[go: nahoru, domu]
İçeriğe atla

Atmaca: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki fark
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
CommonsDelinker (mesaj | katkılar)
Botlar
63.484 değişiklik
Accnis_edit.jpg dosyası Accipiter_nisus_edit.jpg ile değiştirildi
İmmoBot (mesaj | katkılar)
Botlar
1.083.965 değişiklik
k dz.
 
(11 kullanıcı tarafından yapılan 24 ara revizyon gösterilmiyor)
1. satır: 1. satır:
{{otomatik taksonkutu
{{Taksokuş
| ad = Bayağı atmaca
| ad = Accipiter nisus
| resim = Accipiter nisus edit.jpg
| takson = Accipiter
| resim2 = Accipiter nisus MHNT.jpg
| tür = nisus
| statü = LC
| resim =
| resim_altyazı =
| alem = [[Hayvanlar|Animalia]]
⚫
| resim2= Accipiter nisus.ogg
| şube = [[Kordalılar|Chordata]]
| sıralama =
| sınıf = [[Kuş|Aves]]
| üst_sıralama =
| takım = [[Gündüz yırtıcı kuşları|Falconiformes]] <br />(<small>Gündüz yırtıcı kuşları</small>)
| aralık_haritası = AccipiterNisusIUCNver2018 2.png
| familya = [[Atmacagiller|Accipitridae]] <br />(<small>Atmacagiller</small>)
| aralık_haritası_altyazı =
| altfamilya = [[Accipitrinae]] <br />(<small>Atmacalar</small>)
| cins = [[Accipiter]]
| durum = LC
| durum_sistemi = IUCN3.1
| tür = A. nisus
| durum_kaynak = <ref name=IUCN>{{cite iucn |title=''Accipiter nisus'' |author=BirdLife International |author-link=BirdLife International |page=e.T22695624A93519953 |year=2016 |access-date=6 Kasım 2021}}</ref>
⚫
| ikili_ad = Accipiter nisus
| en_genç_fosil = 0
| ikili_ad_yazar = [[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], 1758
| en_eski_fosil = 0,78
| dış_bağlantılar = {{commons-species|Accipiter nisus}}
| fosil_kaynak =
}}
}}
[[Dosya:Zittende en badderende sperwer-4961919.webm| thumb|Accipiter nisus]]
[[Dosya:Accipiter nisus - Eurasian Sparrowhawk XC234158.mp3|küçükresim]]
[[Dosya:Jonge sperwer (Accipiter nisus) is geringd. Locatie, Natuurterrein De Famberhorst 03.jpg|küçükresim|260px|Bir Bayağı atmaca yavrusu]]
'''Bayağı atmaca''' (''Accipiter nisus''), [[atmacagiller]] (Accipitridae) familyasından bir [[atmaca]] [[tür]]ü. Bazı bölgelerde '''kırgı''' da denir.<ref>Huri, S.; Tietze, A. et al. ''Redhouse Osmanlıca/Türkçe-İngilizce Sözlük''. SEV Matbaacılık ve Yayıncılık A.Ş., 1997. ISBN 975-8176-11-0</ref>


'''''Accipiter nisus''''' veya '''Atmaca'''<ref name="ŞengülAhmet">Şengül Aksana, Ahmet Mert. Isparta Atabey Ovası’nın kuş türleri. Turkish Journal of Forestry; 2016, 17(2): 153-157</ref><ref name="Kaya">Mustafa KAYA, SÜLOĞLU BARAJ GÖLÜ VE ÇEVRESİNİN (EDİRNE) KUŞLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. Trakya University Journal of Natural Sciences, 16(1): 1-7, 2015 ISSN 2147–0294</ref><ref name="Tabiat">Özdemir Adızel, Erkan Azizoğlu, İlhami Kiziroğlu. AHLAT SAZLIĞI EKOSİSTEMİNİN SON DURUM DEĞERLENDİRMESİ (BİTLİS – TÜRKİYE). Türkiye Tabiatını Koruma Derneği, Tabiat ve İnsan Dergisi 2022 1(191)</ref>, ''[[Accipiter]]'' cinsine bağlı bir kuş türüdür.<ref name="GBIF">{{Web kaynağı|url=https://www.gbif.org/species/9405810|başlık=GBIF|erişimtarihi=22 Şubat 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20221224101013/https://www.gbif.org/species/9405810|arşivtarihi=24 Aralık 2022|ölüurl=hayır}}</ref><ref name="PaleoBioDB">{{Web kaynağı|url=https://paleobiodb.org/classic/checkTaxonInfo?taxon_no=94492|başlık=PaleoBioDB|erişimtarihi=22 Şubat 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240224232111/https://paleobiodb.org/classic/checkTaxonInfo?taxon_no=94492|arşivtarihi=24 Şubat 2024|ölüurl=hayır}}</ref>
Koyu kurşuni ve kahverengi tüylü olup, göğsü beyaz kahverengi çizgilidir. Kısa, yuvarlanmış kanatlı, yelpaze gibi açılan uzun kuyruklu olduğundan [[ağaç]]lar arasında rahatlıkla manevra yaparak avını takip eder. Kıvrık, kısa gagalı olup, ince, uzun, yırtıcı pençeleri ile fare, [[kuş]] ve [[sincap]]ları kapar.


==Özellikler==
Bodur ağaçlıklı ormanlarda barınır. Çit ve yol kenarlarında gündüz avlanır. Ağaçlar üzerinde yuva kurar. Yuvasının içini saç, kıl ve kök püskülleri ile döşer. Senede 3-5 yumurta yumurtlar. Erkeği dişisinden küçüktür. Eşlerin her ikisi de yavrularına yiyecek taşırlar. [[Türkiye]]’de yaşayanları, kış mevsiminde [[Kuzey Afrika]] ve [[Hindistan]]’a göç ederler.
Kısa geniş kanatlı, uzun kuyrukludur ve kanatlarla kuyruk ağaçlar arasında manevra yapmaya adapte olmuştur. Dişiler erkeklerden %25 daha iri<ref name=bto>{{Web kaynağı |soyadı=Robinson |ad=R.A. |başlık=Sparrowhawk ''Accipiter nisus'' [Linnaeus, 1758] |iş=BirdFacts: profiles of birds occurring in Britain & Ireland |url=http://blx1.bto.org/birdfacts/results/bob2690.htm |yayıncı=[[British Trust for Ornithology]] |erişimtarihi=26 Şubat 2009 |ölüurl=hayır|arşivurl=http://archive.wikiwix.com/cache/20110811130838/http://blx1.bto.org/birdfacts/results/bob2690.htm |arşivtarihi=11 Ağustos 2011 |df=dmy-all}}</ref> ve iki kat ağırlığa erişebilir.<ref name=hbw56>{{harvnb|del Hoyo|Elliott|Sargatal|1994|p=56}}</ref> Yetişkin erkek {{dönüştür|29|–|34|cm}} uzunluğunda, kanat aralığı {{dönüştür|59|–|64|cm}} uzunluğunda<ref name=bto />, yaklaşık {{dönüştür|110|–|196|g}} ağırlığındadır.<ref name=hbw158>{{harvnb|del Hoyo|Elliott|Sargatal|1994|p=158}}</ref> Dişiler daha iri olup {{dönüştür|35|–|41|cm}} uzunluğunda, kanat aralığı {{dönüştür|67|–|80|cm}}<ref name=bto />, yaklaşık {{dönüştür|185|–|342|g}} ağrılığındadır.<ref name=hbw158 />


Yetişkin erkeklerde üst kısım mavimsi gri, alt kısmı kırmızımsıdır ve uzaktan turuncu gibi görünür. Gözbebeği turuncu-sarı veya turuncu-kırmızıdır. Yetişkin dişilerde üst kısım koyu kahverengi veya grimsi kahverengi, alt kısımlar kahverengidir ve gözbebeği açık sarıdır. Yavrularda üst kahverengi ve alt kısım kahverengi veya kahverengi benekli, gözbebeği sarıdan turuncuya doğru renklenir.<ref name=bwpi>{{Kitap kaynağı |başlık=BWPi: ''The Birds of the Western Palearctic'' on interactive DVD-ROM |yıl=2004 |yer=Londra|yayıncı=BirdGuides Ltd. and Oxford University Press |isbn=978-1-898110-39-2}}</ref>
{{temiz}}
⚫
== Kaynakça ==


==Taksonomi==
{{Kaynakça}}
'''''Accipiter nisus''''' türüne bağlı alttürler (2024):
{{div sütunu|colwidth=280px}}
# ''[[Accipiter nisus dementjevi]]''
# ''[[Accipiter nisus fujiyamae]]''
# ''[[Accipiter nisus granti]]''
# ''[[Accipiter nisus melaschistos]]''
# ''[[Accipiter nisus nisosimilis]]''
# ''[[Accipiter nisus nisus]]''
# ''[[Accipiter nisus punicus]]''
# ''[[Accipiter nisus teneriffae]]''
# ''[[Accipiter nisus wolterstorffi]]''
# ''[[Accipiter nisus galliae]]''
# ''[[Accipiter nisus nisus]]''
# ''[[Accipiter nisus peregrinoides]]''
{{div sütunu-son}}

==Dağılım ve habitat==
Eski Dünya sıcak iklim ve yarı tropik bölgelerinde geniş dağılım gösterir.<ref name=forsman>{{Kitap kaynağı |soyadı=Forsman |ad=Dick |başlık=The Raptors of Europe and The Middle East: a Handbook of Field Identification |yıl=1999 |yer=Londra|yayıncı=Christopher Helm |sayfalar=244-255|isbn=978-0-7136-6515-4}}</ref> Yavrular göçe yetişkinlerden erken başlar ve dişiler erkeklerden önce göç eder.<ref name=forsman />

==Yaşam döngüsü==
Yumurtalar soluk mavi üstüne kahverengi noktalıdır ve her biri yaklaşık {{dönüştür|35-46|mm}} x {{dönüştür|28-35|mm}} büyüklüğünde<ref name=Eggs1994>{{Kitap kaynağı |başlık=Eyewitness Handbooks: Birds' Eggs |yayıncı=[[Dorling Kindersley]] |ad=Michael |soyadı=Walters |isbn=978-1-56458-175-4 |sayfa=57 |yıl=1994}}</ref> ve {{dönüştür|22,5|g}} ağırlığındadır. Genel olarak 2-3 gün aralıklarla 4-5 arası yumurta yumurtlar. Yumurtalar zarar görürse, ilk yumurtaların üstüne dah ufak olacak şekilde ikiye kadar yeniden yumurtlayabilir.<ref name=bwpi />

==Galeri==
<gallery>
File:Accipiter nisus edit.jpg|
File:Cuculus canorus vogelartinfo.jpg|
File:Buffwood 4171.JPG|
File:Accipiter nisus -England -immature with kill-8.jpg|
File:Eurasian Sparrowhawk and prey.ogv|
File:Accipiter nisus Forst Jungfernheide 080610.jpg|
File:Accipiter nisus MHNT.jpg|
File:Accipiter nisus -in flight-8-4c.jpg|
File:Accipiter nisus 1 (Bohuš Číčel).jpg|
</gallery>


{{Temiz}}
== Dış bağlantılar ==
== Dış bağlantılar ==
* {{IUCN2006|değer biçenler=BirdLife International|yıl=2004|id=49396|başlık=Accipiter nisus|alınma=11 May 2006}}
* {{BirdLife|22695624|Accipiter nisus}}
* [https://web.archive.org/web/20161108171624/http://aulaenred.ibercaja.es/wp-content/uploads/118_SparrowhawkAnisus.pdf Ageing and sexing (PDF; 5.8&nbsp;MB) by Javier Blasco-Zumeta & Gerd-Michael Heinze]
* [http://www.rspb.org.uk/sparrowhawk RSPB webpage with sound and video files].
* [http://www.globalraptors.org/grin/SpeciesResults.asp?specID=8148 Global Raptor Information Network species account] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20121120225035/http://www.globalraptors.org/grin/SpeciesResults.asp?specID=8148}}.
* {{InternetBirdCollection|eurasian-sparrowhawk-accipiter-nisus}}
* {{VIREO|Eurasian+Sparrowhawk}}
* {{commons-ufak}}
* {{Vikitür-ufak}}

⚫
== Kaynakça ==
{{kaynakça}}

{{taksonçubuğu|from=Q25380}}
{{otorite kontrolü}}

{{Accipiter-taslak}}


[[Kategori:Atmacagiller]]
[[Kategori:Accipiter]]
[[Kategori:Türkiye'deki kuşlar]]
[[Kategori:Avrupa faunası]]
[[Kategori:Türkiye'de tehlikedeki türler]]
[[Kategori:1758'de tanımlanan taksonlar]]
[[Kategori:Göçmen kuşlar]]
[[Kategori:Doğancılık]]
[[Kategori:Carl Linnaeus tarafından adlandırılmış taksonlar]]
[[Kategori:Carl Linnaeus tarafından adlandırılmış taksonlar]]

21.06, 4 Mart 2024 itibarı ile sayfanın şu anki hâli.

Accipiter nisus
Yaşadığı dönem aralığı: 0,78-0 myö
Kalabriyen-Günümüz 
Korunma durumu

Asgari endişe altında (IUCN 3.1)[1]
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem: Animalia
Şube: Chordata
Sınıf: Aves
Takım: Accipitriformes
Familya: Accipitridae
Cins: Accipiter
Tür: A. nisus
İkili adlandırma
Accipiter nisus

Accipiter nisus veya Atmaca[2][3][4], Accipiter cinsine bağlı bir kuş türüdür.[5][6]

Özellikler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kısa geniş kanatlı, uzun kuyrukludur ve kanatlarla kuyruk ağaçlar arasında manevra yapmaya adapte olmuştur. Dişiler erkeklerden %25 daha iri[7] ve iki kat ağırlığa erişebilir.[8] Yetişkin erkek 29-34 santimetre (11-13 in) uzunluğunda, kanat aralığı 59-64 santimetre (23-25 in) uzunluğunda[7], yaklaşık 110-196 gram (3,9-6,9 oz) ağırlığındadır.[9] Dişiler daha iri olup 35-41 santimetre (14-16 in) uzunluğunda, kanat aralığı 67-80 santimetre (26-31 in)[7], yaklaşık 185-342 gram (6,5-12,1 oz) ağrılığındadır.[9]

Yetişkin erkeklerde üst kısım mavimsi gri, alt kısmı kırmızımsıdır ve uzaktan turuncu gibi görünür. Gözbebeği turuncu-sarı veya turuncu-kırmızıdır. Yetişkin dişilerde üst kısım koyu kahverengi veya grimsi kahverengi, alt kısımlar kahverengidir ve gözbebeği açık sarıdır. Yavrularda üst kahverengi ve alt kısım kahverengi veya kahverengi benekli, gözbebeği sarıdan turuncuya doğru renklenir.[10]

Taksonomi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Accipiter nisus türüne bağlı alttürler (2024):

  1. Accipiter nisus dementjevi
  2. Accipiter nisus fujiyamae
  3. Accipiter nisus granti
  4. Accipiter nisus melaschistos
  5. Accipiter nisus nisosimilis
  6. Accipiter nisus nisus
  7. Accipiter nisus punicus
  8. Accipiter nisus teneriffae
  9. Accipiter nisus wolterstorffi
  10. Accipiter nisus galliae
  11. Accipiter nisus nisus
  12. Accipiter nisus peregrinoides

Dağılım ve habitat

[değiştir | kaynağı değiştir]

Eski Dünya sıcak iklim ve yarı tropik bölgelerinde geniş dağılım gösterir.[11] Yavrular göçe yetişkinlerden erken başlar ve dişiler erkeklerden önce göç eder.[11]

Yaşam döngüsü

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yumurtalar soluk mavi üstüne kahverengi noktalıdır ve her biri yaklaşık 35-46 milimetre (1,4-1,8 in) x 28-35 milimetre (1,1-1,4 in) büyüklüğünde[12] ve 22,5 gram (0,79 oz) ağırlığındadır. Genel olarak 2-3 gün aralıklarla 4-5 arası yumurta yumurtlar. Yumurtalar zarar görürse, ilk yumurtaların üstüne dah ufak olacak şekilde ikiye kadar yeniden yumurtlayabilir.[10]

Galeri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ BirdLife International (2016). "Accipiter nisus". IUCN Tehdit Altındaki Türlerin Kırmızı Listesi. 2016: e.T22695624A93519953. Erişim tarihi: 6 Kasım 2021. 
  2. ^ Şengül Aksana, Ahmet Mert. Isparta Atabey Ovası’nın kuş türleri. Turkish Journal of Forestry; 2016, 17(2): 153-157
  3. ^ Mustafa KAYA, SÜLOĞLU BARAJ GÖLÜ VE ÇEVRESİNİN (EDİRNE) KUŞLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. Trakya University Journal of Natural Sciences, 16(1): 1-7, 2015 ISSN 2147–0294
  4. ^ Özdemir Adızel, Erkan Azizoğlu, İlhami Kiziroğlu. AHLAT SAZLIĞI EKOSİSTEMİNİN SON DURUM DEĞERLENDİRMESİ (BİTLİS – TÜRKİYE). Türkiye Tabiatını Koruma Derneği, Tabiat ve İnsan Dergisi 2022 1(191)
  5. ^ "GBIF". 24 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2024. 
  6. ^ "PaleoBioDB". 24 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2024. 
  7. ^ a b c Robinson, R.A. "Sparrowhawk Accipiter nisus [Linnaeus, 1758]". BirdFacts: profiles of birds occurring in Britain & Ireland. British Trust for Ornithology. 11 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2009. 
  8. ^ del Hoyo, Elliott & Sargatal 1994, s. 56
  9. ^ a b del Hoyo, Elliott & Sargatal 1994, s. 158
  10. ^ a b BWPi: The Birds of the Western Palearctic on interactive DVD-ROM. Londra: BirdGuides Ltd. and Oxford University Press. 2004. ISBN 978-1-898110-39-2. 
  11. ^ a b Forsman, Dick (1999). The Raptors of Europe and The Middle East: a Handbook of Field Identification. Londra: Christopher Helm. ss. 244-255. ISBN 978-0-7136-6515-4. 
  12. ^ Walters, Michael (1994). Eyewitness Handbooks: Birds' Eggs. Dorling Kindersley. s. 57. ISBN 978-1-56458-175-4. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Atmaca&oldid=31823631" sayfasından alınmıştır