Nusratullo Maxsum

Tojikiston milliy valyutasidagi Nusratullo Maxsum surati

Nusratullo Maxsum (1-iyul 1881-yil Chashmai Qoziy, Gʻarm, Qarotegin bekligi, Buxoro amirligi — 1-noyabr 1937-yil, Moskva) — Sovet Tojikistoni, Tojikiston SSR asoschilaridan biri, Tojikiston siyosiy va davlat arbobi, siyosatchi. Tojikiston Respublikasining oliy unvoni — Tojikiston Qahramoni sohibi.

Biografiyasi

Nusratullo Maxsum Lutfulloyev — 1881-yilda Qarotegin (Buxoro amirligi)ning Chashmai Qoziy qishlogʻida kambagʻal oilada tugʻilgan. Yoshligining boshlaridan boshlab koʻp qismini Turkiston oʻlkasining Qoʻqon, Fargʻona shaharlariga sayohat qilib, hammollik bilan shugʻullanib oʻtkazdi. Birinchi Rossiya inqilobi davrida, 1905—1907-yillarda Nusratulla Maxsum Qoʻqon shahridagi ishchilarning ish tashlash hamda namoyishlarida qatnashgan. 1920-yilda Buxoro xalq-demokratik inqilobi va Buxoro amirligi qulagandan keyin Sharqiy Buxoroda sovet hokimiyatini mustahkamlash uchun kurashuvchilar safiga qoʻshildi. 1921—1923-yillarda Buxoro Xalq Respublikasi oziq-ovqat qoʻmitasining vakolatli vakili sifatida Qizil Armiyani taʼminlashda, shuningdek, Garm va Dushanbeda qoʻzgʻolonlarga qarshi kurashda qatnashgan. Keyin Sharqiy Buxoro favqulodda koʻpkomissiyasi raisi, Sharqiy Buxoro Markaziy Komiteti raisi va Tojikiston SSR inqilobiy komiteti raisi boʻlib ishlagan.

1926-yil 1-dekabrda boʻlib oʻtgan Umumtojik ishchilar, dehqonlar va qizil askarlar sovetlari taʼsischilarining birinchi yigʻilishida Nusratullo Maxsum bir ovozdan oliy davlat organi — Tojikiston SSR Markaziy Ijroiya Qoʻmitasi rahbari etib saylandi. 1929-yilda Tojikiston Sovet Sotsialistik Respublikasi tashkil etilgandan soʻng u Tojikiston SSR Markaziy Qoʻmitasining raisi etib saylandi va 1933-yil dekabrigacha bu lavozimda ishladi. Keyin u KPSS Markaziy Qoʻmitasiga yuborildi va Moskvadagi Planlashtirish akademiyasida tahsil oldi. 1926—1930-yillarda Oʻzbekiston Oʻzbekiston MK aʼzosi, 1930—1933-yillarda Tojikiston MK byurosi, 1927—1934-yillarda SSSR Markaziy Qoʻmitasi aʼzosi boʻlib xizmat qildi. Nusratullo Maxsumning zamondoshlari va safdoshlari: Abduqodir Muhiddinov, Chinor Imomov, Shirinshoh Shohtemur, Fayzulla Xoʻjayev, Abdulla Rahimboyev, Oʻrinboy Ashurov , Sayfullo Abdulloyev, Ibrohim Ismoilov, Saidahmad Anvarov, Ahmadbek Mavlonbekov, Abdurahim Hojiboyev.

Mukofotlari

Buxoro Respublikasi va Oʻzbekiston Respublikasining qator mukofotlari bilan bir qatorda Qizil Bayroq ordeni bilan taqdirlangan. 1937-yilda Nusratullo Maxsum „dushmanlik“ girdobiga tushib, 1937-yil 1-noyabrda qatl etilgan. 1958-yil dekabr oyida Oliy Sud Harbiy kollegiyasining qarori va SSSR Bosh prokurorining xulosasi bilan oqlangan va 1964-yil 26-iyulda Nusratullo Maxsum Kommunistik partiyaga qayta tiklangan.

Oilasi

Nusratullo Maxsum farzandlari: Xayriniso, Fayziniso, Munavvarshoh, Anvarshoh, Xosiyatmoh, Akbarshoh, Muzaffarshoh.

Tojikiston Qahramoni

2006-yil 27-iyunda Tojikiston Respublikasi Prezidentining 1773-sonli farmoni bilan Nusratullo Maxsum Tojikiston Respublikasining oliy unvoni, Tojikiston Qahramoni unvoni bilan taqdirlangan.

Havolalar

• Nusratullo Maxsum — hozirgi tarjima (Ansor)
• Unutilish burchagida Tojikiston tashkil topganini nishonlash (Ozodlik) 14.10.2009
• Tojikistonda stalincha qatagʻon haqiqati oshkor boʻladimi? (Ozodlik) 30.04.2010