Yeşiller Partisi (Türkiye): Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
→Tarihçe: 2008-2012 döneminde kullanılan logo eklendi. Etiketler: Görsel Düzenleyici Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği Gelişmiş mobil değişikliği |
Değişiklik özeti yok |
||
61. satır:
== Tarihçe ==
=== Türkiye Yeşil Hareketin Doğuşu ve 1990lar'da Birinci Yeşiller Partisi ===
Yeşil siyasetin kökeni 1970'li yıllarından ortasından itibaren o dönemde çevre sorunlarına karşı yöresel ve bölgesel düzeydeki çevre mücadelelerine dayanmaktadır. 1980li yıllarda sivil toplum düşüncesi çizgisinde daha çok dernek veya vakıflar aracılığıyla örgütlenen bu hareket, özellikle ilk olarak 1985 yılında daha önce [[Sosyal Demokrasi Partisi]]'nde (SODEP) siyaset yürüten ve ayrılan İbrahim Eren’in öncülüğünde ''Radikal Demokrat Yeşiller'' adı altında toplantılar yapmaya başlamış, 1987'de partileşme çabalarının bir parçası olarak Yeşil Barış Çevre Derneği adında bir dernek kurmuş ve 1988'de [[Radikal Demokratik Birlik|Radikal Demokratik Birlik Partisi]] için bir çağrı yayınlamış ve bir parti program taslağı hazırlamışlardır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://yesilgazete.org/radikal-yesil-hareketin-oncusu-ibrahim-eren-hayatini-kaybetti/|başlık=Radikal yeşil hareketin öncüsü İbrahim Eren hayatını kaybetti - Yeşil Gazete|erişimtarihi=2023-04-11|tarih=2019-02-24|dil=tr}}</ref> Bu dönemde [[Feminizm|feministleri]], [[Ateizm|ateistleri]], [[LGBT]] bireyleri ve [[Antimilitarizm|antimilitaristleri]] de bir araya getirmeyi hedefleyen ve [[İstanbul]], [[Ankara]] gibi büyükşehirlerde kent mücadelelerine de katılan bu grup Yeşil Barış gazetesini de çıkarmaya başlamıştır. Ancak 1990lı yıllardan itibaren bu hareket yavaşça dağılma sürecine girmiş ve ortadan kaybolmuştur.
Radikal Yeşiller çevre sorunlarını önceleyen bir hareket olsa da dar anlamda çevreci bir parti olarak tanımlanmamaktadır. Bu harekete paralel olarak aynı yıllarda özellikle [[İzmir]]'de gelişen ve sözcülüğünü Melih Ergen'in yaptığı çevreci bir hareket Türkiye'nin ilk Yeşiller Partisi'nin kurulması için çalışmalar yapmıştır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12575/79450|başlık=Çevre konusunda halk katılımı: Çevre duyarlılığı grubu Radikal Demokratik Birlik Partisi ve Yeşiller Partisi|tarih=1993|dil=tr|ad=Mutlu|soyadı=Yasa}}</ref> 6 Haziran 1988 tarihinde kurulan ve parti programında kendisini insanlar arasındaki ilişkinin insan doğa ilişkisinden bağımsız düşünülemeyeceğinden hareketle, demokratik bir toplumu amaçlayan siyasal bir kuruluş olarak tanımlayan bu partinin ilk genel başkanlığını [[Celal Ertuğ]] yapmıştır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://dergipark.org.tr/tr/pub/sobiadsbd/issue/35991/403783|başlık=DOĞANIN SİYASET PARADİGMASI: YEŞİL SİYASET|tarih=2015-12-01|sayı=2|sayfalar=38–54|çalışma=Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi|cilt=7|ad=Rabia Bahar|soyadı=Üste|issn=1309-8012}}</ref> Ancak kuruluşundan kısa süre sonra partide kadrosuzluk ve örgütsüzlükle beraber baş gösteren bir liderlik problemi ortaya çıkmıştır. 1991 yılında yapılan Kurultay'da genel başkanlığa önce Bilge Contepe seçilse de bu görevde yedi ay kalabilmiştir. Ardından Aydın Aras genel başkanlık görevine gelmiştir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://dergipark.org.tr/tr/pub/mulkiye/issue/236/534|başlık=Türkiye'de Çevrenin Siyasallaşması:Yeşiller Partisi Deneyimi|tarih=2014-02-26|sayı=236|dil=tr|sayfalar=179–199|çalışma=Mülkiye Dergisi|cilt=26|ad=Bülent|soyadı=Duru|issn=1305-9971}}</ref> Bu süreç içerisinde başını Melih Ergen'in çektiği MYK üyeleri ile eski genel başkan Celal Ertuğ ve grubu arasında başlayan ideolojik ve örgütsel ayrılıklar bölünmeye yol açmış ve parti [[Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi|Anayasa Mahkemesi]]'nin 1994 yılında Anayasa’da öngörülen genel teşkilatlanma ve faaliyet barajını aşamadıkları gerekçesiyle verdiği karar ile kapatılmıştır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/21901.pdf|başlık=Arşivlenmiş kopya|erişimtarihi=2 Aralık 2020|arşivtarihi=4 Mart 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160304040411/http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/21901.pdf|ölüurl=hayır}}</ref>
=== Yeniden Kuruluş ve İkinci Yeşiller Partisi ===
Partinin kapanmasının ardından 1990lı yılların ikinci yarısında yeşil hareket 1995'de kuruluşunu gerçekleştiren [[Özgürlük ve Dayanışma Partisi]] (ÖDP) gibi partilerle ortaklıklara girmiştir. Bilhassa 1999 [[1999 Türkiye genel seçimleri|genel]] ve [[1999 Türkiye yerel seçimleri|yerel]] seçimlerine ÖDP ile katılan yeşil adaylar kendi başlarına bir varlık gösterememişlerdir.
2002 yılında yeniden partileşme çalışmaları başlamış ve 40 kurucu üyenin girişimiyle 30 Haziran 2008 tarihinde Türkiye'de ikinci kez Yeşiller Partisi kurulmuştur. İkinci Yeşiller Partisi; doğaya uyum, sürdürülebilir yaşam için küresel düzeyde mücadele, erkek egemenliğinin ve şiddetin reddi, doğrudan demokrasi, yerellik, adil paylaşım, özgür yaşam ve çeşitliliğin korunması ilkelerini benimsemiştir. Kendisini Küresel Yeşiller Hareketinin bir parçası olarak tanımlamış ve parti organlarında %50 kadın kotası uygulamıştır.
Satır 77 ⟶ 80:
2016’ya kadar bu parti içinde siyaset yapmaya devam eden Yeşiller'in oluşturduğu “Yeşil Siyaset Platformu” yeşil politikanın temel ilkelerine aykırı siyaset tarzı nedeniyle 27 Nisan 2016’da partiden ayrılmıştır.
=== Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi'nden Kopuş ve Üçüncü Yeşiller Partisi ===
Yeşil Siyaset Platformu, ayrılıktan sonra partisiz politika hayatına devam etmiştir. Ardından 29 Eylül 2019'da yeşil hareket içindeki başka bireylerin de katılımıyla ilk önce Yeşiller Meclisi kurulmuştur.<ref>{{Web kaynağı | başlık = Türkiye'de Yeşiller Meclisi kuruldu | url = https://www.indyturk.com/node/75926/%C3%A7evre/t%C3%BCrkiyede-ye%C5%9Filler-meclisi-kuruldu | website = Independent Türkçe | erişimtarihi = 9 Nisan 2021 | arşivengelli = evet |arşivurl= https://web.archive.org/web/20210616182856/https://www.indyturk.com/node/75926/%C3%A7evre/t%C3%BCrkiyede-ye%C5%9Filler-meclisi-kuruldu |arşivtarihi= 16 Haziran 2021 | ölüurl = hayır }}</ref> Kuruluşundan kısa süre sonra Yeşiller Meclisi partileşme çalışmalarına başlama kararı almıştır. 21 Eylül 2020 tarihinde Yeşiller Partisi, Türkiye'de üçüncü kez kurulmuştur.<ref>[https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-54253006] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20200923052746/https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-54253006|tarih=23 Eylül 2020}} Türkiye'de Yeşiller Partisi kuruldu, partinin ilkeleri ve hedefleri neler?, BBC Türkçe</ref> 110 kurucu üyeyle kurulan partinin kurucularının yarısı kadındır.<ref>{{Web kaynağı | başlık = Kurucular Kurulu | url = https://yesiller.org.tr/kurucular/ | website = yesiller.org.tr | kaynak = 9 Nisan 2021 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201006221915/https://yesiller.org.tr/kurucular/ | arşivtarihi = 6 Ekim 2020}}</ref> 22 Mart 2021'de yapılan bir açıklamayla partinin resmi kuruluşunun bilinçli olarak İçişleri Bakanlığı tarafından geciktirildiği ve tüzel kişilik kazanmasına engel olunduğu duyurulmuştur.<ref>{{Web kaynağı | başlık = Demokratik hakkımızı kullanmak için hukuki süreci başlatıyoruz! | url = https://yesiller.org.tr/2021/03/22/demokratik-hakkimizi-kullanmak-icin-hukuki-sureci-baslatiyoruz/ | website = yesiller.org.tr | erişimtarihi = 9 Nisan 2021 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20210322080922/https://yesiller.org.tr/2021/03/22/demokratik-hakkimizi-kullanmak-icin-hukuki-sureci-baslatiyoruz/ | arşivtarihi = 22 Mart 2021}}</ref> Mevcut [[Türkiye Cumhuriyeti Anayasası|anayasaya]] göre her Türk vatandaşının parti kurma hakkı vardır. Yeşiller Partisinin belgeleri 2020 de [[Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı|İçişleri Bakanlığına]] gönderilmiş ancak henüz bir cevap alınamamıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/sedat-ergin/turkiyede-bir-yesiller-partisi-kurmaya-kalktiginizda-41957757 | başlık = Türkiye’de bir Yeşiller Partisi kurmaya kalktığınızda | erişimtarihi = 12 Aralık 2021 | dil = Türkçe | çalışma = [[Hürriyet (gazete)|Hürriyet]] | ad = Sedat | soyadı = ERGİN | arşivurl = https://web.archive.org/web/20211210043123/https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/sedat-ergin/turkiyede-bir-yesiller-partisi-kurmaya-kalktiginizda-41957757 | arşivtarihi = 10 Aralık 2021}}</ref> Geçen süre zarfında başka partiler kurulmuştur.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.yargitaycb.gov.tr/kategori/108/faaliyette-olan-siyasi-partiler | başlık = Faaliyette Olan Siyasi Partiler | website = [[Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı (Türkiye)]] | ölüurl = hayır | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200213014933/https://www.yargitaycb.gov.tr/kategori/108/faaliyette-olan-siyasi-partiler | arşivtarihi = 13 Şubat 2020}}</ref> Bu nedenle Mart 2021'de, Yeşiller Partisi konuyu yargıya taşımıştır.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://m.bianet.org/bianet/siyaset/242957-yesiller-partisi-neden-kurulamiyor|başlık=Yeşiller Partisi neden kurulamıyor?|tarih=23 Nisan 2021|iş=[[Bianet]]|soyadı=Şen|ad=Dilek|erişimtarihi=27 Mayıs 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210423125716/https://m.bianet.org/bianet/siyaset/242957-yesiller-partisi-neden-kurulamiyor|arşivtarihi=23 Nisan 2021|ölüurl=hayır}}</ref> Buna rağmen parti politik faaliyetlerine devam etmektedir. 27 Şubat 2023 tarihinde parti [[Anayasa mahkemesi]]'ne açtığı davayı kazandığını duyurdu.<ref>{{Web kaynağı|url=https://yesilgazete.org/yurutmesi-durdurulmustu-yesiller-icisleri-bakanligina-actigi-engelleme-davasini-kazandi/|başlık=Yürütmesi durdurulmuştu: Yeşiller, İçişleri Bakanlığı’na açtığı 'engelleme' davasını kazandı - Yeşil Gazete|erişimtarihi=4 Nisan 2023|tarih=27 Şubat 2023|dil=Türkçe}}</ref>
| |||