Susuz Yaz
Susuz Yaz 1963[1] yapımı dramatik Türk filmidir. Yönetmenliğini Metin Erksan'ın yaptığı filmin senaryosunu yine Erksan, Necati Cumalı'nın 1962'de yazdığı aynı adlı hikâyesinden uyarlayıp yazmıştır. Filmin başlıca rollerinde Erol Taş, Hülya Koçyiğit ve aynı zamanda filmin yapımcısı da olan Ulvi Doğan oynamışlardır. Hülya Koçyiğit'in sinemadaki ilk filmidir. Susuz Yaz, aynı zamanda Erol Taş'ın yardımcı rolde değil de başrol oyuncusu olarak oynadığı ilk filmidir.[kaynak belirtilmeli] Filmin özgün müziğini Yunanistan'ın Akademi Ödüllü bestecisi Manos Hacidakis bestelemiştir. Hacidakis aynı yıl Topkapı filminin müziğini de yapmıştı.
 | |
| Yönetmen | Metin Erksan |
|---|---|
| Yapımcı | Ulvi Dogan |
| Senarist | Metin Erksan |
| Hikâye (eser) | Necati Cumalı |
| Oyuncular | Ulvi Doğan Erol Taş Hülya Koçyiğit |
| Müzik | Manos Hacidakis Ahmet Yamacı |
| Görüntü yönetmeni | Ali Uğur |
| Kurgu | Stuart Gellman |
| Stüdyo | Hitit Film |
| Dağıtıcı | Manson Distributing Corp. (ABD dağıtım) |
| Cinsi | Sinema filmi |
| Türü | Dram |
| Renk | Siyah-beyaz, 35 mm |
| Yapım yılı | 1963,[1]  Türkiye |
| Çıkış tarih(ler)i | Haziran 1964, Berlin Film Festivali |
| Süre | 90 dakika |
| Ülke | Türkiye |
| Dil | Türkçe |
| Çekim yer(ler)i | Bademler, Urla, İzmir[2] |
| Diğer adları | Dry Summer (ABD) Reflections (ABD) I Had My Brother's Wife (İngiltere) L'Estate Arida (İtalya) Trockener Sommer (Almanya)[3] |
| Resmî sitesi | |
Çekimleri Necati Cumalı'nın hikâyesinin geçtiği yerde, yani İzmir'in Urla ilçesinin Bademler köyünde 9 ayda gerçekleştirilen film susuzluk ve kadınsızlık temasını işler. Necati Cumalı'nı avukatlık yaptığı yıllardaki gözlemlerine dayanan bu psikolojik - toplumsal filmde çiftçi Hasan (Erol Taş) arazisinde çıkan suyu kendi başına sahiplenmek ister, ancak suya ihtiyaçları olan diğer köylüleri karşısına alır. Bu çatışmada hapse düşen kardeşi Osman'ın (Ulvi Doğan) karısı Bahar'a da (Hülya Koçyiğit) göz koyar.
Türkiye'de sansür engeline takılan, bu nedenle de ilk gösterimi Haziran 1964'te Berlin Film Festivali'nde yapılan "Susuz Yaz", bu festivalin büyük ödülü olan Altın Ayı'yı kazanmış ve Türk sinema tarihinde uluslararası ödül kazanan ilk film olmuştur.
Yapım öyküsü
değiştirFilm, uyarlandığı öykünün yazarı Necati Cumalı'nın bir zamanlar avukatlık yaptığı yerde, yani İzmir'in Urla ilçesinin Bademler köyünde çekilmişti. Öykü, yazarın o yıllardaki gözlemlerine dayanmaktadır.[4] Su ve arazi anlaşmazlıkları temasını işleyen filmde figüran olarak köylüler rol aldı. 1963 yılında başlanan çekimler kalabalık bir ekiple dokuz ayda bitirdi.[kaynak belirtilmeli] Sansür Kurulu tarafından filmin gösterimine izin verilmemiştir.
Bunun üzerine film rafa kaldırılmış ve yönetmen Metin Erksan'la yapımcı ve aynı zamanda başrol oyuncularından biri olan Ulvi Doğan arasında hiç bitmeyecek olan sürtüşmeler başlamış oldu. Sinemaya bir heves için girmiş olan aslında tekstilci ve stilist olan Ulvi Doğan filmi otomobil bagajında gizlice Avrupa'ya kaçırmış ve afişteki Metin Erksan ismini uyduruk bir isimle değiştirerek Berlin Film Festivali'nde yarışmaya sokmuştu. Film festivalin büyük ödülü Altın Ayı'yı kazanıp Avrupa'da büyük sükse yapınca devlet bu kez filme itibarını iade etme kararı vermiş, ama buna rağmen film geri gelmemişti. Avrupa'da Hülya Koçyiğit'e benzeyen bir figüranla çevrilen birkaç pornografik parça filme eklenerek film "I Had My Brother's Wife" (Tr: Kardeşimin Karısına Sahip Oldum) adıyla yeniden piyasaya verilmiş ve daha çok erotik film gösteren sinemalarda gösterilmişti.[5]
Oyuncular
değiştir- Hülya Koçyiğit - Bahar (ses. Alev Koral)
- Ulvi Doğan - Hasan (ses. Sadettin Erbil)
- Erol Taş - Kocabaş Osman (ses. Sami Ayanoğlu)
- Hakkı Haktan - Veli Sarı (ses. Mümtaz Ener)
- Yavuz Yalınkılıç - Köylü
- Alaettin Altıok
- Zeki Tüney - Köylü
- Yavuz Yalınkılıç - (ses. Osman Alyanak)
- Niyazi Er - Ağır ceza üyesi
- Ercan Yazgan - Mahkûm
- Adnan Uygur
- Selahattin Genç
- Hamit Türker
Ödüller
değiştirKazandıkları
değiştir- 1964 - Berlin Film Festivali - Altın Ayı Ödülü
- 1964 - "Acapulco Film Festivali" (Meksika) - "Altın Maya Ödülü"
- Hülya Koçyiğit, Yılın kadın sanatçısı, Türk kadınlar birliği tarafından
- Metin Erksan, Özel ödül, Venedik Film Festivali Merito Biennale
Adaylıkları
değiştir- 1964 - Film, 37. Akademi Ödülleri'nde Türkiye'nin yabancı dilde en iyi film dalında Oscar aday adayı olarak seçilmiştir.[6]
Ev sineması
değiştirFilm, Martin Scorsese'nin Dünya Sineması Projesi No. 1 kapsamında 2013 yılında Criterion Collection tarafından yeniden düzenlenerek DVD olarak tekrar yayınlandı.[7] Film, Criterion'un arşivindeki iki Türk filminden biridir.[7]
Tekrar gösterim
değiştirSusuz Yaz filminin restore edilmiş bir versiyonu, 2008'de, 61. Cannes Film Festivali’nin “klasik filmler” bölümünde gösterildi. Festivalin “Un Certain Regard” isimli bölümünün jüri başkanlığını Fatih Akın yapmıştı. Gösterime filmin başrol oyuncusu Hülya Koçyiğit ve yapımcısı Ulvi Doğan da katıldı.[8]
Filmin Toplumsal Etkisi
değiştirFilmde işlenen Necati Cumalı’nın Susuz Yaz hikâyesinde toplumsal ve bireysel temalar işlenmiştir. Bir yandan tarıma dayalı üretimin ekonomide egemen olduğu bir toplumdaki toprak ve suyun üzerinden yükselen mülkiyet kavramı ve iktidar mücadeleleri, kadının bu toplumda metalaştırılıp değersizleştirilmesi gibi toplumsal bir çatışma, bir diğer yandan da insanın kendi kendine zamanla yabancılaşmasını konu alır. Film, 1960’lar Türk sinemasının karakteristik toplumsal gerçekçi özelliklerini taşır.[9] Halihazırda Necati Cumalı toplumsal gözlemlerinden yola çıkarak hikâyeyi kaleme almıştır. Buna rağmen film, toplumsal çatışmayı sınıfsallık bakımından ele almadığı için eleştirilerin odağında olmuştur.
Filmin açılışı “Osman: Su bizim değil mi, ne şekil istersek öyle kullanırız.
Hasan: Su toprağın kanı ağa, kimse razı gelmez (Erksan, 1963)” şeklindedir. Mülkiyet sahibi iki kardeş arasında geçen bu konuşmanın ana unsuru su mülkiyet kavramını temsil eder. Bir yandan suyu kendi tarlasındaki havuzda toplayıp köylüye vermek istemeyen ağabey Osman ve bir diğer yanda da köylüyü susuz bırakmak istemeyen küçük kardeş Hasan nihayetinde suyu kendilerine saklayarak köylüyle karşı karşıya kalır. Kocabaş kardeşler ve köylüler arasında iktidar mücadelesi hem hukuki hem de şiddet içeren yollarla anlatılır.
Kaynakça
değiştir- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 27 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2011.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Mayıs 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2009.
- ^ "Bir Uyarlamaya Genel Bakış: Susuz Yaz". eksisinema.com. 9 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2011.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2009.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2008.
- ^ a b "Dry Summer (1964)". Criterion Collection. 9 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2009.
- ^ Yilmaz, Ensar (15 Ekim 2019). ""Susuz Yaz"da Mülkiyet, İktidar Mücadelesi ve Kadının Nesneleştirilmesi". HUMANITAS - Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi: 437-450. doi:10.20304/humanitas.599472. ISSN 2147-088X.
Dış bağlantılar
değiştir- IMDb'de Susuz Yaz
- Türkçe bir inceleme 19 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Nebil Özgentürk'ün "Pornografik Susuz Yaz!" başlıklı yazısı 7 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.