Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Quần đảo Trường Sa”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi |
n ←Tẩy trống trang Thẻ: Tẩy trống trang |
||
| Dòng 1: | Dòng 1: | ||
{{Khóa-nửa-vô hạn}} |
|||
{{bài cùng tên|Trường Sa}} |
|||
{{Infobox Disputed Islands |
|||
| plural = yes |
|||
| name = Quần đảo Trường Sa |
|||
| image name = LocationSpratlyIslands.png |
|||
| image caption = Vị trí quần đảo Trường Sa |
|||
| image size = 290px |
|||
| locator map = {{Location map |South China Sea | AlternativeMap = Relief Map of South China Sea.png |float = right|lat_deg = 10|lon_deg= 114|position = bottom| width=270}} |
|||
| map_custom = |
|||
| other_names = |
|||
| location = [[Biển Đông]] |
|||
| coordinates = 6°12' ~ 12°00' [[vĩ độ|vĩ Bắc]] và 111°30' ~ 117°20' [[kinh độ|kinh Đông]] |
|||
| archipelago = |
|||
| total islands = hơn 100 đảo trong đó 47 đảo đã bị kiểm soát (15 đảo san hô và 32 ám tiêu san hô) |
|||
| major islands = [[Ba Bình]], [[Thị Tứ]], [[Bến Lạc]], <br>[[Trường Sa Lớn|Trường Sa]], [[Song Tử Đông]], <br>[[Song Tử Tây]] (diện tích) |
|||
| area = dưới 5 km<sup>2</sup> (đất nổi) |
|||
| length = |
|||
| width = |
|||
| coastline ={{convert|926|km|mi}} |
|||
| highest mount = một vị trí trên đảo [[Song Tử Tây]] |
|||
| elevation = {{convert|4|m|ft}} |
|||
| country claim = Brunei |
|||
| country claim divisions title = Vùng |
|||
| country claim divisions = [[Vùng đặc quyền kinh tế]] và <br>[[thềm lục địa]] |
|||
| country 1 claim = Trung Hoa Dân Quốc (Đài Loan) |
|||
| country 1 claim divisions title = [[Thành phố trực thuộc trung ương (Trung Hoa Dân Quốc)|Thành phố]]<br />[[Khu (Đài Loan)|Khu]] |
|||
| country 1 claim divisions = [[Cao Hùng]]<br />[[Kỳ Tân, Cao Hùng|Kỳ Tân]] |
|||
| country 2 claim = Malaysia |
|||
| country 2 claim divisions title = [[Bang của Malaysia|Bang]] |
|||
| country 2 claim divisions = {{Lá cờ|Sabah}} |
|||
| country 3 claim = Philippines |
|||
| country 3 claim divisions title = [[Tỉnh (Philippines)|Tỉnh]]<br />[[Đô thị tự trị của Philippines|Đô thị]] |
|||
| country 3 claim divisions = [[Palawan]]<br />[[Kalayaan, Palawan|Kalayaan]] |
|||
| country 4 claim = Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa |
|||
| country 4 claim divisions title = [[Tỉnh (Trung Quốc)|Tỉnh]]<br />[[Địa cấp thị|Thành phố]] |
|||
| country 4 claim divisions = [[Hải Nam]]<br />[[Tam Sa]] |
|||
| country 5 claim = Việt Nam |
|||
| country 5 claim divisions title = [[Tỉnh (Việt Nam)|Tỉnh]]<br />[[Huyện (Việt Nam)|Huyện]] |
|||
| country 5 claim divisions = [[Khánh Hòa]]<br />[[Trường Sa, Khánh Hòa|Trường Sa]] |
|||
| country = |
|||
| population = Dân thường: 195 người <br>(phần Việt Nam kiểm soát; 2009),<ref name="gso9"/> <br>222 người <br>(đảo Thị Tứ; 2010)<ref name="nsop"/> |
|||
| population as of = |
|||
| density = |
|||
| ethnic groups = |
|||
| additional info = |
|||
}} |
|||
'''Quần đảo Trường Sa''' ([[tiếng Anh]]: ''Spratly Islands''; {{zh|s=南沙群岛|t=南沙群島|p=Nánshā Qúndǎo}}; [[tiếng Mã Lai]] và [[tiếng Indonesia]]: ''Kepulauan Spratly''; [[tiếng Tagalog]]: ''Kapuluan ng Kalayaan'') là một tập hợp thực thể địa lý được bao quanh bởi những vùng đánh cá trù phú và có tiềm năng [[dầu mỏ]] và [[khí thiên nhiên|khí đốt]] thuộc [[biển Đông]]. Tuy nhiên, [[quần đảo]] này đang trong tình trạng tranh chấp ở các mức độ khác nhau giữa sáu bên là [[Brunei]], [[Trung Hoa Dân Quốc|Trung Hoa Dân Quốc (Đài Loan)]], [[Malaysia]], [[Philippines]], [[Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa|Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa (Trung Quốc)]] và [[Việt Nam]]. Ở cấp độ quốc tế, phạm vi của khái niệm ''Spratly Islands'' vẫn chưa được xác định rõ và đang trong vòng tranh cãi.{{sfn|Dzurek|1996|p=1}} Ở cấp độ quốc gia cũng có các cách hiểu khác nhau. Tuy Đài Loan, Trung Quốc và Việt Nam trên danh nghĩa đều tuyên bố chủ quyền đối với toàn bộ quần đảo, nhưng khái niệm ''quần đảo Nam Sa'' trong nhận thức của Đài Loan và Trung Quốc là bao hàm toàn bộ các thực thể địa lý nằm bên trong phần phía nam của [[đường chín đoạn]]. Đối với Philippines, phạm vi tuyên bố chủ quyền của nước này bao trùm hầu hết quần đảo và được gọi là ''Nhóm đảo Kalayaan''. Về phần Malaysia, nước này đòi hỏi một số thực thể ở phía nam của quần đảo. Cuối cùng, chưa rõ Brunei đòi hỏi cụ thể thực thể địa lý nào vì chỉ thấy nước này đưa ra yêu sách về vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa mà trong vùng đó có vài thực thể thuộc biển Đông. |
|||
Tại [[Hội nghị San Francisco năm 1951]] về việc phân định các lãnh thổ hải đảo mà [[Đế quốc Nhật Bản]] từng chiếm giữ, quần đảo Trường Sa là đối tượng tuyên bố chủ quyền của nhiều bên tranh chấp: [[Liên hiệp Pháp]], [[Trung Quốc]], [[Đài Loan]], [[Philippines]], [[Malaysia]] và [[Indonesia]]. Kết quả là Hội nghị không công nhận chủ quyền của quốc gia nào, các quần đảo được coi là vô chủ và càng gây ra tranh chấp dữ dội hơn sau này. |
|||
Tất cả những nước tham gia tranh chấp này, trừ Brunei, đều có [[quân đội]] đồn trú tại nhiều căn cứ trên các đảo nhỏ và đá ngầm khác nhau. Năm 1956, Đài Loan chiếm giữ đảo Ba Bình. Đầu thập niên 1970, Phillipnes chiếm 7 đảo và rạn đá phía đông quần đảo. Tháng 3 năm 1988, Việt Nam và Trung Quốc đụng độ quân sự tại ba rạn đá là [[đá Gạc Ma|Gạc Ma]], [[Cô Lin]] và [[Len Đao]]. Tháng 2 năm 1995 và tháng 11 năm 1998, giữa Trung Quốc và Philippines đã hai lần bùng phát căng thẳng chính trị do hành động giành và củng cố quyền kiểm soát [[vành Khăn|đá Vành Khăn]] của phía Trung Quốc. Dù rằng [[Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển]] đã ra đời nhằm xác định các vấn đề về ranh giới trên biển nhưng bản thân Công ước không có điều khoản nào quy định cách giải quyết các tranh chấp về chủ quyền đối với đảo.<ref name="unclos" /> |
|||
{{TOC limit|3}} |
|||
==Địa lý tự nhiên== |
|||
Quần đảo Trường Sa là một tập hợp gồm nhiều [[đảo san hô]], [[cồn (đảo)|cồn cát]], rạn đá ([[ám tiêu]]) san hô nói chung (trong đó có rất nhiều [[rạn san hô vòng]], tức ''rạn vòng'' hay còn gọi là rạn đá san hô vòng, "đảo" san hô vòng) và bãi ngầm rải rác từ 6°12' đến 12°00' [[vĩ độ|vĩ Bắc]] và từ 111°30' đến 117°20' [[kinh độ|kinh Đông]], trên một diện tích gần 160.000 km²{{sfn|Chemillier-Gendreau|2000|p=4}} (nguồn khác: 410.000 km²) ở giữa [[biển Đông]].<ref group="Ghi chú">Việc phân biệt giữa một đảo san hô và một cồn cát ở quần đảo này cũng chỉ ở mức độ tương đối.</ref> Quần đảo này có độ dài từ tây sang đông là 800 km, từ bắc xuống nam là 600 km với độ dài đường [[bờ biển]] đạt 926 km.<ref name="cqtbtu">{{chú thích web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/pg.html |title=Spratly Islands |publisher=CIA World Factbook |accessdate = ngày 12 tháng 9 năm 2012 |language=[[tiếng Anh]]}}</ref>{{sfn|Nguyễn|Nguyễn|Lê|Trần|2008|p=9}} Mỗi tài liệu lại có một con số thống kế riêng về số lượng thể địa lý của quần đảo này: hơn 100 đảo và rạn đá ngầm ([[Cơ quan Tình báo Trung ương (Hoa Kỳ)|CIA]]),<ref name="cqtbtu" /> 137 "đảo-đá-bãi" (Nguyễn Hồng Thao),{{sfn|Nguyễn|2002|p=9}} khoảng 160 đảo nhỏ-cồn cát-rạn đá ngầm-bãi cát ngầm/bãi cạn-bãi ngầm đã đặt tên (Trung Quốc).{{sfn|Phạm|2011}}<ref group="Ghi chú">Trừ các thực thể thuộc khu vực cụm bãi cạn Luconia và bãi cạn/bãi ngầm James.</ref> |
|||
[[Hình:Spratly Islands-Vietnamese.PNG|nhỏ|Quần đảo Trường Sa]] |
|||
Tổng diện tích đất nổi của quần đảo rất nhỏ, không quá 5 km²<ref name="cqtbtu" /> (nguồn khác: 11 km²{{sfn|Nguyễn|2002|p=9}}) do số lượng [[đảo]] thực sự rất ít mà chủ yếu là các rạn san hô thường và rạn san hô vòng chìm ngập dưới nước khi [[thủy triều]] lên. Các hòn đảo san hô ở Trường Sa tương đối bằng phẳng và thấp, ngay cả khi so sánh với một quần đảo san hô khác gần đó là [[quần đảo Hoàng Sa]]. Theo CIA, điểm cao nhất của Trường Sa nằm trên đảo [[Song Tử Tây]] với cao độ 4 m so với [[mực nước biển]].<ref name="cqtbtu" /> |
|||
===Địa hình và địa chất=== |
|||
Quần đảo Trường Sa là một vỉ lục địa bị nhận chìm vào đầu [[đại Tân sinh|đại Kainozoi]] do tách giãn lục địa Đông Nam Á, xoay chuyển và trượt dần về phía tây nam.{{sfn|Nguyễn|Nguyễn|Lê|Trần|2008|p=42}} Thềm lục địa Trường Sa là một dải địa hình tương đối hẹp, kéo dài tự nhiên của các đảo từ độ sâu 0–200 m quanh đảo, sâu từ 60 đến 80 m. Thành phần cấu tạo dải này thường là các mảnh vụn san hô, chủ yếu là hạt thô. Trong khi đó, sườn lục địa Trường Sa là một dải bao quanh thềm lục địa, kéo dài từ mép thềm lục địa đến độ sâu 2.500 m, có nơi lên tới hơn 3.000 m. Thành phần cấu tạo chủ yếu là từ đá gốc. Các bãi ngầm có bề mặt sườn là các bề mặt đổ dốc từ độ sâu 170 đến 1.500 m. Sườn của các rạn đá ngầm như [[đá Tây]], [[Vành Khăn]], [[Phan Vinh (đảo)|Phan Vinh]] có sườn dốc gần như thẳng đứng.{{sfn|Nguyễn|Nguyễn|Lê|Trần|2008|p=33}} |
|||
Cả quần đảo bị chia cắt bởi các hệ thống [[Đứt gãy (địa chất)|đứt gãy]] có phương đông bắc - tây nam và tây bắc - đông nam, gồm ba nhóm chính là nhóm đứt gãy đông bắc - tây nam (nổi bật nhất), nhóm đứt gãy tây bắc - đông nam và nhóm đứt gãy hướng [[kinh tuyến]] - á [[vĩ tuyến]] (lệch so với vĩ tuyến).{{sfn|Nguyễn|Nguyễn|Lê|Trần|2008|p=31}} Ba nhóm này chia quần đảo Trường Sa thành ba cụm đảo có quy mô khác nhau: |
|||
* Cụm thứ nhất: tập hợp các thực thể ở phía bắc Trường Sa với mật độ phân bố dày và đồng đều, như cặp đảo Song Tử, [[bãi Đinh Ba]], [[Thị Tứ|đảo Thị Tứ]], [[Loại Ta]], [[đá Cá Nhám]], [[Ba Bình|đảo Ba Bình]], [[Sơn Ca (đảo)|Sơn Ca]], [[Nam Yết]], [[Sinh Tồn]] và [[đá Lớn]]. |
|||
* Cụm thứ hai: tập hợp các thực thể ở phía đông và đông nam Trường Sa với mật độ phân bố thưa và đều, như [[Bình Nguyên (đảo)|đảo Bình Nguyên]], [[Vĩnh Viễn (đảo)|Vĩnh Viễn]], đá Vành Khăn, [[Cỏ Mây|bãi Cỏ Mây]], [[suối Ngà|bãi Suối Ngà]], [[Suối Ngọc|đá Suối Ngọc]], [[đá Núi Le]], [[Tốc Tan]], Phan Vinh, [[đá Tiên Nữ]] và [[Công Đo|đá Công Đo]]. |
|||
* Cụm thứ ba: tập hợp các thực thể ở phía nam và tây nam, phân bố rời rạc và rất không đồng đều về mặt kích thước, như [[Lát (đá)|đá Lát]], [[Trường Sa Lớn|đảo Trường Sa]], đá Tây, [[đá Đông]], [[Châu Viên|đá Châu Viên]], [[đá Chữ Thập]], [[An Bang|đảo An Bang]], [[bãi Thuyền Chài|đá Thuyền Chài]], [[Kỳ Vân|đá Kỳ Vân]], [[Kiêu Ngựa|bãi Kiêu Ngựa]] và [[Thám Hiểm (bãi đá ngầm)|bãi Thám Hiểm]].{{sfn|Nguyễn|Nguyễn|Lê|Trần|2008|p=32}} |
|||
Lịch sử hình thành các [[đảo]] thuộc quần đảo Trường Sa bắt đầu từ cuối [[thế Pleistocen]], đầu [[thế Holocen]], và đa số chúng là phần nhô cao của các rạn vòng.{{sfn|Nguyễn|Nguyễn|Lê|Trần|2008|pp=32,86}} Theo Nguyễn (1985), các rạn vòng nơi đây được đặc trưng bởi dạng kéo dài theo hướng đông bắc-tây nam, trong khi các đảo và mỏm đá ngầm thường nằm trên góc tây bắc, trái ngược với quy luật phân bố đảo trên các rạn vòng khác trên thế giới. Nguyên nhân của các hiện tượng vừa đề cập có thể là vì hướng gió đông bắc - tây nam và hoạt động kiến tạo trong [[Kỷ Đệ tứ|kỉ Đệ tứ]].{{sfn|Nguyễn|1985|p=20}} Tại các rạn vòng này, cấu tạo của đảo nổi và hành lang san hô xung quanh đảo có ít sự khác biệt. Hành lang này thường có diện tích gấp từ 4 đến 35 lần so với diện tích đảo.{{sfn|Nguyễn|1985|p=21}} |
|||
Các nhà khoa học Việt Nam đã nghiên cứu một số đảo như Nam Yết, Song Tử Tây, Trường Sa và phân chia địa hình tại đây thành ba mực địa hình theo độ cao, gồm 0,5-1,5 m; 2,0-3,5 m và 4,5–6 m, trong đó mực địa hình 4,5–6 m chỉ có ở phía tây đảo Song Tử Tây (cao nhất quần đảo). Trên một số đảo có một số túi [[nước ngọt]] ngầm ở tầng nông, hình thành khi nước [[mưa]] ngấm xuống. Tuy nhiên, trữ lượng và chất lượng loại nước này thay đổi theo không gian - thời gian và bị lẫn tạp chất ở tầng đất mặt cũng như lẫn nước biển; [[Bazơ#Bazơ và độ pH|tính kiềm]] yếu là đặc trưng của nguồn nước này.{{sfn|Nguyễn|Nguyễn|Lê|Trần|2008|p=86}} Ngoài ra, diện tích các đảo cũng thay đổi tuỳ theo mùa; vào [[mùa đông]] diện tích giảm và tăng vào [[mùa hạ|mùa hè]].{{sfn|Nguyễn|Nguyễn|Lê|Trần|2008|p=25}} Sự sống còn của đảo lệ thuộc vào sự phát triển của [[san hô]]; nếu san hô chết sẽ khiến đảo dễ bị sóng và gió bão bào trụi.{{sfn|Nguyễn|1985|p=21}} |
|||
===Khí hậu=== |
|||
Quần đảo Trường Sa nằm trong vùng [[khí hậu]] [[nhiệt đới]] với hai mùa. [[Gió mùa]] đông nam thổi qua Trường Sa từ [[tháng ba|tháng 3]] đến [[tháng tư|tháng 4]] trong khi gió mùa tây nam thổi từ [[tháng năm|tháng 5]] đến [[tháng mười một|tháng 11]]. Theo số liệu của McManus, Shao & Lin (2010), nhiệt độ không khí trung bình trong năm của quần đảo vào khoảng 27 °C.{{sfn|McManus|Shao|Lin|2010}} Tại trạm khí tượng trên đảo Trường Sa, nhiệt độ trung bình đo được là 27,7 °C. Về mùa hè (tháng 5 đến tháng 10), nhiệt độ trung bình đạt 28,2 °C; giá trị cực đại đo được là 29,3 °C vào tháng 9. Về mùa đông (tháng 10 đến tháng 4), nhiệt độ trung bình là 28,8 °C, trong đó giá trị cực tiểu đo được là 26,4 °C vào tháng 2. Nhiệt độ trung bình tháng 4 (tháng chuyển tiếp từ mùa đông sang mùa hè) là 28,8 °C, còn nhiệt độ trung bình tháng 10 (tháng chuyển tiếp từ mùa hè sang mùa đông) là 27,8 °C, gần xấp xỉ với nhiệt độ trung bình năm. Nhìn chung biên độ dao động của nhiệt độ không khí vùng đảo Trường Sa không quá 4 °C.{{sfn|Nguyễn|Đặng|2008|p=18}} |
|||
Nhiệt độ [[nước biển]] bị ảnh hưởng rất lớn bởi yếu tố [[thời tiết]]. Do nằm trong vùng nhiệt đới nên tầm nhiệt độ cao là đặc trưng cho [[nước biển]] Trường Sa. Vào mùa đông, nhiệt độ trung bình là 26-28 °C và đạt cực tiểu 25-26 °C vào tháng 12 và tháng 1. Vào mùa hè, nhiệt độ trung bình tầng mặt là 29-31 °C và đạt cực đại là 31-32 °C vào tháng 5.{{sfn|Nguyễn|Đặng|2008|pp=19-20}} |
|||
{{Weather box |
|||
|metric first=yes |
|||
|single line= |
|||
|location=đảo Trường Sa (nhiệt độ nước biển) |
|||
|source=Trạm khí tượng Trường Sa (1986-1987){{sfn|Nguyễn|Đặng|2008|p=21}} |
|||
|Jan record high C=28.1 |
|||
|Feb record high C=29.2 |
|||
|Mar record high C=30.6 |
|||
|Apr record high C=31.7 |
|||
|May record high C=32.9 |
|||
|Jun record high C=32.4 |
|||
|Jul record high C=33.0 |
|||
|Aug record high C=31.6 |
|||
|Sep record high C=34.2 |
|||
|Oct record high C=31.4 |
|||
|Nov record high C=32.0 |
|||
|Dec record high C=30.4 |
|||
|year record high C=34.2 |
|||
|Jan record low C=25.0 |
|||
|Feb record low C=24.6 |
|||
|Mar record low C=24.5 |
|||
|Apr record low C=25.8 |
|||
|May record low C=26.0 |
|||
|Jun record low C=26.7 |
|||
|Jul record low C=26.2 |
|||
|Aug record low C=26.7 |
|||
|Sep record low C=25.9 |
|||
|Oct record low C=26.4 |
|||
|Nov record low C=26.6 |
|||
|Dec record low C=25.6 |
|||
|year record low C=24.5 |
|||
|Jan mean C=26.2 |
|||
|Feb mean C=26.3 |
|||
|Mar mean C=27.5 |
|||
|Apr mean C=28.7 |
|||
|May mean C=29.6 |
|||
|Jun mean C=29.2 |
|||
|Jul mean C=28.5 |
|||
|Aug mean C=28.5 |
|||
|Sep mean C=28.6 |
|||
|Oct mean C=28.8 |
|||
|Nov mean C=28.5 |
|||
|Dec mean C=27.5 |
|||
|year mean C=28.2 |
|||
|year mean F=82.7 |
|||
}} |
|||
[[Mùa khô]] tại quần đảo kéo dài từ tháng 2 đến tháng 4 còn [[mùa mưa]] từ tháng 5 đến tháng 1 năm sau.{{sfn|Nguyễn|Đặng|2008|p=18}} [[Giáng thủy|Lượng mưa]] dao động từ 1.800 đến 2.200 mm.{{sfn|McManus|Shao|Lin|2010}} Trong giai đoạn 1954-1998, có tổng cộng 498 cơn bão ở biển Đông, trong đó có 89 trận đi qua hoặc phát sinh từ quần đảo Trường Sa. Một đặc điểm quan trọng là bão có xu hướng muộn dần từ bắc xuống nam. Cụ thể, bão chủ yếu xuất hiện ở phía bắc và trung tâm quần đảo trong tháng 10, trong khi bão đi qua phía nam rất ít và nếu có thì chủ yếu là trong tháng 11.{{sfn|Nguyễn|Nguyễn|Lê|Trần|2008|p=11}} Trong cơn bão, tốc độ gió cực đại ghi nhận trong giai đoạn 1977-1985 có thể lên đến 34 m/s so với mức trung bình mọi thời điểm là 5,9 m/s.{{sfn|Nguyễn|Đặng|2008|p=17}} |
|||
{| class="wikitable" style="margin:auto;" |
|||
!colspan="5" style="text-align:center;font-size:90%;line-height:1.1em;background:#F7F3F7;"|'''Bão biển Đông (1954-1998)''' |
|||
|- |
|||
! style="text-align:center; font-size:90%; line-height:1.1em; background:#9cf;"|Đặc trưng!! style="text-align:center; font-size:90%; line-height:1.1em; background:#9cf;"|Qua quần đảo!! style="text-align:center; font-size:90%; line-height:1.1em; background:#9cf;"|Qua phía bắc quần đảo!! style="text-align:center; font-size:90%; line-height:1.1em; background:#9cf;"|Qua phía nam quần đảo!! style="text-align:center; font-size:90%; line-height:1.1em; background:#9cf;"|Hình thành trong quần đảo |
|||
|- style="font-size:90%;" |
|||
| style="text-align:center;line-height:1.1em;background:#F7F3F7;"|'''Số cơn bão''' || style="text-align:right;font-size:90%;line-height:1.1em;"|34 || style="text-align:right;font-size:90%;line-height:1.1em;"|33 || style="text-align:right;font-size:90%;line-height:1.1em;"|2 || style="text-align:right;font-size:90%;line-height:1.1em;"|20 |
|||
|- style="font-size:90%;" |
|||
| style="text-align:center;line-height:1.1em;background:#F7F3F7;"|'''Tần suất trong 89 cơn bão''' || style="text-align:right;font-size:90%;line-height:1.1em;"|38% || style="text-align:right;font-size:90%;line-height:1.1em;"|37% || style="text-align:right;font-size:90%;line-height:1.1em;"|2% || style="text-align:right;font-size:90%;line-height:1.1em;"|22% |
|||
|- style="font-size:90%;" |
|||
| style="text-align:center;line-height:1.1em;background:#F7F3F7;"|'''Tần suất trong 498 cơn bão''' || style="text-align:right;font-size:90%;line-height:1.1em;"|7% || style="text-align:right;font-size:90%;line-height:1.1em;"|6% || style="text-align:right;font-size:90%;line-height:1.1em;"|0,4% || style="text-align:right;font-size:90%;line-height:1.1em;"|4% |
|||
|- |
|||
|colspan="5" style="text-align:center;font-size:80%;line-height:1.1em;"|''Nguồn: Bùi Nhi Thanh & Nguyễn Văn Lương (2007)''{{sfn|Nguyễn|Nguyễn|Lê|Trần|2008|p=11}} |
|||
|} |
|||
===Phân cụm=== |
|||
Do sở hữu rất nhiều thực thể địa lý nên quần đảo Trường Sa được các nhà hàng hải quốc tế cũng như một số quốc gia phân chia thành nhiều cụm riêng biệt dựa trên sự gần gũi hoặc tương đồng về mặt địa lý hay đơn thuần chỉ là phân chia tương đối. |
|||
==== Việt Nam phân chia ==== |
|||
Việt Nam chia quần đảo Trường Sa thành tám cụm là cụm Song Tử, cụm Thị Tứ, cụm Loại Ta, cụm Nam Yết, cụm Sinh Tồn, cụm Trường Sa, cụm Thám Hiểm (cụm An Bang) và cụm Bình Nguyên.{{sfn|Nguyễn|2002|p=10}} |
|||
; Cụm Song Tử: |
|||
[[Hình:Đảo Đá Nam.jpg|200px|phải|nhỏ|Đá Nam là một [[rạn san hô]] ([[ám tiêu]] san hô) thuộc cụm Song Tử.]] |
|||
Cụm Song Tử là một tập hợp các thực thể địa lý nằm ở phần tây bắc của quần đảo Trường Sa. Gọi là Song Tử vì hai đảo Song Tử Đông và Song Tử Tây như một cặp đảo song sinh, vừa nằm gần nhau vừa có kích thước gần như tương đương. Cặp đảo này hợp cùng các rạn đá san hô như [[đá Nam]], [[đá Bắc (Trường Sa)|đá Bắc]] ở khu vực lân cận để tạo nên một vòng cung san hô lớn mà tài liệu hàng hải quốc tế gọi là ''(cụm) rạn Nguy Hiểm Phía Bắc'' ({{lang-en|North Danger Reef(s)}}; {{zh|c=双子群礁|v=Song Tử quần tiêu}}). Tuy nhiên, Việt Nam còn gộp hai rạn vòng ngầm dưới nước ở phía đông của ''rạn Nguy Hiểm Phía Bắc'' vào cụm Song Tử, cụ thể là [[bãi Đinh Ba]] và [[bãi Núi Cầu]]. |
|||
;Cụm Thị Tứ: |
|||
[[Hình:Subi Reef, Spratly Islands.png|200px|phải|nhỏ|[[Xu Bi|Đá Xu Bi]] là một [[rạn san hô vòng]] thuộc cụm Thị Tứ.]] |
|||
Cụm Thị Tứ là một tập hợp các thực thể địa lý nằm ở phía nam của cụm Song Tử và phía bắc của cụm Loại Ta. Cụm này chỉ có một đảo san hô là [[Thị Tứ]] (đứng thứ hai về diện tích trong quần đảo), còn lại đều là các rạn đá như [[đá Hoài Ân]], [[đá Vĩnh Hảo]], [[xu Bi|đá Xu Bi]]... Đá Xu Bi là trường hợp cá biệt do tách biệt hẳn về phía tây nam so với tất cả các thực thể còn lại. Trừ đá Xu Bi thì đảo Thị Tứ và các rạn đá lân cận cùng nhau tạo thành ''cụm rạn Thị Tứ'' ({{lang-en|Thitu Reefs}}; {{zh|c=中业群礁|v=Trung Nghiệp quần tiêu}}) theo tài liệu hàng hải quốc tế. |
|||
;Cụm Loại Ta: |
|||
Cụm Loại Ta là một tập hợp các thực thể địa lý nằm ở phía nam của cụm Thị Tứ và phía bắc của cụm Nam Yết. Cụm này có hai đảo lớn là Loại Ta và Bến Lạc. Đảo Loại Ta là trung tâm của ''bãi san hô Loại Ta'' ({{lang-en|Loaita Bank}}; {{zh|c=道明群礁|v=Đạo Minh quần tiêu}}) theo cách gọi của tài liệu hàng hải quốc tế; về hai phía đông-tây của đảo là các cồn cát và rạn san hô như [[bãi An Nhơn]], [[bãi An Nhơn Bắc]], [[bãi Loại Ta]],...Về phía đông bắc của ''bãi san hô Loại Ta'' là một rạn đá ngầm lớn có tên là [[bãi Đường]]; tại đầu mút phía bắc của bãi này là một rạn đá ngầm với tên gọi [[đá An Lão]]. Trong khi đó, đảo Bến Lạc (đứng thứ ba về diện tích trong quần đảo) và [[đá Cá Nhám]] lại nằm tách biệt hẳn về phía đông của các thực thể trên. |
|||
[[Hình:Sinh Tồn Đông.jpg|200px|phải|nhỏ|Đảo Sinh Tồn Đông là một [[cồn (đảo)|cồn cát]] thuộc cụm Sinh Tồn.]] |
|||
;Cụm Nam Yết: |
|||
Cụm Nam Yết là một tập hợp các thực thể địa lý nằm ở phía nam cụm Loại Ta và phía bắc của cụm Sinh Tồn, gồm hàng loạt thực thể nổi bật như [[Ba Bình|đảo Ba Bình]] (lớn nhất quần đảo), [[Nam Yết|đảo Nam Yết]], [[Sơn Ca (đảo)|đảo Sơn Ca]], [[đá Én Đất]], [[Ga Ven|đá Ga Ven]],... Đa số các thực thể địa lý thuộc cụm này hợp thành một bãi san hô dạng vòng có tên gọi ''bãi san hô Tizard'' ({{lang-en|Tizard Bank}}; {{zh|c=郑和群礁|v=Trịnh Hoà quần tiêu}}) theo tài liệu hàng hải quốc tế. Ngoài ra, về phía tây của bãi san hô Tizard còn có một số thực thể nằm riêng biệt như [[đá Lớn]], [[đá Chữ Thập]],... |
|||
[[Hình:Trường Sa Lớn.jpg|200px|phải|nhỏ|Đảo Trường Sa là một [[đảo san hô]] thuộc cụm Trường Sa. Trong ảnh: cầu tàu và một phần đảo Trường Sa.]] |
|||
;Cụm Sinh Tồn: |
|||
Cụm Sinh Tồn là một tập hợp các thực thể địa lý nằm ở phía nam cụm Nam Yết. Khái niệm "cụm Sinh Tồn" hầu như đồng nhất với khái niệm ''bãi san hô Liên Minh'' hay ''cụm rạn Liên Minh'' ({{lang-en|Union Bank/Reefs}}; {{zh|c=九章群礁|v=Cửu Chương quần tiêu}}) của tài liệu hàng hải quốc tế. Cụm này chỉ có một [[đảo san hô]] là [[Sinh Tồn|đảo Sinh Tồn]], một [[cồn (đảo)|cồn cát]] là [[Sinh Tồn Đông|đảo Sinh Tồn Đông]], còn lại là rất nhiều rạn đá như [[Cô Lin|đá Cô Lin]], [[đá Gạc Ma]], [[Len Đao|đá Len Đao]],...Trong số này, [[đá Ba Đầu]] là rạn đá lớn nhất. |
|||
;Cụm Trường Sa: |
|||
[[Hình:Half Moon Shoal, Spratly Islands.png|200px|phải|nhỏ|[[Bãi Trăng Khuyết]] là một [[rạn san hô vòng]] thuộc cụm Thám Hiểm/An Bang.]] |
|||
Cụm Trường Sa là một tập hợp các thực thể địa lý nằm dàn trải theo chiều ngang từ tây sang đông ở phía nam của các cụm Nam Yết, Sinh Tồn và phía bắc của cụm Thám Hiểm, chủ yếu giữa hai vĩ tuyến 8° Bắc và 9° Bắc. Cụm này chỉ có một [[đảo san hô]] là [[Trường Sa Lớn|đảo Trường Sa]] (biệt danh: Trường Sa Lớn), còn lại đều là rạn thường nói chung và rạn vòng nói riêng như [[đá Tây]], [[đá Tiên Nữ]], [[Phan Vinh (đảo)|đảo Phan Vinh]], [[Trường Sa Đông|đảo Trường Sa Đông]]...Bốn thực thể theo thứ tự từ tây sang đông gồm đá Tây, đảo Trường Sa Đông, đá Đông và đá Châu Viên cấu thành khái niệm ''cụm rạn Luân Đôn'' ({{lang-en|London Reefs}}; {{zh|c=尹庆群礁|v=Doãn Khánh quần tiêu}}) theo tài liệu hàng hải quốc tế. |
|||
;Cụm Thám Hiểm: |
|||
Cụm Thám Hiểm hay cụm An Bang là một tập hợp các thực thể địa lý ở phía nam của quần đảo Trường Sa. Cụm này không có [[đảo san hô]] nào ngoài một [[cồn (đảo)|cồn cát]] nổi bật là [[An Bang]] (quen gọi là đảo An Bang). Nhìn chung phần lớn thực thể của cụm này tạo thành một vòng cung lớn với phần lõm hướng về phía đông nam, trải dài từ [[Sác Lốt|đá Sác Lốt]], qua [[Công Đo|đá Công Đo]] đến [[bãi Trăng Khuyết]] gần sát với Philippines. Một máng biển ngăn cách vòng cung này với thềm lục địa của đảo [[Borneo]]. |
|||
;Cụm Bình Nguyên: |
|||
Cụm Bình Nguyên là một tập hợp các thực thể địa lý hợp thành từ phần phía đông của quần đảo Trường Sa, trong khu vực gần với đảo [[Palawan]]. Tuy cụm này có nhiều thực thể địa lý nhất so với các cụm còn lại nhưng số này lại phân tán rải rác trên một vùng biển rộng lớn. [[Vĩnh Viễn (đảo)|Vĩnh Viễn]] và [[Bình Nguyên (đảo)|Bình Nguyên]] là hai đảo duy nhất của cụm, trong đó đảo Bình Nguyên đang chịu tác động của hiện tượng [[xói mòn]]. Số thực thể còn lại đều là những dạng rạn đá (ví dụ rạn vòng) và các bãi cát ngầm/bãi cạn cùng bãi ngầm. |
|||
==== Trung Quốc phân chia ==== |
|||
Ngày 25 tháng 4 năm 1983, [[Nhân dân Nhật báo]] của Trung Quốc đã công khai danh sách 287 địa danh thuộc biển Đông, trong đó có tổng cộng 193 địa danh liên quan đến ''quần đảo Nam Sa''.{{sfn|Phạm|2011}} Về mặt tên gọi, địa danh do Trung Quốc đặt thể hiện một phần tính chất của thực thể như [[đảo]], [[cồn (đảo)|cồn cát]] (''sa châu''), rạn đá ngầm (''[[ám tiêu]]''), bãi cát ngầm/bãi cạn (''ám sa''), bãi ngầm (''ám than'') và cả các [[kênh nước|luồng lạch]] (''môn'', ''thuỷ đạo'') cho tàu thuyền. Nghiên cứu đăng tải trên mạng Hải Nam sử chí thể hiện rằng Trung Quốc phân biệt cả các loại hình rạn đá khác nhau như rạn mặt bàn (''đài tiêu'') hay rạn vòng (''hoàn tiêu'') để làm cơ sở phân loại chi tiết hơn. |
|||
Cách hiểu của Trung Quốc về ''quần đảo Nam Sa'' khác so với cách hiểu hiện thời của bản đồ hành chính Việt Nam về ''quần đảo Trường Sa'' ở chỗ nước này còn gộp rất nhiều thực thể địa lý trong khu vực gần Malaysia và Brunei (hầu như đều là bãi cát ngầm/bãi cạn và bãi ngầm) vào tổng thể ''Nam Sa''. Dưới đây là danh sách nhóm và phân nhóm của khái niệm ''Nam Sa'' theo mạng Hải Nam sử chí (Trung Quốc):<ref name="tq">{{chú thích báo |title=第三节 南沙群岛的岛礁沙滩 [Phần ba: các đảo, ám tiêu, ám sa và ám than của quần đảo Nam Sa] |url=http://www.hnszw.org.cn/data/news/2009/06/43640/ |publisher=海南史志网 |date=2009/6/11 |accessdate = ngày 24 tháng 9 năm 2012}} Lưu trữ bởi WebCite® vào ngày 13 tháng 11 năm 2012 tại [http://www.webcitation.org/6C8vJLix1 đây].</ref> |
|||
{| class="wikitable collapsible uncollapsed" style="margin:auto;line-height:1.4em;font-size:95%;" |
|||
|- |
|||
! style="background:#9cf;"| '''Số thứ tự''' |
|||
! style="background:#9cf;"| '''Nhóm''' |
|||
! style="background:#9cf;"| '''Phân nhóm''' |
|||
! style="background:#9cf;"| '''Quan điểm của Việt Nam''' |
|||
|- |
|||
|rowspan="3" style="width:4%;text-align: center;" |1 || rowspan="3" style="width:8%;" |Bắc || style="width:35%;"| Bắc || style="width:53%;"| Cụm Song Tử |
|||
|- |
|||
|Trung || Cụm Thị Tứ, cụm Loại Ta và phần lớn cụm Nam Yết |
|||
|- |
|||
|Nam || Cụm Sinh Tồn |
|||
|- |
|||
|rowspan="3" style="text-align: center" |2 ||rowspan="3" |Đông Bắc || Bãi ngầm Lễ Nhạc || Khu vực bãi Cỏ Rong, [[bãi Đá Bắc]], [[Gò Già|đá Gò Già]] và [[đá Đồng Thạnh]] của cụm Bình Nguyên |
|||
|- |
|||
|Ngoại vi bãi ngầm Lễ Nhạc || Phần lớn cụm Bình Nguyên như [[bãi Tổ Muỗi]], [[bãi Nam]],... và [[bãi Trăng Khuyết]] thuộc cụm Thám Hiểm |
|||
|- |
|||
|Rạn vòng Phí-Mã || Ám tiêu san hô có hai đảo Bình Nguyên và Vĩnh Viễn (thuộc cụm Bình Nguyên) |
|||
|- |
|||
|rowspan="4" style="text-align: center" |3 ||rowspan="4" |Trung || Vùng luồng lạch Nam Hoa || Đá Chữ Thập của cụm Nam Yết và một vùng nằm giữa các cụm Nam Yết, Sinh Tồn và Trường Sa |
|||
|- |
|||
|Vùng vòng cung phía đông || Gồm hầu hết phần phía đông của cụm Trường Sa, hầu hết cụm Thám Hiểm và cả khu vực rạn san hô Louisa. |
|||
|- |
|||
|Vùng vòng cung phía tây || Phần phía tây của cụm Trường Sa cùng với bãi Vũng Mây. Việt Nam xem bãi Vũng Mây là một phần của vùng đặc quyền kinh tế - thềm lục địa và không thuộc Trường Sa. |
|||
|- |
|||
|Khu vực trung bộ máng biển || Vài thực thể đơn lẻ thuộc cụm Thám Hiểm và cụm Trường Sa |
|||
|- |
|||
|style="text-align: center"|4 || Tây Nam || Khu vực năm bãi ngầm là Tây Vệ, Quảng Nhã, Nhân Tuấn, Lý Chuẩn và Vạn An || Khu vực năm bãi ngầm là Phúc Nguyên, Phúc Tần, Huyền Trân, Quế Đường và Tư Chính; Việt Nam xem năm bãi này thuộc vùng đặc quyền kinh tế - thềm lục địa và không thuộc Trường Sa. |
|||
|- |
|||
|rowspan="3" style="text-align: center" |5 ||rowspan="3" |Nam || Bãi cạn/Bãi cát ngầm Bắc Khang (北康暗沙, tương đương ''North Luconia Shoals'', tức [[cụm bãi cạn Luconia|cụm bãi cạn Luconia Bắc]]) || rowspan="3"|Việt Nam không đòi hỏi. |
|||
|- |
|||
|Bãi cạn/Bãi cát ngầm Nam Khang (南康暗沙, tương đương ''South Luconia Shoals'', tức [[cụm bãi cạn Luconia|cụm bãi cạn Luconia Nam]]) |
|||
|- |
|||
|Bãi cát ngầm Tăng Mẫu (曾母暗沙, tương đương ''James Shoal'', tức [[bãi ngầm James]]) |
|||
|} |
|||
== Hệ động thực vật == |
|||
[[Hình:Cây phong ba.JPG|230px|nhỏ|phải|Một cây [[phong ba (thực vật)|phong ba]] (''Heliotropium foertherianum'') già cỗi trên đảo Trường Sa]] |
|||
Do sở hữu hàng trăm [[rạn san hô]] rải rác khắp một vùng biển rộng lớn nên quần đảo Trường Sa là nơi có [[đa dạng sinh học]] cao. Ước tính có đến mười nghìn loài sinh vật sinh sống tại vùng biển Trường Sa. Theo Nguyễn & Đặng (2009), có ba trăm hai mươi chín loài san hộ thuộc sáu mươi chín [[chi (sinh học)|chi]] và mười lăm [[họ (sinh học)|họ]] cùng nhau tạo lập nên các rạn san hô Trường Sa. Tuy nhiên, phân bố loài san hô rất không đồng đều và chỉ tập trung vào một số họ như [[họ San hô lỗ đỉnh]] (66 loài), [[Faviidae|họ San hô não]] (46 loài), [[họ San hô khối]] (17 loài), [[Fungiidae|họ San hô nấm]] (14 loài),...{{sfn|Nguyễn|Đặng|2008|pp=56,58}} Các [[hệ sinh thái]] rạn san hô nơi đây không chỉ là nơi cư ngụ lý tưởng cho các sinh vật biển mà còn là nơi nuôi dưỡng nguồn lợi thủy sản dồi dào cho toàn vùng biển Đông.<ref>{{harvnb|Dai|Fan|1996}}, trích lại {{chú thích sách |title=The Spratly Islands: a Marine Park? |author=McManus, John W. |year=1994}}</ref> |
|||
[[Tập tin:Layang-Layang diving24.jpg|230px|nhỏ|phải|[[Cá chim nàng]] (cá bướm Philippines; ''Chaetodon adiergastos'')]] |
|||
Về [[động vật]], nghiên cứu của McManus, Shao & Lin (2010) cho biết rằng tại khu vực xung quanh đảo Ba Bình cho biết có ba trăm chín mươi chín [[loài]] [[cá rạn san hô]] đến từ bốn mươi chín [[họ (sinh học)|họ]]; một trăm chín mươi loài [[san hô]] từ sáu mươi chín [[chi (sinh học)|chi]] thuộc hai mươi lăm họ; chín mươi chín loài [[động vật thân mềm]]; chín mươi mốt loài [[động vật không xương sống]] thuộc bảy mươi hai chi; hai mươi bảy loài [[động vật giáp xác]]; mười bốn loài giun nhiều tơ và bốn loài [[động vật da gai]]. Người ta cũng ghi nhận năm mươi chín loài chim khác nhau tại đảo này, trong đó chủ yếu là [[chim điên nâu]], [[chim điên chân đỏ]], [[hải âu mặt trắng]], [[nhàn mào]] và [[nhàn trắng]]. Hai loài [[Động vật bò sát|bò sát]] là [[đồi mồi]] và [[đồi mồi dứa]] cũng thường lên đảo Ba Bình để đẻ [[trứng (sinh học)|trứng]].<ref name="dailoan" /> Tại khu vực phía đông quần đảo, có ba trăm mười bốn loài cá rạn san hô, trong đó có một trăm năm mươi sáu loài có giá trị thương mại (McManus & Meñez, 1997, dẫn lại số liệu của Castañeda, 1988).{{sfn|McManus|Meñez|1997|p=1944}} Một nghiên cứu của Malaysia tại đá Hoa Lau đã chỉ ra rằng có hai trăm lẻ năm loài cá thuộc sáu mươi mốt họ, trong đó nhiều nhất là [[họ Bàng chài]], [[họ Cá thia]], [[họ Cá đuôi gai]] và [[họ Cá bướm]].{{sfn|Gambang & ctg|2004|p=43}} Nghiên cứu về các loài cá rạn san hô sống tại biển Trường Sa của Nguyễn (1994) cho thấy có ba trăm hai mươi sáu loài cá rạn san hô thuộc một trăm mười bảy chi, đến từ bốn mươi bốn họ và mười ba bộ. Trong đó, các họ có sự đa dạng về loài nhất là họ Cá thia (53 loài, 12 chi), họ Bàng chài (32 loài, 14 chi), [[Cá mó|họ Cá mó]] (27 loài, 3 chi), họ Cá bướm (24 loài, 6 chi), [[họ Cá hồng]] (18 loài, 7 chi), [[họ Cá mú]] (18 loài, 6 chi) và họ Cá đuôi gai (16 loài, 4 chi).{{sfn|Nguyễn|1994|p=113}} Ngoài cá rạn san hô, nhiều loài cá nổi biển khơi xa bờ cũng hiện diện tại Trường Sa, đến từ một số họ như [[họ Cá khế]], [[họ Cá thu ngừ]], [[họ Cá nhám]] (Carchahinidae) và [[họ Cá thu rắn]].{{sfn|Nguyễn|Đặng|2008|p=34}} |
|||
Về thực vật, McManus, Shao & Lin (2010) thống kê được một trăm lẻ chín loài [[thực vật có mạch]] ở khu vực đảo Ba Bình.<ref name="dailoan" /> Nurridan (2004) đã nghiên cứu [[phá]] nước (vụng biển) của đá Hoa Lau và xác định được hai loài [[cỏ biển]] và mười chín loài [[rong biển|tảo biển]], trong đó lớp [[lớp Tảo lục|tảo lục]] có mười hai loài, lớp [[lớp Tảo nâu|tảo nâu]] có hai loài và lớp [[tảo đỏ]] có năm loài.{{sfn|Nurridan|2004|p=1}} Tại một số đảo do Việt Nam kiểm soát, người ta ghi nhận một số loài thực vật hợp với thổ nhưỡng khô cằn và nhiễm mặn như [[bàng vuông]], [[Scaevola taccada|bão táp]], [[muống biển]], [[họ Phi lao|phi lao]], [[Phong ba (thực vật)|phong ba]],...{{sfn|Cục Chính trị|2011}} Nhìn chung, thảm thực vật trên các đảo có tuổi rất trẻ vì đảo mới hình thành trong thời kì địa chất gần đây. Các đảo ở phía nam như An Bang, Trường Sa có thảm thực vật kém phát triển hơn các đảo ở phía bắc như Sơn Ca, Ba Bình, Song Tử Tây.{{sfn|Nguyễn|Đặng|2008|pp=97-98}} |
|||
Môi trường của quần đảo Trường Sa bị xâm hại nghiêm trọng do [[ngư dân]] từ Việt Nam, Philippines và [[Hoa Nam|miền nam Trung Quốc]] khai thác thuỷ sản bằng các phương pháp tận diệt như vét cá, [[Rạn san hô#Đánh cá bằng thuốc nổ|đánh cá bằng thuốc nổ]] và bằng chất độc [[natri xyanua]]. Binh lính các quốc gia đóng quân tại đây khai thác rùa biển và trứng của chúng, đồng thời còn đe doạ các sinh vật nhạy cảm sống ở nơi nước nông khi họ xây dựng [[công sự]] và [[đường băng]].{{sfn|McManus|Meñez|1997|p=1947}} |
|||
Nhiều năm qua đã có một số nỗ lực nhằm bảo vệ môi trường sinh thái ở quần đảo. Ngày 8 tháng 6 năm 1982, Bộ Tài nguyên Philippines lập hai khu bảo tồn rùa biển ở [[đảo Loại Ta]] và [[đá An Nhơn]]; từ tháng 8 năm 2008, có thêm khu bảo vệ rùa biển đẻ trứng trên [[đảo Thị Tứ]]; trên [[đảo Vĩnh Viễn]] có khu bảo tồn chim.<ref>{{chú thích web |url=http://www.pawb.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=414:lgu-kalayaan-and-afp-in-palawan-&catid=22:news&Itemid=131 |title=PCP- LGU Kalayaan and AFP in Palawan |publisher=Protected Areas and Wildlife Bureau |date= |accessdate = ngày 12 tháng 6 năm 2014 |language=tiếng Anh}}</ref> Ngày 3 tháng 3 năm 2007, Đài Loan lập khu bảo vệ rùa biển đẻ trứng, lấy đảo Ba Bình là trung tâm rồi mở rộng ra 12 hải lý xung quanh.<ref name="bclsdbb">{{chú thích web |url=http://www.cga.gov.tw/GipOpen/wSite/ct?xItem=50345&ctNode=6363&mp=c_pda |title=南沙群島-歷史背景 [Bối cảnh lịch sử quần đảo Nam Sa] |publisher=Website Tuần duyên Đài Loan |date= |accessdate = ngày 12 tháng 6 năm 2014 |language=tiếng Trung}} Lưu trữ bởi WebCite® vào ngày 12 tháng 6 năm 2014 tại [http://www.webcitation.org/6QGbkL8bh đây].</ref> Việt Nam thì có kế hoạch lập khu bảo tồn biển xung quanh đảo Nam Yết với diện tích 35.000 ha từ năm 2010.<ref>{{chú thích web |url=http://www.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/hethongvanban?class_id=1&_page=86&mode=detail&document_id=94876 |title=Quyết định số 742/QĐ-TTG của Thủ tướng Chính phủ: V/v phê duyệt Quy hoạch hệ thống khu bảo tồn biển Việt Nam đến năm 2020 |publisher=Cổng thông tin điện tử Chính phủ (Việt Nam) |date= |accessdate = ngày 12 tháng 6 năm 2014}}</ref> |
|||
{{Clear}} |
|||
{{Gallery |
|||
|title=Sinh vật tại vùng biển quanh đá Hoa Lau |
|||
|width3=140 |
|||
|height=170 |
|||
|lines=5 |
|||
|align=center |
|||
|File:Layang-Layang diving11.jpg|[[Cá hề cà chua]] (''Amphiprion frenatus''). |
|||
|File:Layang-Layang diving9.jpg|[[Cá đuối chấm xanh]] (''Taeniura lymma''). |
|||
|File:Layang-Layang diving40.jpg|''[[Chaetodon ulietensis]]'' - một loài thuộc [[họ Cá bướm]]. |
|||
|File:Layang-Layang diving28.jpg|Hệ động vật phong phú tại vùng biển quanh đá Hoa Lau. |
|||
}} |
|||
==Lịch sử== |
|||
[[Tập tin:ViewBienDong1710-1794-1801-1826.jpg|nhỏ|500px|phải|Sự thay đổi nhận thức về các đảo và quần đảo trên [[biển Đông]] của Phương Tây (châu Âu) từ thế kỷ 18 sang thế kỷ 19 (1710-1794-1801-1826).]] |
|||
[[Hình:DNA1602.jpg|250px|phải|nhỏ|Bản sao bản đồ [[Biển Đông]] và vùng [[Đông Nam Á]] của [[Matteo Ricci]], vẽ trong "[[Khôn dư vạn quốc toàn đồ]]" in tại Trung Quốc năm 1602, về sau được người [[Nhật Bản]] ghi thêm dòng chú thích bằng [[chữ Hán]] "[[wikt:万|万]][[wikt:里|里]][[wikt:長|長]][[wikt:沙|沙]]" (Vạn Lý Trường Sa).]] |
|||
Từ [[thế kỷ 16]] đến [[thế kỷ 18|18]], người [[châu Âu]] từ các quốc gia như [[Bồ Đào Nha]], [[Hà Lan]], [[Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland|Anh Quốc]] và [[Pháp]] vẫn chưa phân biệt rõ sự khác nhau giữa quần đảo Trường Sa với quần đảo Hoàng Sa. Trên bản đồ thường ghi ''I de Pracell'' như bản đồ Bartholomen Velho (1560), bản đồ Fernao Vaz Dourado (1590), bản đồ Van Langren (1595)... Cho đến năm 1787-1788, đoàn khảo sát Kergariou Locmaria mới xác định rõ vị trí của quần đảo ''Paracel'' (chính xác là quần đảo Hoàng Sa hiện nay) và từ đó người [[Thế giới phương Tây|phương Tây]] mới bắt đầu phân biệt quần đảo Hoàng Sa ở phía bắc với một quần đảo khác ở phía nam, tức quần đảo Trường Sa.{{sfn|Nguyễn|2002|p=1}} |
|||
===Tên gọi=== |
|||
Sang [[thế kỷ 18]] và [[thế kỷ 19]] thì các nhà hàng hải châu Âu thỉnh thoảng đi ngang qua vùng Trường Sa. Đến năm 1791 thì [[Henry Spratly]] [[người Anh]] du hành qua quần đảo và đặt tên cho đá Vành Khăn là ''Mischief''. Năm 1843 [[Richard Spratly]] đặt tên cho một số thực thể địa lý thuộc Trường Sa, trong đó có ''Spratly's Sandy Island'' cho đảo Trường Sa. Kể từ đó ''Spratly'' dần trở thành tên [[tiếng Anh]] của cả quần đảo.{{sfn|Hancox|Prescott|1995|p=15}} |
|||
Đối với người Việt thì thời [[nhà Lê]] các hải đảo ngoài khơi phía đông được gọi chung là ''Đại Trường Sa đảo''. Đến thời [[nhà Nguyễn]] triều vua [[Minh Mạng]] thì tên ''Vạn Lý Trường Sa'' (萬里長沙) xuất hiện trong bản đồ ''[[Đại Nam nhất thống toàn đồ]]'' của [[Phan Huy Chú]]. Bản đồ này đặt nhóm Vạn Lý Trường Sa ở phía nam nhóm Hoàng Sa (黄沙). Về mặt địa lý thì cả hai nhóm đều được khoanh lại thành một quần đảo lớn nằm dọc bờ biển [[Miền Trung Việt Nam|miền trung]] nước Đại Nam.{{sfn|Nguyễn|2002|p=2}} |
|||
[[Tập tin:KangnidoMap.jpg|250px|nhỏ|phải|"Hỗn nhất cương lý lịch đại quốc đô chi đồ" (混一疆理歷代國都之圖).]] |
|||
Tên gọi theo phía Trung Quốc: "Hỗn nhất cương lý lịch đại quốc đô chi đồ" (混一疆理歷代國都之圖) thời [[nhà Minh]] có đánh dấu vị trí của Thạch Đường, và vị trí này hiện được phía Trung Quốc cho là tương ứng với Nam Sa (Trường Sa) hiện tại.<ref>{{chú thích web|title=二、中国对南沙群岛拥有主权的历史依据|url=http://www.fmprc.gov.cn/chn/gxh/zlb/zcwj/t10648.htm|publisher=中华人民共和国外交部|accessdate = ngày 1 tháng 7 năm 2012}} Lưu trữ bởi WebCite® vào ngày 13 tháng 11 năm 2012 tại [http://www.webcitation.org/6C8vSZk97 đây].</ref> Bản đồ "''The Selden Map of China''" được lưu trữ tại thư viện [[Đại học Oxford]] ([[Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland|Anh]]), được cho là "''Thiên hạ hải đạo toàn đồ''" hay "''Đông - Tây dương hàng hải đồ''" và được làm ra vào khoảng năm [[Thiên Khải (niên hiệu)|Thiên Khải]] thứ 4 (1624), có ghi địa danh Vạn Lý Thạch Đường (萬里石塘), (phía đông của đảo mang tên ''Ngoại La'' (外羅), tức [[lý Sơn|đảo Lý Sơn]]), ở kề cận phía nam tây nam của Vạn Lý Trường Sa (萬里長沙).<ref>[http://seldenmap.bodleian.ox.ac.uk/map Bản đồ "''The Selden Map of China''".]</ref> Năm 1935, [[lịch sử Trung Hoa Dân Quốc|Trung Hoa Dân Quốc]] đã xuất bản "Biểu đối chiếu tên gọi Hoa-Anh các đảo thuộc Nam Hải Trung Quốc", trong đó nước này gọi Trường Sa là ''Đoàn Sa'' (團沙) còn địa danh ''Nam Sa'' thời đó là để chỉ thứ mà ngày nay được gọi la ''Trung Sa''.<ref>{{chú thích web|url=http://news.xinhuanet.com/2012-07/27/c_123477340.htm|title=《三沙设市记》碑文解读：字字珠玑蕴含三沙千年|date=2012-07-27|accessdate=2012-10-02|publisher=Tân Hoa xã|language=tiếng Trung|url lưu trữ=http://www.webcitation.org/6BiSWD6LD|ngày lưu trữ=2012-10-27}}</ref><ref group="Ghi chú">''Quần đảo Trung Sa'' là khái niệm mà Đài Loan và Trung Quốc dùng để chỉ bãi ngầm Macclesfield và một số thực thể địa lý khác. Xem thêm [[bãi Macclesfield]].</ref> Ngày 1 tháng 12 năm 1947, nước này công bố tên Trung Quốc cho hàng loạt thực thể thuộc biển Đông và đặt chúng dưới sự quản lý của mình.<ref>{{harvnb|Chemillier-Gendreau|2000|p=40}}</ref> Trong tấm bản đồ mới, Trung Hoa Dân Quốc lần đầu tiên vẽ đường mười một đoạn đứt khúc (tiền thân của [[đường chín đoạn]]) thay cho đường vẽ bằng nét liền trước đây, đồng thời họ đổi tên Nam Sa thành Trung Sa và đổi tên Đoàn Sa thành Nam Sa.<ref>{{chú thích web|url=http://edu.sina.com.cn/gaokao/2012-09-03/1532354192.shtml|title=三位北师大学子：渊源"南海断续线"|date=2012-09-03|accessdate=2012-10-02|publisher=Sina.com|language=tiếng Trung|url lưu trữ=http://www.webcitation.org/6BiShcKa6|ngày lưu trữ=2012-10-27}}</ref> |
|||
==Tranh chấp chủ quyền== |
|||
[[Tập tin:Spratly with flags.jpg|480px|trái|nhỏ|Tình trạng chiếm đóng quần đảo của các nước]] |
|||
Từ những thập niên đầu của [[thế kỷ 20|thế kỉ 20]], thời kì yên bình của quần đảo Trường Sa đã chấm dứt. Hàng loạt quốc gia từ châu Á đến châu Âu như Việt Nam, Pháp, các nhà nước Trung Quốc, Philippines, Malaysia, Brunei và trong một số giai đoạn lịch sử là Anh và Nhật Bản đều tham gia vào cuộc tranh chấp, dù là ở các mức độ khác nhau. |
|||
===Việt Nam=== |
|||
====Luận cứ==== |
|||
{{chi tiết|Quần đảo Hoàng Sa#Lịch sử|l1=Quần đảo Hoàng Sa}} |
|||
Việt Nam tuyên bố chủ quyền đối với quần đảo Trường Sa dựa trên các luận cứ về hành động chiếm hữu thực tế, quản lý liên tục và hoà bình dưới các Triều đại phong kiến đối với địa danh Hoàng Sa (nghĩa bao hàm Trường Sa) và sau này là sự nối tiếp của [[Đế quốc thực dân Pháp|thực dân Pháp]] cùng các nhà nước hiện đại trên lãnh thổ Việt Nam. Ngoài ra, Việt Nam còn trưng ra các sử liệu về sự công nhận của các giáo sĩ, nhà hàng hải từ các quốc gia [[châu Âu]], các quốc gia trên thế giới về chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo này. |
|||
Thứ nhất, các sử liệu cổ của Việt Nam ghi chép rằng các địa danh như Bãi Cát Vàng, Hoàng Sa, Vạn Lý Hoàng Sa, Đại Trường Sa hoặc Vạn Lý Trường Sa thuộc lãnh thổ của Việt Nam, ít nhất là từ thế kỉ 17. Ví dụ: |
|||
*Theo [[Đại Việt sử ký toàn thư]], từ năm 1467, vua [[Lê Thánh Tông]] đã cho bản đồ lãnh thổ Đại Việt. Bộ [[Hồng Đức bản đồ]] được hoàn thành vào cuối năm 1469, được bổ sung nhiều lần về sau, gồm bản đồ cả nước và các địa phương, trong đó có vẽ quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa<ref name="source0">{{chú thích web | url = http://kienthuc.net.vn/tham-cung/chien-luoc-bao-ve-hoang-sa-truong-sa-cua-vua-chua-viet-694716.html | tiêu đề = Chiến lược bảo vệ Hoàng Sa, Trường Sa của vua chúa Việt | author = | ngày = | ngày truy cập = 22 tháng 10 năm 2017 | nơi xuất bản = Kienthuc.net.vn | ngôn ngữ = }}</ref> |
|||
* Sách ''[[Phủ biên tạp lục]]'' (1776) của [[Lê Quý Đôn]] xác định Bãi Cát Vàng thuộc về địa phận tỉnh Quảng Ngãi. [[hải đội Hoàng Sa|Đội Hoàng Sa]] kiêm quản đội Bắc Hải ở phía nam, tức quần đảo Trường Sa ngày nay.{{sfn|Nguyễn|2002|p=33}} Lê Quý Đôn miêu tả Bãi Cát Vàng là nơi người ta có thể khai thác các sản phẩm biển và những đồ vật sót lại từ các vụ đắm tàu. Ông viết: |
|||
[[Hình:HoangSa.jpg|nhỏ|250px|trái|''Vạn Lý Trường Sa'' (萬里長沙) được thể hiện trong [[Đại Nam nhất thống toàn đồ]] (năm 1834-1840).]] |
|||
{{quote|Tôi đã từng thấy một đạo công văn của quan chính đường huyện Văn Xương, Quỳnh Châu [đảo [[Hải Nam]] của Trung Quốc] gửi cho [[Thuận Hóa]] nói rằng: năm [[Càn Long]] thứ mười tám [năm 1753] có mười tên quân nhân [[lý Sơn|xã An Vĩnh]] tổng Cát Liềm huyện Chương Nghĩa phủ [[Quảng Ngãi]] nước [[An Nam]], một ngày tháng bảy đến ''Vạn Lý Trường Sa'' [萬里長沙] tìm kiếm các thứ, có tám tên lên bờ tìm kiếm, chỉ để hai tên giữ thuyền, bị gió đứt dây thuyền, dạt vào Thanh Lan cảng, quan ở đấy xét thực, đưa trả về nguyên quán...<ref>Lê Quý Đôn, ''Phủ biên tạp lục''. Trích từ ''Les archipels de Hoang Sa et de Truong Sa selon les anciens ouvrages viêtnamiens d’histoire et de geographie'' của Võ Long Tê, Sài Gòn, 1974, tr. 62.</ref>{{sfn|Lê|1997|pp=119-120}}<ref group="Ghi chú">Mười người dân binh Việt này là đội Bắc Hải phụ trách các đảo từ xứ Bắc Hải (đông bắc [[biển Đông]]), [[Côn Đảo|cù lao Côn Lôn]], và các đảo ở [[Hà Tiên (tỉnh)|Hà Tiên]].</ref>|Lê Quý Đôn|"Phủ biên tạp lục", 1776}} |
|||
*Năm 1771, sau khi kiểm soát từ Quảng Ngãi tới Bình Thuận (trên danh nghĩa vẫn thuộc triều Lê), [[nhà Tây Sơn]] đã khôi phục đội Hoàng Sa để khai thác tài nguyên và làm chủ hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Đội Hoàng Sa được ấn định số lượng 70 suất và chỉ chọn lấy người xã An Vĩnh. Vua [[Quang Trung]] còn chiêu nạp một số người Hoa bị nhà Thanh truy đuổi, gọi là "Tàu ô” để họ cai quản, bảo vệ an ninh vùng Biển Đông cho nhà Tây Sơn<ref name="source0"/> |
|||
* ''[[Đại Nam nhất thống toàn đồ]]'' (1838) thể hiện địa danh ''Vạn Lý Trường Sa'' và địa danh ''Hoàng Sa'' là bộ phận của lãnh thổ nước Đại Nam, dù rằng bản đồ vẫn vẽ cả hai vào chung một quần thể đảo.{{sfn|Nguyễn|2002|p=2}} |
|||
Thứ hai, Việt Nam cho rằng sau [[Hòa ước Giáp Thân (1884)]] do nhà Nguyễn ký kết với [[Pháp]] thì nước Pháp đã đại diện cho Việt Nam về mặt ngoại giao{{sfn|Nguyễn|2002|p=96}} và đã thi hành chủ quyền trên cả hai quần đảo là Trường Sa và Hoàng Sa thay cho Việt Nam. |
|||
Thứ ba, sau khi [[quân đội Pháp]] rút đi, chính phủ [[Việt Nam Cộng hòa]] ở phía nam [[vĩ tuyến 17 Bắc|vĩ tuyến 17]] đã kế thừa Pháp để tiếp tục tuyên bố chủ quyền và thực hiện công tác quản lý cả về hành chính lẫn thực tế đối với quần đảo Trường Sa liên tục cho đến khi chấm dứt sự tồn tại vào tháng 4 năm 1975. Sau đó, nước Việt Nam thống nhất tiếp tục tuyên bố chủ quyền đối với quần đảo này. |
|||
====Diễn biến==== |
|||
Tháng 7 năm 1927, tàu ''de Lanessan'' của [[Pháp]] tiến hành một cuộc khảo sát khoa học trên quần đảo Trường Sa.{{sfn|Chemillier-Gendreau|2000|p=38}}{{sfn|Nguyễn|2002|p=100}} Tháng 4 năm 1930, Pháp gửi [[tàu thông báo]] ''la Malicieuse'' đến quần đảo và treo [[quốc kỳ Pháp]] trên một gò đất cao thuộc [[Trường Sa Lớn|île de la Tempête]];<ref name="sachtrang">{{chú thích web |url=http://nghiencuubiendong.vn/download/doc_download/132-white-paper-on-the-hoang-sa-paracel-and-truong-sa-spratly-islands-part-1 |title=White Paper on the Hoang Sa (Paracel) and Truong Sa (Spratly) Islands (1975) [Sách trắng về quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa (1975)] [phần trích 1] |publisher=Ministry of Foreign Affairs (Republic of Vietnam) [Bộ Ngoại giao Việt Nam Cộng hoà] |accessdate = ngày 7 tháng 9 năm 2012 |language=tiếng Anh}} Lưu trữ bởi WebCite® tại [http://www.webcitation.org/6BiTGZQBr đây].</ref> tuy nhiên, dù nhìn thấy ngư dân Trung Quốc trên đảo này nhưng Pháp không tìm cách trục xuất họ.{{sfn|Kelly|1999}} Ngày 23 tháng 9, Pháp thông báo cho các cường quốc khác rằng Pháp đã chiếm quần đảo Trường Sa.{{sfn|Chemillier-Gendreau|2000|p=38}} |
|||
Ngày [[14 tháng 3]] năm [[1933]], Pháp cho đội tàu gồm ''Malicieuse'', [[tàu pháo]] ''Arlete'' và hai [[Tàu nghiên cứu#Khảo sát thuỷ văn|tàu thuỷ văn]] ''Astrobale'' và ''de Lanessan'' từ [[Thành phố Hồ Chí Minh|Sài Gòn]] đến đảo Trường Sa và hàng loạt địa điểm khác như đá Chữ Thập, cụm rạn Luân Đôn, bãi san hô Tizard, bãi san hô Loại Ta, cụm rạn Thị Tứ và rạn Nguy Hiểm Phía Bắc.<ref name="sachtrang" /> Tại từng địa điểm đi qua, người Pháp đã tổ chức nghi lễ chiếm hữu các đảo chính thuộc nơi đó. Ngày 26 tháng 7, [[Bộ Ngoại giao Pháp]] ra bản thông tri về hành động trên, kèm theo danh sách liệt kê tên các đảo đã chiếm hữu cùng [[tọa độ]], bao gồm: |
|||
#Hải đảo [[Trường Sa Lớn|Spratly]] (chiếm ngày 13 tháng 4 năm 1930), |
|||
#Tiểu đảo [[An Bang|Caye-d'Amboine]] (7 tháng 4 năm 1933), |
|||
#Tiểu đảo [[Ba Bình|Itu-Aba]] (10 tháng 4 năm 1933), |
|||
#Nhóm Hai Đảo (''Groupe de Deux-îles'', 10 tháng 4 năm 1933),<ref group="Ghi chú">Tức cặp đảo Song Tử Đông - Song Tử Tây.</ref> |
|||
#Tiểu đảo [[Loại Ta|Loaito]] (11 tháng 4 năm 1933), |
|||
#Hải đảo [[Thị Tứ|Thi-Tu]] (12 tháng 4 năm 1933) và các tiểu đảo phụ thuộc từng đảo này.{{sfn|Trần|1975|pp=276-277}} |
|||
Từ ngày 24 tháng 7 đến ngày 25 tháng 9, Pháp lần lượt thông báo cho các quốc gia có thể có lợi ích tại Trường Sa biết về hành động của Pháp. Theo [[sách trắng|bạch thư]] của Việt Nam Cộng hòa thì ngoại trừ [[Nhật Bản]], tất cả các nước được thông báo đều không có lời phản đối Pháp; Trung Hoa Dân Quốc, Hà Lan (đang kiểm soát [[Indonesia]]) và [[Hoa Kỳ]] cũng đều giữ im lặng.<ref name="sachtrang" /><ref group="Ghi chú">Zou (2005) viết rằng sự kiện 1933 đã bị Trung Hoa Dân Quốc phản đối ({{harvnb|Zou|2005|p=49}})</ref> Ngày 21 tháng 12 năm 1933, thống đốc [[Nam Kỳ#Thời Pháp thuộc|Nam Kỳ]] [[Jean-Félix Krautheimer]] ký Nghị định số 4702-CP sáp nhập số đảo trên và "các đảo phụ thuộc" vào địa phận tỉnh [[Bà Rịa (tỉnh)|Bà Rịa]] thuộc [[Liên bang Đông Dương]].<ref>{{chú thích web |url=http://www.webcitation.org/6C8vXdQnH<!--http://biengioilanhtho.gov.vn/vie/quandaotruongsathuoctinh-nd-ceb8b204.aspx--> |title=Quần đảo Trường Sa thuộc tỉnh Bà Rịa (1933) |publisher=Trang thông tin điện tử về Biên giới lãnh thổ |date= |accessdate = ngày 15 tháng 8 năm 2012}} Lưu trữ bởi WebCite® vào ngày 13 tháng 11 năm 2012 tại [http://www.webcitation.org/6C8vXdQnH đây].</ref> Sáu năm sau, Thứ trưởng Ngoại giao Anh Quốc là Butter tuyên bố rằng Pháp đã thực thi đầy đủ chủ quyền trên quần đảo.<ref name="sachtrang2" /> |
|||
Thời [[Chiến tranh thế giới thứ hai]], [[Đế quốc Nhật Bản]] chiếm một số đảo và sử dụng đảo Ba Bình làm căn cứ [[tàu ngầm]] cho [[chiến tranh Thái Bình Dương|các chiến dịch ở Đông Nam Á]]. Sau cuộc chiến, Pháp và Trung Hoa Dân Quốc tái khẳng định chủ quyền đối với quần đảo Trường Sa. Trung Hoa Dân Quốc gửi hai tàu tới quần đảo và cho quân đổ bộ dựng [[bia (kiến trúc)|bia]] trên đảo Ba Bình. Phản ứng lại hành động này, Pháp vài lần gửi tàu đến Trường Sa vào cuối năm 1946. Năm 1947, Pháp yêu cầu Trung Hoa Dân Quốc rút quân khỏi các đảo ngoài biển Đông nhưng cũng không làm gì để hiện thực hoá mong muốn của mình. Khi hệ thống thuộc địa của Pháp bắt đầu tan rã, nước này cũng chấm dứt tuần tra quần đảo Trường Sa vào năm 1948.{{sfn|Kelly|1999}} Năm 1951, Nhật Bản ký vào [[Hiệp ước San Francisco]] và từ bỏ mọi quyền đối với quần đảo Trường Sa. |
|||
Cũng tại Hội nghị San Franciso này, Thủ tướng kiêm Ngoại trưởng [[Trần Văn Hữu]] của [[Quốc gia Việt Nam]] (thuộc [[Liên hiệp Pháp]]) đã tuyên bố rằng hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa là lãnh thổ Việt Nam. Không một đại biểu nào trong hội nghị bình luận gì về lời tuyên bố này.{{sfn|Nguyễn|2002|p=108}} Việt Nam xem việc năm mươi phái đoàn nước khác tham dự [[Hội nghị San Francisco]] về [[Hiệp ước San Francisco|hiệp ước hoà bình với Nhật Bản]] diễn ra ngày [[7 tháng 7]] năm [[1951]] (Trung Hoa Dân Quốc và Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa không dự) không bác bỏ hay bảo lưu ý kiến đối với lời phát biểu của Trần Văn Hữu là một sự công nhận mang tính quốc tế về chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Trường Sa: ''"Et comme il faut franchement profiter de toutes occasions pour étouffer les germes de discorde, nous affirmons nos droits sur les îles Spratley et Paracels qui, de tout temps, ont fait partie du Viêt-Nam. [Và để tận dụng không ngần ngại mọi cơ hội để dập tắt những mầm mống bất hoà, chúng tôi khẳng định chủ quyền của chúng tôi trên hai quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa từ xưa đến nay vẫn thuộc cương vực Việt Nam.]"''{{sfn|Đinh|2010|p=bìa 2}} |
|||
Sau khi người Pháp rời khỏi Việt Nam theo quy định của [[Hiệp định Genève, 1954|Hiệp định Genève 1954]], quyền kiểm soát các đảo thuộc về quân đội Quốc gia Việt Nam và chính phủ kế tục của nó là [[Quân lực Việt Nam Cộng hòa|quân đội Việt Nam Cộng hòa]]. Sau sự kiện Tomás Cloma, ngày 1 tháng 6 năm 1956, Ngoại trưởng Việt Nam Cộng hoà [[Vũ Văn Mẫu]] tái khẳng định chủ quyền của Việt Nam đối với Trường Sa và Hoàng Sa. Ngày 2 tháng 6, Pháp cũng nhắc lại cho Philippines biết về quyền của Pháp từ năm 1933.{{sfn|Chemillier-Gendreau|2000|p=43}} Ngày 22 tháng 8 năm 1956, tàu HQ-04 Tuỵ Động của [[Hải quân Việt Nam Cộng hòa]] viếng thăm một số đảo thuộc Trường Sa, thượng cờ và dựng bia ghi chủ quyền. Ngày [[22 tháng 10]] cùng năm, [[Ngô Đình Diệm]] ký sắc lệnh số 143-NV về việc đổi tên các tỉnh thành miền Nam Việt Nam; văn bản ghi "''Hoàng Sa (Spratley)''" (sic) thuộc tỉnh [[Phước Tuy]].{{sfn|Nguyễn|2002|p=109}} |
|||
[[Tập tin:Bia VNCH Truong Sa - Republic of Vietnam Spratly Islands Territorial Marker.JPG|250px|nhỏ|phải|Bia chủ quyền Trường Sa do Việt Nam Cộng hòa dựng trên đảo Song Tử Tây. Trên bia có khắc lời văn kỷ niệm chuyến thị sát Trường Sa vào 22 tháng 8 năm 1956.]] |
|||
Trong thời kì 1961-1963, Việt Nam Cộng hoà tiếp tục viếng thăm và dựng bia nhiều đảo. Năm 1961, tàu HQ-02 ''Vạn Kiếp'' và HQ-06 ''Vân Đồn'' thăm Song Tử Tây - Thị Tứ - Loại Ta - An Bang; năm 1962, tàu ''Tuỵ Động'' và HQ-05 ''Tây Kết'' thăm Trường Sa - Nam Ai (tức Nam Yết); năm 1963, ba tàu gồm HQ-404 ''Hương Giang'', HQ-01 ''Chi Lăng'' và HQ-09 ''Kì Hoà'' đã dựng bia trên Trường Sa (19 tháng 5), An Bang (20 tháng 5), Thị Tứ - Loại Ta (22 tháng 5) và Song Tử Đông - Song Tử Tây (24 tháng 5).<ref name="sachtrang2">{{chú thích web |url=http://nghiencuubiendong.vn/download/doc_download/131-white-paper-on-the-hoang-sa-paracel-and-truong-sa-spratly-islands-part-2 |title=White Paper on the Hoang Sa (Paracel) and Truong Sa (Spratly) Islands (1975) [Sách trắng về quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa (1975)] [phần trích 2] |publisher=Ministry of Foreign Affairs (Republic of Vietnam) [Bộ Ngoại giao Việt Nam Cộng hoà] |accessdate = ngày 7 tháng 9 năm 2012 |language=tiếng Anh}} Lưu trữ bởi WebCite® tại [http://www.webcitation.org/6BiTKICsU đây].</ref> Tuy nhiên, Hải quân Việt Nam Cộng hòa không duy trì sự hiện diện liên tục ở quần đảo Trường Sa do vướng phải cuộc [[chiến tranh Việt Nam]]. |
|||
Ngày 13 tháng 7 năm 1971, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam Cộng hoà [[Trần Văn Lắm]] đã nêu yêu sách của Việt Nam đối với quần đảo Trường Sa khi ông đang ở [[Manila]]. Ngày 6 tháng 9 năm 1973, Bộ Nội vụ Việt Nam Cộng hòa ban hành nghị định số 420-BNV/HCĐP/26 sáp nhập một số đảo chính và các đảo phụ cận vào xã Phước Hải, quận Đất Đỏ, tỉnh Phước Tuy.<ref name="chvn1973">{{chú thích web |url=http://www.webcitation.org/6BohROUTT<!--http://vietnam.vn/c1023n20120409103150187/mot-so-van-kien-xac-nhan-chu-quyen-cua-viet-nam-tren-hai-quan-dao-hoang-sa-va-truong-sa-tu-thoi-phap-thuoc-den-truoc-3041975ky-3.htm--> |title=Một số văn kiện xác nhận chủ quyền của Việt Nam trên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa từ thời Pháp thuộc đến trước 30/4/1975 - Kì 3 |publisher=Cục Thông tin Đối ngoại (Việt Nam) |date=2012/4/16 |accessdate = ngày 31 tháng 10 năm 2012}} Lưu trữ bởi WebCite® tại [http://www.webcitation.org/6BohROUTT đây].</ref> |
|||
Đầu năm 1974, một thời gian ngắn sau thất bại trong [[Hải chiến Hoàng Sa 1974|trận chiến tại nhóm đảo Lưỡi Liềm]] thuộc quần đảo Hoàng Sa, chính quyền Việt Nam Cộng hoà ra quyết định tăng cường lực lượng tại Trường Sa và chỉ thị quân đội tiến hành [[chiến dịch Trần Hưng Đạo 48|chiến dịch ''Trần Hưng Đạo 48'']] nhằm chiếm một số đảo. Liên tiếp trong các tháng 2 và tháng 3 cùng năm, Việt Nam Cộng hoà tái khẳng định lại chủ quyền của mình đối với hai quần đảo bằng nhiều con đường như thông qua đại sứ ở Manila, qua hội nghị của Liên Hiệp Quốc về luật biển ở [[Caracas]] và hội nghị của Hội đồng Kinh tài Viễn Đông ở [[Colombia]].{{sfn|Nguyễn|2002|p=112}} Từ ngày 14 đến ngày 28 tháng 4 năm 1975, các lực lượng hải quân của [[Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam]] và [[Việt Nam Dân chủ Cộng hòa|Việt Nam Dân chủ Cộng hoà]] đã [[Chiến dịch Trường Sa và các đảo trên Biển Đông|hoàn toàn thay thế]] lực lượng Việt Nam Cộng hòa trên năm đảo là Song Tử Tây, Sơn Ca, Nam Yết, Sinh Tồn và Trường Sa. |
|||
Vào cuối thập niên 1970, trong các ngày 30 tháng 12 năm 1978 và 7 tháng 8 năm 1979, Việt Nam phản đối Trung Quốc và tái khẳng định chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Trường Sa. Ngày 28 tháng 9 năm 1978, Việt Nam phản đối Philippines sáp nhập các đảo thuộc Trường Sa vào lãnh thổ của mình.{{sfn|Nguyễn|2002|p=113}} |
|||
Sang thập niên 1980, Việt Nam tiếp tục nhiều lần lên tiếng để phản ứng lại hành động của một số quốc gia khác tại Trường Sa. Ngày 5 tháng 2 năm 1980, Việt Nam phản bác văn kiện ngày 30 tháng 1 năm 1980 của Trung Quốc về Nam Sa và Tây Sa. Trong năm 1982, Việt Nam sáp nhập huyện Trường Sa vào tỉnh [[Phú Khánh]].<ref>{{chú thích web |url=http://moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=3853 |title=Nghị quyết của Quốc hội Nước CHXHCN Việt Nam ngày 28 tháng 12 năm 1982 về việc sáp nhập huyện Trường Sa thuộc tỉnh Đồng Nai vào tỉnh Phú Khánh |publisher=Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam |date=1982/12/28 |accessdate = ngày 18 tháng 9 năm 2012}} Lưu trữ bởi WebCite® vào ngày 13 tháng 11 năm 2012 tại [http://www.webcitation.org/6C8vlwz25 đây].</ref> Năm 1983, Việt Nam phản đối việc Malaysia chiếm đá Hoa Lau.{{sfn|Chemillier-Gendreau|2000|p=47}} Năm 1989, Việt Nam chia tách tỉnh [[Phú Khánh]] và quy thuộc Trường Sa vào tỉnh [[Khánh Hòa]]. |
|||
Năm 2007, Chính phủ Việt Nam ký nghị định thành lập ba đơn vị hành chính trực thuộc huyện Trường Sa.<ref>{{chú thích web|url=http://www.congbaokhanhhoa.gov.vn/101/ThongTinVanBan.aspx|title=Nghị định về việc điều chỉnh địa giới hành chính thị xã Cam Ranh và huyện Diên Khánh để thành lập huyện Cam Lâm; điều chỉnh địa giới hành chính để thành lập xã, thị trấn thuộc các huyện: Cam Lâm, Trường Sa và mở rộng phường Cam Nghĩa thuộc thị xã Cam Ranh, tỉnh Khánh Hoà|date=2007-04-11|accessdate=2012-10-01|publisher=Công báo Khánh Hoà|url lưu trữ=http://www.webcitation.org/6C8vpw8yF|ngày lưu trữ=2012-11-13}} </ref> Ngày [[21 tháng 6]] năm [[2012]], [[Quốc hội Việt Nam]] [[Quốc hội Việt Nam khóa XIII|khóa XIII]] (kì họp thứ 3) đã bỏ phiếu thông qua Luật ''[[Luật Biển Việt Nam|Biển Việt Nam]]'' gồm 7 chương và 55 điều. Điều 1 của luật tái khẳng định tuyên bố chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Trường Sa.<ref>{{chú thích web |url=http://moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=27881 |title=Luật Biển Việt Nam |publisher=Cổng Thông tin Điện tử Bộ Tư pháp (Việt Nam) |accessdate = ngày 7 tháng 9 năm 2012}}</ref> |
|||
====Chỉ trích==== |
|||
[[Tập tin:Vietnam-1754.jpg|250px|phải|nhỏ|Bản đồ biển Đông do [[người Hà Lan]] vẽ vào năm 1754 đã ghi nhận quần đảo Hoàng Sa dưới tên gọi ''De Paracelles''.<ref group="Ghi chú">Trong giới hạn quần đảo ''De Paracelles'', có hai nhóm đảo, nhóm đảo phía nam tách rời (không được ghi chú) có hình dạng và vị trí tương đối giống với nhóm đảo Vạn Lý Trường Sa (萬里長沙) của Đại Nam nhất thống toàn đồ.</ref>]] |
|||
Nhiều học giả quốc tế phản bác các bằng chứng lịch sử mà Việt Nam đưa ra. Cụ thể, khi nhận định về các bằng chứng này, Valencia & ctg (1999) cho rằng chúng cũng "giống như Trung Quốc - thưa thớt, mang tính giai thoại và không thuyết phục".{{sfn|Valencia|Van Dyke|Ludwig|1999|p=32}} Lu (1995) cho rằng thư tịch cổ Việt Nam "không trưng ra bằng chứng rõ ràng nói lên hiểu biết của Việt Nam về quần đảo Trường Sa xét về tuyên bố chủ quyền riêng rẽ".{{sfn|Lu|1995|p=40}} Cũng theo Lu (1995), trong số vài ghi chép đề cập đến quần đảo Trường Sa thì "hầu hết chúng luôn luôn" xác định Trường Sa là một phần của ''quần đảo Hoàng Sa'';{{sfn|Lu|1995|p=40}} tấm bản đồ năm 1838 [tức ''[[Đại Nam nhất thống toàn đồ]]'' của nhà Nguyễn, trong đó thể hiện "Hoàng Sa" và "Vạn Lý Trường Sa" thuộc Việt Nam] vẽ "các đảo nằm rất sát nhau đồng thời cũng gần bờ biển" Việt Nam, "thực tế là cùng một nhóm đảo".{{sfn|Lu|1995|p=40}} Cordner (1994) còn nhận xét tấm bản đồ 1838 thể hiện quần đảo Trường Sa nằm trong cương vực Việt Nam này là "không chính xác".{{sfn|Cordner|1994|p=65}} Dzurek (1996) dẫn lại nhận xét của Heinzig (1976) rằng, lý luận lịch sử đến hết thế kỷ 19 của Việt Nam "chỉ đề cập độc nhất đến quần đảo Hoàng Sa [''Paracels'']".<ref name="tr8dz">{{harvnb|Dzurek|1996|p=8}}, chú thích 30</ref> Cũng theo Dzurek (1996), quần đảo Trường Sa cách quần đảo Hoàng Sa đến 400 km, vì thế "sẽ là bất bình thường nếu xem cả hai là một thực thể duy nhất hoặc dùng một tên gọi duy nhất cho cả hai".<ref name="tr8dz" /> |
|||
Học giả quốc tế và học giả Việt Nam cũng có những nhận định khác nhau về giá trị của luận điểm cho rằng Pháp chiếm hữu một số đảo lớn và các đảo phụ thuộc thuộc quần đảo Trường Sa và sáp nhập chúng vào tỉnh [[Bà Rịa (tỉnh)|Bà Rịa]] thuộc [[Nam Kỳ#Thời Pháp thuộc|Nam Kỳ]] vào năm 1933 là thực thi chủ quyền cho Việt Nam. Về phía Việt Nam, Nguyễn (2002) dẫn chứng: "Cố vấn pháp luật Bộ Ngoại giao Pháp đã viết rất rõ: "Việc chiếm hữu quần đảo Spratley do Pháp tiến hành năm 1931-1932 là nhân danh Hoàng Đế "An Nam"."{{sfn|Nguyễn|2002|p=100}} Về phía nước ngoài, Chemillier-Gendreau (2000) đánh giá rằng thái độ của Pháp đối với quần đảo Trường Sa và quần đảo Hoàng Sa là khác nhau, vì Pháp khẳng định các quyền đối với Trường Sa thông qua tư cách người đầu tiên chiếm đóng các đảo, dựa vào nguyên tắc ''đất vô chủ'' (''terra nullius'') chứ không phải là người kế thừa của [[An Nam#Annam thuộc Pháp|An Nam]].{{sfn|Chemillier-Gendreau|2000|pp=137-138}} Valero (1993) dẫn chứng, vào giữa tháng 10 năm 1950, trong khi Pháp chính thức nhượng lại tuyên bố chủ quyền quần đảo Hoàng Sa cho Quốc gia Việt Nam [do Bảo Đại đứng đầu] thì nước Pháp không ra một văn bản chính thức nào thể hiện quyết định từ bỏ chủ quyền đối với quần đảo Trường Sa.{{sfn|Valero|1993|p=60}} |
|||
Năm 1956, trong khi Việt Nam Cộng hoà tự phản đối Tomás Cloma ([[#Philippines|xem thêm]]) tuyên bố quyền sở hữu đối với phần lớn quần đảo Trường Sa thì André-Jacques Boizet ([[hàm ngoại giao|đại biện]] Pháp tại Manila) báo cho Philippines biết rằng Pháp có chủ quyền đối với các đảo Trường Sa căn cứ trên hành động chiếm đảo trong thời kỳ 1932-1933. Đại biện bổ sung thêm: ''"trong khi Pháp nhượng lại [từ bỏ chủ quyền] quần đảo Hoàng Sa cho Việt Nam thì Pháp không nhượng quần đảo Trường Sa"''.{{sfn|Valero|1993|p=60}}{{sfn|Catley|Keliat|1997|p=29}}{{sfn|Kivimäki|2002|p=13}}</ref><ref group="Ghi chú">Phó Tổng thống Philippines [[Carlos Polistico García]] cũng có đề cập đến phát ngôn trên trong một cuộc họp báo sau đó khi ông cho rằng lời khẳng định của phía Pháp có vẻ được hỗ trợ bởi bằng chứng là một bia đánh dấu trên đảo Ba Bình ghi ''"Đảo Pháp, 25 tháng 4 năm 1933"'' và một tàn tích của một toà nhà cỡ vừa được cho là [[nhà máy]] [[phân bón]] của Pháp ({{harvnb|Hartendorp|1958|p=217}})</ref> Theo Kivimaki (2002) thì đến năm 1957, nước Pháp ''"không chính thức từ bỏ tuyên bố chủ quyền nhưng cũng không cố bảo vệ nó nữa"''; cách hành xử này được cho là tương tự [[Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland|Anh Quốc]] thập niên 1930 (xem phần Các tuyên bố khác).{{sfn|Kivimäki|2002|p=13}} Chemillier-Gendreau (2000) nhận định nếu các luận cứ dựa trên lịch sử thời phong kiến của Việt Nam đủ làm sáng tỏ chủ quyền đối với quần đảo Trường Sa thì sự kiện Pháp chiếm hữu quần đảo mới không làm phức tạp thêm vấn đề.{{sfn|Chemillier-Gendreau|2000|p=138}} |
|||
Một hướng phản bác khác đối với luận điểm Việt Nam thừa hưởng chủ quyền Trường Sa từ tuyên bố chủ quyền của Pháp lần đầu vào năm 1933, Joyner (1998) cho rằng Pháp không hề nỗ lực hoàn thiện danh nghĩa giữ chủ quyền đối với quần đảo Trường Sa bằng việc cho lính chiếm đóng quần đảo cả khi quân đội Nhật Bản rời đi (sau Chiến tranh thế giới thứ hai) lẫn khi Nhật Bản từ bỏ tuyên bố chủ quyền đối với quần đảo Trường Sa trong năm 1951. Ông kết luận: "hậu quả [của điều đó] là Pháp không có danh nghĩa sở hữu hợp pháp đối với quần đảo Trường Sa để mà Việt Nam thừa hưởng."<ref>{{chú thích web| url=http://www.nesl.edu/userfiles/file/lawreview/vol32/2/joyner.htm |title=The Spratly Islands Dispute: What Role for Normalizing Relations between China and Taiwan? |last=Joyner |first=Christopher C. |language=tiếng Anh}} (bản trực tuyến, trích từ tập san ''New England Law Review'', quyển 32, số 3, xuân 1998).</ref> |
|||
Furtado (1999) dẫn ra các lập luận được cho là của Trung Quốc, có nội dung bác bỏ lập luận Việt Nam thừa hưởng Trường Sa từ Pháp. Tác giả viết, Trung Quốc lý luận rằng ''"không có dấu hiệu cho thấy Việt Nam tiếp nhận danh nghĩa đối với quần đảo Trường Sa khi nước này độc lập"'', đồng thời vì ''"Pháp chưa bao giờ tuyên bố chủ quyền đối với toàn bộ quần đảo Trường Sa"'' nên Trung Quốc không nhận thấy ''"bất cứ nguyên do có thể hiểu được nào giải thích cho việc Việt Nam nên được hưởng danh nghĩa [chủ quyền] đối với toàn bộ quần đảo"''.{{sfn|Furtado|1999|p=392}} |
|||
=== Các nhà nước Trung Quốc === |
|||
====Luận cứ==== |
|||
{{chính|Tam Sa#Từ phía Trung Quốc|l1=Các luận cứ của phía Trung Quốc}} |
|||
[[Tập tin:SeldenMap1624.jpg|250px|nhỏ|phải|Bản đồ "''The Selden Map of China''" (1624)]] |
|||
Năm 1958, Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa (Trung Quốc) tuyên bố chủ quyền của mình đối với các đảo thuộc biển Đông dựa vào cơ sở lịch sử. Họ cho rằng quần đảo Trường Sa đã từng là một phần của Trung Quốc trong gần 2.000 năm và đưa ra các đoạn trích trong các thư tịch cổ cũng như các bản đồ từ thời [[nhà Hán]], [[nhà Đường]], [[nhà Tống]], [[nhà Nguyên]], [[nhà Thanh]] và gần nhất là thời [[Trung Hoa Dân Quốc (1912-1949)|Trung Hoa Dân Quốc]] mà theo Trung Quốc là có nhắc tới quần đảo Trường Sa. Hiện vật khảo cổ như những mảnh đồ gốm Trung Quốc và tiền cổ được tìm thấy ở đó cũng được Trung Quốc sử dụng nhằm chứng minh cho tuyên bố của mình. |
|||
Năm 1958, [[Thủ tướng Việt Nam|Thủ tướng]] [[Việt Nam Dân chủ Cộng hòa|Việt Nam Dân chủ Cộng hoà]] [[Phạm Văn Đồng]] đã gửi [[Thủ tướng Quốc vụ viện Trung Quốc|Tổng lý]] [[Quốc vụ viện Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa|Quốc vụ viện Trung Quốc]] một [[Công hàm năm 1958 của Thủ tướng Phạm Văn Đồng|công hàm]] để ghi nhận và tán thành bản tuyên bố ngày 4 tháng 9 năm 1958 của chính phủ nước Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa về hải phận của nước này. Báo ''[[Nhân dân (báo)|Nhân dân]]'' của Việt Nam cũng đăng công hàm này vào ngày 22 tháng 9 cùng năm.{{sfn|Lưu|1995|p=105}} Theo Bộ Ngoại giao Trung Quốc, sự công nhận này "''đương nhiên có giá trị với toàn bộ lãnh thổ Trung Quốc''" vì báo Nhân dân trước đó đã đăng bài chi tiết về bản tuyên bố về lãnh hải của chính phủ Trung Quốc, trong đó nói rằng "kích thước lãnh hải của nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa là 12 hải lý và điều này được áp dụng cho tất cả các vùng lãnh thổ của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, bao gồm tất cả các quần đảo trên biển Đông".<ref name="BNGTQ">{{chú thích web |url=http://www.fmprc.gov.cn/eng/topics/3754/t19232.htm |title=International Recognition Of China's Sovereignty over the Nansha Islands |publisher=Bộ Ngoại giao CHND Trung Hoa |date=2000/11/17 |accessdate = ngày 7 tháng 9 năm 2012 |language=tiếng Anh}} Lưu trữ bởi WebCite® tại [http://www.webcitation.org/6BiSxgDbA đây].</ref><ref group="Ghi chú">Theo nguồn tiếng Trung do Trung Quốc đăng tải thì bản tuyên bố ngày 4 tháng 9 năm 1958 của Chính phủ nước Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa có nhắc đến Trường Sa ở đoạn 1: "''Bề rộng lãnh hải của nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa là 12 hải lý. Ðiều lệ này áp dụng cho toàn lãnh thổ nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, bao gồm phần đất Trung Quốc trên đất liền và các hải đảo ngoài khơi, Ðài Loan (tách biệt khỏi đất liền và các hải đảo khác bởi biển cả) và các đảo phụ cận, quần đảo Bành Hồ, quần đảo Đông Sa, quần đảo Tây Sa, quần đảo Trung Sa, quần đảo Nam Sa, và các đảo khác thuộc Trung Quốc.''" (xem đầy đủ [http://law.people.com.cn/showdetail.action?id=2556477 tại đây]). Theo nguồn tiếng Anh đăng tải trên website của Đại học Tiểu bang Florida, Hoa Kỳ thì bản tuyên bố ngày 4 tháng 9 năm 1958 của Chính phủ nước Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa có nhắc đến Trường Sa ở đoạn 4: "''"Tương tự, các nguyên tắc được nêu ra trong đoạn 2 và 3 áp dụng cho Đài Loan và các đảo lân cận, quần đảo Bành Hồ, quần đảo Đông Sa, quần đảo Tây Sa, quần đảo Trung Sa, quần đảo Nam Sa và tất cả các đảo thuộc Trung Quốc.''" (xem đầy đủ [http://www.law.fsu.edu/library/collection/LimitsinSeas/ls043.pdf tại đây]).</ref> |
|||
Ngoài ra, Trung Quốc còn khẳng định rằng Việt Nam Dân chủ Cộng hoà và nhiều quốc gia khác đã nhiều lần công nhận chủ quyền của Trung Quốc đối với quần đảo Trường Sa trong quá khứ. Theo Trung Quốc thì: |
|||
*Ngày 16 tháng 5 năm 1956, trong buổi tiếp Đại biện lâm thời Đại sứ quán Trung Quốc tại Việt Nam Lý Chí Dân, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam Dân chủ Cộng hoà [[Ung Văn Khiêm]] đã nói rằng: "Căn cứ vào những tư liệu của Việt Nam và xét về mặt lịch sử, quần đảo Tây Sa và quần đảo Nam Sa là thuộc về lãnh thổ Trung Quốc." Vụ trưởng Vụ châu Á Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Lộc giới thiệu những tư liệu của phía Việt Nam. Lê Lộc nói: "Xét từ lịch sử, quần đảo Tây Sa và quần đảo Nam Sa đã thuộc về Trung Quốc ngay từ đời Nhà Tống."<ref name="CRI558">[http://vietnamese.cri.cn/481/2014/06/09/1s199588.htm Giàn khoan "981" tiến hành hoạt động tác nghiệp: Hành vi khiêu khích của Việt Nam và lập trường của Trung Quốc] Ban tiếng Việt Nam Đài phát thanh quốc tế Trung Quốc cập nhật 2014-06-09 16:13:59</ref> Cuốn sách "Cuộc tranh chấp Việt - Trung về hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa" của ông Lưu Văn Lợi do Nhà xuất bản Công an Nhân dân Hà Nội phát hành năm 1995 xác nhận "Việc nói Tây Sa là của Trung Quốc trong bản tuyên bố của chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa trong tuyên bố năm 1965 về việc Mỹ quy định khu vực chiến đấu của quân Mỹ hay câu nói của Thứ trưởng Ngoại giao Ung Văn Khiêm về Tây sa là có thật."<ref name="bbc.co.uk">[http://www.bbc.com/vietnamese/vietnam/2014/01/140120_duongtrungquoc_hoangsa_northvietnam.shtml Miền Bắc có tuyên bố Hoàng Sa của TQ?] BBC 20 tháng 1 năm 2014</ref> |
|||
*Ngày 9 tháng 5 năm 1965, Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra tuyên bố về việc Chính phủ Mỹ lập "khu tác chiến" của quân Mỹ tại Việt Nam, trong đó có nói "Việc Tổng thống Mỹ Giôn-xơn xác định toàn cõi Việt Nam và vùng ngoài bờ biển Việt Nam rộng khoảng 100 hải lý cùng một bộ phận lãnh hải thuộc quần đảo Tây Sa của nước Cộng hoà Nhân dân Trung Hoà là khu tác chiến của lực lượng vũ trang Mỹ", đây là sự đe dọa trực tiếp "đối với an ninh của Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và nước láng giềng."<ref name="CRI558" /> Cuốn sách "Cuộc tranh chấp Việt - Trung về hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa" của ông Lưu Văn Lợi do Nhà xuất bản Công an Nhân dân Hà Nội phát hành năm 1995 xác nhận "Việc nói Tây Sa là của Trung Quốc trong bản tuyên bố của chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa trong tuyên bố năm 1965 về việc Mỹ quy định khu vực chiến đấu của quân Mỹ hay câu nói của Thứ trưởng Ngoại giao Ung Văn Khiêm về Tây sa là có thật."<ref name="bbc.co.uk"/> |
|||
*Trong ''Tập bản đồ thế giới'' do Cục Đo đạc và Bản đồ Phủ Thủ tướng Việt Nam Dân chủ Cộng hòa in vào tháng 5 năm 1972, tại trang 19, hai quần đảo Tây Sa và Nam Sa được đề tên là "Tây Sa" và "Nam Sa" chứ không phải là "Hoàng Sa" và "Trường Sa."<ref name="BNGTQ24">{{chú thích web |url=http://english.people.com.cn/n/2014/0610/c90883-8738872-4.html |title=The Operation of the HYSY 981 Drilling Rig: Vietnam's Provocation and China's Position (4) |publisher=''Nhân dân Nhật báo'' đăng lại thông tin của ''Tân Hoa xã'' |date=2014/06/10 |accessdate = ngày 11 tháng 6 năm 2014 |language=tiếng Anh}}</ref> |
|||
*Bài "Nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa" trong sách giáo khoa ''Địa lý - Lớp Chín Phổ thông - Toàn tập'' do Nhà xuất bản Giáo dục của Việt Nam Dân chủ Cộng hoà xuất bản năm 1974 có câu: "Vòng cung đảo từ các đảo Nam sa, Tây sa đến các đảo Hải nam, Đài loan, quần đảo Hoành bồ, Châu sơn... làm thành một bức «trường thành» bảo vệ lục địa Trung Quốc."<ref name="BNGTQ25">{{chú thích web |url=http://english.people.com.cn/n/2014/0610/c90883-8738872-5.html |title=The Operation of the HYSY 981 Drilling Rig: Vietnam's Provocation and China's Position (5) |publisher=''Nhân dân Nhật báo'' đăng lại thông tin của ''Tân Hoa xã'' |date=2014/06/10 |accessdate = ngày 11 tháng 6 năm 2014 |language=tiếng Anh}} Lưu trữ ngày 11 tháng 6 năm 2014 bởi WebCite® tại [http://www.webcitation.org/6QF4mzIXc đây].</ref> |
|||
*Nhiều quốc gia trên thế giới như [[Hoa Kỳ]], [[Liên Xô]], [[Nhật Bản]], [[Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland|Anh]], [[Pháp]], [[Tây Đức]], [[Cộng hòa Dân chủ Đức|Đông Đức]] cũng từng phát hành các bản đồ, át-lát địa lý trong đó thể hiện Trường Sa hoặc các quần đảo trên biển Đông là lãnh thổ Trung Quốc.<ref name="BNGTQ"/> |
|||
====Diễn biến==== |
|||
Ngày 29 tháng 9 năm 1932, để đáp lại một văn bản đề cập đến quần đảo Hoàng Sa do Pháp gửi tới toà công sứ Trung Quốc, [[Trung Hoa Dân Quốc (1912-1949)|Trung Hoa Dân Quốc]] gửi một văn bản không rõ ràng cho Pháp đề cập đến chủ quyền của họ đối với một quần đảo khác ở cách quần đảo Hoàng Sa 150 dặm dựa trên cơ sở là [[Công ước Pháp-Thanh 1887]].{{sfn|Chemillier-Gendreau|2000|p=109}} Sau sự kiện Pháp chiếm hữu Trường Sa vào năm 1933, các bản đồ của Trung Hoa Dân Quốc đã thay đổi cách vẽ qua việc mở rộng đường giới hạn (vẽ bằng nét liền) tại biển Đông xuống khu vực giữa vĩ tuyến 7° Bắc và vĩ tuyến 9° Bắc nhằm nói lên rằng quần đảo Trường Sa là thuộc về Trung Quốc.{{sfn|Zou|2005|p=49}} |
|||
[[Hình:1947 Nanhai Zhudao.png|phải|nhỏ|250px|"Nam Hải chư đảo vị trí đồ" (南海諸島位置圖) năm 1947]] |
|||
Cuối năm 1946, Trung Hoa Dân Quốc cho hai tàu chiến là ''Thái Bình'' và ''Trung Nghiệp'' đến quần đảo Trường Sa. Sau thất bại trong cuộc [[nội chiến Trung Quốc]], [[Trung Quốc Quốc Dân Đảng|Quốc dân Đảng]] đã rút quân khỏi đảo Ba Bình vào năm 1950. Tuy nhiên, sự kiện Tomás Cloma đã kích động Đài Loan quay lại giành quyền kiểm soát đảo Ba Bình vào năm 1956.{{sfn|Nguyễn|2002|p=13}} |
|||
Tại đại lục Trung Quốc, Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa ra đời vào ngày 1 tháng 10 năm 1949. Chỉ hai năm sau, vào ngày 15 tháng 8 năm 1951, [[Chu Ân Lai]] công khai khẳng định lại chủ quyền của Trung Quốc đối với Trường Sa và Hoàng Sa sau khi ông đọc được bản sơ thảo hiệp ước hoà bình với Nhật Bản. Tiếp sau đó, ngày 24 tháng 8 năm 1951, [[Tân Hoa xã]] của Trung Quốc đã lên tiếng tranh cãi về quyền của Pháp cũng như tham vọng của Philippines đối với Trường Sa và mạnh mẽ khẳng định quyền của Trung Quốc. Ngày 31 tháng 5 năm 1956, Trung Quốc phản ứng lại sự kiện Cloma và khẳng định sẽ không tha thứ cho bất cứ sự xâm phạm nào đối với quyền của nước này đối với Trường Sa.{{sfn|Chemillier-Gendreau|2000|pp=41-43}} |
|||
Thập niên 1970, Trung Quốc nhiều lần lên tiếng phản hồi về hành động của các quốc gia khác: ngày 16 tháng 7 năm 1971, Trung Quốc phản đối việc Philippines có hành vi chiếm đóng một số đảo ở Trường Sa; ngày 14 tháng 1 năm 1974, Trung Quốc phản đối Việt Nam Cộng hoà sáp nhập các đảo Trường Sa vào tỉnh Phước Tuy.{{sfn|Chemillier-Gendreau|2000|p=44}} |
|||
Năm 1987, Trung Quốc cho tàu khảo sát hàng loạt địa điểm ở quần đảo Trường Sa và đi đến quyết định sẽ chọn đá Chữ Thập làm nơi đóng quân.{{sfn|Fravel|2008|pp=292-293}} Trong thời gian trước và sau cuộc [[Hải chiến Trường Sa 1988|xung đột vũ trang]] với Việt Nam tại Trường Sa vào năm 1988, [[hải quân Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc|hải quân Trung Quốc]] đã liên tục chiếm thêm nhiều rạn đá khác nhằm mở rộng tầm kiểm soát tại quần đảo. |
|||
Một điểm quan trọng trong chuỗi các diễn biến tại Trường Sa là sự phối hợp và tương trợ lẫn nhau của Đài Loan và Trung Quốc trong hoạt động tuyên bố chủ quyền và mở rộng tầm kiểm soát tại quần đảo. Tháng 3 năm 1988, quân đồn trú của Đài Loan trên đảo Ba Bình đã tham gia tiếp tế lương thực và nước uống cho [[Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc]].{{sfn|Roy|1998|p=185}} Đương thời, Bộ trưởng [[Bộ Quốc phòng Trung Hoa Dân Quốc|Bộ Quốc phòng Đài Loan]] là [[Trịnh Vi Nguyên]] ([[:zh:鄭為元|鄭為元]]) từng công khai tuyên bố rằng "Nếu chiến tranh nổ ra, quân đội Quốc gia sẽ giúp quân đội Cộng sản kháng chiến".<ref name="dbb">{{chú thích web |url=http://big5.cri.cn/gate/big5/gb.cri.cn/2201/2006/01/19/1745@867792_2.htm |title=太平島背後的關鍵問題 |publisher=世界新聞報 |date=2006/1/19 |accessdate = ngày 24 tháng 10 năm 2012 |language=tiếng Trung}} Lưu trữ bởi WebCite® tại [http://www.webcitation.org/6BiT655Sr đây].</ref> Đến năm 1995, khi Trung Quốc giành quyền kiểm soát [[vành Khăn|đá Vành Khăn]] với Philippines vào tháng 2 thì Đài Loan cũng giành quyền kiểm soát [[Bàn Than|bãi Bàn Than]] vào tháng 3. Ngoài ra, lực lượng Trung Quốc đóng tại Trường Sa còn nhận được nước ngọt từ quân đồn trú trên đảo Ba Bình.{{sfn|Valencia|Van Dyke|Ludwig|1999|pp=29-30}} |
|||
====Chỉ trích==== |
|||
{{chính|Tam Sa#Về bằng chứng bác bỏ phía Trung Quốc|l1=Các lý lẽ phản bác lại luận cứ của Trung Quốc}} |
|||
Tháng 7 năm 2012, báo chí Việt Nam đồng loạt đưa tin về tấm "Hoàng triều trực tỉnh địa dư toàn đồ" do [[nhà Thanh]] lập và nhà xuất bản Thượng Hải ấn hành năm 1904, trong đó điểm cực nam của Trung Quốc dừng lại ở đảo [[Hải Nam]] và không có ''Nam Sa'' hay ''Tây Sa'' (Hoàng Sa) mà Trung Quốc đang tuyên bố chủ quyền. Mai Ngọc Hồng, người tặng bản đồ này cho Bảo tàng Lịch sử Quốc gia Việt Nam, nói rằng tấm bản đồ này được lập trong vòng một trăm chín mươi sáu năm, từ thời vua [[Khang Hi]] đến năm 1904 mới xuất bản; Nguyễn Hữu Tâm từ Viện Sử học Việt Nam bổ sung thêm là tỉ lệ xích của bản đồ chính xác.<ref>{{chú thích web |url=http://www.webcitation.org/6BiSJUi2b<!--http://vietnam.vn/c1024n20120803103009437/bao-chi-trung-quoc-dua-tin-ve-ban-do-nha-thanh-khong-co-hoang-sa-truong-sa.htm--> |title=Báo chí Trung Quốc đưa tin về bản đồ nhà Thanh không có Hoàng Sa, Trường Sa |publisher=Cục Thông tin Đối ngoại |date=2012/7/28 |accessdate = ngày 13 tháng 9 năm 2012}} Lưu trữ bởi WebCite® tại [http://www.webcitation.org/6BiSJUi2b đây].</ref> Báo chí Việt Nam lập luận rằng đây là bằng chứng cho thấy việc Trung Quốc tuyên bố chủ quyền lịch sử tại Trường Sa (và Hoàng Sa) là không có căn cứ.<ref>{{chú thích báo |title=Thêm sử liệu chống lại Trung Quốc |author=Chử Đình Phúc |url=http://nld.com.vn/20120803101621757p0c1002/them-su-lieu-chong-lai-trung-quoc.htm |publisher=Người lao động |date=2012/8/4 |accessdate = ngày 13 tháng 9 năm 2012}}</ref> |
|||
Về công hàm của Phạm Văn Đồng, báo chí Việt Nam đã lên tiếng phản bác lại, việc lý lẽ Trung Quốc đã diễn giải công hàm một cách "xuyên tạc" bởi vì nội dung công hàm không đề cập đến Hoàng Sa - Trường Sa và không hề tuyên bố từ bỏ chủ quyền với hai quần đảo này mà chỉ công nhận "hải phận" 12 hải lý của Trung Quốc.<ref name="chpvddk">{{chú thích báo |title=Công hàm 1958 với chủ quyền Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam |author=Nhóm phóng viên biển Đông |url=http://daidoanket.vn/index.aspx?Menu=1501&chitiet=34740&Style=1 |publisher=Đại Đoàn kết |date=2011/7/27 |accessdate = ngày 7 tháng 9 năm 2012}} Lưu trữ bởi WebCite® vào ngày 13 tháng 11 năm 2012 tại [http://www.webcitation.org/6C8vvTWrq đây].</ref> Nhà nghiên cứu về châu Á là Balazs Szalontai thì cho rằng công hàm không có sức nặng ràng buộc pháp lý.<ref>{{chú thích báo |title=Về lá thư của Phạm Văn Đồng năm 1958 |url=http://www.bbc.co.uk/vietnamese/vietnam/story/2008/01/080124_vietnamchinaphamvandong.shtml |publisher=BBC tiếng Việt |date=2008/1/24|accessdate = ngày 7 tháng 9 năm 2012}}</ref><ref>{{chú thích báo |title=Im lặng nhưng không đồng tình |url=http://www.bbc.co.uk/vietnamese/vietnam/2009/03/090324_paracels_hanoi_reassessment.shtml |publisher= BBC tiếng Việt |date=2009/3/24|accessdate = ngày 23 tháng 7 năm 2013}}</ref><ref>{{chú thích báo |title=Nhìn lại Công hàm Phạm Văn Đồng 1958 |url=http://www.bbc.co.uk/vietnamese/forum/2012/09/120914_phamvandong_note.shtml |publisher= BBC tiếng Việt |date=2012/9/14|accessdate = ngày 23 tháng 7 năm 2013}}</ref> |
|||
===<span class="mw-headline" id="Philippines">Philippines</span>=== |
|||
====Luận cứ==== |
|||
Philippines dựa trên các luận điểm là ''[[terra nullius]]'' ([[Lãnh thổ vô chủ|đất vô chủ]]) và sự gần gũi về khoảng cách địa lý để tuyên bố chủ quyền đối với ''[[Kalayaan, Palawan#Định nghĩa|Nhóm đảo Kalayaan]]'', tương đương với phần lớn quần đảo Trường Sa. |
|||
Thứ nhất, công dân Philippines [[Tomás Cloma]] đã đến nhiều đảo không người thuộc Trường Sa vào năm 1947 và tuyên bố sở hữu chúng vào năm 1956. Tuy Philippines chưa bao giờ chính thức ủng hộ tuyên bố về quyền sở hữu đảo của Cloma nhưng nước này lại dùng sự kiện Cloma làm căn cứ để tuyên bố chủ quyền. Cụ thể, Philippines cho rằng không có nỗ lực giành chủ quyền nào với các đảo cho tới [[thập niên 1930]] khi quân đội Pháp và sau đó là quân đội đế quốc Nhật Bản chiếm đảo; khi Nhật Bản ký vào Hiệp ước San Francisco thì đã có một sự từ bỏ quyền đối với các đảo Trường Sa mà không có bất kỳ một bên yêu cầu chủ quyền nào. Vì thế, Philippines cho rằng các đảo Trường Sa đã trở thành ''đất vô chủ'' và có thể được sáp nhập vào lãnh thổ của họ. |
|||
Thứ hai, trong một văn bản gửi tới Đài Loan năm 1971, Philippines khẳng định rằng quần đảo Trường Sa nằm trong lãnh thổ quần đảo mà nước này tuyên bố chủ quyền. Trong Sắc lệnh Tổng thống 1596 ký năm 1978, [[Tổng thống Philippines]] [[Ferdinand Marcos]] cho rằng phần lớn các thực thể Kalayaan đều nằm trên [[rìa lục địa]] của quần đảo Philippines.<ref name="saclenh">{{chú thích web |url=http://www.gov.ph/1978/06/11/presidential-decree-no-1596-s-1978/ |title=Presidential Decree No. 1596, s. 1978 |publisher=Official Gazette of the Republic of the Philippines |accessdate = ngày 16 tháng 6 năm 2014 |language=[[tiếng Anh]]}}</ref> Năm 1982, tài liệu của [[Bộ Quốc phòng Philippines]] cho rằng Nhóm đảo Kalayaan là riêng biệt khỏi các nhóm đảo khác ở biển Đông và không phải là một phần của quần đảo Trường Sa: |
|||
{{quote|Nhóm đảo Kalayaan là khác biệt và không phải là một phần của quần đảo Trường Sa hay quần đảo Hoàng Sa. Có sự công nhận chung về thông lệ hải dương học khi người ta gọi một dãy các đảo bằng tên của hòn đảo lớn nhất trong nhóm hay thông qua việc sử dụng một cái tên chung.<ref group="Ghi chú">Ý nói rằng quần đảo ''Trường Sa'' được gọi thông qua tên của đảo "lớn nhất" là đảo ''Trường Sa''.</ref> Ghi chú rằng đảo Trường Sa chỉ có diện tích 13 [[hecta]] so với diện tích 22 hecta của đảo ''Pagasa'' [đảo Thị Tứ] Chỉ cần xét riêng về mặt diện tích các đảo thì Nhóm đảo Kalayaan đã không phải là một phần của quần đảo Trường Sa. Xét về mặt khoảng cách, đảo Trường Sa cách đảo ''Pagasa'' 210 hải lý. Điều này nhấn mạnh lý lẽ rằng chúng không phải là các phần của cùng một dãy đảo.{{sfn|Ministry of Defence (Philippines)|1982|p=13}}}} |
|||
====Diễn biến==== |
|||
{{Chi tiết|Tomás Cloma|các sự kiện liên quan đến Tomás Cloma ở quần đảo Trường Sa}} |
|||
Trong Chiến tranh thế giới thứ hai, đế quốc Nhật Bản dùng quần đảo Trường Sa làm bàn đạp để [[Nhật Bản xâm lược Philippines|tấn công]] Philippines. Năm 1947, Philippines kêu gọi giao cho nước này quần đảo Trường Sa nhưng Philippines lại không nhắc gì đến vấn đề này trong [[Hội nghị San Francisco]] năm 1951.{{sfn|Dzurek|1996|p=46}} |
|||
Năm 1947, [[luật sư]] và [[doanh nhân]] người Philippines là Tomás Cloma đã tìm thấy nhiều đảo không người và chưa bị chiếm đóng trong biển Đông. Ngày [[15 tháng 5]] năm 1956, ông tuyên bố lập ra một nhà nước mới với tên gọi là ''Freedomland'' (Vùng đất tự do), trải rộng trên phần phía đông của biển Đông. Ngày 6 tháng 7 năm 1956, Cloma tuyên bố với toàn thế giới về việc thành lập chính phủ riêng cho Lãnh thổ Tự do Freedomland với thủ phủ đặt tại [[Bình Nguyên (đảo)|đảo Bình Nguyên]]. Hành động này dù không được chính phủ Philippines xác nhận nhưng vẫn bị các nước khác coi là một hành động gây hấn của Philippines. Trung Hoa Dân Quốc, Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa và Việt Nam Cộng hòa đều tuyên bố phản đối.{{sfn|Dzurek|1996|p=16}} Ngoài ra, Trung Hoa Dân Quốc (Đài Loan) còn gửi lực lượng hải quân tái chiếm đảo Ba Bình. |
|||
[[Hình:Kalayaan Island Group (vi).png|nhỏ|259px|Đường giới hạn "Nhóm đảo Kalayaan" theo Sắc lệnh Tổng thống số 1596 của Philippines]] |
|||
Trong buổi họp báo ngày [[10 tháng 7]] năm 1971, Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos cáo buộc lính Đài Loan trên đảo Ba Bình đã bắn vào một tàu của Philippines khi tàu này định cập vào đảo Ba Bình, nhưng Đài Loan chối bỏ.{{sfn|Dzurek|1996|p=19}} Philippines còn gửi văn bản phản đối tới [[Đài Bắc]] với nội dung khẳng định một số ý chính như sau: (1) do hành động chiếm hữu của Cloma nên Philippines có danh nghĩa pháp lý đối với nhóm đảo; (2) hành động chiếm đóng của người Trung Quốc là phi pháp vì nhóm đảo này [[De facto|trên thực tế]] (''de facto'') nằm dưới sự uỷ trị của các [[Khối Đồng Minh thời Chiến tranh thế giới thứ hai|lực lượng Đồng Minh]] trong Chiến tranh thế giới thứ hai; (3) quần đảo Trường Sa nằm trong lãnh thổ quần đảo mà Philippines tuyên bố chủ quyền.{{sfn|Pak|2000|p=92}} Tháng 4 năm [[1972]], Kalayaan chính thức sáp nhập với tỉnh Palawan và được quản lý như một ''población'' (tương đương một [[barangay]]) với Tomás Cloma là chủ tịch hội đồng khu vực.<ref>{{harvnb|Samuels|1982|p=91}}</ref> Năm 1978, Ferdinand Marcos ký Sắc lệnh số 1596 định rõ giới hạn của khái niệm [[Kalayaan, Palawan#Định nghĩa|Nhóm đảo Kalayaan]].<ref name="saclenh" /> |
|||
Ngày 13 tháng 4 năm 2009, Tổng thống [[Gloria Macapagal-Arroyo]] ký thông qua Luật Đường cơ sở Quần đảo (Đạo luật Cộng hoà số 9522) để tái khẳng định Nhóm đảo Kalayaan là thuộc lãnh thổ của nước này.<ref>{{chú thích web |url=http://www.senate.gov.ph/lis/bill_res.aspx?congress=14&q=SBN-2699 |title=Archipelagic Baselines Law of the Philippines [Luật Đường cơ sở Quần đảo của Philippines] |publisher=Senate of the Philippines |accessdate = ngày 14 tháng 9 năm 2012 |language=tiếng Anh}} Lưu trữ bởi WebCite® vào ngày 13 tháng 11 năm 2012 tại [http://www.webcitation.org/6C8vBTkx3 đây].</ref> Lúc đầu, Philippines từng có ý định đưa Nhóm đảo Kalayaan vào [[Đường cơ sở (biển)|đường cơ sở]] của mình<!--vì một quốc gia quần đảo như Philippines được phép làm như vậy theo quy định của Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển-->. Tuy vậy, sau một số tranh luận, nước này từ bỏ ý định trên và quyết định chỉ xem Nhóm đảo Kalayaan là các đảo thuộc Philippines, tuân theo điều 121 về "Chế độ các đảo" của Công ước.<ref>{{chú thích web |url=http://www.senate.gov.ph/press_release/2009/0127_santiago2.asp |title=Sponsorship speech on The 2009 Baseline Bill |publisher=Thượng viện Philippines |date=2009/1/27 |accessdate = ngày 14 tháng 9 năm 2012 |language=tiếng Anh}} Lưu trữ bởi WebCite® vào ngày 13 tháng 11 năm 2012 tại [http://www.webcitation.org/6C8w1JGiF đây].</ref> |
|||
====Chỉ trích==== |
|||
Luận điểm thứ nhất về ''đất vô chủ'', cho rằng chưa có ai tuyên bố chủ quyền hoặc từ bỏ chủ quyền đối với các đảo Trường Sa và Tomás Cloma đã "khám phá" ra chúng vào năm 1947 là không thuyết phục bởi lẽ tuyên bố của Cloma đã vấp phải sự phản đối của Việt Nam Cộng hoà và [các] nhà nước Trung Quốc.{{sfn|Valencia|Van Dyke|Ludwig|1999|p=35}} Hơn nữa, Cloma chỉ là một cá nhân và không đại diện cho chính phủ Philippines. Năm 1951, [[Tòa án Công lý Quốc tế|Toà án Công lý Quốc tế]] khi xét xử vụ tranh chấp giữa Anh và [[Na Uy]] về đặc quyền đánh cá đã tạo ra tiền lệ là "hoạt động độc lập của các cá thể tư nhân có ít giá trị trừ khi có thể chỉ ra rằng họ hành động khi đang theo đuổi...một số...quyền hành nhận được từ chính phủ của họ hoặc theo một cách nào đó mà chính phủ của họ khẳng định quyền tài phán thông qua họ."{{sfn|Pak|2000|p=93}} Khi Cloma thực hiện hành động của mình ở quần đảo Trường Sa thì chính phủ Philippines không hề tỏ ý đồng tình hay không đồng tình với ông.{{sfn|Valencia|Van Dyke|Ludwig|1999|p=35}} |
|||
Luận điểm thứ hai về địa lý của Philippines cũng có điểm yếu bởi vì quần đảo Philippines bị máng biển Palawan ngăn cách khỏi quần đảo Trường Sa, không thoả điều 76 của Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển ([[#Malaysia|xem thêm]]) về sự "kéo dài tự nhiên" nên nước này không thể đòi hỏi đặc quyền vượt quá phạm vi 200 hải lý tính từ đường cơ sở.{{sfn|Valencia|Van Dyke|Ludwig|1999|p=35}} Ngoài ra, Dzurek (1996) cho rằng có vẻ Philippines đã không còn duy trì quan điểm cho rằng Nhóm đảo Kalayaan là riêng biệt với quần đảo Trường Sa nữa.{{Cần chú thích|lý do=Chú thích mẹ đã bị xóa nên chú thích con bị lỗi, không xác định được chú thích mẹ|ngày=tháng 7 năm 2018}} |
|||
===Malaysia=== |
|||
====Luận cứ==== |
|||
Malaysia dựa trên hai luận điểm là thềm lục địa và khai phá sớm nhất để tuyên bố chủ quyền/đòi hỏi đặc quyền đối với một khu vực biển Đông ở phía nam Trường Sa, trong đó có mười hai thực thể địa lý nổi bật là đảo An Bang, đá Công Đo, đá Én Ca, đá Hoa Lau, đá Kỳ Vân, đá Sác Lốt, đá Suối Cát, đá Thuyền Chài, bãi Kiêu Ngựa, bãi Thám Hiểm (thuộc Trường Sa) cùng rạn vòng Louisa và [[cụm bãi cạn Luconia]] (Bắc và Nam) (không thuộc Trường Sa).{{sfn|Valencia|Van Dyke|Ludwig|1999|p=36}}<ref group="Ghi chú" name="atlat">Át-lát Địa lý (dùng trong nhà trường) của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam thể hiện cụm bãi cạn Luconia thuộc về Malaysia (thực chất Trung Quốc và Đài Loan cũng đòi hỏi). Chưa thể kết luận Việt Nam có xem rạn vòng Louisa là một phần của quần đảo Trường Sa hay không.</ref> |
|||
[[Hình:Main features of Malaysian Claim (vi).png|nhỏ|trái|300px|Lược đồ một số thực thể địa lý thuộc biển Đông mà Malaysia đòi hỏi]] |
|||
====Diễn biến==== |
|||
Tuyên bố về [[thềm lục địa]] của Malaysia khởi nguồn từ [[Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển|Hội nghị Genève năm 1958]]. Trong các năm 1966 và 1969, Malaysia đã thông qua Đạo luật về Thềm lục địa. |
|||
Ngày 3 tháng 2 năm 1971, đại sứ quán Malaysia tại Sài Gòn gửi công hàm cho Bộ Ngoại giao Việt Nam Cộng hoà để hỏi rằng nước này có sở hữu hay yêu sách các "đảo" nằm trong khoảng giữa vĩ tuyến 9° Bắc và kinh tuyến 112° Đông "thuộc" lãnh thổ nước [[Cộng hoà Morac-Songhrati-Meads]] không. Ngày 20 tháng 4, Sài Gòn đáp lại rằng quần đảo Trường Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam Cộng hoà.{{sfn|Nguyễn|2002|p=164}}{{sfn|Chemillier-Gendreau|2000|p=127}} |
|||
Năm 1979, Malaysia xuất bản một tấm bản đồ mang tựa đề "Bản đồ Thể hiện [[Lãnh hải]] và Các ranh giới Thềm lục địa" để xác định thềm lục địa và tuyên bố chủ quyền đối với tất cả các "đảo" nổi lên từ thềm lục địa đó.{{Cần chú thích|lý do=Chú thích mẹ đã bị xóa nên chú thích con bị lỗi, không xác định được chú thích mẹ|ngày=tháng 7 năm 2018}} Tháng 4 năm 1980, Malaysia tuyên bố yêu sách về [[vùng đặc quyền kinh tế]] nhưng chưa phân định ranh giới cụ thể. Tháng 5 năm 1983 (hay tháng 6{{sfn|Lu|1995|p=34}}), Malaysia đánh dấu việc chiếm đóng thực thể địa lý đầu tiên thuộc Trường Sa khi cho quân đội đổ bộ lên [[đá Hoa Lau]].<ref name="tr20dz" /> Tháng 11 năm 1986,{{sfn|Dzurek|1996|pp=20-21}} nước này cho hai mươi lính chiếm đá Kiêu Ngựa (rạn đá nổi bật của [[Kiêu Ngựa|bãi Kiêu Ngựa]]) và cho một [[trung đội]] chiếm [[Kỳ Vân|đá Kỳ Vân]] (theo nguồn khác thì Malaysia chiếm đá Kỳ Vân vào năm 1987<ref name="svrn">{{harvnb|Severino|2010|pp=181-182}}</ref>).{{sfn|Asri, Che Hamdan & Kamaruzaman|2009|pp=112-113}} Năm 1987 (hay 1986<ref name="svrn" />), Malaysia chiếm [[đá Suối Cát]].{{sfn|Asri, Che Hamdan & Kamaruzaman|2009|pp=112-113}} |
|||
Tháng 3 năm 1998, Philippines phát hiện hoạt động xây dựng của phía Malaysia trên hai thực thể địa lý, song Bộ trưởng [[Bộ Ngoại giao Malaysia]] [[Abdullah bin Ahmad Badawi]] trấn an rằng, [[nội các Malaysia|Chính phủ Malaysia]] không hề cấp phép cho hoạt động này.{{sfn|Asri, Che Hamdan & Kamaruzaman|2009|pp=112-113}} Tuy nhiên vào tháng 6 năm 1999, Malaysia chiếm hẳn [[Thám Hiểm (bãi đá ngầm)|bãi Thám Hiểm]] và [[Én Ca|đá Én Ca]].<ref>{{chú thích web |url=http://tiasang.com.vn/Default.aspx?tabid=116&News=4615&CategoryID=42 |title=Tranh chấp Hoàng Sa, Trường Sa và luật pháp quốc tế (Kì cuối) |author=Nguyễn Thái Linh |publisher=Tạp chí Tia Sáng |date=2011/11/17 |accessdate = ngày 21 tháng 9 năm 2012}} Lưu trữ bởi WebCite® tại [http://www.webcitation.org/6BiTQ5QjP đây].</ref> |
|||
Ngày 5 tháng 3 năm 2009, [[Thủ tướng Malaysia]] khi này là Abdullah bin Ahmad Badawi có chuyến thăm đá Hoa Lau và tỏ ra ấn tượng với cơ sở hạ tầng dành cho du lịch tại đây.<ref>{{chú thích báo|title=Abdullah Harap Pulau Layang-layang Dipelihara|tác giả=|nhà xuất bản=|trang=|url lưu trữ=http://www.webcitation.org/6BiTTMDDl|ngày lưu trữ=2012-10-27|ngày xuất bản=|nơi xuất bản=|url=http://www.bernama.com/finance/news.php?id=394316&vo=16|publisher=BERNAMA [Hãng thông tấn Quốc gia Malaysia]|date=2009-03-05|accessdate=2012-10-04|language=tiếng Mã Lai}}</ref> Đồng thời ông cũng khẳng định tuyên bố chủ quyền với đá này và vùng biển lân cận.<ref>{{chú thích báo|title=Chủ quyền với Hoàng Sa, Trường Sa là rõ ràng|tác giả=|nhà xuất bản=|trang=|url lưu trữ=http://www.webcitation.org/6C8w3z5g2|ngày lưu trữ=2012-11-13|ngày xuất bản=|nơi xuất bản=|url=http://www.vietnamplus.vn/Home/Chu-quyen-voi-Hoang-Sa-Truong-Sa-la-ro-rang/20093/819.vnplus|publisher=VietnamPlus|date=2009-03-09|accessdate=2012-10-04}}</ref> |
|||
====<span class="mw-headline" id="Malaysia">Chỉ trích</span>==== |
|||
Nhận định về luận điểm "thềm lục địa" của Malaysia, một số học giả cho rằng nước này đã "lầm lạc" (Dzurek 1996)<ref name="tr20dz" /> trong cách suy diễn hay "khó có thể thanh minh" (Valencia & ctg 1999){{sfn|Valencia|Van Dyke|Ludwig|1999|p=37}} nếu đối chiếu với [[Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển]]. Cụ thể, Điều 76 của Công ước quy định thềm lục địa chỉ bao gồm "đáy biển và lòng đất dưới đáy biển" chứ không phải các phần đất hay đá nổi phía trên thềm lục địa đó: |
|||
{{quote|Thềm lục địa của một quốc gia ven biển bao gồm đáy biển và lòng đất dưới đáy biển bên ngoài lãnh hải của quốc gia đó, trên toàn bộ phần kéo dài tự nhiên của lãnh thổ đất liền của quốc gia đó cho đến bờ ngoài của rìa lục địa, hoặc đến cách đường cơ sở dùng để tính chiều rộng lãnh hải 200 hải lý, khi bờ ngoài của rìa lục địa của quốc gia đó ở khoảng cách gần hơn.|Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển<ref name="unclos">{{chú thích web |url=http://vea.gov.vn/SiteCollectionDocuments/cong%20uoc%20LHQ%20ve%20luat%20bient%201982.pdf |title=Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển [bản dịch tiếng Việt của Bộ Ngoại giao Việt Nam] |publisher=Websire Tổng cục Môi trường Việt Nam |accessdate = ngày 10 tháng 9 năm 2012}} Lưu trữ bởi WebCite® tại [http://www.webcitation.org/6BiTXX7u7 đây].</ref>}} |
|||
Một điểm nữa là tương tự như trường hợp Philippines, luận điểm về thềm lục địa của Malaysia cũng có thêm điểm yếu là máng biển Borneo-Palawan đã phá vỡ sự "kéo dài tự nhiên" của thềm lục địa của nước này. Nói cách khác, đa số các thực thể địa lý mà Malaysia đòi hỏi vẫn không thuộc thềm lục địa của nước này dù họ có diễn giải luận điểm về thềm lục địa như thế nào đi nữa. |
|||
Luận điểm thứ hai của Malaysia về "khai phá sớm nhất" cũng không thuyết phục vì nếu so với các nước khác thì Malaysia tham gia vào tranh chấp muộn hơn; khi tuyên bố chủ quyền đối với một phần của Trường Sa thì quốc gia này cũng vấp phải sự phản ứng từ các nước đó.{{sfn|Valencia|Van Dyke|Ludwig|1999|p=37}} |
|||
===Brunei=== |
|||
====Luận cứ==== |
|||
Brunei dựa trên hai luận điểm là các điều 76-77 của Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển (về thềm lục địa) và sắc lệnh do [[Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland|Anh]] ban hành năm 1954 thể hiện [[biên giới biển]] của Brunei để đòi hỏi đặc quyền trên một vùng thuộc biển Đông,{{sfn|Cordner|1994|pp=68-69}} và trong vùng này có hai hoặc ba thực thể địa lý nổi bật toạ lạc: rạn vòng Louisa, bãi Vũng Mây và có nguồn còn kể thêm [[bãi Chim Biển]].{{sfn|Valencia|Van Dyke|Ludwig|1999|p=38}}<ref name="tr45dz">{{harvnb|Dzurek|1996|p=45}}</ref> Về tính chất, rạn vòng Louisa là một [[rạn san hô vòng]] đa phần chìm dưới nước; tại đây Malaysia đã dựng một ngọn đèn hiệu và đang tuyên bố chủ quyền. Bãi Vũng Mây là một bãi ngầm dưới biển do Việt Nam kiểm soát thông qua các nhà giàn gọi là [[DK1]] xây tại đá Ba Kè<ref group="Ghi chú">Một số nơi ghi là "''bãi'' Ba Kè". Ở đây tuân theo tên gọi trong ''Bản đồ Hành chính Việt Nam'' - tỉ lệ xích 1:2200000 (nhà xuất bản Bản đồ - 2008) và [http://gis.chinhphu.vn Bản đồ hành chính. Phần bản đồ hành chính tỉnh Khánh Hoà, huyện Trường Sa]</ref> ở phần phía bắc của bãi Vũng Mây. |
|||
Không rõ Brunei có tuyên bố chủ quyền đối với rạn vòng Louisa hay chỉ đòi quyền tài phán với vùng biển xung quanh đó vì các nghiên cứu của quốc tế có cách viết khác nhau về vấn đề này; trong khi có nguồn cho rằng Brunei không đòi rạn vòng Louisa<ref name="cqtbtu" /><ref name="tr45dz" /> thì nguồn khác chỉ ra Brunei đã phản đối Malaysia khi Malaysia tuyên bố chủ quyền đối với rạn vòng này.<ref>{{harvnb|Valencia|Van Dyke|Ludwig|1999|p=38}}, trích lại Clagett (1995), trang 432, chú thích 197.</ref> Mặt khác, bãi ngầm (như bãi Vũng Mây) dù có được xem là thuộc quần đảo Trường Sa hay không thì theo Công ước, bãi này không phải đối tượng để các quốc gia có thể tuyên bố ''chủ quyền'' mà các nước đó chỉ có ''quyền chủ quyền'' (tức chỉ là một số bộ phận cấu thành chủ quyền) đối với bãi ngầm trên cơ sở chứng minh được bãi ngầm đó nằm trong vùng đặc quyền kinh tế hoặc thềm lục địa của mình một cách khoa học. Do vậy, nếu Brunei không đòi rạn vòng Louisa thì thực ra Brunei không tranh chấp một đảo hay đá nào "thuộc" quần đảo Trường Sa<ref name="tr45dz" /> mà đơn thuần chỉ là cột nước trên thềm lục địa và thềm lục địa bên dưới vùng biển Trường Sa.Khi đó, Brunei và các quốc gia khác sẽ tự đàm phán với nhau hoặc thông qua cơ quan tài phán quốc tế. |
|||
====<span class="mw-headline" id="Brunei">Diễn biến và chỉ trích</span>==== |
|||
Năm 1979, [[Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland]] đại diện cho vùng đất do mình [[bảo hộ]] là [[Brunei]] để lên tiếng phản đối tấm bản đồ do Malaysia xuất bản.{{sfn|Dzurek|1996|p=21}} Ngày 1 tháng 1 năm 1983, chính quyền sở tại ban hành ''Đạo luật Các giới hạn vùng Nghề cá''. Năm 1988, Brunei xuất bản bản đồ mở rộng thềm lục địa 350 hải lý từ đường cơ sở và vươn đến bãi Vũng Mây.{{sfn|Cordner|1994|p=68}} |
|||
Điểm yếu của Brunei khi tuyên bố về thềm lục địa cũng tương tự với Philippines ở chỗ, máng biển Đông Palawan làm gián đoạn sự "kéo dài tự nhiên" của thềm lục địa cách bờ biển Brunei 60-100 dặm.{{sfn|Cordner|1994|p=68}}<ref group="Ghi chú">Nguyên văn trong sách là "miles" nên chưa rõ có phải là viết tắt của "nautical miles" (hải lý) hay không.</ref><ref group="Ghi chú" name="themld">Tuy nhiên, Dzurek (1996) đã chỉ ra một số ví dụ về các vụ án cũ do Toà án Công lý Quốc tế xét xử, như vụ thềm lục địa giữa Libya và Tunisia (1982), vụ [[vịnh Maine]] giữa Hoa Kỳ và Canada (1984) và vụ thềm lục địa giữa Libya và Malta (1985), trong đó Toà án Công lý Quốc tế đánh giá thấp lý lẽ về sự "kéo dài tự nhiên" của thềm lục địa ({{harvnb|Dzurek|1996|p=21}}).</ref> |
|||
===Các tuyên bố khác=== |
|||
====Anh==== |
|||
Năm 1877, Vương quốc Liên hiệp Anh và Ireland từng sáp nhập hai thực thể là [[Trường Sa Lớn|đảo Trường Sa]] và [[An Bang|đảo An Bang]] vào lãnh thổ [[đế quốc Anh]]. Năm 1889, Anh cho Công ty Trách nhiệm Hữu hạn ''Trung Borneo'' (trụ sở tại [[Luân Đôn]]) thuê và khai thác [[phân chim]] tại hai nơi này.{{sfn|Imperial Institute|1893|p=769}} |
|||
Năm 1933, trước hành động chiếm hữu các đảo Trường Sa của Pháp, Anh đã nhắc cho Pháp biết rằng đảo Trường Sa và đảo An Bang vẫn là lãnh thổ của Anh trừ khi Hoàng gia Anh dứt khoát từ bỏ những phần đất này.{{sfn|Lu|1995|p=172}} Tuy vậy vào ngày 12 tháng 7 năm 1933, ''Văn phòng Đối ngoại và Khối thịnh vượng chung Anh'' nêu ý kiến rằng Anh chỉ có vị thế pháp lý yếu ớt nếu đưa vụ này ra [[Tòa án Công lý Quốc tế|Toà án Thường trực Công lý Quốc tế]] do nước Anh không tiến hành chiếm giữ hiệu quả đối với hai thực thể trên.<ref>{{harvnb|Hill|Owen|Roberts|1991|p=129}}, chú thích 89.</ref> Rốt cuộc, dù trên thực tế Anh không hề từ bỏ tuyên bố chủ quyền nhưng nước này đã chọn cách im lặng thay vì tuyên bố phản đối Pháp.{{sfn|Kivimäki|2002|p=10}} |
|||
Trong một văn bản đề ngày 14 tháng 10 năm 1947 của Văn phòng Đối ngoại và Khối thịnh vượng chung Anh (sau này trở thành tài liệu chính thức cho phái đoàn Anh đến dự [[Hội nghị San Francisco]] năm 1951), Anh tiếp tục duy trì tuyên bố chủ quyền nhưng chỉ thị phái đoàn Anh không phản đối lời tuyên bố chủ quyền của Pháp và "để cho Pháp giữ thế chủ động".{{sfn|Lu|1995|p=41}} |
|||
Năm 1950, dưới sự thúc đẩy của [[Úc]], chính phủ Anh tiến hành nghiên cứu tầm quan trọng chiến lược của quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa nhằm quyết định xem có nên tiến hành biện pháp gì để ngăn các quần đảo này rơi vào tay "một [[hệ thống xã hội chủ nghĩa|nhà nước cộng sản]] nào đó" hay không. Sau đó, Anh kết luận rằng vì các đảo này hầu như không có giá trị kinh tế hay chiến lược gì nên [[Khối Thịnh vượng chung Anh|Khối thịnh vượng chung]] có thể an tâm giữ nguyên thế bị động như hiện thời.{{sfn|Kivimäki|2002|p=12}} |
|||
====Nhật Bản và Hà Lan==== |
|||
Năm 1917 (hay 1918), một nhóm thám hiểm [[người Nhật]] đến quần đảo Trường Sa và gặp một số ngư dân Trung Quốc đang sống ở đảo Song Tử Tây.{{sfn|Dzurek|1996|p=9}} Trong các thập niên 1920 và 1930 kế tiếp, Nhật Bản tự tiến hành hoạt động khai thác phân chim tại một số đảo, ví dụ An Bang, Loại Ta, Song Tử Tây.<ref name="sachtrang" /><ref name="tr21v">{{harvnb|Valencia|Van Dyke|Ludwig|1999|p=21}}</ref> Khi Pháp chính thức chiếm Trường Sa vào năm 1933, Nhật Bản lên tiếng phản đối Pháp với lý lẽ là Nhật đã tổ chức khai thác phân chim trên một số đảo ở đây.<ref name="sachtrang" /> Cuối thập niên 1930, đế quốc Nhật Bản chiếm giữ đảo Ba Bình để làm căn cứ tàu ngầm nhằm mục đích ngăn chặn tàu thuyền qua lại khu vực Trường Sa.<ref name="tr21v" /> Ngày 31 tháng 3 năm 1939, Bộ Ngoại giao Nhật Bản gửi thông báo cho đại sứ Pháp, tuyên bố rằng Nhật Bản là nước đầu tiên thám hiểm Trường Sa vào năm 1917 và họ đang kiểm soát quần đảo.{{sfn|Chemillier-Gendreau|2000|p=39}} Thời đó, Nhật gọi các đảo này là {{nihongo|Shinnan shotō|新南諸島|hanviet=Tân Nam chư đảo|nghĩa là "các đảo mới phía nam"}} và đặt chúng dưới sự cai trị của chính quyền [[Đài Loan thuộc Nhật|thuộc địa]] tại đảo Đài Loan. Tuy nhiên, lời tuyên bố của Nhật Bản chỉ là trên giấy vì đến năm 1941 thì Nhật mới dùng vũ lực chiếm đóng quần đảo Trường Sa.<ref name="sachtrang" /> Sau khi [[Chiến tranh thế giới thứ hai]] kết thúc, Nhật Bản ký [[Hiệp ước San Francisco]] và đã từ bỏ mọi quyền đối với quần đảo Trường Sa: |
|||
{{quote|Nhật Bản từ bỏ mọi quyền, danh nghĩa và tuyên bố chủ quyền đối với quần đảo Trường Sa và đối với quần đảo Hoàng Sa.||source=Khoản f, điều 2, chương II của Hiệp ước San Francisco.<ref>{{chú thích web |url=http://www.ioc.u-tokyo.ac.jp/~worldjpn/documents/texts/docs/19510908.T1E.html |tiêu đề=Treaty of Peace with Japan |nhà xuất bản=Shuyo-Joyakushu, tr.5-32. Japan's Foreign Relations-Basic Documents, tập 1, tr.419-439. |date=1951-09-08 |accessdate=2012-10-04 |language=tiếng Anh|url lưu trữ =http://www.webcitation.org/6BiTbyhGN| ngày lưu trữ=2012-10-27}}</ref>}} |
|||
Một sự kiện đơn lẻ khác diễn ra vào năm 1956 sau khi Tomás Cloma tuyên bố quyền sở hữu đối với phần lớn quần đảo Trường Sa. Hà Lan (khi này còn nắm quyền kiểm soát [[Tây New Guinea|Tây Irian]]) đã gửi một thông báo cho Bộ Ngoại giao Philippines với nội dung rằng nước này sẽ sớm đòi hỏi quyền sở hữu các đảo này với sự ủng hộ của Anh.<ref name="autogenerated2">''Great Qing tianxia overview map'' 《大清一统天下全图》</ref> |
|||
== Một số tranh chấp và xung đột == |
|||
Tranh chấp trong vùng quần đảo Trường Sa và các vùng gần đó không chỉ là tranh chấp chủ quyền đối với các đảo/đá mà còn là tranh chấp tài nguyên thiên nhiên như dầu khí và hải sản. Đã có nhiều cuộc xung đột xảy ra giữa các nước về những tàu đánh cá nước ngoài trong [[vùng đặc quyền kinh tế]] của nước khác và báo chí cũng thường đưa tin về những vụ bắt giữ ngư dân. Nhiều nước tuyên bố chủ quyền cũng chưa cấp phép khai thác tài nguyên tại vùng biển thuộc quần đảo vì lo ngại hậu quả là một cuộc xung đột ngay lập tức. Các công ty nước ngoài cũng không đưa ra bất kỳ một cam kết nào về việc khai thác vùng này cho đến khi tranh chấp về lãnh thổ được giải quyết hay các nước tham gia đạt được thoả thuận chung. |
|||
[[Hình:Collins Reef, Johnson Reef & Lansdowne Reef (Spratly Islands).png|nhỏ|phải|250px|Từ trái sang phải là ba rạn đá san hô có tên là đá Cô Lin, đá Gạc Ma và đá Len Đao. Ngày 14 tháng 3 năm 1988, một cuộc đụng độ quân sự đã diễn ra tại đây.]] |
|||
===Việt Nam Cộng hòa và Phillipines=== |
|||
Từ 1956 - 1975, quần đảo Trường Sa thuộc quyền quản lý của Việt Nam Cộng hòa sau khi tiếp thu từ Pháp quyền kiểm soát quần đảo Trường Sa. Năm 1963, Hải quân Việt Nam Cộng hòa đưa tàu ra dựng bia ở một số đảo, nhưng sau đó rút đi và không đồn trú lâu dài. |
|||
Năm 1970 Philippines đã tổ chức chiếm giữ [[đảo Song Tử Đông]], [[đảo Thị Tứ]], [[đảo Loại Ta]] và 4 đảo nữa. Theo như Đại tá về hưu hải quân Philippines [[Domingo Tucay Jr]] kể lại thì các đảo, bãi khi đó hoàn toàn hoang vắng, Philippines chiếm đóng dễ dàng. Chỉ khi tới đảo Song Tử Tây, họ mới thấy quân Việt Nam Cộng hòa đóng ở đây. Quân Phillipines báo về sở chỉ huy, được chỉ thị cứ để mặc quân Việt Nam Cộng hòa. Lính Việt Nam Cộng hòa ở đảo Song Tử Tây cũng để yên để cho quân Philippines hành động. Sau chiến dịch, Philippines chiếm được 6 đảo nổi và bãi đã mà không cần phải nổ súng, trong đó Thị Tứ là đảo lớn thứ nhì, Bến Lạc (Đảo Dừa) là đảo lớn thứ ba, Song Tử Đông là đảo lớn thứ năm ở quần đảo Trường Sa. Philippines giữ các đảo và bãi này từ đó đến nay. |
|||
Sau vụ chiếm đóng, chính phủ Việt Nam Cộng hòa cũng không hề lên tiếng phản đối hoặc có động thái quân sự gì để đáp trả vụ chiếm đóng đó. Theo như lời Tucay kể lại, nhiều tháng sau khi Philippines chiếm đóng 7 đảo ở quần đảo Trường Sa, các nước khác mới biết vụ việc này<ref>{{chú thích web | url = http://news.abs-cbn.com/global-filipino/07/11/11/secret-mission-1970-put-ph-troops-spratlys | tiêu đề = Secret mission in 1970 put PH troops in Spratlys | author = | ngày = 11 tháng 7 năm 2011 | ngày truy cập = 22 tháng 10 năm 2017 | nơi xuất bản = ABS-CBN News | ngôn ngữ = }}</ref><ref>http://www.manilamaildc.net/navy-officer-tells-how-the-philippines-claimed-spratly-islets.html</ref>. |
|||
===Việt Nam Cộng hòa và Đài Loan=== |
|||
Năm 1956, Đài Loan điều tàu đến đảo Ba Bình khi đó thuộc quyền quản lý của Việt Nam Cộng hòa. Chính quyền Việt Nam Cộng hòa đã không có hành động gì để phản đối. Nhân dịp lễ Song Thập 10/10 của Trung Hoa Dân Quốc (tức Đài Loan), Tổng thống Ngô Đình Diệm đã ra lệnh cho quân rút khỏi đảo Ba Bình là đảo lớn nhất tại quần đảo, Đài Loan giành quyền kiểm soát đảo mà không cần phải nổ súng. |
|||
Thời điểm quân đội Đài Loan thực sự tái chiếm đảo Ba Bình chưa rõ ràng, bởi có rất nhiều thông tin khác nhau về thời điểm Đài Loan điều tàu đến đảo Ba Bình vào năm 1956 (ngày 20 tháng 5, tháng 7, tháng 9 hoặc tháng 10<ref>{{chú thích báo |title=Đài Loan thừa gió bẻ măng, chiếm đảo Ba Bình |author=Nguyễn, Nhã |url=http://tuoitre.vn/Chinh-tri-Xa-hoi/241450/Dai-Loan-thua-gio-be-mang-chiem-dao-Ba-Binh.html |publisher=Tuổi trẻ online |date=2008/1/31 |accessdate = ngày 24 tháng 11 năm 2012}}</ref>) và có nguồn tài liệu cho rằng từ năm 1971 thì Đài Loan mới thực sự đồn trú lâu dài trên đảo.<ref>{{Harvard citation|Dzurek|1996|p=16}}, dẫn lại Heinzig (1976), tr. 35-36, 42.</ref><ref group="Ghi chú">Năm 1971, tàu của Philippines cố gắng cập vào đảo Ba Bình và bị Đài Loan đáp trả. Tổng thống Philippines khi này là [[Ferdinand Marcos]] đã lên tiếng phản đối, và Philippines cũng gửi văn bản tới [[Đài Bắc]] để phản ứng lại hành động của Đài Loan ({{Harvard citation|Dzurek|1996|p=19}}).</ref> |
|||
Ngày nay, đảo Ba Bình được Đài Loan biến thành một "pháo đài" với nhiều công sự phòng thủ kiên cố và có một [[đường băng]] cho phép [[máy bay vận tải]] [[Lockheed C-130 Hercules|C-130 Hercules]] lên xuống. |
|||
===Việt Nam và Trung Quốc=== |
|||
Tháng 3 năm [[1988]], Việt Nam và Trung Quốc [[Hải chiến Trường Sa 1988|đụng độ vũ trang trên biển]] về quyền kiểm soát [[đá Gạc Ma]], [[Cô Lin|đá Cô Lin]] và [[Len Đao|đá Len Đao]] thuộc quần đảo Trường Sa. Trong sự kiện này, ba [[tàu frigate]] của [[Hải quân Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc|Hải quân Quân giải phóng Nhân dân Trung Quốc]] là 502 ''Nam Sung'', 556 ''Tương Đàm'' và 531 ''Ưng Đàm'' đã đánh đắm ba tàu vận tải của [[Quân chủng Hải quân Việt Nam|Hải quân Nhân dân Việt Nam]] là HQ-505, HQ-604 và HQ-605, đồng thời gây ra cái chết cho sáu mươi tư binh sĩ Việt Nam.<ref>{{chú thích web|url=http://vov.vn/Home/Tuong-niem-cac-chien-sy-hy-sinh-tai-quan-dao-Truong-Sa/20105/143339.vov|tiêu đề=Tưởng niệm các chiến sĩ hy sinh tại quần đảo Trường Sa|ngày=2010-05-10|ngày truy cập=2012-11-04|author=Mạnh Hùng|tác giả 2=Việt Cường|nơi xuất bản=Đài Tiếng nói Việt Nam|url lưu trữ=http://www.webcitation.org/6C8wE8d6s|ngày lưu trữ=2012-11-13}} </ref> |
|||
Tháng 5 năm 1992, [[Tổng công ty Dầu khí Hải dương Trung Quốc]] (CNOOC) và Crestone Energy (một công ty Mỹ có trụ sở ở [[Denver]], tiểu bang [[Colorado]]) đã ký một hợp đồng hợp tác để cùng thăm dò một khu vực rộng 7.347 hải lý vuông (gần 25.200 km²) mà họ gọi là ''Vạn An Bắc-21'' (nằm giữa [[bãi ngầm Tư Chính]] và [[bãi ngầm Phúc Tần]]; cách bờ biển Việt Nam 160 hải lí<ref name="zk">{{harvnb|Zou|2005|p=51}}</ref>), nơi Trung Quốc xem là một phần của quần đảo ''Nam Sa'' trong khi Việt Nam xem là một phần của vùng đặc quyền kinh tế - thềm lục địa và không liên quan đến quần đảo ''Trường Sa''. Tháng 9 năm 1992, Việt Nam cáo buộc Trung Quốc đã bắt giữ hai mươi tàu chở hàng từ Việt Nam đến [[Hồng Kông]] từ tháng 6 năm 1992 nhưng không thả hết số tàu này.<ref>{{harvnb|Thayer|Amer|2000|p=78}}, trích lại Layne (1994) tr.5-49 và Spiro (1994) tr.50-86.</ref> Tháng 4 và tháng 5 năm 1994, Việt Nam phản đối công ty Crestone thăm dò địa chấn ở bãi Tư Chính, tái khẳng định bãi này hoàn toàn nằm trong vùng đặc quyền kinh tế - thềm lục địa của Việt Nam và không có tranh chấp gì ở đây.{{sfn|Thayer|Amer|2000|p=78}} |
|||
Ngày 10 tháng 4 năm 2007, trước câu hỏi của phóng viên về phản ứng của Trung Quốc trước việc chính phủ Việt Nam phân lô dầu khí, gọi thầu, hợp tác với hãng [[BP]] của Anh để xây dựng đường ống dẫn khí thiên nhiên (ở khu vực mà Trung Quốc quan niệm thuộc Nam Sa<ref name="tancuong">{{chú thích web|url=http://www.mfa.gov.cn/mfa_chn/fyrbt_602243/dhdw_602249/t310165.shtml|title=外交部发言人秦刚就越南在南沙采取行动答记者问|date=2007-04-10|accessdate=2013-04-05|publisher=中华人民共和国外交部|archiveurl=http://www.webcitation.org/6FektPzuf|archivedate=2013-04-05|deadurl=no}}</ref> và Việt Nam quan niệm thuộc vùng đặc quyền kinh tế - thềm lục địa<ref>{{chú thích báo|title=Việt Nam khẳng định chủ quyền đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa|tác giả=|nhà xuất bản=|trang=|ngày xuất bản=|nơi xuất bản=|url=http://baodientu.chinhphu.vn/Home/Viet-Nam-khang-dinh-chu-quyen-doi-voi-hai-quan-dao-Hoang-Sa-va-Truong-Sa/20074/5516.vgp|publisher=Báo điện tử Chính phủ (Việt Nam)|date=2007-04-11|accessdate=2013-04-05|archiveurl=http://www.webcitation.org/6FekgKLT7|archivedate=2013-04-05|deadurl=no}}</ref>) đồng thời tổ chức bầu cử Quốc hội Việt Nam [khóa XII] tại quần đảo Trường Sa, [[người phát ngôn Bộ Ngoại giao Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa|người phát ngôn]] [[Bộ Ngoại giao Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa|Bộ Ngoại giao Trung Quốc]] [[Tần Cương]] trả lời rằng "Việt Nam đưa ra hàng loạt hành động mới xâm phạm chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán của Trung Quốc ở Nam Sa, đi ngược lại với đồng thuận mà lãnh đạo hai bên Trung-Việt đã đạt được về vấn đề trên biển", và "Trung Quốc đã biểu thị mối lo ngại sâu sắc và giao thiệp nghiêm khắc với Việt Nam"<ref name="tancuong" /> ngay trong thời gian Chủ tịch Quốc hội Việt Nam [[Nguyễn Phú Trọng]] đang thăm chính thức nước này.<ref>{{chú thích báo|title=Chủ tịch QH Nguyễn Phú Trọng thăm hữu nghị chính thức Trung Quốc|tác giả=|nhà xuất bản=|trang=|ngày xuất bản=|nơi xuất bản=|url=http://daibieunhandan.vn/ONA_BDT/NewsPrint.aspx?newsId=11722|publisher=Báo điện tử Đại biểu nhân dân|date=2007/4/10|accessdate=2013-04-05|archiveurl=http://www.webcitation.org/6FellicI1|archivedate=2013-04-05|deadurl=no}}</ref> Ngày 9 tháng 7 năm 2007, tàu hải quân Trung Quốc đã nã súng vào một số thuyền đánh cá của ngư dân Việt Nam trong vùng biển gần Trường Sa, làm chìm một thuyền đánh cá của Việt Nam, khiến ít nhất một ngư dân thiệt mạng và một số người khác bị thương.<ref name="straits">{{chú thích web |url=http://www.viet-studies.info/kinhte/VN_China_clash_July19.htm |title=Vietnam, China clash again over Spratlys |author=Milton, Roger |publisher=Straits Times |date=2007/7/19 |accessdate = ngày 7 tháng 9 năm 2012 |language=tiếng Anh}} Lưu trữ bởi WebCite® tại [http://www.webcitation.org/6BiTf6cv5 đây].</ref> Sau đó, thứ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam [[Vũ Dũng]] đã đến [[Bắc Kinh]] từ ngày 21 đến 23 tháng 7 để bàn về các vấn đề biên giới, đặc biệt là trên biển.<ref>{{chú thích web |url=http://baodientu.chinhphu.vn/Home/Viet-Nam-Trung-Quoc-tiep-tuc-hop-tac-day-nhanh-toc-do-phan-gioi-cam-moc-bien-gioi/20077/7400.vgp |title=Việt Nam, Trung Quốc tiếp tục hợp tác đẩy nhanh tốc độ phân giới cắm mốc biên giới |author=Bộ Ngoại giao |publisher=Báo Điện tử Chính phủ |date=2007/7/24 |accessdate = ngày 10 tháng 9 năm 2012}}</ref> |
|||
[[Hình:Quân đội duyệt binh ở Trường Sa.JPG|trái|nhỏ|250px|Quân đội Việt Nam trên đảo Trường Sa]] |
|||
Ngày 31 tháng 5 năm 2011, chỉ vài ngày sau [[Tranh chấp biển Đông Việt Nam – Trung Quốc (2011)#Sự kiện tàu Bình Minh 02|sự kiện tàu Bình Minh 02]] khi tàu [[hải giám]] của Trung Quốc cắt cáp tàu địa chấn của Việt Nam, ba tàu Trung Quốc đã bắn đuổi các tàu cá Việt Nam tại một địa điểm nằm cách [[đá Đông]] 15 hải lý (27,8 km) về phía đông nam.<ref>{{chú thích báo |title=4 tàu đánh cá Phú Yên bị tàu Trung Quốc bắn đuổi |author=Duy Thanh |url=http://tuoitre.vn/tuoi-tre-cuoi-tuan/chuyen-de/440539/4-tau-danh-ca-Phu-Yen-bi-tau-Trung-Quoc-ban-duoi.html |publisher=Tuổi trẻ online |date=2011/6/1 |accessdate = ngày 27 tháng 9 năm 2012}} Lưu trữ bởi WebCite® tại [http://www.webcitation.org/6BiTiHnXb đây].</ref> |
|||
Ngày 20 tháng 4 năm 2012, Cục Cảnh sát biển Đài Loan cho biết ngày 22 tháng 3 năm 2012, tàu tuần tra của Việt Nam đã xâm nhập vào vùng biển hạn chế quanh đảo Ba Bình, và đã rời đi sau khi tàu cao tốc M8 của Cục Cảnh sát biển Đài Loan tới chặn. Đến ngày 26 cùng tháng, tiếp tục có hai tàu tuần tra của Việt Nam xâm nhập vào vùng biển gần đảo Ba Bình, các tàu này đã rời đi sau khi phát hiện mình bị Cảnh sát biển Đài Loan theo dõi bằng radar. Cục Cảnh sát biển Đài Loan cho biết đã không bên nào nổ súng trong cả hai sự cố<ref name=cnp>{{chú thích web|author=Yeh, Joseph|title=Vietnam vessels entered Taiwan waters: CGA|url=http://www.chinapost.com.tw/taiwan/national/national-news/2012/04/21/338635/Vietnam-vessels.htm|publisher=The China Post|accessdate = ngày 3 tháng 10 năm 2012 |language=tiếng Anh}} Lưu trữ bởi WebCite® vào ngày 13 tháng 11 năm 2012 tại [http://www.webcitation.org/6C8wJqrJf đây].</ref> Trước đó, một số phương tiện truyền thông đưa tin phía Việt Nam đã dùng [[súng máy]] bắn khiêu khích trước và bị phía Đài Loan bắn trả.<ref name="dphm" >{{chú thích web |url= http://news.ifeng.com/mainland/special/nanhaizhengduan/content-3/detail_2012_04/20/14031835_0.shtml|title=台媒：越军在南沙太平岛鸣枪挑衅 台湾驻军开枪示警 [Truyền thông Đài Loan: lính Việt Nam nổ súng khiêu khích tại đảo Thái Bình thuộc Nam Sa khiến quân đồn trú Đài Loan phải bắn cảnh cáo] |publisher=凤凰网 |accessdate = ngày 20 tháng 4 năm 2012 |work= |language =tiếng Trung}} Lưu trữ bởi WebCite® vào ngày 13 tháng 11 năm 2012 tại [http://www.webcitation.org/6C8wM8yJ7 đây].</ref><ref name="shm" >{{chú thích web |url= <!--http://mil.news.sohu.com/20120420/n341113603.shtml-->http://mil.sohu.com/20120420/n341113603.shtml|title=越南武装快艇逼近中国南沙太平岛 公然开枪挑衅 [Xuồng cao tốc có vũ trang của Việt Nam tiếp cận đảo Thái Bình thuộc Nam Sa của Trung Quốc, ngang nhiên nổ súng khiêu khích] |publisher= 搜狐网|accessdate = ngày 20 tháng 4 năm 2012 |work= |language =tiếng Trung}}</ref> Ngày 21 tháng 5 năm 2012, ủy viên lập pháp thuộc Quốc Dân Đảng Lâm Úc Phương cho biết tàu Việt Nam thường xâm nhập vào vùng biển hạn chế 6.000 m ở quanh đảo Ba Bình, năm 2011 có 106 chiếc tàu xâm nhập, từ tháng 1 đến tháng 4 năm 2012 có 41 tàu xâm nhập. Cục trưởng Cục an ninh quốc gia Đài Loan Lâm Úc Phương phát biểu rằng Việt Nam đã mong muốn kiểm soát bãi Bàn Than (hiện do Đài Loan kiểm soát) từ lâu và cho rằng việc bãi này rơi vào tay Việt Nam sẽ chỉ còn là vấn đề thời gian nếu như chính phủ Đài Loan không có hành động tích cực như xây dựng cơ sở cố định trên bãi.<ref name=rtic>{{chú thích web|title=蔡得勝：南海情勢還在可控制範圍內[Thái Đắc Thắng: tình hình tại Nam Hải vẫn trong tầm kiểm soát] |url=http://www.webcitation.org/6C8wYrVht<!--http://news.rti.org.tw/index_newsContent.aspx?nid=356103-->|publisher=Đài phát thanh Quốc tế Đài Loan |accessdate = ngày 3 tháng 10 năm 2012 |language =tiếng Trung}} Lưu trữ bởi WebCite® vào ngày 13 tháng 11 năm 2012 tại [http://www.webcitation.org/6C8wYrVht đây].</ref> |
|||
Ngày 6/11/2014, đại diện Bộ Ngoại giao Việt Nam đã gặp đại diện Đại sứ quán Trung Quốc tại Hà Nội trao công hàm phản đối Trung Quốc tiến hành các hoạt động cải tạo phi pháp trên [[Đá Chữ Thập]] thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam<ref>[http://nld.com.vn/thoi-su-trong-nuoc/trao-cong-ham-phan-doi-trung-quoc-cai-tao-phi-phap-o-truong-sa-20141106112300485.htm Trao công hàm phản đối Trung Quốc cải tạo phi pháp ở Trường Sa], 06/11/2014, Báo Người Lao động</ref>. |
|||
Ngày 9/4/2015, bà Hoa Xuân Doanh, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc, cho biết hoạt động cải tạo đất và xây dựng tại quần đảo Trường Sa trên Biển Đông là để "''xây dựng nơi trú ẩn, hỗ trợ điều hướng, tìm kiếm và cứu hộ, dịch vụ dự báo khí tượng hàng hải, dịch vụ nghề cá cùng thủ tục hành chính cần thiết cho Trung Quốc, các nước láng giềng cũng như chính các tàu đang hoạt động trên Biển Đông''". Việc này "''là cần thiết do rủi ro từ những cơn bão gây ra với nhiều tuyến hàng hải xa đất liền''" và còn "''đáp ứng nhu cầu phòng thủ quân sự''" của Trung Quốc<ref>[http://vnexpress.net/tin-tuc/the-gioi/trung-quoc-cong-khai-muc-dich-quan-su-o-dao-nhan-tao-tren-bien-dong-3180224.html Trung Quốc công khai mục đích quân sự ở đảo nhân tạo trên Biển Đông], 9/4/2015, VnExpress</ref>. |
|||
Ngày 16/4/2015, trả lời câu hỏi về phản ứng của Việt Nam về phát biểu của Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh ngày 9/4/2015 về việc mở rộng các bãi đá ngầm ở Trường Sa thuộc chủ quyền Việt Nam, Người Phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Hải Bình cho biết Việt Nam đã nhiều lần giao thiệp với phía Trung Quốc, kể cả ở cấp cao về vấn đề này. Theo ông này, "''Một lần nữa, chúng tôi tuyên bố Việt Nam có đầy đủ căn cứ pháp lý và bằng chứng lịch sử khẳng định chủ quyền của mình đối với quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Mọi hành động xây dựng, mở rộng của nước ngoài ở các đảo, đá thuộc khu vực quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa mà không được sự cho phép của Chính phủ Việt Nam là hoàn toàn phi pháp và vô giá trị''". Việt Nam kiên quyết phản đối các hành động nêu trên và yêu cầu các bên liên quan nghiêm túc thực hiện Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), đóng góp thiết thực vào việc duy trì hòa bình, ổn định ở Biển Đông.<ref>[http://nld.com.vn/thoi-su-trong-nuoc/viet-nam-da-nhieu-lan-phan-doi-trung-quoc-xay-dung-o-truong-sa-20150416122539826.htm Việt Nam đã nhiều lần phản đối Trung Quốc xây dựng ở Trường Sa], 16/04/2015, Người Lao động</ref> |
|||
Ngày 28/4/2015, Chủ tịch Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 26 ra tuyên bố chia sẻ lo ngại sâu sắc của các lãnh đạo ASEAN về việc tôn tạo, bồi đắp đang diễn ra ở Biển Đông, làm xói mòn lòng tin, sự tin cậy và phương hại đến hòa bình, an ninh và ổn định ở Biển Đông; khẳng định lại tầm quan trọng của việc duy trì hòa bình, ổn định, an ninh và tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông, nhấn mạnh các bên cần bảo đảm việc thực hiện đầy đủ và hiệu quả toàn vẹn Tuyên bố về Ứng xử của các bên (DOC) ở Biển Đông: nhằm xây dựng, duy trì và tăng cường lòng tin và sự tin cậy lẫn nhau; thực hiện kiềm chế trong các hành động; không đe dọa hoặc sử dụng vũ lực; các bên liên quan giải quyết những khác biệt và tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, tuân thủ luật pháp quốc tế trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật biển 1982.<ref>[http://nld.com.vn/thoi-su-trong-nuoc/khan-cap-xu-ly-van-de-boi-dap-o-bien-dong-20150428172808516.htm Khẩn cấp xử lý vấn đề bồi đắp ở Biển Đông], 28/04/2015, Báo Người Lao động</ref> Thượng nghị sĩ Mỹ John McCain, Chủ tịch Ủy ban Quân lực Thượng viện Mỹ, lo ngại Trung Quốc sẽ quân sự hóa các đảo nhân tạo xây dựng phi pháp và tuyên bố một vùng nhận diện phòng không (ADIZ) ở Biển Đông để khẳng định yêu sách chủ quyền<ref name="vietnamnet253880" />. |
|||
Thông cáo chung hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN (AMM) 48 ra ngày 06/08/2015 tuyên bố "''Chúng tôi ghi nhận lo ngại sâu sắc của một số Bộ trưởng đối với việc tôn tạo, bồi đắp ở Biển Đông, làm xói mòn lòng tin và sự tin cậy, gia tăng căng thẳng và có thể gây phương hại tới hoà bình, an ninh và ổn định ở Biển Đông.''". Thông cáo khẳng định tầm quan trọng của việc duy trì hoà bình, an ninh, ổn định, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông, nhấn mạnh sự cần thiết đối với tất cả các bên trong việc bảo đảm thực hiện đầy đủ và hiệu quả toàn bộ các điều khoản của Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC): xây dựng, duy trì và tăng cường lòng tin và sự tin cậy lẫn nhau; thực hiện kiềm chế đối với các hành động làm phức tạp và gia tăng các tranh chấp; không đe doạ hoặc sử dụng vũ lực; các bên liên quan giải quyết các bất đồng và tranh chấp bằng biện pháp hoà bình, phù hợp với các nguyên tắc được thừa nhận rộng rãi của luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước LHQ về Luật biển (UNCLOS) 1982. Thông cáo chung cũng nêu rõ các bên trông đợi việc thực hiện hiệu quả các biện pháp đã được nhất trí nhằm tăng cường lòng tin và sự tin cậy lẫn nhau cũng như tạo một môi trường thuận lợi cho việc duy trì hoà bình, an ninh và ổn định ở khu vực.<ref>[http://vietnamnet.vn/vn/chinh-tri/255000/phut-chot--asean-ra-thong-cao-chung-de-cap-bien-dong.html Phút chót, ASEAN ra thông cáo chung đề cập Biển Đông], 06/08/2015, Vietnamnet</ref> |
|||
===Phillipnes và Trung Quốc=== |
|||
[[Hình:Mischief Reef, Spratly Islands.png|nhỏ|phải|250px|Đá Vành Khăn là một rạn san hô vòng hầu như chìm ngập dưới nước. Đây chính là nơi bùng phát căng thẳng giữa Trung Quốc và Philippines trong nửa sau thập niên 1990.]] |
|||
Tháng 2 năm [[1995]], xung đột diễn ra giữa Trung Quốc và Philippines khi Philippines tìm thấy một số kết cấu trên [[Vành Khăn|đá Vành Khăn]], khiến chính phủ nước này phải đưa ra một kháng cáo chính thức đối với hành động chiếm đóng của Trung Quốc. Ngày 25 tháng 3 năm 1995, [[Hải quân Philippines]] bắt giữ bốn tàu Trung Quốc gần [[Suối Ngọc|đá Suối Ngọc]].{{sfn|Dzurek|1995|p=67}} Cũng trong ngày 25 tháng 3, Việt Nam nói rằng lính Đài Loan trên đảo Ba Bình bắn vào tàu chở hàng của Việt Nam đang trên đường từ [[đá Lớn]] đến [[Sơn Ca (đảo)|đảo Sơn Ca]].{{sfn|Dzurek|1996|p=37}} Thời gian sau đó, nhiều cuộc gặp gỡ đã diễn ra giữa các bên tham gia tranh chấp và cả [[Indonesia]] nhưng thu được rất ít kết quả.{{sfn|Dzurek|1996|pp=38-40}} Đến năm 1998, Trung Quốc tuyên bố rằng "các chòi ngư dân" ở đá Vành Khăn bị hư hại do bão và điều bảy tàu đến vùng này để sửa chữa. Lần này Philippines tiếp tục có các hành động đáp trả như cho hải quân bắn chìm một số tàu cá của Trung Quốc mà nước này cho rằng đã xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế của họ.{{sfn|Carpenter|Wiencek|2000|p=112}} |
|||
Tháng 6 năm 2012, Trung Quốc cũng đã chiếm thành công [[bãi cạn Scarborough]], chỉ cách [[Vịnh Subic]] của Phillipne khoảng 200 km về phía Tây<ref>{{chú thích web | url = http://www.philstar.com/headlines/2016/03/02/1558682/china-takes-philippine-atoll | tiêu đề = China takes Philippine atoll | author = | ngày = | ngày truy cập = 11 tháng 8 năm 2016 | nơi xuất bản = philstar.com | ngôn ngữ = }}</ref>. |
|||
===Phillipnes và Malaysia=== |
|||
Tháng 6 năm 1999, Philippines phản đối Malaysia chiếm [[Thám Hiểm (bãi đá ngầm)|bãi Thám Hiểm]] và [[Én Ca|đá Én Ca]], hai thực thể mà Philippines gọi là ''Pawikan'' và ''Gabriela Silang''. Đến tháng 10, nước này còn cho máy bay do thám bãi Thám Hiểm khiến Malaysia cũng chỉ thị máy bay bay theo. Tuy nhiên, không có đụng độ quân sự diễn ra.{{sfn|Kivimäki|2002|p=128}} Ngày 28 cùng tháng, Philippines cáo buộc quân đội Việt Nam trên [[đá Tiên Nữ]] đã bắn vào máy bay của Philippines khi máy bay này bay thấp để nhìn rõ toà nhà ba tầng của Việt Nam vào ngày 13 tháng 10.<ref>{{chú thích báo |title=Calming the sea of troubles |author= |url=http://www.economist.com/node/326311 |publisher=The Economist |date=1999/11/4 |accessdate = ngày 10 tháng 10 năm 2012}}. Lưu trữ bởi WebCite® tại [http://www.webcitation.org/6BJGBIK4i đây].</ref> |
|||
===Xoa dịu căng thẳng=== |
|||
Những năm sau căng thẳng tại đá Vành Khăn, Trung Quốc và [[Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á]] (ASEAN) đã thoả thuận đàm phán để đưa ra một [[bộ quy tắc ứng xử]] nhằm giảm căng thẳng tại các đảo tranh chấp. Ngày [[5 tháng 3]] năm [[2002]], một văn kiện chính trị đã ra đời để thể hiện mong ước giải quyết vấn đề chủ quyền "mà không sử dụng thêm nữa vũ lực". Ngày 4 tháng 11 năm 2002, [[Tuyên bố về ứng xử các bên ở Biển Đông|Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở biển Đông]] (DOC) được ký kết nhưng lại không mang tính ràng buộc về mặt pháp lý.<ref name="cqtbtu" /><ref>{{chú thích web |url=http://web-beta.archive.org/web/20031207040341/http://www.aseansec.org/13163.htm |title=Declaration on the Conduct of Parties in the South China Sea (2002) |publisher=ASEAN Secretariat [Ban Thư ký ASEAN] |accessdate = ngày 14 tháng 9 năm 2012 |language=tiếng Anh}} Lưu trữ bởi WebCite® vào ngày 13 tháng 11 năm 2012 tại [http://www.webcitation.org/6C8we4pHv đây].</ref> Năm 2005, Bộ Ngoại giao Trung Quốc thông báo là vào ngày 14 tháng 3, Tổng công ty Dầu khí Hải dương Trung Quốc (CNOOC) cùng Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam và Công ty Dầu Quốc gia Philippines đã ký thoả thuận thăm dò địa chấn chung nhằm thi hành DOC 2002.<ref>{{chú thích web |url=http://www.fmprc.gov.cn/eng/xwfw/s2510//2535/t187607.htm |title=Foreign Ministry Spokesman Liu Jianchao's comment on the Joint Marine Seismic Undertaking Accord signed by the oil companies of China, Vietnam and the Philippines |publisher=Bộ Ngoại giao CHND Trung Hoa |date=2005/3/16 |accessdate = ngày 14 tháng 9 năm 2012 |language=tiếng Anh}} Lưu trữ bởi WebCite® tại [http://www.webcitation.org/6BiTpI5RE đây].</ref> |
|||
Trong chuyến thăm Mỹ ngày 25/9/2015, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tuyên bố với Tổng thống Mỹ Obama "''Những hoạt động xây dựng mà Trung Quốc đang triển khai ở Nam Sa không nhằm vào hay làm ảnh hưởng bất kỳ quốc gia nào và Trung Quốc không có ý định theo đuổi hoạt động quân sự hóa.''"<ref>[http://vietnamnet.vn/vn/chinh-tri/264196/obama-neu-quan-diem-cung-ran-ve-bien-dong.html Obama nêu quan điểm cứng rắn về Biển Đông], 26/9/2015, Vietnamnet</ref>. |
|||
== Tổ chức hành chính tại Trường Sa == |
|||
=== Việt Nam === |
|||
{{chính|Trường Sa, Khánh Hòa}} |
|||
[[Hình:Song Tử Tây 2.jpg|phải|nhỏ|250px|Trụ sở Ủy ban Nhân dân xã Song Tử Tây]] |
|||
Ngày 22 tháng 10 năm 1956, [[Tổng thống Việt Nam Cộng hòa]] [[Ngô Đình Diệm]] ra sắc lệnh thay đổi địa giới các tỉnh và tỉnh lị tại [[Nam Bộ Việt Nam|Nam Việt]], trong đó gọi Trường Sa là "Hoàng Sa" và quy thuộc tỉnh [[Phước Tuy]]. Đến ngày 6 tháng 9 năm 1973, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Việt Nam Cộng hòa đưa quần đảo Trường Sa vào phạm vi hành chính của xã Phước Hải, quận Đất Đỏ, tỉnh Phước Tuy.<ref name="chvn1973" /> |
|||
Ngày 9 tháng 12 năm 1982, Chính phủ Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam thành lập huyện Trường Sa trên cơ sở toàn bộ khu vực quần đảo Trường Sa mà trước đây họ quy thuộc huyện Long Đất, tỉnh Đồng Nai.<ref>{{chú thích web|title=Quyết định số 193/HĐBT về việc thành lập huyện Trường Sa thuộc tỉnh Đồng Nai |url=http://vbqppl.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=3645|publisher=Cổng thông tin điện tử Bộ Tư pháp (Việt Nam)|accessdate = ngày 13 tháng 10 năm 2012}} Lưu trữ bởi WebCite® vào ngày 13 tháng 11 năm 2012 tại [http://www.webcitation.org/6C8wtYxOP đây].</ref><ref group="Ghi chú">Sau năm 1975, tỉnh Đồng Nai được thành lập từ tỉnh [[Biên Hòa (tỉnh)|Biên Hoà]], [[Long Khánh (tỉnh)|Long Khánh]], Phước Tuy và một phần đất của tỉnh [[Bình Tuy]].</ref> Tuy nhiên, ngày 28 tháng 12 năm 1982, chính quyền Việt Nam đã chuyển huyện Trường Sa từ tỉnh Đồng Nai sang tỉnh [[Phú Khánh]].<ref>{{chú thích web|title=Nghị quyết của Quốc hội Việt Nam về việc sáp nhập huyện Trường Sa thuộc tỉnh Đồng Nai vào tỉnh Phú Khánh|url=http://vbqppl.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=3853|publisher=Cổng Thông tin điện tử Bộ Tư pháp (Việt Nam)|accessdate = ngày 13 tháng 10 năm 2012}} Lưu trữ bởi WebCite® vào ngày 13 tháng 11 năm 2012 tại [http://www.webcitation.org/6C8wwhDaT đây].</ref> Từ ngày 1 tháng 7 năm 1989, tỉnh Phú Khánh được tách ra thành hai tỉnh [[Phú Yên]] và Khánh Hòa; huyện Trường Sa trực thuộc tỉnh Khánh Hòa. |
|||
Ngày 11 tháng 4 năm 2007, Chính phủ Việt Nam thành lập thị trấn Trường Sa và hai xã Song Tử Tây và Sinh Tồn thuộc huyện Trường Sa. Các thị trấn và xã này được thành lập trên cơ sở các hòn đảo cùng tên và các đảo, đá, bãi phụ cận.<ref>{{chú thích web|title=Nghị định số 65/2007/NĐ-CP|url=http://vbqppl.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=14454|publisher=Cổng thông tin điện tử Bộ Tư pháp|accessdate = ngày 13 tháng 10 năm 2012}} Lưu trữ bởi WebCite® vào ngày 13 tháng 11 năm 2012 tại [http://www.webcitation.org/6C8x5UwOm đây].</ref> |
|||
=== Trung Quốc === |
|||
{{chính|Tam Sa}} |
|||
Từ năm 1959, Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (Trung Quốc) đặt quần đảo Nam Sa (bao hàm quần đảo Trường Sa) cùng với quần đảo Tây Sa (tức [[quần đảo Hoàng Sa]]) và quần đảo Trung Sa (gồm [[bãi Macclesfield]] và một số thực thể địa lý thuộc biển Đông) thành một cấp gọi là Văn phòng quần đảo Tây Sa, Nam Sa và Trung Sa ({{zh|c=西南中沙群岛办事处|v=Tây Nam Trung Sa quần đảo biện sự xứ}}) dưới quyền quản lý của khu hành chính Hải Nam thuộc tỉnh [[Quảng Đông]]. Tháng 3 năm 1969, Văn phòng quần đảo Tây Sa, Nam Sa và Trung Sa đổi tên thành Ủy ban Cách mạng quần đảo Tây Sa, Nam Sa và Trung Sa tỉnh Quảng Đông ({{zh|c=广东省西、南、中沙群岛革命委员会|v=Quảng Đông tỉnh Tây, Nam, Trung Sa quần đảo Cách mạng Ủy viên hội}}), đến tháng 10 năm 1981 lại đổi về tên Văn phòng quần đảo Tây Sa, Nam Sa và Trung Sa tỉnh Quảng Đông (tương đương cấp huyện).<ref name="tamsathi">{{chú thích web |url=http://www.coi.gov.cn/kepu/yanhai/hainan/sansha/ |title=三沙市 [Thành phố Tam Sa] |publisher=Mạng Thông tin Hải dương Trung Quốc |date= |accessdate = ngày 12 tháng 6 năm 2014 |language=tiếng Trung}}</ref> Đến năm 1988, khi Hải Nam tách khỏi Quảng Đông để trở thành một tỉnh riêng biệt, Văn phòng quần đảo Tây Sa, Nam Sa và Trung Sa trực thuộc tỉnh [[Hải Nam]]. |
|||
Tháng 11 năm 2007, có tin Trung Quốc đã thành lập [[huyện cấp thị|đô thị cấp huyện]] Tam Sa để quản lý ba quần đảo trên biển Đông.<ref>{{chú thích báo |title=Phản đối Trung Quốc thành lập thành phố Tam Sa |author=Khổng Loan |url=http://tuoitre.vn/The-gioi/232458/Phan-doi-Trung-Quoc-thanh-lap-thanh-pho-Tam-Sa.html |publisher=Tuổi trẻ online |date=2007/12/4 |accessdate = ngày 27 tháng 9 năm 2012}} Lưu trữ bởi WebCite® tại [http://www.webcitation.org/6BiTt2txX đây].</ref> Theo Trung Quốc, thực tế vì gặp phản ứng ở Việt Nam nên việc thành lập này bị dừng lại, tuy nhiên đô thị cấp huyện Tam Sa vẫn tồn tại trên danh nghĩa.<ref name="tamsathi" /> Ngày 21 tháng 6 năm 2012, Quốc vụ viện Trung Quốc chính thức phê chuẩn thành lập [[địa cấp thị|thành phố cấp địa khu]] [[Tam Sa]] để thay thế Văn phòng quần đảo Tây Sa, Nam Sa và Trung Sa.<ref>{{chú thích web |url=http://news.xinhuanet.com/politics/2012-06/21/c_112269753.htm |title=国务院批准设立地级三沙市 民政部新闻发言人答问 [Quốc Vụ Viện phê chuẩn thiết lập địa cấp thị Tam Sa - Người phát ngôn của Bộ Dân chính trả lời câu hỏi của báo giới] |publisher=Tân Hoa xã |date=2012/6/21 |accessdate = ngày 20 tháng 7 năm 2012 |language=tiếng Trung}} Lưu trữ bởi WebCite® vào ngày 13 tháng 11 năm 2012 tại [http://www.webcitation.org/6C8x8cLYZ đây].</ref> Cơ quan chính quyền thành phố Tam Sa đóng trên đảo Phú Lâm, Hoàng Sa. |
|||
=== Đài Loan === |
|||
Ngày 16 tháng 2 năm 1990, [[Hành chính viện Trung Hoa Dân Quốc]] (Đài Loan) chấp thuận cho thành phố [[Cao Hùng]] thành lập một ủy ban quản lý để tiếp quản đảo Ba Bình của quần đảo Trường Sa, quy thuộc [[Kỳ Tân, Cao Hùng|khu Kỳ Tân]] của thành phố. Ngày 28 tháng 1 năm 2000, Cục Tuần phòng Bờ biển (tức Tuần duyên) được thành lập và là cơ quan tiếp quản đảo Ba Bình, thực thi pháp luật chống buôn lậu, nhập cư trái phép và kiểm tra thương thuyền (ngư thuyền).<ref name="bclsdbb" /> |
|||
=== Philippines === |
|||
{{chính|Kalayaan, Palawan}} |
|||
Năm 1978, Philippines thành lập [[Đô thị tự trị của Philippines|đô thị tự trị]] [[Kalayaan, Palawan|Kalayaan]] thuộc tỉnh Palawan trên cơ sở Nhóm đảo Kalayaan. Hiện thời đơn vị hành chính này chỉ có một [[barangay]] là ''Pag-asa'' (tức đảo Thị Tứ), nằm cách đảo Palawan 285 hải lý về phía tây.<ref>{{chú thích báo |title=Philippines ignores China: Pag-asa new school is in our land |author=Esplanada, Jerry E. |url=http://globalnation.inquirer.net/41683/china-slammed-on-threats-vs-pag-asa-island-public-school |publisher=Philippine Daily Inquirer |date=2012/6/28 |accessdate = ngày 27 tháng 9 năm 2012 |language=tiếng Anh}} Lưu trữ bởi WebCite® vào ngày 13 tháng 11 năm 2012 tại [http://www.webcitation.org/6C8xC0WvA đây].</ref> |
|||
== Dân cư == |
|||
Ngoài các nhân viên quân sự đồn trú, trên các đảo thuộc quần đảo Trường Sa còn có các cư dân. Theo kết quả của cuộc tổng điều tra Dân số và Nhà ở Việt Nam năm 2009, huyện Trường Sa có 195 cư dân (128 nam và 67 nữ), trong đó 82 cư dân sống ở thành thị (thị trấn Trường Sa)<ref name="gso9">{{chú thích web|title=Phần I: Biểu tổng hợp|url=http://www.gso.gov.vn/Modules/Doc_Download.aspx?DocID=12724|work=Tổng điều tra dân số và nhà ở Việt Nam năm 2009: Kết quả toàn bộ|publisher=Tổng cục Thống kê Việt Nam|accessdate = ngày 3 tháng 10 năm 2012}}</ref> Theo điều tra dân số và nhà ở của Philippines vào năm 2010, đô thị tự trị [[Kalayaan, Palawan|Kalayaan]] có 222 cư dân, tất cả đều sinh sống trên đảo Thị Tứ (Pag-asa).<ref name="nsop">{{chú thích web| url =http://www.census.gov.ph/sites/default/files/attachments/hsd/pressrelease/MIMAROPA.pdf | tiêu đề =Total Population by Province, City, Municipality and Barangay: as of ngày 1 tháng 5 năm 2010 | ngày truy cập =4 tháng 10 năm 2012 | nơi xuất bản= National Statistics Office (Philippines) | ngôn ngữ =tiếng Anh }}</ref> |
|||
==Phát triển kinh tế== |
|||
{{multiple image |
|||
| align = right |
|||
| direction = vertical |
|||
| width = 220 |
|||
| header = |
|||
| header align = |
|||
| header background = |
|||
| footer = |
|||
| footer align = |
|||
| footer background = |
|||
| background color = |
|||
| image1 = Swallow Reef10.jpg |
|||
| alt1 = |
|||
| caption1 = {{Căn giữa|Một góc khu nghỉ dưỡng trên đảo nhân tạo của đá Hoa Lau}} |
|||
| image2 = Layang-Layang diving17.jpg |
|||
| alt2 = |
|||
| caption2 = {{Căn giữa|Du khách lặn biển tại vùng biển quanh đá Hoa Lau}} |
|||
}} |
|||
Quần đảo Trường Sa vốn không có [[đất nông nghiệp|đất trồng trọt]] và không có dân bản địa sinh sống. Nghiên cứu của một số học giả như Dzurek (1985), Bennett (1992), Cordner (1994) và Tư vấn Pháp lý cho Bộ Ngoại giao Philippines đều chỉ ra rằng các đảo thuộc Trường Sa thiếu khả năng duy trì đời sống kinh tế riêng đầy đủ bởi vì chúng quá nhỏ, khô cằn và có rất ít tài nguyên trên đảo.<ref>{{harvnb|Valencia|Van Dyke|Ludwig|1999|pp=43-44}}, phần chú thích cuối trang.</ref> |
|||
Tuy trên các đảo chỉ có một vài tài nguyên (chẳng hạn [[phân chim]]) nhưng nguồn lợi thiên nhiên của vùng biển quần đảo Trường Sa thì lại rất có giá trị, ví dụ hải sản và tiềm năng [[dầu mỏ]] - [[khí thiên nhiên|khí đốt]]. Vào năm 1980, dân chúng trong vùng đánh bắt được 2,5 triệu tấn hải sản từ khu vực quần đảo Trường Sa.{{sfn|Brown|Lynn-Jones|Miller|1996|p=135}} Từ tháng 5 năm 2005, Việt Nam đã cho xây dựng trung tâm dịch vụ hậu cần nghề cá tại [[đá Tây|bãi đá Tây]]; diện tích đến 2013 đã đạt 3.000 mét vuông, sở hữu trang bị hiện đại, hỗ trợ nhiều mặt cho ngư dân nước này.<ref>{{chú thích web | title=Hậu cần nghề cá Trường Sa: Điểm tựa của ngư dân bám biển |url=http://www.nhandan.com.vn/mobile/_mobile_tshs/_mobile_phattrienkinhtebien/item/20308602.html |author=Lê Hạnh Nguyên |publisher=Nhân dân điện tử |date = ngày 12 tháng 5 năm 2013 |accessdate = ngày 11 tháng 6 năm 2014}}</ref> Về tiềm năng dầu khí và [[khoáng sản]] khác, hiện [[địa chất biển|địa chất vùng biển]] quần đảo vẫn chưa được khảo sát nhiều nên chưa có các số liệu đánh giá đáng tin cậy. Tuy nhiên, Bộ Địa chất và Tài nguyên Khoáng sản Trung Quốc ước tính vùng quần đảo Trường Sa có [[phân cấp tài nguyên khoáng sản|trữ lượng]] dầu và khí thiên nhiên rất lớn, lên đến 17,7 tỉ tấn so với con số 13 tỉ tấn của [[Kuwait]], và họ xếp nó vào danh sách một trong bốn vùng có trữ lượng dầu khí lớn nhất thế giới.{{sfn|Dupont|2001|p=76}} Tháng 6 năm [[1976]], Philippines khoan được dầu mỏ tại khu phức hợp Nido ở ngoài khơi đảo [[Palawan]].<ref name="tr20dz">{{harvnb|Dzurek|1996|p=20}}</ref> |
|||
Vùng biển Trường Sa cũng là một trong những vùng có mật độ hàng hải đông đúc nhất trên thế giới. Trong [[thập niên 1980]], mỗi ngày có ít nhất 270 lượt tàu đi qua quần đảo Trường Sa, và "hiện tại" hơn một nửa số tàu chở dầu siêu trọng của thế giới chạy qua vùng biển này hàng năm.{{sfn|Clarke|2010|p=78}} Quần đảo Trường Sa hiện chưa có [[cảng]] lớn mà chỉ có một số cảng cá và [[đường băng]] nhỏ trên các đảo có vị trí chiến lược nằm gần tuyến đường vận chuyển tàu biển chính. Tuy nhiên, tàu thuyền lưu thông qua vùng này có thể gặp nhiều khó khăn do phải đối mặt với nguy hiểm từ gió [[bão]], sóng lớn và nguy cơ bị mắc cạn hay va phải các [[ám tiêu|rạn đá ngầm]]. |
|||
Nằm tại khu vực khí hậu nhiệt đới và có hệ sinh thái đa dạng, quần đảo Trường Sa có tiềm năng để thu hút khách du lịch. Tháng 6 năm 2011, [[Tổng cục Du lịch (Việt Nam)|Tổng cục Du lịch]] của Việt Nam mở hội thảo và công bố đề án phát triển du lịch hướng về biển đảo, trong đó đề cập đến dự định mở tuyến du lịch ra Trường Sa.<ref>{{chú thích báo |title=Biển đảo là ưu tiên phát triển của du lịch Việt Nam |author=Thanh Giang |url=http://www.vietnamplus.vn/Home/Bien-dao-la-uu-tien-phat-trien-cua-du-lich-Viet-Nam/20116/93960.vnplus |publisher=VietnamPlus |date=2011/6/16 |accessdate = ngày 14 tháng 9 năm 2012}} Lưu trữ bởi WebCite® vào ngày 13 tháng 11 năm 2012 tại [http://www.webcitation.org/6C8xFoAgV đây].</ref> Tháng 4 năm 2012, Philippines tuyên bố kế hoạch phát triển [[Thị Tứ|đảo Thị Tứ]] bằng cách sửa chữa lại đường băng trên đảo và biến nơi đây thành một khu du lịch.<ref name="thitu">{{chú thích báo |title=Government looking to develop Pagasa Island in Spratlys |author=Santos, Matikas |url=http://globalnation.inquirer.net/31611/government-looking-to-develop-pagasa-island-in-spratlys |publisher=Philippine Daily Inquirer |date=2011/6/16 |accessdate = ngày 14 tháng 9 năm 2012 |language=tiếng Anh}} Lưu trữ bởi WebCite® tại [http://www.webcitation.org/6BiU0MRCP đây].</ref> Tháng 9 năm 2012, Tân Hoa xã của Trung Quốc đưa tin về kế hoạch phát triển du lịch du thuyền giai đoạn 2012-2022 của thành phố [[Tam Á]] (tỉnh [[Hải Nam]]) đến quần đảo Trường Sa.<ref>{{chú thích web |url=http://news.xinhuanet.com/local/2012-09/07/c_112997715.htm |title=三沙航线通过评审 [Tuyến du thuyền đến ba quần đảo được thông qua] |publisher=Tân Hoa xã |date=2012/9/7 |accessdate = ngày 20 tháng 9 năm 2012 |language=tiếng Trung}} Lưu trữ bởi WebCite® tại [http://www.webcitation.org/6BiU5QeKv đây].</ref> Tuy vậy, các nước trên đều đi sau Malaysia bởi vào đầu thập niên 1990, nước này không những đã hoàn thành việc xây [[đảo nhân tạo]] tại [[đá Hoa Lau]] (gần cực nam của quần đảo Trường Sa) mà còn mở cửa một [[khu nghỉ mát]] đầy đủ tiện nghi dành cho du khách, đặc biệt là những người yêu thích lặn biển.{{Cần chú thích|lý do=Chú thích mẹ đã bị xóa nên chú thích con bị lỗi, không xác định được chú thích mẹ|ngày=tháng 7 năm 2018}} |
|||
== Cơ sở hạ tầng == |
|||
===Mở rộng đảo=== |
|||
Theo báo cáo Chiến lược An ninh Hàng hải châu Á-Thái Bình Dương của Lầu Năm Góc, đầu tháng 12/2013, [[Trung Quốc xây đảo nhân tạo ở biển Đông|Trung Quốc bắt đầu xây đảo nhân tạo trên các đá và bãi đá ngầm do họ kiểm soát tại Trường Sa]]. Từ tháng 12/2013 cho tới tháng 6/2015, Trung Quốc đã mở rộng 1.170 ha đảo nhân tạo. Tại các nơi Trung Quốc xây cất đảo, nước này đào các kênh sâu cùng các điểm đậu để tàu cỡ lớn có thể cập bến. So với các nước xung quanh cũng cải tạo đảo, chỉ trong 20 tháng Trung Quốc cơi nới gấp 17 lần diện tích các nước khác gộp lại trong 40 năm và chiếm tới 95% tổng diện tích đảo nhân tạo trong Biển Đông. Cơ sở hạ tầng mà Trung Quốc đang xây dựng có thể giúp tăng hiện diện quyền lực của nước này ở Biển Đông.<ref>[http://www.bbc.com/vietnamese/world/2015/08/150821_china_reclamation_scs Trung Quốc 'cơi nới đảo nhiều hơn công bố'], BBC, 21 tháng 8 năm 2015</ref> Các đảo nhân tạo sẽ giúp Trung Quốc tăng khả năng chiến đấu ở quần đảo Trường Sa. Nước này cũng có thể sử dụng chúng để săn tàu ngầm trong và ngoài vùng biển này nhằm bảo vệ các tàu ngầm của họ.<ref name="bbc1992015"/> |
|||
Ngày 16/9/2015, Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Ash Carter nói Hoa Kỳ sẽ hoạt động trên bất cứ khu vực nào mà luật pháp quốc tế cho phép. Việc biến một bãi đá ngầm thành sân bay không đồng nghĩa với quyền chủ quyền hoặc quyền hạn chế các phương tiện hàng không và hàng hải.<ref name="bbc1992015">[http://www.bbc.com/vietnamese/world/2015/09/150919_china_island_submarine_defense Đảo nhân tạo 'giúp TQ chống tàu ngầm'], 19 tháng 9 năm 2015, BBC Vietnam</ref> |
|||
===Giao thông vận tải=== |
|||
[[Tập tin:Swallow Reef6.jpg|nhỏ|phải|Du khách lên máy bay tại đá Hoa Lau]] |
|||
Tại quần đảo Trường Sa có bốn [[đường băng]] được xây dựng từ trước<ref name="cqtbtu" /> và 3 đường băng do Trung Quốc mới xây dựng trên 3 hòn đảo nhân tạo. |
|||
* [[Đảo Thị Tứ]]: năm 1975, Philippines xây dựng một đường băng trên đảo Thị Tứ. Đường băng dài 1.260 m nhưng có vài chỗ đã bị xói mòn, xuống cấp nên chỉ có khả năng tiếp nhận máy bay [[C-130 Hercules]] vào những lúc điều kiện thời tiết tốt; vào các ngày mưa, đường băng này chỉ đón được các máy bay cỡ nhỏ hơn. Philippines đã có kế hoạch sửa chữa lại đường băng này.<ref name="thitu" /><ref>{{chú thích báo |title=Military to repair airstrip on Pagasa Island in Spratlys |author=Evangelista, Katherine |url=http://globalnation.inquirer.net/4631/military-to-repair-airstrip-on-pagasa-island-in-spratlys |publisher=Philippine Daily Inquirer |date=2011/6/22 |accessdate = ngày 25 tháng 10 năm 2012 |language=tiếng Anh}} Lưu trữ bởi WebCite® tại [http://www.webcitation.org/6BiUAwx8f đây].</ref> |
|||
*[[Đảo Ba Bình]]: năm 2006, chính quyền Trung Hoa Dân Quốc (Đài Loan) giao cho Bộ Quốc phòng nhiệm vụ xây dựng đường băng trên đảo Ba Bình. Tháng 1 năm 2008, xuất hiện nguồn tin thông báo rằng Đài Loan đã hoàn tất công việc xây dựng.<ref>{{chú thích báo |url=http://uk.reuters.com/article/2008/01/28/taiwan-spratly-idUKTP2888620080128 |title=Taiwan completes airstrip on disputed island |author=Jennings, Ralph; Macfie, Nick; Richardson, Alex |publisher=Reuters |date=2008/1/28 |accessdate = ngày 25 tháng 10 năm 2012 |language=tiếng Anh}} Lưu trữ bởi WebCite® tại [http://www.webcitation.org/6BiUDkni5 đây].</ref> Đường băng có bề mặt lát xi măng với chiều dài khoảng 1.200 m (lúc đầu ước tính là 1.150 m), chiều rộng 30 m cùng với lề vật liệu và khu vực cấm xây dựng rộng 21 m ở hai bên đường băng, đáp ứng nhu cầu đón máy bay C-130 Hercules.<ref>{{chú thích web |url=http://www.cy.gov.tw/AP_HOME/Op_Upload/eDoc/%E7%B3%BE%E6%AD%A3%E6%A1%88/97/09700005897%E6%AD%A3--3--_%E5%A4%AA%E5%B9%B3%E5%B0%88%E6%A1%88.pdf |title=電子文件 - 監察院 |publisher=中華民國監察院 [Giám sát viện Trung Hoa Dân Quốc] |date= |accessdate = ngày 25 tháng 10 năm 2012 |language=tiếng Trung}} Lưu trữ bởi WebCite® tại [http://www.webcitation.org/6BiUHMMR4 đây].</ref> |
|||
* [[Đá Hoa Lau]]: trong quá khứ đá Hoa Lau thực chất chỉ có một phần nổi rất nhỏ. Sau khi chiếm đá này vào đầu thập niên 1980, quân đội Malaysia đã kiến tạo một hòn đảo nhân tạo và cho xây dựng một đường băng dài 1.067 m trên đó.<ref>{{chú thích web |url=http://blog.tourism.gov.my/diving-in-malaysia/ |title=Diving in Malaysia |publisher=Malaysia Footsteps (Website of Tourism) |date=2010/7/13 |accessdate = ngày 14 tháng 9 năm 2012 |language=tiếng Anh}} Lưu trữ bởi WebCite® tại [http://www.webcitation.org/6BiUJou0v đây].</ref> |
|||
* [[Đảo Trường Sa]]: trên đảo này có một đường băng do Việt Nam xây dựng. Theo một nguồn tin, đường băng này đã được làm mới với tiêu chuẩn sân bay cấp ba, cho phép các loại máy bay cánh bằng chở khách hạ/cất cánh. |
|||
* [[Đá Chữ Thập]]: Từ năm 2014, Trung Quốc bắt đầu cải tạo mở rộng Đá Chữ Thập (Fiery Cross Reef) thành đảo nhân tạo lớn nhất quần đảo Trường Sa có diện tích 2,74 km<sup>2</sup> (tính đến tháng 7/2015) với tổng kinh phí hơn 73 tỉ nhân dân tệ (11,5 tỉ USD)<ref>[http://nld.com.vn/thoi-su-quoc-te/trung-quoc-chi-115-ti-usd-mo-rong-trai-phep-da-chu-thap-20150415205000411.htm Trung Quốc chi 11,5 tỉ USD mở rộng trái phép Đá Chữ Thập ?], 15/04/2015, Báo Người Lao động</ref><ref name="thanhnien">[http://www.thanhnien.com.vn/the-gioi/duong-bang-phi-phap-tren-da-chu-thap-se-hoat-dong-trong-vai-thang-toi-581097.html Đường băng phi pháp trên Đá Chữ Thập sẽ hoạt động trong vài tháng tới | Thế giới | Thanh Niên<!-- Bot generated title -->]</ref>. Trung Quốc xây dựng trên Đá Chữ Thập 9 cầu tàu, 2 bãi đáp trực thăng, 10 ăng ten liên lạc qua vệ tinh và một trạm radar<ref name="thanhnien"/>, một đường băng dài 3.000m đủ lớn cho máy bay ném bom chiến lược tại Trường Sa cho phép quân đội Trung Quốc bao quát không phận rộng lớn từ Tây Thái Bình Dương gồm cả Guam (nơi có các căn cứ Mỹ) đến Ấn Độ Dương. Tư lệnh Bộ chỉ huy Thái Bình Dương của Mỹ (PACOM), Đô đốc Harry Harris, cho biết hiện các vỉa đá ngầm mà Trung Quốc chiếm giữ và xây dựng trái phép ở Biển Đông nhìn giống hệt các căn cứ cho máy bay chiến đấu, máy bay ném bom, tàu và hoạt động do thám.<ref name="vietnamnet253880">[http://vietnamnet.vn/vn/chinh-tri/253880/duong-bang-tq-du-de-dua-may-bay-nem-bom-ra-truong-sa.html Đường băng TQ đủ để đưa máy bay ném bom ra Trường Sa], Vietnamnet, 01/08/2015</ref>. |
|||
* [[Xu Bi|Đá Xu Bi]]: năm 2015 Trung Quốc bắt đầu xây một đường băng dài 3300m trên đá Xu Bi.<ref>[http://vietnamnet.vn/vn/chinh-tri/261389/tq-xay-duong-bang-o-da-subi-thuoc-truong-sa.html TQ xây đường băng ở đá Subi thuộc Trường Sa], Vietnamnet, 11/09/2015</ref> |
|||
* [[Đá Vành Khăn]]: năm 2015 Trung Quốc bắt đầu xây một đường băng dài 3000m trên đá Vành Khăn.<ref>[http://vietnamnet.vn/vn/chinh-tri/262011/tq-xay-duong-bang-phi-phap-tren-da-vanh-khan.html TQ xây đường băng phi pháp trên đá Vành Khăn - VietNamNet<!-- Bot generated title -->] Thái An 15/09/2015</ref><ref>[http://vnexpress.net/tin-tuc/the-gioi/trung-quo-c-thua-nhan-xay-duo-ng-bang-tren-bai-da-va-nh-khan-3279214.html Trung Quốc thừa nhận xây đường băng trên bãi đá Vành Khăn - VnExpress<!-- Bot generated title -->] Hồng Hạnh 14/9/2015</ref> |
|||
===Viễn thông=== |
|||
Năm 2005, công ty [[Smart Communications]] của Philippines đã cử người ra đảo Thị Tứ để xây một tháp thu phát sóng di động GSM thông qua thiết bị đầu cuối có độ mở rất nhỏ (VSAT).<ref>{{chú thích báo |title=Smart maintains GSM service on Pag-asa Is. |author= |url=http://www.philstar.com/telecoms/711032/smart-maintains-gsm-service-pag-asa |publisher=The Philippine Star |date=2011/7/30 |accessdate = ngày 25 tháng 10 năm 2012}} Lưu trữ bởi WebCite® tại [http://www.webcitation.org/6BiUhgLVq đây].</ref> Từ năm 2007, [[Tập đoàn Viễn thông Quân đội]] (Viettel) của Việt Nam đã cho khảo sát và lắp đặt các trạm thu phát sóng thông tin di động tại một số nơi thuộc Trường Sa. Sau khi được lắp đặt, phạm vi phủ sóng của các trạm là cách các đảo/đá 20 km và còn cho phép binh sĩ đồn trú truy cập Internet không dây công nghệ EDGE 2,75G.<ref>{{chú thích báo |title=Sóng di động nối gần Trường Sa với đất mẹ |author=Văn Phong |url=http://qdnd.vn/qdndsite/vi-VN/61/43/2/96/96/146059/Default.aspx |publisher=Báo điện tử Quân đội Nhân dân |date=2011/4/25 |accessdate = ngày 25 tháng 10 năm 2012}} Lưu trữ bởi WebCite® tại [http://www.webcitation.org/6BiV1hlaD đây].</ref> Từ tháng 5 năm 2010, Công ty Tập đoàn Thông tin Di động Trung Quốc ([[China Mobile]]) và hải quân Trung Quốc đã bắt đầu phủ sóng thông tin di động trên các rạn đá ngầm do nước này kiểm soát, bao phủ tổng diện tích là 280 km². Tại điểm đóng quân chính là [[đá Chữ Thập]] còn có một trạm dự phòng.<ref>{{chú thích báo |title=中国移动网络覆盖南沙群岛 提供通信保障 |author=郭景水; 欧燕燕 |url=http://hi.people.com.cn/n/2012/0807/c336548-17329552.html |publisher=人民网 [mạng Nhân dân Nhật báo] |date=2012/8/7 |accessdate = ngày 25 tháng 10 năm 2012 |language=tiếng Trung}} Lưu trữ bởi WebCite® tại [http://www.webcitation.org/6BiUoLVqF đây].</ref> Đầu tháng 2 năm 2013, [[Thông tấn xã Trung ương (Trung Hoa Dân Quốc)|Thông tấn xã Trung ương]] của Đài Loan thông báo công ty Trung Hoa Điện Tín ([[Chunghwa Telecom]]) đã hoàn tất lắp đặt hệ thống viễn thông tại đảo Ba Bình. Hoạt động thông qua vệ tinh ST-2, hệ thống này không những đáp ứng nhu cầu thông tin liên lạc cho nhân viên của Cục Tuần phòng Bờ biển Đài Loan trên đảo mà còn phủ sóng vùng biển lân cận, hỗ trợ tích cực cho các tàu tuần tra và tàu đánh cá.<ref>{{chú thích báo|title=太平島行動通信啟用|tác giả=|nhà xuất bản=|trang=|ngày xuất bản=|nơi xuất bản=|url=http://www.cna.com.tw/News/aFE/201302010144-1.aspx|author=江明晏|publisher=中央通訊社|date=2013-02-01|accessdate=2012-02-08|language=tiếng Trung|archiveurl=http://www.webcitation.org/6EH1cFxRy|archivedate=2013-02-08|deadurl=no}}</ref> |
|||
==Danh sách thực thể bị chiếm đóng== |
|||
{{chính|Danh sách thực thể bị chiếm đóng ở quần đảo Trường Sa}} |
|||
Hiện Việt Nam kiểm soát được 21 thực thể địa lý (7 đảo san hô và cồn cùng 14 ám tiêu san hô), Philippines 10 (7 đảo san hô và cồn cùng 3 ám tiêu san hô), Trung Quốc 7 ám tiêu san hô, Malaysia 7 ám tiêu san hô, Đài Loan 1 đảo san hô và 1 ám tiêu san hô. |
|||
== Xem thêm == |
|||
* [[Trung Quốc xây đảo nhân tạo ở biển Đông]] |
|||
* [[Hải chiến Trường Sa 1988]] |
|||
* [[Quần đảo Hoàng Sa]] |
|||
* [[Hải chiến Hoàng Sa 1974]] |
|||
* [[Hải quân Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc|Hải quân Quân giải phóng Nhân dân Trung Quốc]] |
|||
* [[Biến cố đảo Song Tử Tây]] |
|||
== Ghi chú == |
|||
{{tham khảo|group="Ghi chú"|2}} |
|||
== Tham khảo == |
|||
=== Chú thích === |
|||
{{tham khảo|3|refs=<ref name=dailoan>Trường Sa là nơi sống của nhiều loài sinh vật.</ref>}} |
|||
=== Thư mục === |
|||
{{refbegin}} |
|||
{{Col-begin}} |
|||
{{Col-2}} |
|||
*{{chú thích |author=Asri, Salleh; Che Hamdan, Che Mohd Razali; Kamaruzaman, Jusoff |title=Malaysia's Policy towards Its 1963-2008 Territorial Disputes [Chính sách của Malaysia đối với các tranh chấp lãnh thổ giai đoạn 1963-2008] |journal=Journal of Law and Conflict Resolution |series=15 |year=2009 |ref=CITEREFAsri,_Che Hamdan_&_Kamaruzaman2009}} |
|||
*{{chú thích |title=East Asian Security [An ninh Đông Á] |last1=Brown |first1=Michael E. |last2=Lynn-Jones |first2=Sean M. |last3=Miller |first3=Steven E. |year=1996 |publisher=The MIT Press |isbn=978-0262522205 |ref=CITEREFBrownLynn-JonesMiller1996}} |
|||
*{{chú thích |last1=Carpenter |first1=William M. |last2=Wiencek |first2=David G. |title=Asian Security Handbook 2000 [Sách tóm tắt về an ninh châu Á] |edition=2 |year=2000 |publisher=M.E. Sharpe |isbn=978-0765607140 |ref=CITEREFCarpenterWiencek2000}} |
|||
*{{chú thích |title=Spratlys: the Dispute in the South China Sea [Quần đảo Trường Sa: tranh chấp trong biển Đông] |last1=Catley |first1=Robert |last2=Keliat |first2=Makmur |year=1997 |publisher=Dartmouth Publishing |isbn=978-1855219953 |ref=CITEREFCatleyKeliat1997}} |
|||
*{{chú thích |title=Sovereignty over the Paracel and Spratly Islands [Chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa] |last=Chemillier-Gendreau |first=Monique |year=2000 |origyear=Bản gốc tiếng Pháp 1996 |publisher=Springer |isbn=978-9041113818 |ref=CITEREFChemillier-Gendreau2000}} |
|||
*{{chú thích |last=Clarke |first=Ryan |title=Chinese Energy Security: The Myth of the PLAN's Frontline Status [An ninh năng lượng của Trung Quốc: Chuyện thần thoại về vị thế đầu tàu của Hải quân Quân giải phóng Nhân dân Trung Quốc] |journal=Letort Papers |year=2010 |url=http://strategicstudiesinstitute.army.mil/pdffiles/pub1012.pdf |publisher=Strategic Studies Institute, United States Army War College |ref=CITEREFClarke2010}} Lưu trữ bởi WebCite® tại [http://www.webcitation.org/6BjBZlndg đây]. |
|||
*{{chú thích |title=The Spratly Islands Dispute and the Law of the Sea [Tranh chấp quần đảo Trường Sa và Luật biển] |last=Cordner |first=Lee G. |year=1994 |journal=Ocean Development & International Law |volume=25 |issue=1 |pages=61-74 |ref=CITEREFCordner1994}} |
|||
*{{chú thích |title=Những điều cần biết về hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa và khu vực thềm lục địa phía nam (DK1) |author=Cục Chính trị |year=2011 |publisher=Cục Chính trị, Bộ Tư lệnh Hải quân (Việt Nam) |ref=CITEREFCục_Chính_trị2011}} |
|||
*{{chú thích |last1=Dai |first1=Chang-Feng |last2=Fan |first2=Tung-Yung |title=Coral Fauna of Taiping Island (Itu Aba Island) in the Spratlys of the South China Sea [Quần động vật rạn san hô của đảo Ba Bình thuộc quần đảo Trường Sa trong biển Đông] |year=1996|journal=Atoll Research Bullentin |series=436 |location=Washington D.C. |publisher=National Museum of Natural History |ref=CITEREFDaiFan1996}} |
|||
*{{chú thích |title=East Asia Imperilled: Transnational Challenges to Security [Đông Á hiểm nghèo: những thách thức xuyên quốc gia đối với an ninh]|last=Dupont |first=Alan |year=2001 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0521010153 |ref=CITEREFDupont2001}} |
|||
*{{chú thích |last=Dzurek |first=Daniel J. |title=China Occupies Mischief Reef In Latest Spratly Gambit [Trung Quốc chiếm đá Vành Khăn trong nước cờ đầu mới nhất tại Trường Sa]|journal=Boundary & Security Bulletin |series=3 |year=1995 |publisher=University of Durham, International Boundaries Research Unit |url=https://www.dur.ac.uk/ibru/publications/view/?id=58 |pages=65-71 |ref=CITEREFDzurek1995}} |
|||
*{{chú thích |title=The Spratly Islands Dispute: Who's on First? [Tranh chấp quần đảo Trường Sa: Ai trước tiên?]|last=Dzurek |first=Daniel J. |year=1996 |series=Maritime Briefings |volume=2 |publisher=University of Durham, International Boundaries Research Unit |isbn=978-1897643235 |ref=CITEREFDzurek1996}} |
|||
*{{chú thích |title=Chủ quyền quốc gia Việt Nam trên hai quần đảo Hoàng Sa - Trường Sa |last=Đinh |first=Kim Phúc (chủ biên) |year=2010 |publisher=Nhà xuất bản Tri thức |ref=CITEREFĐinh2010}} |
|||
*{{chú thích |title=Strong Borders, Secure Nation: Cooperation and Conflict in China's Territorial Disputes [Biên giới vững, quốc gia an toàn: hợp tác và xung đột trong các tranh chấp biên giới của Trung Quốc]|last=Fravel |first=M. Taylor |year=2008 |publisher=Princeton University Press |isbn=978-0691136097 |ref=CITEREFFravel2008}} |
|||
*{{chú thích |last=Furtado |first=Xavier |title=International Law and the Dispute over the Spratly Islands: Whither UNCLOS? |journal=Contemporary Southeast Asia |series=3 |volume=21 |year=tháng 12 năm 1999 |publisher=Institute of Southeast Asian Studies (ISEAS) |pages=386-404 |ref=CITEREFFurtado1999}} |
|||
*{{chú thích |url=http://www.fri.gov.my/friswak/publication/fishcommunity.pdf |title=Fish Community of Pulau Langyang Layang [Khu hệ cá của đá Hoa Lau] |author=Gambang, Albert Chuan; Daud, Awang; Lim, Pek Khiok Annie; Osman, Muda |publisher=Institut Penyelidikan Perikanan [Viện Nghiên cứu Nghề cá] |year=2004 |accessdate=14 tháng 9 năm 2012 |language=tiếng Anh |pages=43-58 |ref=CITEREFGambang_&_ctg2004}} Lưu trữ bởi WebCite® tại [http://www.webcitation.org/6BjBpqv52 đây]. |
|||
*{{chú thích |title=A Geographical Description of the Spratly Islands and an Account of Hydrographic Surveys amongst Those Islands [Một mô tả địa lý về quần đảo Trường Sa và bảng kê các cuộc khảo sát thuỷ văn quần đảo này] |last1=Hancox |first1=David |last2=Prescott |first2=Victor |year=1995 |publisher=International Boundaries Research Unit, University of Durham |series=Maritime Briefings |volume=1 |isbn=978-1897643181 | url = http://books.google.com/books?id=7Qu9fi-luTYC&pg=PA15&lpg=PA15&dq=%22richard+spratly%22+%22Sandy+Island%22&source=bl&ots=yip-q8rkRB&sig=UIBP-6C7WhsSgB7lKiz6mKJcLdg#PPA15,M1 |ref=CITEREFHancoxPrescott1995}} |
|||
*{{chú thích |title=History of Industry and Trade of the Philippines: The Magsaysay Administration (Volume 1) [Lịch sử công nghiệp và thương mại của Philippines: chính quyền Magsaysay (tập 1)] |last=Hartendorp |first=Abram van Heyningen |year=1958 |publisher=American Chamber of Commerce of the Philippines |ref=CITEREFHartendorp1958}} |
|||
*{{chú thích |title=Fishing in Troubled Waters: Proceedings of an Academic Conference on Territorial Claims in the South China Sea [Đánh cá tại vùng nước tranh chấp: Các tham luận tại hội thảo học thuật về những tuyên bố chủ quyền lãnh thổ tại biển Đông] |last1=Hill |first1=R.D. |last2=Owen |first2=Norman G. |last3=Roberts |first3=E.V. |series=Centre of Asian Studies occasional papers and monographs, 0378-2689; no. 97 |year=1991 |publisher=University of Hong Kong, Centre of Asian Studies |isbn=978-0824818814 |ref=CITEREFHillOwenRoberts1991}} |
|||
*{{chú thích |title=The Year-book of the Imperial Institute of the United Kingdom, the Colonies and India: a Statistical Record of the Resources and Trade of the Colonial and Indian Possessions of the British Empire (Volume 2) |author=Imperial Institute |year=1893 |publisher=The Institute |ref=CITEREFImperial_Institute1893}} |
|||
*{{chú thích |title=Vietnamese Claims to the Truong Sa Archipelago [Tuyên bố chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Trường Sa] |year=1999 |last=Kelly |first=Todd C. |url=http://www.webcitation.org/6BjC3YaaA<!--http://www.hawaii.edu/cseas/pubs/explore/todd.html--> |journal=Explorations in Southeast Asian Studies |publisher=University of Hawaii |ref=CITEREFKelly1999}} Lưu trữ bởi WebCite® tại [http://www.webcitation.org/6BjC3YaaA đây]. |
|||
{{Col-2}} |
|||
*{{chú thích |last=Kivimäki |first=Timo |title=War Or Peace in the South China Sea? [Chiến tranh hay hòa bình tại biển Đông?] |publisher=Nordic Institute of Asian Studies (NIAS) |year=2002 |isbn=87-91114-01-2 |ref=CITEREFKivimäki2002}} |
|||
*{{chú thích |title=Lê Quý Đôn toàn tập |last=Lê |first=Quý Đôn |volume=1 |year=1997 |publisher=Nhà xuất bản Khoa học Xã hội |location=Hà Nội |ref=CITEREFLê1997}} |
|||
*{{chú thích |title=Flashpoint Spratlys! [Trường Sa, điểm bùng cháy!] |last=Lu |first=Ning |year=1995 |publisher=Dolphin Trade Press |isbn=978-9810066178 |ref=CITEREFLu1995}} |
|||
*{{chú thích |title=Cuộc tranh chấp Việt Trung về hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa |last=Lưu |first=Văn Lợi |year=1995 |publisher=Nhà xuất bản Công an Nhân dân |location=Hà Nội |ref=CITEREFLưu1995}} |
|||
*{{chú thích |last1=McManus |first1=J.W. |last2=Meñez |first2=L.A.B. |title=The Proposed International Spratly Island Marine Park: Ecological Considerations [Đề xuất về công viên hải dương quốc tế tại quần đảo Trường Sa: các cân nhắc về sinh thái] |journal=Proceedings of the 8th International Coral Reef Symposium |volume=2 |year=1997 |publisher=Smithsonian Tropical Research Institute |location=Panama |ref=CITEREFMcManusMeñez1997}} |
|||
*{{chú thích |last1=McManus |first1=John W. |last2=Shao |first2=Kwang-Tsao |last3=Lin |first3=Szu-Yin |title=Toward Establishing a Spratly Islands International Marine Peace Park: Ecological Importance and Supportive Collaborative Activities with an Emphasis on the Role of Taiwan [Hướng đến việc thành lập một công viên hải dương hoà bình tại quần đảo Trường Sa: sự quan trọng về sinh thái và các hoạt động cộng tác mang tính khuyến khích, nhấn mạnh đến vai trò của Đài Loan] |year=2010 |publisher=Taylor & Francis Group |ref=CITEREFMcManusShaoLin2010}} |
|||
*{{chú thích |title=The Kalayaan Islands [Quần đảo Kalayaan] |author=Ministry of Defence (Philippines) |year=1982 |publisher=Development Academy of the Philippines Press |ref=CITEREFMinistry_of_Defence_(Philippines)1982}} |
|||
*{{chú thích |title=Vài nét về đặc điểm địa chất quần đảo Trường Sa |last=Nguyễn |first=Biểu |year=1985 |journal=Tạp chí Địa chất |series=169 |url=http://www.idm.gov.vn/nguon_luc/Xuat_ban/1985/a1695.htm |ref=CITEREFNguyễn1985}} Lưu trữ bởi WebCite® tại [http://www.webcitation.org/6Ba1wwtMD đây] |
|||
*{{chú thích |title=Nguồn lợi sinh vật và các hệ sinh thái ở vùng biển quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa |last1=Nguyễn |first1=Huy Yết |last2=Đặng |first2=Ngọc Thanh |year=2008 |publisher=Nhà xuất bản Khoa học Tự nhiên và Công nghệ |ref=CITEREFNguyễnĐặng2008}} |
|||
*{{chú thích |title=The Species Composition of Coral Reef Fishes in the Spratly Islands, Central South China Sea |year=1994 |origyear=1998 |last=Nguyễn |first=Hữu Phụng |editor-last=Morton | editor-first=Brian |journal=The marine biology of the South China Sea III: proceedings of the Third International Conference on the Marine Biology of the South China Sea: Hong Kong, 28 October-ngày 1 tháng 11 năm 1996 |publisher=Hong Kong University Press |isbn=978-9622094611 |ref=CITEREFNguyễn1994}} |
|||
*{{chú thích |last=Nguyễn |first=Nhã |title=Quá trình xác lập chủ quyền của Việt Nam tại quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa (luận án tiến sĩ) |publisher=Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh) |year=2002 |ref=CITEREFNguyễn2002}} |
|||
*{{chú thích |title=Địa chất và địa vật lý vùng quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa |last1=Nguyễn |first1=Thế Tiệp |last2=Nguyễn |first2=Biểu |last3=Lê |first3=Đình Nam |last4=Trần |first4=Xuân Lợi |year=2008 |publisher=Nhà xuất bản Khoa học tự nhiên và Công nghệ |ref=CITEREFNguyễnNguyễnLêTrần2008}} |
|||
*{{chú thích |title=The Law of the Sea and Northeast Asia: A Challenge for Cooperation [Luật biển và Đông Bắc Á: thách thức hợp tác] |year=2000 |last=Pak |first=Hee Kwon |publisher=Springer |isbn=978-9041114075 |ref=CITEREFPak2000}} |
|||
*{{chú thích |url=http://www.fri.gov.my/marsal/penerbitan/seaweed0001.pdf |title=Seaweed and Seagrass Communities of Pulau Layang Layang Lagoon, Malaysia [Khu hệ tảo biển và cỏ biển trong vụng biển của đá Hoa Lau] |author=Nurridan binti Abdul Han |publisher=Institut Penyelidikan Perikanan [Viện Nghiên cứu Nghề cá] |year=2004 |accessdate=14 tháng 9 năm 2012 |language=tiếng Anh |ref=CITEREFNurridan2004}} Lưu trữ bởi WebCite® tại [http://www.webcitation.org/6BjC7li0n đây]. |
|||
*{{chú thích |last=Phạm |first=Hoàng Quân |title=Tìm hiểu vài công trình nghiên cứu địa danh các đảo Nam Hải của các học giả Trung Quốc |journal=Hội thảo biển Đông lần hai, Học viện Ngoại giao |year=2011 |location=Hà Nội |ref=CITEREFPhạm2011}} |
|||
*{{chú thích |title=China's Foreign Relations [Các quan hệ ngoại giao của Trung Quốc] |year=1998 |last=Roy |first=Denny |publisher=Rowman & Littlefield Publishers |isbn=978-0847690138 |ref=CITEREFRoy1998}} |
|||
*{{chú thích |last=Samuels |first=Marwyn S. |title=Contest for the South China Sea [Tranh giành biển Đông] |publisher=Methuen |year=1982 |location=New York |isbn=0-416-33140-8 |ref=CITEREFSamuels1982}} |
|||
*{{chú thích |last=Severino| first=Rodolfo C |title=Where in the World is the Philippines? Debating Its National Territory [Philippines ở đâu trong thế giới? Bàn luận về lãnh thổ quốc gia Philippines] |publisher=Institiute of South East Asian Studies |year=2010 |isbn=978-981-4311-71-7 |ref=CITEREFSeverino2010}} |
|||
*{{chú thích |title=Vietnamese Foreign Policy in Transition [Đường lối ngoại giao của Việt Nam trong thời chuyển đổi] |last1=Thayer |first1=Carlyle A. |last2=Amer |first2=Ramses |year=2000 |publisher=Palgrave Macmillan |isbn=978-0312228842 |ref=CITEREFThayerAmer2000}} |
|||
*{{chú thích |last=Trần |first=Đăng Đại (ông và bà) |title=Các văn kiện chính thức xác nhận chủ quyền Việt Nam trên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa từ thời Pháp thuộc tới nay |journal=Tập san Sử Địa |series=29 |year=1975 |publisher=Nhà in Văn Hữu |location=Sài Gòn |ref=CITEREFTrần1975}} |
|||
*{{chú thích |title=Spratly Archipelago: Is the Question of Sovereignty Still Relevant?: a Roundtable Discussion [Quần đảo Trường Sa: liệu câu hỏi về chủ quyền có còn thích đáng?: một thảo luận bàn tròn] |year=1993 |last=Valero |first=Gerardo M. C |publisher=Institute of International Legal Studies, University of the Philippines Law Center |isbn=978-9711503307 |ref=CITEREFValero1993}} |
|||
*{{chú thích |title=Sharing the Resources of the South China Sea [Chia sẻ các tài nguyên trong biển Đông] |last1=Valencia |first1=Mark J. |last2=Van Dyke |first2=Jon M. |last3=Ludwig |first3=Noel A. |year=1999 |publisher=University of Hawaii Press |isbn=978-0824818814 |ref=CITEREFValenciaVan DykeLudwig1999}} |
|||
*{{chú thích |title=Law of the Sea in East Asia: Issues and Prospects [Luật biển tại Đông Á: các vấn đề và triển vọng] |last=Zou |first=Keyuan |year=2005 |publisher=Routledge |isbn=978-0415350747 |ref=CITEREFZou2005}} |
|||
{{Col-end}} |
|||
{{refend}} |
|||
== Liên kết ngoài == |
|||
{{thể loại Commons|Spratly Islands}} |
|||
{{Chủ đề|Chiến tranh Việt Nam}} |
|||
<!-- XIN ĐỪNG ĐƯA CÁC LIÊN KẾT NGOÀI THIẾU TRUNG LẬP VÀO ĐÂY, CHÚNG SẼ BỊ XÓA ĐI NHANH CHÓNG --> |
|||
* {{PDFlink|[http://tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00908320390221821 Li, Jinming; Li, Dexia (2003). ''The Dotted Line on the Chinese Map of the South China Sea: A Note'' [Đường đứt đoạn trên bản đồ của Trung Quốc về biển Đông: một ghi chú]]|150 KB}} {{En icon}} |
|||
* {{PDFlink|[http://www.tapchithoidai.org/ThoiDai22/201122_PhamHoangQuan.pdf Phạm, Hoàng Quân (2011). ''Những ghi chép liên quan đến biển Đông Việt Nam trong phương chí Trung Hoa'']|1,25 MB}} |
|||
* {{PDFlink|[ftp://rock.geosociety.org/pub/reposit/2001/2001075.pdf Danh sách một số thực thể địa lý và diện tích tương ứng (số liệu của Trung Quốc, trang 2-3)]|34,55 KB}} {{En icon}} |
|||
* [http://www.nansha.org.cn/ Nam Sa online] {{zh icon}} |
|||
* [http://www.hnszw.org.cn/web/news/zssk.php?Class=135&Deep=3 西南中沙群岛志 (Tây, Nam, Trung Sa quần đảo chí)], Mạng Hải Nam Sử chí {{zh icon}} |
|||
{{Du lịch Khánh Hòa}} |
|||
{{Các huyện thị Khánh Hòa}} |
|||
{{Du lịch Việt Nam}} |
|||
{{Quần đảo Trường Sa}} |
|||
{{Đơn vị hành chính Philippines}} |
|||
{{Tam Sa}} |
|||
{{Hải Nam}} |
|||
{{Sabah}} |
|||
{{Hành chính THDQ}} |
|||
{{Tranh chấp lãnh thổ tại Đông Á, Nam Á, và Đông Nam Á}} |
|||
{{Đông Nam Á}} |
|||
{{Biển Đông}} |
|||
{{Kiểm soát tính nhất quán}} |
|||
{{Sao chọn lọc}} |
|||
{{DEFAULTSORT:Trường Sa, quần đảo}} |
|||
[[Thể loại:Quần đảo Trường Sa| ]] |
|||
[[Thể loại:Biển Đông|T]] |
|||
[[Thể loại:Quần đảo Thái Bình Dương]] |
|||
[[Thể loại:Đảo Malaysia]] |
|||
[[Thể loại:Khu vực có tranh chấp chủ quyền của Trung Quốc]] |
|||
[[Thể loại:Khu vực có tranh chấp chủ quyền của Việt Nam]] |
|||
[[Thể loại:Lãnh thổ tranh chấp tại châu Á]] |
|||
[[Thể loại:Tranh chấp lãnh thổ của Malaysia]] |
|||
[[Thể loại:Địa mạo Khánh Hòa]] |
|||
[[Thể loại:Địa mạo Cao Hùng]] |
|||
[[Thể loại:Đảo Biển Đông]] |
|||
[[Thể loại:Quần đảo Đông Nam Á]] |
|||
[[Thể loại:Đông Nam Á hải đảo]] |
|||
[[Thể loại:Quần đảo Việt Nam]] |
|||
[[Thể loại:Đảo Brunei]] |
|||
[[Thể loại:Tam Sa]] |
|||
[[Thể loại:Tranh chấp lãnh thổ của Brunei]] |
|||
[[Thể loại:Tranh chấp lãnh thổ của Philippines]] |
|||
[[Thể loại:Đảo của Palawan]] |
|||
[[Thể loại:Tranh chấp lãnh thổ của Trung Hoa Dân Quốc]] |
|||
[[Thể loại:Quần đảo Trung Quốc]] |
|||
[[Thể loại:Quần đảo Philippines]] |
|||
[[Thể loại:Đảo tranh chấp]] |
|||
[[Thể loại:Huyện Khánh Hòa]] |
|||