Mokissos
Mokissos ya da bir diğer adıyla Nora, Aksaray ilinin, merkez ilçesinin 30 km güneyinde, Helvadere Kasabası sınırları içinde antik kent.[1]
| Diğer adı | Nora |
|---|---|
| Konum |  Aksaray |
| Koordinatlar | 38°11′08″K 34°12′26″D / 38.18556°K 34.20722°D |
| Tarihçe | |
| Kuruluş | 6. yy'ın ilk yarısı |
| Kültür(ler) | Hellenistik Dönem, Roma Dönemi |
| Sit ayrıntıları | |
| Buluntu(lar) | Üç nefli bazilika, metropolit kilisesi, kale laıntıları, sarnıç |
| Durum | Restore |
Mokissos adı Konstantinopolis Patrikhanesinin önemli kayıtlarında geçmektedir. | |
Hasan Dağı'nın parazit (ikincil) kraterlerinden birinin doğal erozyonla dolması sonucu oluşmuş yüksek vadinin içinde yer alır.[2] Deniz seviyesinden yaklaşık 1500 metre yükseklikteki 200 hektar alanda kurulan antik kentte konutlar dışında, 32 kilise yapısı, 20 sarnıç tespit edilmiştir.[3] Arkeolojik kalıntıların bulunduğu alan yörede Viranşehir olarak bilinir. Ayakta kalan yapılar Bizans devrine aittir. Önceleri, Nora ya da Neroassos adıyla bilinen Helenistik dönem kalesi olduğu düşünülen bu yerleşimin, 6. yüzyılın önemli Bizans kentlerinden Mokisos yerleşimi olduğu 1930'lu yıllardan itibaren bilim adamları arasında kabul görmüştür. Bu konuda genel görüş, 2021 yılı itibarıyla net değildir; yapılacak yeni araştırmalarla netleşmesi beklenmektedir.[4]
Vadiye batıda, doğuda ve kuzeyde bulunan dik yamaçlı üç dar geçitten girilir. Kentin etrafını saran tepeler doğal bir sur duvarı oluşturur. Sadece akropolis surlarla çevrilmiştir. Kalıntılar vadi tabanına bakan yamaçlarda yoğunlaşır. Yapılar, tamamen yığma taş yapım tekniğiyle inşa edilmiştir.[2]
Kalıntılar 19. yüzyıldaki batılı seyyahlar ve 20. yüzyılın başlarında bilim insanlarının araştırma raporları sayesinde tanınmaya başlamıştır. Bizanslı vakanüvis Prokopios'un anlatımına dayanarak kalıntıların Mokissos kentine ait olduğu kabul gördü. Prokopios'a göre "Kapadokya'da, ovada Mokissos adında kısmen yıkılmış, kısmen de yıkılma tehlikesi altında harap bir kale vardı. İmparator Iustinianos kaleyi tümüyle yıktırıp batısındaki dik, çok yüksek ve ulaşılması güç yere dev bir sur inşa ettirmiş; çok sayıda kilise, imaret ve halka açık hamamlar gibi başka yapılar yaptırmıştı." Mokissos adı Konstantinopolis Patrikhanesinin önemli kayıtlarında geçer.[5] Bu kayıtlara göre Bizans İmparatoru Iustinianos Dönemi'nde 535 yılında eyalet sisteminde yapılan değişiklikler sonucu oluşturulan yeni kilise eyaletinin piskoposluk merkezi yapılmıştır. Böylece kent statüsü kazanan yerleşim, Iustinianapolis adını almıştır.[5]
Kentteki 1994-1996 arasında Alman araştırmacı Albrecht Berger yöntemindeki bir ekip tarafından bilimsel araştırma gerçekleştirilmiştir.[4] Berger'e göre Roma nekropolisi üzerine kurulmuş kentteki konut sayısını yaklaşık 1000'dir.[6][7]
Kaynakça
değiştir- ^ Johnson, Scott Fitzgerald (2016). The Oxford handbook of late antiquity. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0190277536.
- ^ a b Uyar, Tolga. "Hasan Dağı'nın Gölgesinde Gizli bir ören Yeri: Viranşehir/Mokissos Antik Kenti". aktuelarkeoloji.com.tr. Aktuelarkeoloji.com.tr sitesi. 18 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2021.
- ^ "Aksaray'daki Nora Antik Kenti'nde 30 yıl sonra çalışmalar yeniden başladı". Anadolu Ajansı. 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2021.
- ^ a b "Hasan Dağı'nın gölgesinde bir ören yeri: Mokisos Antik Kenti'nde altyapı hazırlıkları yapıldı". Cumhuriyet. 3 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2021.
- ^ a b Erpek, Can (2020). "Geç Antik Dönemde Kapodokya'da Kentler". Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi Cilt 10, Sayı 2. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Berger, Albrecht. "Viranşehir (Mokisos) Yüzey Araştırması" (PDF). 14. Araştırma Sonuçları Toplantısı (27-31 Mayıs 1996). Kültür Bakanlığı Anıtlar Ve Müzeler Genel Müdürlüğü. 6 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2021.
- ^ "Aksaray- Mokissos (Viranşehir) 2021 Kazı Çalışmaları Başlıyor. | Sanat Tarihi Bölümü". sanattarihi.nevsehir.edu.tr. 7 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2021.
| Aksaray ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
| Arkeoloji ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |