[go: nahoru, domu]

Kazakistan kültürü: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
InternetArchiveBot (mesaj | katkılar)
8 kaynak kurtarıldı ve 0 kaynak ölü olarak işaretlendi.) #IABot (v2.0.7
SpdyBot (mesaj | katkılar)
k Dil: Bot: kaynak ve şablon dz. (hata bildir)
 
(15 kullanıcı tarafından yapılan 19 ara revizyon gösterilmiyor)
1. satır:
[[Dosya:Киіз үй.JPG|küçükresim|220x220pikupright=1|[[Yurt (çadır)|Yurt]]]]
'''Kazakistan''', [[Göçebelik|göçebe]] pastoral ekonomisine dayanan ve iyi ifade edilmiş bir kültüre sahiptir. Kazakistan'da [[İslam]], 7-12. yüzyıllarda tanındı. [[Koyun]] dışında birçok geleneksel yemek Kazak kültüründe sembolik değerini günümüzde de korumaktadır. Kazak kültürü büyük ölçüde [[Türk halkları|Türkler]]<nowiki/>in göçebe yaşam tarzından etkilenmiştir. Ayrıca göçebe bir halk olan [[İskitler]]<nowiki/>den de güçlü bir şekilde etkilenmiş gözükmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.electrummagazine.com/2012/09/scythians-in-central-asia/ | başlık = Scythians in Central Asia – Electrum Magazine | erişimtarihi = 17 Eylül 2020 | dil = en-US | arşivurl = https://web.archive.org/web/20121018143547/http://www.electrummagazine.com/2012/09/scythians-in-central-asia/ | arşivtarihi = 18 Ekim 2012 | ölüurl = yes evet}}</ref>
 
[[Hayvancılık]], [[Kazaklar]]<nowiki/>ın geleneksel yaşam tarzının merkezinde yer aldığından, göçebe uygulamalarının ve geleneklerinin çoğu bir şekilde hayvancılıkla ilgilidir. Kazakların geleneksel evi, çeşitli kalınlıklarda [[keçe]] ile kaplanmış esnek bir [[Söğüt|Söğüt ağacı]]<nowiki/>ndan oluşan bir çadır olan [[Yurt (çadır)|Yurt]]<nowiki/>tur. Açık üstü, merkezi ocaktan çıkan dumanın dışarı çıkmasına izin verir; sıcaklık ve hava akımı, açıklığın boyutunu artıran veya azaltan bir kanatla kontrol edilebilir. Düzgün inşa edilmiş bir yurt yazın soğutulup kışın ısıtılabilir ve bir saatten daha kısa sürede sökülüp kurulabilir. Yurtların içi ritüel bir öneme sahiptir; sağ taraf genellikle erkeklere, sol taraf ise kadınlara ayrılmıştır. Yurtlar ayrıca restoranlarda ve diğer kamu binalarında dekoratif bir motif olarak sıklıkla kullanılmaktadır.
 
== Modern Etkiler ==
8. satır:
 
== Din ==
 
[[Dosya:Нұр Астана Мешіті - panoramio.jpg|küçükresim|[[Nur Astana Camii]]]]
{{Ana madde|Kazakistan'da din}}
Kazakistan'ın en büyük dini [[İslam]], ardından [[Rus Ortodoks Kilisesi|Rus Ortodoks Hristiyanlığı]] gelmektedir. Gelenek olarak Kazaklar [[Sünnilik|Sünni]] ve Ruslar ise [[Rus Ortodoks Kilisesi|Rus Ortodoks]]'tur. Nüfusun yaklaşık %70'i Müslümandır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20091130031948/http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2009/127366.htm | başlık = Kazakhstan | erişimtarihi = 17 Eylül 2020 | tarih = 30 Kasım 2009 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008164121/https://web.archive.org/web/20091130031948/http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2009/127366.htm | arşivtarihi = 8 Ekim 2020 | ölüurl = }}</ref> Diğer dini gruplar arasında [[Yahudilik]], [[Bahâîlik]], [[Hare Krishna]], [[Budizm]] ve [[İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi]] bulunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://2001-2009.state.gov/g/drl/rls/irf/2008/108501.htm | başlık = Kazakhstan | erişimtarihi = 17 Eylül 2020 | tarih = 19 Eylül 2008 | dil = İngilizce | çalışma = 2001-2009.state.gov | ad = Bureau of Public Affairs | soyadı = Department Of State. The Office of Electronic Information | arşivurl = https://web.archive.org/web/20090206180704/https://2001-2009.state.gov/g/drl/rls/irf/2008/108501.htm | arşivtarihi = 6 Şubat 2009 | ölüurl = yes evet}}</ref>
 
== Mutfak ==
[[Dosya:Beshbarmak1.jpg|küçükresim|[[Beşbarmak]]]]
{{Ana madde|Kazak mutfağı}}
Geleneksel Kazak mutfağı, [[Koyun|kuzu]] ve [[at eti]]<nowiki/>nin yanı sıra çeşitli [[Mandıra ürünü|sütlü ürünler]]<nowiki/>i içermektedir. Yüzlerce yıldır Kazaklar, yağlı kuyruklu koyun, [[çift hörgüçlü deve]] ve [[at]] yetiştiren ve ulaşım, giyim ve yiyecek için bu hayvanlara güvenen çobanlardı.Pişirme teknikleri ve ana malzemeler, ülkenin göçebe yaşam tarzından güçlü bir şekilde etkilenmiştir. Örneğin, çoğu pişirme tekniği, gıdanın uzun süreli korunmasına yöneliktir. Etin uzun süre dayanması için tuzlama ve kurutma konusunda büyük bir uygulama vardır ve göçebe bir yaşam tarzında tasarruf etmek daha kolay olduğu için ekşi süt tercih ediliyor.
 
Haşlanmış at veya kuzu etinden oluşan bir yemek olan ''[[beşbarmak]]'', Kazakların en sevilen yemeğidir. beşbarmak genellikle haşlanmış makarna ve shorpa adı verilen et suyu ile yenir. Geleneksel olarak kese denilen Kazak kaselerinde servis edilir. Diğer popüler et yemekleri arasında kazy, ''[[sucuk]]'', kuyrdak, zhal ve zhaya gibi çeşitli at lezzetleri bulunmaktadır.
 
[[Pilav]], sebzelerle (havuç, soğan ve/veya sarımsak) ve et parçalarıyla en yaygın Kazak pirinç yemeğidir. Ulusal içecekler [[kımız]] (fermente kısrak sütü) ve [[Çay (içecek)|çay]]<nowiki/>dır.
 
== Dil ==
{{Başlık genişlet}}{{Ana madde|Kazakça}}
Resmi dil, [[Nogaylar]] ve [[Karakalpaklar]] ile yakından ilişkili bir [[Türk dilleri]]<nowiki/>nden olan [[Kazakça]]'dır. Yaygın olarak konuşulan bir diğer dil ise [[Rusça]]'dır. Ancak [[Kazakistan]]'ın kurucu [[Kazakistan cumhurbaşkanı|cumhurbaşkanı]] [[Nursultan Nazarbayev]]'in bahsettiği dil politikası, ülkenin gelecekteki gelişimi için önemli bir faktör olarak üç dilliliği (Kazakça, Rusça ve [[İngilizce]]) önermektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.kazakistan.kz/nazarbayev-kazakistan-uc-dilde-egitim-yapilabilecegini-gosterdi/ | başlık = Nazarbayev: "Kazakistan, üç dilde eğitim yapılabileceğini gösterdi" - | erişimtarihi = 17 Eylül 2020 | tarih = 1 Mart 2018 | dil = Türkçe | çalışma = kazakistan.kz - Kazakistan'dan türkçe bakış | arşivurl = https://web.archive.org/web/20180304081029/http://www.kazakistan.kz/nazarbayev-kazakistan-uc-dilde-egitim-yapilabilecegini-gosterdi/ | arşivtarihi = 4 Mart 2018 | ölüurl = yes evet}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://articlekz.com/article/20695 | başlık = Трехъязычие как один из приоритетов современного образования | erişimtarihi = 17 Eylül 2020 | çalışma = articlekz.com | arşivurl = https://web.archive.org/web/20191112151340/https://articlekz.com/article/20695 | arşivtarihi = 12 Kasım 2019 | ölüurl = yes evet}}</ref>
 
== Edebiyat ==
{{Başlık genişlet}}{{Ana madde|Kazak edebiyatı}}
[[Dosya:AbaiPainting.jpg|küçükresim|[[Abay Kunanbayoğlu]], Kazak şair, besteci ve filozof]]
{{Başlık genişlet}}{{Ana madde|Kazak edebiyatı}}
[[Abay Kunanbayoğlu]], büyük bir Kazak şairi, besteci ve filozoftur.
 
== Sanat ==
Kazak zanaatkârlar her yıl "Sheber" yarışmasına katılıyor. Yarışma, 2006 yılında Kazak zanaatkârlarının ürünlerinin yurt içinde ve yurt dışında rekabet gücünü artırmak için başlatılan "El sanatlarının geliştirilmesi ve Kazakistan'da halk sanatları ve zanaatlarının yeniden canlandırılması" programının bir parçasıdır. Bu program Kazakistan Esnaf Birliği, “Chevron”, Orta Asya Avrasya Vakfı, Kazak Kültür ve Enformasyon Bakanlığı ve Almatı'daki [[UNESCO]] Kümelenme Ofisi tarafından yürütülmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.inform.kz/en/article/2664651 | başlık = New craft works of Kazakh artisans submitted for Sheber crafts contest | erişimtarihi = 17 Eylül 2020 | tarih = 3 Haziran 2014 | dil = İngilizce | çalışma = www.inform.kz | soyadı = INFORM.KZ | arşivurl = https://web.archive.org/web/20181120221305/https://www.inform.kz/en/article/2664651 | arşivtarihi = 20 Kasım 2018 | ölüurl = no hayır}}</ref>
 
== Filmler ==
{{Ana madde|Kazakistan sineması}}Eylül 2006'da hükûmet, [[Kazakistan hükûmeti]]<nowiki/>nin ulusun yeni yarattığı tarihi konu alan "[[Göçebe (film)|''Göçebe'']]" adlı multimilyon dolarlık bir filmin dağıtımını finanse ettiğini duyurdu. Film 2003'te çekilmeye başladı ve birçok geliştirme sorunuyla boğuştu, sonunda 2006'da vizyona çıktı. O zamandan beri "''Mongol''", "''Tulpan''", "''Kelin''" gibi filmler yayınlandı. Üç film de En İyi Yabancı Diller Filmi Akademi Ödülü'ne başvurdu. ''[[Tulpan]]'' filmi, [[2008 Cannes Film Festivali]]'nde Belirli Bir Bakış Ödülü'nü kazandı.
 
== Müzik ==
[[Dosya:Traditional costume for Nowruz.JPG|küçükresim|bir [[Nevruz]] bayramı kutlaması sırasında geleneksel kıyafetleri ile [[dombra]] çalan Kazaklar]]
{{Ana madde|Kazakistan müziği|Q-pop}}
 
=== Ebedi Bozkırın Büyülü Şarkıları ===
Satır 44 ⟶ 43:
 
=== Kurmangazi Kazak Ulusal Konservatuarı Senfoni Orkestrası ===
Kurmangazi Kazak Ulusal Konservatuvarı Senfoni Orkestrası 1947'de kuruldu. Orkestranın ilk lideri Profesör K. Babayev'di. Orkestranın Haydn, Mozart, Beethoven, Schubert, Brahms, Lizst, Saint-Saens, Bizet, Ravel, Frank, Mahler, Orf, Tchaikovsky, Rachmaninoff, Musorgsky, Shostakovich ve daha pek çoğunu kapsayan geniş bir repertuvarı vardır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20141209174716/http://www.maestroartist.com/event-details-43-date-124.aspx | başlık = Symphony Orchestra of Kurmangazy Kazakh National Conservatory | erişimtarihi = 17 Eylül 2020 | tarih = 9 Aralık 2014 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008164135/https://web.archive.org/web/20141209174716/http://www.maestroartist.com/event-details-43-date-124.aspx | arşivtarihi = 8 Ekim 2020 | ölüurl = }}</ref>
 
== Spor ==
[[Dosya:Catchthegirl.JPG|küçükresim|Geleneksel kıyafetli at binicileri, at sırtında oynanan bir dizi geleneksel oyundan biri olan Kyz Kuu ("[[Kız Kovalamaca]]") adlı oyunu oynayarak Kazakistan'ın binicilik kültürünü sergilemektedir]]
Kazakistan'da, beden eğitimi ve müfredat dışı faaliyetlere büyük bir ilgi oluşmuştur. [[Halter]], [[buz hokeyi]] ve [[boks]]<nowiki/>ta uluslararası başarılar elde etmiştir. Kazakistan, [[2004 Yaz Olimpiyatları]]'nda sekiz madalya kazanmıştır.
 
[[Futbol]], ​​KazakistanKazakistan'daki en popüler spordur. [[Kazakistan Futbol Federasyonu]] (FFK) sporun ulusal yönetim organıdır. FFK erkek, kadın ve futsal millimillî takımlarını organize eder. [[Kazakistan Süper Ligi]], ülkedeki spor için en üst düzey yarışmadır.
 
[[Bisiklet (spor)|Bisiklet]], Kazakistan'ın en başarılı sporudur. [[Avrupa]] pistinde yarışan pek çok profesyonel bisikletçi Kazakistan'dan gelmektedir.
Satır 62 ⟶ 61:
* Kazakistan'ın Kutsal Coğrafyası
* Küresel Dünyada Modern Kazak Kültürü
* Kazakistan'ın 100 Yeni Yüzü.<ref>{{Web kaynağı | url = https://astanatimes.com/2018/12/ruhani-zhangyru-nazarbayevs-model/ | başlık = Ruhani Zhangyru: Nazarbayev’s Model | erişimtarihi = 17 Eylül 2020 | tarih = 6 Aralık 2018 | dil = İngilizce | çalışma = The Astana Times | ad = Punit Gaur in Op-Ed on 6 | soyadı = December 2018 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20181206093138/https://astanatimes.com/2018/12/ruhani-zhangyru-nazarbayevs-model/ | arşivtarihi = 6 Aralık 2018 | ölüurl = yes evet}}</ref>
 
Program aynı zamanda çağdaş Kazak edebiyatı ve şiirinin [[Birleşmiş Milletler]]'in altı dile çevirisini de içeriyor. Antoloji'nin resmi sunumu Nisan 2019'da [[Almatı]]'da gerçekleşti.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.inform.kz/en/article/3518385 | başlık = Rukhani Janghyru focuses on revealing Kazakh people's potential, Annie Michailidou | erişimtarihi = 17 Eylül 2020 | tarih = 18 Nisan 2019 | dil = İngilizce | çalışma = www.inform.kz | soyadı = INFORM.KZ | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190709215802/https://www.inform.kz/en/article/3518385 | arşivtarihi = 9 Temmuz 2019 | ölüurl = no hayır}}</ref>
 
İngilizceye tercüme edilen Antoloji'nin sunumu 25 Eylül 2019'da [[Londra]]'daki [[Britanya Kütüphanesi]]'nde yapıldı. [[Cambridge University Press]], İngiliz edebi çeviri uzmanlarıyla birlikte Kazak edebiyatı koleksiyonlarını İngilizce olarak tercüme etti ve yayınladı.<ref>{{Web kaynağı | url = https://astanatimes.com/2019/09/british-library-hosts-english-language-presentation-of-kazakh-literature/ | başlık = British Library hosts English-language presentation of Kazakh literature | erişimtarihi = 17 Eylül 2020 | tarih = 28 Eylül 2019 | dil = İngilizce | çalışma = The Astana Times | ad = Diana Vassilenko in Culture on 28 | soyadı = September 2019 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190928214729/https://astanatimes.com/2019/09/british-library-hosts-english-language-presentation-of-kazakh-literature/ | arşivtarihi = 28 Eylül 2019 | ölüurl = yes evet}}</ref>
 
Programın önemli bir parçası, Cumhurbaşkanı Nazarbayev tarafından kaleme alınan "Büyük Bozkır’ın Yedi Özelliği"dir.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/705309|başlık=Büyük Bozkır’ın Yedi Özelliği|erişimtarihi=17 Eylül 2020|yazarlar=[[Nursultan Nazarbayev]], Timur Kozyrev|tarih=2018|dil=Türkçe|sayfa=|sayfalar=|çalışma=|yayıncı=[[DergiPark]]|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200326021948/https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/705309|arşivtarihi=26 Mart 2020|ölüurl=hayır}}</ref> Makale Büyük Bozkır'ın yedi yönünü anlatıyor: binicilik kültürü, büyük bozkırların antik metalurjisi, hayvan stili, [[Altın elbiseli adam]], Türk dünyasının beşiği, Büyük [[İpek Yolu]] ve elma ve laleler diyarı.
 
== Ayrıca bakınız ==
Satır 78 ⟶ 77:
== Dış bağlantılar ==
{{Commons kategori|Kazakistan'da kültür}}
* {{loc}} - [http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/kztoc.html#kz0031 Kazakhstan] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20150612040803/http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/kztoc.html#kz0031 |tarih=12 Haziran 2015 }}
* Bruce Privratsky, ''Muslim Turkistan'', pages 76–77
 
{{Kazakistan konuları}}
{{Asya konusu|kültürü}}
 
[[Kategori:Kazakistan]]