibroz]] geninin klonlanması
* [[1992]] İnsan genomunun 2’nci nesil haritası
* 1992 İnsan genomunun 2’nci nesil haritası
Dataların serbest bırakılması
Dataların serbest bırakılması
* [[1994]] İlk genetik olarak değiştirilmiş besin domates
* 1994 İlk genetik olarak değiştirilmiş besin domates
Ayrıntılı insan gen haritası
Ayrıntılı insan gen haritası


Microbial genome project
Microbial genome project
* [[1995]] İş yerlerinde genetik ayrımcılığın yasaklanması
* 1995 İş yerlerinde genetik ayrımcılığın yasaklanması
İnsan genomunun fiziksel haritası tamamlandı
İnsan genomunun fiziksel haritası tamamlandı
* [[1996]] Fare genetik haritası
* 1996 Fare genetik haritası
280.000 EST İnsan DNA dizilenmesi başladı
280.000 EST İnsan DNA dizilenmesi başladı
* [[1997]] [[E. coli]] genomu dizilendi.
* 1997 [[E. coli]] genomu dizilendi.
* [[1998]] Celera genomics firması 3 yıl içinde projenin tamamlanacağını duyurdu.
* 1998 Celera genomics firması 3 yıl içinde projenin tamamlanacağını duyurdu.
[[Mycobacterium tuberculosis]] dizilendi
[[Mycobacterium tuberculosis]] dizilendi


Single nucleatide polymorphism
Single nucleatide polymorphism
* [[1999]] 22.kromozom dizilenmesi tamamlandı
* 1999 22.kromozom dizilenmesi tamamlandı
* [[2000]] Genomik bilgiye serbest ulaşım ([[Bill Clinton]], [[Tony Blair]])
* 2000 Genomik bilgiye serbest ulaşım ([[Bill Clinton]], [[Tony Blair]])
Meyve sineği genomu dizilendi.
Meyve sineği genomu dizilendi.


85. satır: 87. satır:


Dizi sonuçları açıklandı.
Dizi sonuçları açıklandı.
* [[2003]] Eksiklikler giderilerek her iki grup da taslaklarını tamamladı.
* 2003 Eksiklikler giderilerek her iki grup da taslaklarını tamamladı.
İnsan ve fare çalışmalarının bitirilmesi hedeflendi.
İnsan ve fare çalışmalarının bitirilmesi hedeflendi.
* [[2005]] İnsan Genom Projesi için her iki grubun da çalışmaları devam ediyor.<ref>Turgut Ulutin, "İnsan Genom Projesi", '''Klinik Gelişim; Genetik Özel Sayısı''', İstanbul Tabip Odası'nın Süreli Bilimsel Yayını, Cilt 13, Nu 8-9-10, Eylül-Aralık 2000, s. 70</ref>
* 2005 İnsan Genom Projesi için her iki grubun da çalışmaları devam ediyor.<ref>Turgut Ulutin, "İnsan Genom Projesi", '''Klinik Gelişim; Genetik Özel Sayısı''', İstanbul Tabip Odası'nın Süreli Bilimsel Yayını, Cilt 13, Nu 8-9-10, Eylül-Aralık 2000, s. 70</ref>

== Kaynaklar ==
⚫
* Begüm Akman, Taner Tuncer; [http://www.odtuyayincilik.com.tr/products/349-yasamin-sifresi-nsan-genom-projesi.aspx Yaşamın Şifresi: İnsan Genom Projesi]; ODTÜ Yayıncılık, 2007
⚫
* Spitall / NCBI Genome; [http://www.spitall.com/ncbi NCBI Genome]{{ölü bağlantı|tarih=5 Ocak 2015}};


== Kaynakça ==
== Kaynakça ==
⚫
* Begüm Akman, Taner Tuncer; [https://web.archive.org/web/20150418001436/http://www.odtuyayincilik.com.tr/products/349-yasamin-sifresi-nsan-genom-projesi.aspx Yaşamın Şifresi: İnsan Genom Projesi]; ODTÜ Yayıncılık, 2007
⚫
* Spitall / NCBI Genome; [http://www.spitall.com/ncbi NCBI Genome]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110824205041/http://www.spitall.com/ncbi |tarih=24 Ağustos 2011 }}{{ölü bağlantı|tarih=5 Ocak 2015}};

{{kaynakça}}
{{kaynakça}}
{{İnsan genetiği}}
{{Biyoloji tarihi}}
{{Otorite kontrolü}}


[[Kategori:İnsan genom projeleri]]
[[Kategori:İnsan genom projeleri]]

15.51, 19 Haziran 2024 itibarı ile sayfanın şu anki hâli.

İnsan Genom Projesi logosu

İnsan Genom Projesi (İngilizce: Human Genome Project, kısaca HGP), insan DNA'sını oluşturan baz çiftlerini belirlemek, insan genomunun tüm genlerini fiziksel ve işlevsel açıdan tanımlamak ve gen haritasını çıkarmak amacını güden uluslararası bir bilimsel araştırma projesi. Farklı ülke ve kurumların iş birliğiyle yürütülen en büyük biyoloji projesidir. Projenin planlaması, 1984 yılında ABD hükûmeti tarafından kabul edildikten sonra başladı. Proje resmi olarak 1990'da başladı ve 14 Nisan 2003'te tamamlandığı duyuruldu. "Tam genom" düzeyi yalnızca Mayıs 2021'de GCA_00991475 derlemesinin üçüncü sürümünde arşivlendi.[1][2]

Proje

[değiştir | kaynağı değiştir]

Proje, İnsan Genomun'dan 175.000 baz çiftlik parçalar yapay bakteri kromozomlar haline getirip bakterilerde çoğaltılarak gerçekleştirilmiştir. Dizi çözümlemeleri yapıldıktan sonra, parçaların birbiriyle örtüşen dizileri belirlenmiş ve her parçanın özel enzimlerce kesilme profili kaydedilerek genomdaki yeri saptanmıştır. Bu çalışmalarda otomatik DNA dizi analiz teknikleri ve bilgisayar teknolojilerindeki hızlı gelişmelerin büyük katkısı olmuştur.[3]

Projenin sonucu, etik tartışmaları da beraberinde getirdi. Çünkü bu projenin, öjenik çalışmaların önünü açacağı ve bu amaç doğrultusunda yapılacak deneysel girişimlere de hız kazandıracağı belirtiliyor. Projeye karşı çıkanlar bu projenin, doğanın doğal düzenini tehlikeye atacağını ve insanın, istihdamdan sigortaya kadar günlük yaşamın her alanında “Genetik Ayrımcılığa” yol açacağını ileri sürmekte. Muhalifler özellikle öjenizm faktörünün altını çizerken, bu projeyle insanların, diğer canlı türlerinin genleriyle beraber yapılacak deneysel çalışmaların sınırlarını büyük ölçüde genişleteceğini, bu yüzden de sonu belirsiz bir biyolojik ve ekolojik felakete götüreceğini öne sürüyorlar.

İnsan Genom Projesi kapsamında etik, yasal ve sosyal konular için ayrılan bütçe toplam bütçenin yüzde beşini (yaklaşık 60 milyon $) kapsamaktaydı. Bu konuya önem verilmesindeki neden genetik bilgiye dayanarak yapılabilecek olası ayrımcılık ve istismarın genetik araştırmaların boyutu geliştikçe ve genetik testlerin maliyeti düştükçe daha da artacağı kaygısıdır. ELSI’de süregelen birçok proje ELSI’nin muhtemel etkilerini kapsarken bazıları literatür, konferanslar, seminerler ve basın aracılığıyla eğitimi amaçlar. Bu kapsamda hedef kitle olan doktorlar, eğitimciler, öğrenciler, din adamları ve hukukçular için çeşitli eğitici materyaller de sağlanmaktadır. Bütün bu çabalar İnsan Genom Projesi’nin insanlara ve uzmanlara en uygun şekilde aktarılması ve uygulama alanlarında hataların en aza indirilmesi ya da engellenmesi içindir.

4 Eylül 2007'de, Craig Venter kendi DNA dizisinin tümünü yayınlamıştır. Bu, bir insanın 6 milyar harflik genomunun yayınlandığı ilk seferdir.

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]
Replikasyon
İnsan genomunun bir kitap serisi olarak sunulan ilk çıktısı, Wellcome Collection, Londra'da sergilenmektedir.
  • 1839 Canlı organizmaların yapıtaşı olarak hücreler (Schleiden, Schwann)
  • 1859 Evrimsel kavramlar, türlerin kökeni (Charles Darwin)
  • 1865 Mendel kuralları (Gregor Mendel)
  • 1879 Mitozda kromozom (Flemming)
  • 1900 ABO kan grup sistemi
  • 1901 Kalıtımın kromozom teorisi (Sutton)

İnsanda mendelyan kalıtım (Bateson, Garrod)

Kromozomlar (Boveri)

  • 1908 Popülasyon Genetiği (Hardy Weinberg)
  • 1909 Doğuştan metabolizma bozuklukları (Garrod)
  • 1911 Prosophila genetiği (Marga)
  • 1915 Kalıtımın kromozomal teorisi
  • 1941 Bir gen bir enzim kavramı (Beadle ve Tatum)
  • 1942 DNA’nın X-Ray difraksiyonu
  • 1944 Genetik bilginin temeli olarak DNA (A very, Machead, Mc Canty)
  • 1951 Genler DNA içerir (Herskey, Chase)
  • 1953 DNA’nın çifte sarmal yapısı (Watson, Crick)
  • 1955 46 İnsan kromozomu
  • 1956 DNA polimeraz bulundu (Arthur Kornberg)

Orak hücreli anemi

  • 1958 DNA’nın semikosevatif replikasyonu
  • 1959 Kromozom anomalileri tanımlandı
  • 1961 m-RNA bilgiyi taşıyor

Yeni doğanda ilk metabolik bozukluk (fenil ketonüri)

  • 1966 Genetik kod
  • 1968 İlk restriksiyon anemi
  • 1972 İlk rekombinant DNA molekülü
  • 1976 İlk gen mühendisliği şirketi
  • 1977 DNA dizilenmesi yöntemleri (Sanger ve Maxam-Gilbert)
  • 1977 İntronların keşfi
  • 1978 β-globin gen yapısı

Rekombinant DNA ile somatostatin üretimi

  • 1981-1982 İlk transgenik fare

Gen bankası detaları oluşturuldu.

İlk insan genetik haritası (RFLP)

  • 1987 YAC'ların keşfi
  • 1989 Yeni genetik marker olarak mikrosaklitler

Sequence tagged sites (STS) Anahtar Marker

  • 1990 İnsan genom projesi başladı.

ELSI oluşturuldu, Etik, Legal, Sosyal program BAC’ların keşfi (Bacteral artificial chromosome)

  • 1991 Gen fragmanlar expressed sequence tag (EST)

Kistik fibroz geninin klonlanması

  • 1992 İnsan genomunun 2’nci nesil haritası

Dataların serbest bırakılması

  • 1994 İlk genetik olarak değiştirilmiş besin domates

Ayrıntılı insan gen haritası

Microbial genome project

  • 1995 İş yerlerinde genetik ayrımcılığın yasaklanması

İnsan genomunun fiziksel haritası tamamlandı

  • 1996 Fare genetik haritası

280.000 EST İnsan DNA dizilenmesi başladı

  • 1997 E. coli genomu dizilendi.
  • 1998 Celera genomics firması 3 yıl içinde projenin tamamlanacağını duyurdu.

Mycobacterium tuberculosis dizilendi

Single nucleatide polymorphism

Meyve sineği genomu dizilendi.

21. kromozom

Dizi sonuçları açıklandı.

  • 2003 Eksiklikler giderilerek her iki grup da taslaklarını tamamladı.

İnsan ve fare çalışmalarının bitirilmesi hedeflendi.

  • 2005 İnsan Genom Projesi için her iki grubun da çalışmaları devam ediyor.[4]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Genome List - Genome - NCBI". www.ncbi.nlm.nih.gov. 28 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2021. 
  2. ^ "CHM13 T2T v1.1 - Genome - Assembly - NCBI". www.ncbi.nlm.nih.gov. 29 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2021. 
  3. ^ Bilim ve Teknik (Mayıs 2001), "Genom Ne Söylüyor?" 9 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Prof. Dr. Beyazıt Çırakoğlu, Tübitak Yayınları.
  4. ^ Turgut Ulutin, "İnsan Genom Projesi", Klinik Gelişim; Genetik Özel Sayısı, İstanbul Tabip Odası'nın Süreli Bilimsel Yayını, Cilt 13, Nu 8-9-10, Eylül-Aralık 2000, s. 70
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=İnsan_Genom_Projesi&oldid=33314923" sayfasından alınmıştır