[go: nahoru, domu]

Jump to content

Sesa Abusua

Warning: You are not logged in. Your IP address will be publicly visible if you make any edits. If you log in or create an account, your edits will be attributed to your username, along with other benefits.

The edit can be undone. Please check the comparison below to verify that this is what you want to do, and then publish the changes below to finish undoing the edit.

Latest revision WO atwerɛde
Nsaeɛ 24: Nsaeɛ 24:
ɛwom sɛ atɔe famfo amammerɛ mu nnipa ho animdefo ne asetra ho animdefo a wodii kan no buu abusua ne abusuafo sɛ ɛne abusuabɔ ahodoɔ wɔ amansan nyinaa mu denam "mogya" so (a egyina nsusuwii ahorow a abu so wɔ wɔn ankasa amammerɛ ahorow mu so) nanso nhwehwɛmu a wɔyɛe akyiri yi <ref>{{Citation |title=Family |date=2023-07-21 |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Family&oldid=1166419692 |work=Wikipedia |language=en |access-date=2023-08-05}}</ref>ada no adi sɛ aman pii mmom na wɔte abusua ase denam adwene a ɛne sɛ wɔbɛtra abom no so, aduan a wɔkyɛ (e.g. nufusu abusuafo) ne ɔhwɛ ne ntetee a wɔkyɛ. Asetra ho animdefo wɔ anigye titiriw wɔ abusua ahodoɔ no dwumadi ne ne gyinabea wɔ aman a wɔakyekyɛ mu (titiriw kapitalist) mu.<ref>{{Citation |title=Family |date=2023-07-21 |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Family&oldid=1166419692 |work=Wikipedia |language=en |access-date=2023-08-05}}</ref>
ɛwom sɛ atɔe famfo amammerɛ mu nnipa ho animdefo ne asetra ho animdefo a wodii kan no buu abusua ne abusuafo sɛ ɛne abusuabɔ ahodoɔ wɔ amansan nyinaa mu denam "mogya" so (a egyina nsusuwii ahorow a abu so wɔ wɔn ankasa amammerɛ ahorow mu so) nanso nhwehwɛmu a wɔyɛe akyiri yi <ref>{{Citation |title=Family |date=2023-07-21 |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Family&oldid=1166419692 |work=Wikipedia |language=en |access-date=2023-08-05}}</ref>ada no adi sɛ aman pii mmom na wɔte abusua ase denam adwene a ɛne sɛ wɔbɛtra abom no so, aduan a wɔkyɛ (e.g. nufusu abusuafo) ne ɔhwɛ ne ntetee a wɔkyɛ. Asetra ho animdefo wɔ anigye titiriw wɔ abusua ahodoɔ no dwumadi ne ne gyinabea wɔ aman a wɔakyekyɛ mu (titiriw kapitalist) mu.<ref>{{Citation |title=Family |date=2023-07-21 |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Family&oldid=1166419692 |work=Wikipedia |language=en |access-date=2023-08-05}}</ref>


Sɛnea nhomanimfo [https://en.m.wikipedia.org/wiki/Max_Weber Max Weber], [https://en.m.wikipedia.org/wiki/Alan_Macfarlane Alan Macfarlane], [https://en.m.wikipedia.org/wiki/Steven_Ozment Steven Ozment], [https://en.m.wikipedia.org/wiki/Jack_Goody Jack Goody] ne [https://en.m.wikipedia.org/wiki/Peter_Laslett Peter Laslett] adwuma kyerɛ no, nsakrae kɛse a ɛde nnɛyi aware bae wɔ Atɔe Fam demokrase aman mu no “nyamesom-amammerɛ gyinapɛn nhyehyɛe a Yudasom mu nneɛma bi, tete Kristosom, de mae no na ɛmaa ɛyɛɛ den.” , Roma Katolekfo mmara ne Protestantfo Ɔsesɛw".<ref>{{Citation |title=Family |date=2023-07-21 |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Family&oldid=1166419692 |work=Wikipedia |language=en |access-date=2023-08-05}}</ref>
Sɛnea nhomanimfo [https://en.m.wikipedia.org/wiki/Max_Weber Max Weber], [https://en.m.wikipedia.org/wiki/Alan_Macfarlane Alan Macfarlane], [https://en.m.wikipedia.org/wiki/Steven_Ozment Steven Ozment], [https://en.m.wikipedia.org/wiki/Jack_Goody Jack Goody] ne [https://en.m.wikipedia.org/wiki/Peter_Laslett Peter Laslett] adwuma kyerɛ no, nsakrae kɛse a ɛde nnɛyi aware bae wɔ Atɔe Fam demokrase aman mu no “nyamesom-amammerɛ gyinapɛn nhyehyɛe a Yudasom mu nneɛma bi, tete Kristosom, de mae no na ɛmaa ɛyɛɛ den.” , Roma Katolekfo mmara ne Protestantfo Ɔsesɛw".[17]


Asetena mu nsɛm, abakɔsɛm ne nnipa ho nhwehwɛmu pii de ne ho hyɛ nsakrae yi ase, ne nsakrae a ɛba abusua no mu a ɛba bere kɔ so no ase. Levitan ka sɛ:
Asetena mu nsɛm, abakɔsɛm ne nnipa ho nhwehwɛmu pii de ne ho hyɛ nsakrae yi ase, ne nsakrae a ɛba abusua no mu a ɛba bere kɔ so no ase. Levitan ka sɛ:
Nsaeɛ 30: Nsaeɛ 30:
'''Abusua a awo ntoatoaso pii wom'''
'''Abusua a awo ntoatoaso pii wom'''


lAbakɔsɛm mu no abusua su a na abu so sen biara ne nea nananom, awofo, ne mmofra bom tra mu sɛ kuo biako. Sɛ nhwɛso no, ofie no betumi ayɛ afu bi wuranom, wɔn mma a wɔanyinyin no mu bako (anaa nea ɛboro saa), abofra a wanyin no hokafo, ne abofra a wanyin no ankasa mma (wuranom no mmanana). Wɔmfa abusua kɛse no mufo nka abusua kuw yi ho. Ɛtɔ da bi a, wɔde awo ntoatoaso mmusua a "wɔahuruw" te sɛ nananom a wɔne wɔn mmanana te ka ho.<ref>{{Citation |title=Family |date=2023-07-21 |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Family&oldid=1166419692 |work=Wikipedia |language=en |access-date=2023-08-05}}</ref>
lAbakɔsɛm mu no abusua su a na abu so sen biara ne nea nananom, awofo, ne mmofra bom tra mu sɛ kuo biako. Sɛ nhwɛso no, ofie no betumi ayɛ afu bi wuranom, wɔn mma a wɔanyinyin no mu bako (anaa nea ɛboro saa), abofra a wanyin no hokafo, ne abofra a wanyin no ankasa mma (wuranom no mmanana). Wɔmfa abusua kɛse no mufo nka abusua kuw yi ho. Ɛtɔ da bi a, wɔde awo ntoatoaso mmusua a "wɔahuruw" te sɛ nananom a wɔne wɔn mmanana te ka ho.[19]


wɔ U.S. no, nhyehyɛe yi so te wɔ Wiase Ko II akyi, na ɛkɔɔ fam wɔ afe1980 mu, bere a na nnipa aduowɔtwe biara mu biako te abusua a awo ntoatoaso pii wom mu wɔ U.S. no.<ref>{{Citation |title=Family |date=2023-07-21 |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Family&oldid=1166419692 |work=Wikipedia |language=en |access-date=2023-08-05}}</ref>Nnipa dodoɔ no akɔ soro fi saa bere no, nnipa aduonum biara mu biako wɔ U.S. te abusua a awo ntoatoaso pii wom mu de besi afe 2016. <ref>{{Citation |title=Family |date=2023-07-21 |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Family&oldid=1166419692 |work=Wikipedia |language=en |access-date=2023-08-05}}</ref>Nnipa dodoɔ mu nsakrae ne sikasɛm mu nsakrae a ɛbata Boomerang Awo Ntoatoaso no ho no fa bi na ɛma nkurɔfoɔ ani gye ho kɛse.<ref>{{Citation |title=Family |date=2023-07-21 |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Family&oldid=1166419692 |work=Wikipedia |language=en |access-date=2023-08-05}}</ref>
wɔ U.S. no, nhyehyɛe yi so te wɔ Wiase Ko II akyi, na ɛkɔɔ fam wɔ afe1980 mu, bere a na nnipa aduowɔtwe biara mu biako te abusua a awo ntoatoaso pii wom mu wɔ U.S. no.[19] Nnipa dodoɔ no akɔ soro fi saa bere no, nnipa aduonum biara mu biako wɔ U.S. te abusua a awo ntoatoaso pii wom mu de besi afe 2016.[20] Nnipa dodoɔ mu nsakrae ne sikasɛm mu nsakrae a ɛbata Boomerang Awo Ntoatoaso no ho no fa bi na ɛma nkurɔfoɔ ani gye ho kɛse.[19]


Awoɔ ntoatoasoɔ ahodoɔ afie ntaa mma wɔ Canada, baabi a na nnipa bɛyɛ 6% a wɔte [[Canada]] no te awoɔ ntoatoasoɔ ahodoɔ mmusua mu kɔsi afe 2016, nanso na awoɔ ntoatoasoɔ ahodoɔ afie dodoɔ no rekɔ soro ntɛmntɛm, a ɛnam Aboriginefoɔ mmusua dodoɔ a ɛrekɔ soro, atubrafoɔ mmusua, ne adan a ɛdɔɔso nti ɛka a wɔbɔ wɔ mmeae bi. <ref>{{Citation |title=Family |date=2023-07-21 |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Family&oldid=1166419692 |work=Wikipedia |language=en |access-date=2023-08-05}}</ref>
Awoɔ ntoatoasoɔ ahodoɔ afie ntaa mma wɔ Canada, baabi a na nnipa bɛyɛ 6% a wɔte [[Canada]] no te awoɔ ntoatoasoɔ ahodoɔ mmusua mu kɔsi afe 2016, nanso na awoɔ ntoatoasoɔ ahodoɔ afie dodoɔ no rekɔ soro ntɛmntɛm, a ɛnam Aboriginefoɔ mmusua dodoɔ a ɛrekɔ soro, atubrafoɔ mmusua, ne adan a ɛdɔɔso nti ɛka a wɔbɔ wɔ mmeae bi.[21]


'''Aware (nuklea) abusua'''
'''Aware (nuklea) abusua'''


wɔtaa de asɛmfua "nuklea abusua" di dwuma de kyerɛ aware mmusua. Abusua "aware" no fa ahokafo ne mmɔfra a wɔnwaree a wɔn mfe nkɔɔ anim nkutoo ho. Asetra ho animdefo binom[a?] kyerɛ nsonsonoe a ɛda awarefo mmusua ntam (a ɛde ne ho kakra wɔ awofo no abusuafo ne mmusua afoforo mu wɔ ɔkwan a ɛkɔ akyiri so no ho ) ne nuklea mmusua (a wɔne wɔn abusuafo kura abusuabɔ a emu yɛ den kakra).<ref>{{Citation |title=Family |date=2023-07-21 |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Family&oldid=1166419692 |work=Wikipedia |language=en |access-date=2023-08-05}}</ref> <ref>{{Citation |title=Family |date=2023-07-21 |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Family&oldid=1166419692 |work=Wikipedia |language=en |access-date=2023-08-05}}</ref>
wɔtaa de asɛmfua "nuklea abusua" di dwuma de kyerɛ aware mmusua. Abusua "aware" no fa ahokafo ne mmɔfra a wɔnwaree a wɔn mfe nkɔɔ anim nkutoo ho.[22][failed verification] Asetra ho animdefo binom[a?] kyerɛ nsonsonoe a ɛda awarefo mmusua ntam (a ɛde ne ho kakra wɔ awofo no abusuafo ne mmusua afoforo mu wɔ ɔkwan a ɛkɔ akyiri so no ho ) ne nuklea mmusua (a wɔne wɔn abusuafo kura abusuabɔ a emu yɛ den kakra).[23][24]


abusua nhyehyɛe afoforo – a (sɛ nhwɛso no) awofo a wɔadi afra, awofo a wonni ahokafo, ne ofie ayɔnkofa – afi ase rekasa atia nuklea abusua no su a ɛyɛ daa no.<ref>{{Citation |title=Family |date=2023-07-21 |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Family&oldid=1166419692 |work=Wikipedia |language=en |access-date=2023-08-05}}</ref> <ref>{{Citation |title=Family |date=2023-07-21 |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Family&oldid=1166419692 |work=Wikipedia |language=en |access-date=2023-08-05}}</ref> <ref>{{Citation |title=Family |date=2023-07-21 |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Family&oldid=1166419692 |work=Wikipedia |language=en |access-date=2023-08-05}}</ref>
abusua nhyehyɛe afoforo – a (sɛ nhwɛso no) awofo a wɔadi afra, awofo a wonni ahokafo, ne ofie ayɔnkofa – afi ase rekasa atia nuklea abusua no su a ɛyɛ daa no.[25][26][27]


'''Awofo bako abusua'''
'''Awofo biako abusua'''


Abusua a ɔwofo biako na wɔwom no yɛ ɔwofo baako ne wɔn mma, baabi a ɔwofo no yɛ okunafo, wagyae aware (na ɔnsan nware bio), anaasɛ ɔnwaree da.<ref>{{Citation |title=Family |date=2023-07-21 |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Family&oldid=1166419692 |work=Wikipedia |language=en |access-date=2023-08-05}}</ref> Ebia ɔwofo no nkutoo na ɔwɔ mmofra no sohwɛ, anaasɛ awofo a wɔatetew mu no betumi ayɛ awofo a wɔbɛkyɛ ho nhyehyɛe a mmofra no kyekyɛ wɔn bere mu (ebia ɛyɛ pɛpɛɛpɛ) wɔ ɔwofo biako mmusua abien a ɛsono emu biara mu anaasɛ ɔwofo biako abusua biako ne abusua biako a wɔadi afra ntam. Sɛ wɔde toto mmofra a wɔhwɛ wɔn nkutoo ho a, mmofra honam fam, adwene ne asetra mu yiyedi betumi atu mpɔn denam awofo a wɔkyɛ wɔn ho nhyehyɛe ne mmofra a wobenya awofo baanu no nyinaa ho kwan kɛse. <ref>{{Citation |title=Family |date=2023-07-21 |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Family&oldid=1166419692 |work=Wikipedia |language=en |access-date=2023-08-05}}</ref> <ref>{{Citation |title=Family |date=2023-07-21 |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Family&oldid=1166419692 |work=Wikipedia |language=en |access-date=2023-08-05}}</ref>Ɔwofo biako mmusua dodow akɔ soro[bere bɛn?], na mmofra a wɔwɔ United States nyinaa mu bɛyɛ fa bɛtra awofo biako abusua mu wɔ bere bi mu ansa na wɔadi mfe 18. Mmusua dodow no ara a awofo bako na wɔwom no, ɛna na odi wɔn anim, nanso mmusua a awofo bako na wɔwom a agyanom na wodi wɔn anim no dodoɔ renya nkɔanim.<ref>{{Citation |title=Family |date=2023-07-21 |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Family&oldid=1166419692 |work=Wikipedia |language=en |access-date=2023-08-05}}</ref> <ref>{{Citation |title=Family |date=2023-07-21 |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Family&oldid=1166419692 |work=Wikipedia |language=en |access-date=2023-08-05}}</ref>
Abusua a ɔwofo biako na wɔwom no yɛ ɔwofo baako ne wɔn mma, baabi a ɔwofo no yɛ okunafo, wagyae aware (na ɔnsan nware bio), anaasɛ ɔnwaree da. Ebia ɔwofo no nkutoo na ɔwɔ mmofra no sohwɛ, anaasɛ awofo a wɔatetew mu no betumi ayɛ awofo a wɔbɛkyɛ ho nhyehyɛe a mmofra no kyekyɛ wɔn bere mu (ebia ɛyɛ pɛpɛɛpɛ) wɔ ɔwofo biako mmusua abien a ɛsono emu biara mu anaasɛ ɔwofo biako abusua biako ne abusua biako a wɔadi afra ntam. Sɛ wɔde toto mmofra a wɔhwɛ wɔn nkutoo ho a, mmofra honam fam, adwene ne asetra mu yiyedi betumi atu mpɔn denam awofo a wɔkyɛ wɔn ho nhyehyɛe ne mmofra a wobenya awofo baanu no nyinaa ho kwan kɛse so.[28][29] Ɔwofo biako mmusua dodow akɔ soro[bere bɛn?], na mmofra a wɔwɔ United States nyinaa mu bɛyɛ fa bɛtra awofo biako abusua mu wɔ bere bi mu ansa na wɔadi mfe 18.[30] Mmusua dodow no ara a awofo bako na wɔwom no, ɛna na odi wɔn anim, nanso mmusua a awofo bako na wɔwom a agyanom na wodi wɔn anim no dodoɔ renya nkɔanim.[31][32][33]


'''Matrifocal abusua'''
'''Matrifocal abusua'''
By saving changes, you agree to the Terms of Use, and you irrevocably agree to release your contribution under the CC BY-SA 4.0 License and the GFDL. You agree that a hyperlink or URL is sufficient attribution under the Creative Commons license.
Twa mu Nsesamu mmoa (ɛbue wɔ window foforo mu)

Wikidata entities used in this page

  • abusua: Sitelink, Description: tw