[go: nahoru, domu]
Vikipedi

Ekşi Sözlük

Katılımcı sözlük
16.47, 25 Ağustos 2016 tarihinde Galaksidekiotostopcu (mesaj | katkılar) tarafından oluşturulmuş 17522172 numaralı sürüm (81.214.82.176 (mesaj) tarafından yapılan değişiklikler geri alınarak, 195.174.217.49 tarafından değiştirilmiş önceki sürüm geri getirildi. (TW))

Ekşi Sözlük, her türlü konu ve kavram hakkında, kayıtlı yazarların yorumlarını içeren katılımcı sözlük tarzında ağ sayfası.

ALTINIŞER İNCİSİKER
28 Şubat 2016 tarihinde yenilenen tasarımdan bir görüntü.
SahipEkşi Teknoloji[1]
OluşturanSedat Kapanoğlu
URLeksisozluk.com
Sloganaltini ser incisi ker
Ticari?Evet
Site türüKatılımcı sözlük
KayıtYorum yazabilmek için gerekli
Kullanılabilir dil(ler)Türkçe
Başlama tarihi15 Şubat 1999
Gelir80.000-100.000 TL[2]
Geçerli durumAktif

Tarihçe

1999 yılında Sedat Kapanoğlu tarafından "sourtimes.org" sitesinin bir parçası olarak oluşturulmuştur. Sloganı "Kutsal bilgi kaynağı"dır. İlk girilen başlık pena'dır. Sözlük, daha sonraları artan popülaritesiyle birlikte sourtimes.org'un esas parçası haline gelmiştir. Sedat Kapanoğlu birçok konuşmasında, Otostopçunun Galaksi Rehberi kitabının, Ekşi Sözlük'ü kurmasında fikir babalığı yaptığını belirtmiştir.[3]

Kurallar ve yapı

Yazarların yazdıkları sözlük kuralları dahilinde kontrol edilmekte ve uygunsuz bulunan yazılar moderatörler ve gammaz adı verilen gönüllü sözlük üyeleri işbirliği ile silinmektedir, ancak on birinci nesil alımlarından sonra gammazlık statüsü sadece belirli bir grup yazara değil her yazara verilmiştir. Şu anda sözlükteki her yazar aynı zamanda gammazdır. Sözlük yazarları da sözlük kurallarına uymadıklarında elenebilmektedir. Girilen bilgilerin doğru, ansiklopedik veya tarafsız olması mecburiyeti yoktur. Kullanılan dilin zaman zaman argo içermesi mümkündür. Bazı başlıklar altında ise "tanım cümleleri" halinde web forumlarındakilere benzer karşılıklı tartışmalar göze çarpmaktadır. Sözlüğün bu özgür yapısı zaman zaman hukukî meselelere yol açabilmektedir.

Yazar alımlarının sürekli yapılmaması nedeniyle, alımların yapıldığı kısa süreler boyunca yazar olmak için başvuruda bulunan kullanıcılar belirli gruplara ait sayılırlar. Bu gruplara nesil denir ve sözlük içindeki hiyerarşik yapılanmada etkileyici faktör olmamalarına rağmen birer statü göstergesi olarak görülebilirler. Yazarlara ve kayıtlı okurlara, diğer yazarların girdikleri maddelerin (sözlük jargonunda "entry") okunulmasına, beğenilip beğenilmemesine göre oylama hakkı verilmiştir. En az 1000 entry giren yazarlara azimli " unvanı verilmektedir.[4] Belirli bir oylamadan sonra o yazarın puanı (sözlük jargonunda "karma") diğer yazarlar tarafından görülebilmektedir. 19 Mayıs 2004 tarihinde altıncı nesil yazar alımları yapılmıştır. 2005 yılındaki yazar alımındaki karışıklık göz önünde bulundurularak kayıtlı okur alınmaya başlanmıştır. Aralık 2005 itibarı ile yedinci nesil yazarlar da sözlüğe dahil olmuşlardır. Yedinci nesil yazarların büyük çoğunluğunu kitap toplama kampanyasına katkıda bulunmuş olan hayırsever kayıtlı okurlar oluşturmaktadır. Aralık 2007'de sekizinci ve dokuzuncu nesil alımları başlamış ve on binlerce kişi çaylak (yazar adayı) olmuştur. 21 aralık 2008'de, 6 Haziran 2008 öncesi kayıtlı çaylaklar yazar olma hakkını kazanarak "sabırtaşı yazar" unvanını almışlardır. 2010 itibari ile nesil hiyerarşisi kaldırılmıştır.[5] Yazar adayı olan kullanıcıların çaylak onay listelerindeki sıralamaları sözlükteki ilk 10 entry'i ne zaman doldurduklarına göre ve her gün hesabına giriş yapan yazarlar arasında yeniden belirlenmektedir.

Yazarlar, zirve adını verdikleri organizasyonlarda farklı şehirlerde, farklı etkinlikler için bir araya gelmektedir.[6] Ekşi Sözlük kullanıcıları, eski site tasarımında[7] topluluğu oluşturan kullanıcıların hazırladığı 500'e yakın arayüzü kullanabilmekteydi, ancak eski site artık aktif değildir. Yeni tasarımda ise tema seçeneği bulunmamaktadır.

Sitenin reklam geliri aylık 80.000-100.000 TL civarındadır.[8]

Sitenin yayınlanan bilgilerin doğruluğu ile ilgili bir iddiası olmadığından zaman zaman yanlış bilinen şeylerin yayılmasına da neden olabilmektedir.

Yasal sorunlar

Dosya:Eksi sozluk.png
Sitenin kurulduğu 15 Şubat 1999'dan 11 Mart 2013'e dek kullanılan eski tasarım.
 
Sitenin bir dönem kullandığı sansürlü logosu.

İstanbul Emniyet Müdürlüğü'nün, sitedeki 'esrar' başlığı altındaki yazıların, gençlere uyuşturucuyu özendirdiği gerekçesiyle şikayette bulunması üzerine, İstanbul Üçüncü Sulh Ceza Mahkemesi, Ekşi Sözlük'e erişimin süresiz engellenmesine karar vermiştir.[9]

Aylarca siteye Türk Telekom'un DNS engellemesi yüzünden doğrudan bağlantı yapılamamıştır. Engelleme Haziran 2006'da Ekşi Sözlük'ün avukatları tarafından yapılan başvuru sonucunda kaldırılmıştır.

17 Nisan 2007 günü sitede, Adnan Hoca olarak bilinen Adnan Oktar'a hakaret edildiği iddiası ile Eyüp 3. Asliye Hukuk Mahkemesi sitenin yayınının durdurulmasına karar verilmiştir.[10] Daha sonra söz konusu yasak kaldırılmıştır. Şu anda Ekşi Sözlük içerisinde hem Adnan Oktar başlığına hem Adnan Hoca başlığına üyeler tarafından yazı yazılabilmektedir.

Şubat 2008'de Türkiye'deki internet sansürlerini protesto etmek amacı ile sözlük logosunun üstüne siyah bir bant eklenmiştir.

Site hakkında son yaptırım 29 Eylül 2008'de uygulanmaya başlanmış; Türkiye'deki internet kullanıcılarının siteye erişimi mahkeme kararıyla engellenmesine yönelik bu uygulama yalnızca üç saat sürmüştür.[11]

1 Şubat 2010 tarihinde Fatih Altaylı Ekşi Sözlük hakkında "Ekşimiş Ruhların Buluşma Yeri" başlıklı bir yazı yazdı.[12] Bunun üzerine Ekşi Sözlük yazarlarına hakaret ettiği gerekçesiyle hakkında dava açılan Fatih Altaylı gazetedeki köşesinden bir tekzip yayınlamak zorunda kaldı.[13] Buna karşılık olarak Fatih Altaylı Ekşi Sözlük'teki hakaret ve iftira içerikli yorumlarla ilgili Beyoğlu 4. Sulh Ceza Mahkemesi'nde açtığı dava sonucunda kendisi hakkında yazılan 97 yorumu mahkeme kararıyla yayından kaldırdı.[14][15]

21 Nisan 2011'de Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı (TİB), sözlüğün sunucusuna gönderdiği elektronik postada, sunucudan, yer sağlayıcılık hizmetine son verilmesi istenmiştir.[16][17] TİB İnternet Daire Başkanı Sn. Osman Nihat Şen yaptığı açıklamada sözlüğün, yasaklanacaklar listesine yanlışlıkla eklendiğini belirtmiştir.[18]

21 Haziran 2011 tarihinde 35 Ekşi Sözlük yazarı, "manevi değerlere hakaret" ettikleri gerekçesiyle polis tarafından ifadeleri alınmıştır. Sözlük yönetiminin, yazarların kimlik bilgilerini paylaşması yazarların tepkisine neden olmuş, bazıları sözlükten ayrılarak binlerce yazısını silmiştir. Bir günlük siteye girmeme boykotu yapılmıştır.[19][20]

Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi öğretim üyesi Yusuf Devran, Ekşi Sözlük'te kendisi hakkında hakaret içerikli mesajlar bulunduğu iddiasıyla suç duyurusunda bulunmuş, 2 Ekşi Sözlük yazarı İstanbul 25'inci Sulh Ceza Mahkemesi'nde yargılanmış, mahkeme 3 yıl içinde bir daha suç işlenmemesi şartı ile kovuşturmayı tecil etmiştir.[21]

Sosyal yardımlar

  • 2003 yılında site kullanıcıları tarafından başlatılan kampanya ile 40.000 kitap toplanıp belirlenen okul ve kütüphanelere gönderildi.
  • 2006 yılında yeniden düzenlenen bir kampanyayla 70.000 kitap toplanıp çeşitli okullara ve kütüphanelere bağışlandı.
  • 2009 yılında site kullanıcılarının katkılarıyla Ekşi Sözlük Ormanı kuruldu. 36.000 metrekare alana kurulan bu ormana TEMA vakfı tarafından 9000 fidan dikildi.[22][23]
  • 2011 Van Depremi'nden sonra deprem bölgesine yardım kampanyası düzenlenmiş, AKUT ile işbirliği içinde yardımlar bölgeye ulaştırılmıştır.
  • 2013'ün 30 Aralık günü Çanakkale'nin Bayramiç ilçesinde yaşayan Sultan Alacaoğlu adlı Alzheimer hastası yaşlı bir kadının evde yalnız bulunduğu sırada elektrik kontağından çıkan yangın sonucu evi tamamen yanarak kullanılamaz hale geldi. Olayın ardından Sultan ve Hüseyin Alacaoğlu'nu basına yansıyan haberleri üzerine Bayramiç Belediye Başkanı İsmail Sakin Tuncer’in yardımıyla bir bankada hesap açtırıldı. Ekşi Sözlük'te başlatılan kampanya ile hesaba yatırılan yardımlar 3 gün içerisinde 95 bin liraya ulaştı.[24]
  • 30 Mayıs 2016 tarihinde PayPal'ın Türkiye'deki faaliyetlerini durduracağını açıklaması üzerine sözlükte "paypal hesaplarımızla lösev'e bağış kampanyası" başlatılmış 24 saat içerisinde 100.000 tl bağış toplanmıştır. Kampanya sözlükte başlayıp sosyal medya ve yerel basında büyük yer etmiştir.[25] [26]

Eleştiriler

Ekşi Sözlük'ün gerek yönetimi gerekse içeriği akademisyen, yazar, gazeteci, siyasetçi ve sanatçılar gibi toplumun farklı kesimleri tarafından eleştirilegelmiştir.

Ekşi Sözlük'teki yazarlara ve içeriğe getirilen eleştiriler temelde sitede yer alan yazıların kişilere yönelik yazılı saldırı ve hakaret içerdiği, bilgi kirliliğine sebep olduğu ve yazarlarının kullanıcı adlarının arkasına saklandıkları yönündedir.[27] 1 Eylül 2012 tarihinde siteye girilen yazıların artık forum sayfalarındaki yazılardan farksız olduğunu ve bunun kontrolünün zor olduğunu belirten 12 kişilik Ekşi Sözlük moderasyonu topluca istifa ederek bu tepkilerini dile getirmişlerdir.[28]

Yönetim ve sözlüğün hukuk birimine getirilen eleştiriler ise Ekşi Sözlük'te belirli firma ve şirketlere ortak ticari ilişkiler nedeniyle ayrıcalıklar tanındığı ve bu firmalarla ilgili yazılan eleştirilerin yönetim tarafından silindiği yönündedir. 14 Ağustos 2012 tarihinde Ekşi Sözlük avukatı Başak Purut ortağı ve avukatı olduğu bir başka firma hakkında sitede yazılan bir eleştiriyi "firmanın ticari itibarı zedeleniyor" gerekçesiyle siteden kaldırmış ve bu durum büyük tepki toplamıştır.[29]

Ayrıca yazar bilgilerinin yazara haber verilmeksizin savcı ve polislerle paylaşıldığı noktasında da site yönetimine eleştiriler getirilmiştir.[30]

Yazar adaylarının sürekli gündeme taşıdığı bir diğer konuysa, 'çaylak onay listesi' [31] sisteminin kaldırılması yönündedir. Sisteme göre, yazar olmak isteyen çaylakların on entry girmeleri ve belirli aralıklarla siteyi ziyaret etmeleri gerekmektedir. Belirli aralıklarla siteyi ziyaret etmeyen yazar adaylarının çaylak onay sıralamaları geri düşmektedir. Örneğin bininci sıradaki bir yazar adayının sırası bir gün içerisinde bin500e gerileyebilir. Birinci sıraya kadar ulaşan yazar adayları değerlendirmeye göre yazar olabilir veya yeniden on entry girmeleri istenebilir. Algoritma ile ilgili detaylı anlatımlar yapılmıştır.[32]

Hacklenmesi

Sitede İslam Peygamberi Muhammed'e yönelik hakaret ve küfür içerikli yazıların vb. yayınlamasından ötürü Angelz Co takma adlı bir grup hacker tarafından hacklenmiştir.[33][34][35]

2013 istatistikleri

Ekşi Sözlük‘te 2013 yılı içinde 120 milyon farklı kişi tam 4 milyar sayfa görüntüledi. Sözlükte en az ziyaret 838.113 rakamı ile 3 Eylül Salı günü gerçekleşti. Sözlükte en fazla ziyaretin yaşandığı gün ise 25 Aralık Çarşamba günü. 25 Aralık’ta tam 1.787.434 ziyaret gerçekleşti Ekşi Sözlük’e. Ziyaretçilerin sözlükte geçirdikleri ortalama süre ise 9 dakika.

Ziyaretçilerin yüzde 72,5 eski ziyaretçilerden oluşuyor.Her bir ziyaretçinin ortalama 8 sayfa görüntülediği Ekşi Sözlük’ü en çok ziyaret eden ilk üç ülke Türkiye, Amerika Birleşik Devletleri ve Almanya olarak görülüyor. Türkiye genelinde ise sözlüğü en fazla ziyaret eden iller 3 büyük şehirimiz İstanbul, Ankara ve İzmir. Ziyaretçilerin en çok kullandığı tarayıcı Google Chrome olurken,en çok ziyaretçinin geldiği mobil cihaz ise iPhone. Arama motorların trafiğinin büyük bir çoğunluğu ise Google ve Yandex‘ten gelmektedir.

2014 tema değişikliği (antik.eksisozluk.com)

2016 tema değişikliği

Ekşi Sözlük'ün tasarımı, 28 Şubat 2016 tarihinde büyük oranda değişikliğe uğradı. Değişikliklerin büyük bir kısmı başta olmak üzere mevcut gri arayüz yerine beyaz arka plan rengi ve siyah fontlar kullanılması, yazarlardan büyük tepki aldı.[36] Sitenin eski yöneticisi Sedat Kapanoğlu ise yeni tasarımın mobilde çok iyi ve kullanışlı olduğunu söyledi.[37] CEO Başak Purut ise yeniliklerin devam edeceğini ifade etti.

Aynı gün, bazı yazarlar protesto eylemlerine başladı. İlerleyen günlerde bu protesto eylemlerine katılım arttı; 800 yazar protestolara destek verdi.[38][39]

Yenilikler:

  • Gri arka plan yerine beyaz arka plan
  • ‘Devamını okuyayım’ özelliği
  • Logo değişikliği
  • Yazı tipi değişikliği
  • Entry'ler arası çizgiler kaldırıldı

Direniş

28 Şubat 2016 tarihinde meydana gelen değişikleri eleştiren yazarlar arasında gerçekleşen isyan.

Buna sebep olan olay için birçok ağızdan söylemler bulunsa da olayla ilgili topic açan sözlük yazarı Ulotrix, isyanın çıkmasına sebep olarak temanın değişmesini ya da Ekşi Şeyler’in değil, kullanıcı sözleşmesinin haber verilmeden değişmesi ve yazarlara değer verilmemesini gösterdi. Fakat Ekşi Şeyler’de yazardan izinsiz olarak entry’lerin paylaşılmasına da karşı çıkan yazarlar bulunmuyor değil.

Şu ana kadar 350 sözlük yazarı toplam 236 bin entry’sini silerek platformu terk etti.[40]

Platformu terk eden yazar sayısı 1361'i silinen entry sayısı ise 1 milyonu buldu. [41]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "ekşi sözlük kullanım koşulları". ekşi sözlük. 22 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 ağustos 2013.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)
  2. ^ "sedat kapanoğlu ekşi sözlük'ten ne kadar kazanıyor?". patronturk.com. 16 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 ağustos 2013.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)
  3. ^ "6 Kasım Etohum Kampı Ankara - Sedat Kapanoğlu - Eksisozluk.com". Vimeo. 31 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 09 Kasım 2010.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)
  4. ^ https://eksisozluk.com/entry/30734682
  5. ^ https://eksisozluk.com/nesil-ayriminin-ortadan-kaldirilmasi--2328178
  6. ^ http://limon.6degreesunder.com/
  7. ^ http://antik.eksisozluk.com/
  8. ^ "Sedat Kapanoğlu 'ekşi sözlük'ten ne kadar kazanıyor?". patronturk.com. 16 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2009. 
  9. ^ Milliyet Gazetesi - 23 Mayıs 2006 tarihli haberi
  10. ^ Milliyet Gazetesi - 17 Nisan 2007 tarihli haberi
  11. ^ NTVMSNBC ek$i sozluk bir yasaklı bir değil
  12. ^ "HABERTÜRK hangisi". Haberturk.com. 27 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 01 Şubat 2010.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)
  13. ^ "Cevap ve düzeltme". Haberturk.com. 27 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2010. 
  14. ^ "Sosyal medyaya karşı bir Fatih Altaylı". MediaCat. 20 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 01 Eylül 2010.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)
  15. ^ "Ekşi Sözlük'e Fatih Altaylı darbesi". Milliyet. 7 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 03 Ağustos 2010.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)
  16. ^ "tib'in ekşi sözlük'ü kapatma emri". 12 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  17. ^ "TİB'in gönderdiği e-mail". 7 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  18. ^ "Ekşi sözlük kapanmıyor, sourtimes.org sitesi yayını durdurulacak siteler listesine yanlışlıkla eklenmiş". 5 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  19. ^ "İnternette 'ekşi baharı'". DHA. 11 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24.06.2011.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)
  20. ^ "Haber - Ekşi Sözlük'e polis baskını!". video.ekolay.com. 22 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29.06.2011.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)
  21. ^ "Emsal olacak Ekşisözlük davaları". 22 Temmuz 2013. Erişim tarihi: 21 Kasım 2013. 
  22. ^ "Ekşi Sözlük Ormanı". alkislarlayasiyorum.com. 29 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 07.09.2009.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)
  23. ^ "İnfografik: Ekşi Sözlük Hakkında Merak Edilen İstatistikler". webrazzi.com. 8 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2010. 
  24. ^ Görkem Evci (3 Ocak 2013). "'Artık bize para göndermeyin'". Milliyet. 22 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2013. 
  25. ^ https://eksisozluk.com/entry/60851046
  26. ^ www.cnnturk.com/yasam/paypaldan-bagis-yapabilirsiniz
  27. ^ Ekşi Sözlük'te neler oluyor?
  28. ^ Ekşi Sözlük moderatörleri istifa etti
  29. ^ Ekşi Sözlük baharı
  30. ^ Ekşi Sözlük yazarları ifadeye çağrıldı
  31. ^ https://eksisozluk.com/caylak-onay-listesi--2024136
  32. ^ https://eksisozluk.com/caylak-onay-listesi--2024136?a=find&keywords=algoritma&p=2
  33. ^ "Ekşi Sözlük ve İnci Sözlük hacklendi". 28 Temmuz 2013. Erişim tarihi: 21 Kasım 2013. 
  34. ^ "Ekşi Sözlük, İnci Sözlük ve Halk TV siteleri hacklendi!". 
  35. ^ "Ekşi Sözlük ve İnci Sözlük hacklendi". 
  36. ^ 29 Şubat 2016 Radikal haberiː Ekşi sözlükte '28 Şubat' depremi!
  37. ^ 27 Şubat 2016 Sedat Kapanoğlu tweet'i
  38. ^ 1 Mart 2016 Meydan gazetesi haberiː Böyle sözlük istemezük
  39. ^ Ekşi Sözlük'te “28 şubat 2016 eşkisözlük direnişi” Sayfası
  40. ^ http://www.webtekno.com/sosyal-medya/eksi-sozluk-kayniyor-yuzlerce-yazar-entry-lerini-silip-sozlugu-terk-etti-h15137.html
  41. ^ https://eksisozluk.com/entry/59176991

Dış bağlantılar

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ekşi_Sözlük&oldid=17522172" sayfasından alınmıştır