[go: nahoru, domu]
Bước tới nội dung

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Tuần lộc”

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trước
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
n →‎Liên kết ngoài: Thêm thể loại VIP using AWB
n Sửa câu cú
Thẻ: Sửa đổi di động Sửa đổi qua ứng dụng di động Sửa đổi từ ứng dụng Android
 
(Không hiển thị 48 phiên bản của 28 người dùng ở giữa)
Dòng 1: Dòng 1:
{{Bảng phân loại
{{Taxobox
| name = ''Rangifer tarandus''
| name = ''Rangifer tarandus''
| status = LC
| status = VU
| status_ref = <ref name="IUCN" />
| status_ref = <ref name="IUCN" />
| status_system = iucn3.1
| status_system = iucn3.1
| image = Caribou.jpg
| image = Reinbukken på frisk grønt beite. - panoramio.jpg
| regnum = [[Động vật|Animalia]]
| regnum = [[Động vật|Animalia]]
| phylum = [[Động vật có dây sống|Chordata]]
| phylum = [[Động vật có dây sống|Chordata]]
Dòng 19: Dòng 19:
| range_map_width = 275px
| range_map_width = 275px
| range_map_caption = Môi trường sống của Tuần lộc là ở [[Bắc Mỹ]] và phía bắc [[Âu Á]]
| range_map_caption = Môi trường sống của Tuần lộc là ở [[Bắc Mỹ]] và phía bắc [[Âu Á]]
⚫
| synonyms = ''caribou'' in North America
| fossil_range =
⚫
[[Pleistocene]] 620,000 BP<ref name="Kurt">{{chú thích tạp chí|first=Björn |last=Kurtén|title=Pleistocene Mammals of Europe|url=http://books.google.com/books?id=OsPBXSNL8ZkC&pg=PA170|access-date =ngày 6 tháng 8 năm 2013|year=1968|publisher=Transaction Publishers|isbn=978-1-4128-4514-4|pages=170–}}
⚫
</ref> to present
| subdivision_ranks = [[Phân loài]]
| subdivision_ranks = [[Phân loài]]
| subdivision = {{collapsible list| bullets = true
| subdivision =
{{collapsible list| bullets = true
| ''R. t. buskensis'' – Russia and neighbouring regions
| ''R. t. buskensis'' – Russia and neighbouring regions
| ''R. t. caboti''| | –
| ''R. t. caboti''| | –
| ''[[Boreal woodland caribou|R. t. caribou]]'' – Canada and U.S
| ''[[Boreal woodland caribou|R. t. caribou]]'' – Canada and U.S.
| ''[[Porcupine caribou|R. t. granti]]'' – Alaska, Yukon
| ''[[Porcupine caribou|R. t. granti]]'' – Alaska, Yukon
| ''[[Finnish forest reindeer|R. t. fennicus]]'' – Russia, Finland
| ''[[Finnish forest reindeer|R. t. fennicus]]'' – Russia, Finland
Dòng 31: Dòng 36:
| ''[[Peary caribou|R. t. pearyi]]'' – [[Baffin Island]], Nunavut, NWT
| ''[[Peary caribou|R. t. pearyi]]'' – [[Baffin Island]], Nunavut, NWT
| ''R. t. phylarchus'' – [[Kamchatka]]/[[Okhotsk]]
| ''R. t. phylarchus'' – [[Kamchatka]]/[[Okhotsk]]
| ''[[Svalbard reindeer|R. t. platyrhynchus]]'' – [[Svalbard]] islands of [[Norway]]
| ''[[Svalbard reindeer|R. t. platyrhynchus]]'' – [[Svalbard]] islands of [[Na Uy]]
| ''[[Mountain reindeer|R. t. tarandus]]'' – Eurasia's Arctic tundra of Eurasia [[Fennoscandia]] peninsula
| ''[[Mountain reindeer|R. t. tarandus]]'' – Eurasia's Arctic tundra of Eurasia [[Fennoscandia]] peninsula
| ''R. t. terraenovae''| | – [[Newfoundland (island)|Newfoundland]]
| ''R. t. terraenovae''| | – [[Newfoundland (island)|Newfoundland]]
Dòng 39: Dòng 44:
Also see [[#Subspecies|text]]
Also see [[#Subspecies|text]]
}}
}}
⚫
| synonyms = ''caribou'' in North America
⚫
| fossil_range = [[Pleistocene]] 620,000 BP<ref name="Kurt">{{cite journal|first=Björn |last=Kurtén|title=Pleistocene Mammals of Europe|url=http://books.google.com/books?id=OsPBXSNL8ZkC&pg=PA170|accessdate=6 August 2013|year=1968|publisher=Transaction Publishers|isbn=978-1-4128-4514-4|pages=170–}}
⚫
</ref> to present
}}
}}
'''Tuần lộc''' (''Rangifer tarandus''), còn được gọi là ''tuần lộc ở Bắc Mỹ'', thuộc [[họ Hươu nai]] ở vùng [[Bắc Cực|Bắc cực]] và gần Bắc Cực, bao gồm cả hai quần thể cư trú và di cư. Trong khi tổng thể Bắc châu Mỹ phổ biến rộng rãi và rất nhiều,<ref name=IUCN>{{IUCN2008|assessors=Henttonen, H. & Tikhonov, A.|year=2008|id=29742|title=Rangifer tarandus|downloaded=29 April 2010|version=2010.1}}</ref> một số phân loài của nó là rất hiếm và một (hoặc hai, tùy thuộc vào phân loại) đã [[tuyệt chủng]].<ref name=HighArctic>{{chú thích tạp chí|author=Peter Gravlund, Morten Meldgaard, Svante Pääbo, and Peter Arctander|title= Polyphyletic Origin of the Small-Bodied, High-Arctic Subspecies of Tundra Reindeer (''Rangifer tarandus'')|volume= 10|doi=10.1006/mpev.1998.0525|year=1998|journal=Molecular Phylogenetics and Evolution|issue=2|pages=151–9|pmid=9878226}}</ref><ref name=dawsoni>{{chú thích tạp chí|author=S. A. Byun, B. F. Koop, and T. E. Reimchen|title=Evolution of the Dawson caribou (''Rangifer tarandus dawsoni'')|journal= Can. J. Zool.|volume= 80|issue=5|pages= 956–960|year=2002|doi=10.1139/z02-062}}</ref>
'''Tuần lộc''' ([[danh pháp khoa học]]: '''''Rangifer tarandus'''''), còn được gọi là '''tuần lộc Bắc Mỹ''', thuộc [[họ Hươu nai]] ở vùng [[Bắc Cực|Bắc cực]] và gần Bắc Cực, bao gồm cả hai quần thể cư trú và di cư. Trong khi tổng thể Bắc châu Mỹ phổ biến rộng rãi và rất nhiều,<ref name=IUCN>{{cite iucn |author=Gunn, A. |date=2016 |title=''Rangifer tarandus'' |volume=2016 |page=e.T29742A22167140 |doi=10.2305/IUCN.UK.2016-1.RLTS.T29742A22167140.en |access-date=20 December 2021}}</ref> một số phân loài của nó là rất hiếm và một (hoặc hai, tùy thuộc vào phân loại) đã [[tuyệt chủng]].<ref name=HighArctic>{{chú thích tạp chí|author=Peter Gravlund, Morten Meldgaard, Svante Pääbo, and Peter Arctander|title= Polyphyletic Origin of the Small-Bodied, High-Arctic Subspecies of Tundra Reindeer (''Rangifer tarandus'')|volume= 10|doi=10.1006/mpev.1998.0525|year=1998|journal=Molecular Phylogenetics and Evolution|issue=2|pages=151–9|pmid=9878226}}</ref><ref name=dawsoni>{{chú thích tạp chí|author=S. A. Byun, B. F. Koop, and T. E. Reimchen|title=Evolution of the Dawson caribou (''Rangifer tarandus dawsoni'')|url=https://archive.org/details/sim_canadian-journal-of-zoology_2002-05_80_5/page/956|journal= Can. J. Zool.|volume= 80|issue=5|pages= 956–960|year=2002|doi=10.1139/z02-062}}</ref>
[[Tập tin:Rentier fws 1.jpg|nhỏ|trái|150px|1 Tuần lộc đực]]
⚫
Tuần lộc thay đổi đáng kể trong màu sắc và kích thước. Cả hai giới đực cái đều phát triển [[gạc]] (sừng), mặc dù ở nam giới, gạc thường lớn hơn. Có một số ít con cái thiếu gạc hoàn toàn.


== Kích thước và đặc điểm ==
⚫
Sự săn bắn và chăn nuôi tuần lộc hoang dã và tuần lộc nuôi (để lấy thịt, da, sữa, gạc và dùng trong giao thông vận tải) là quan trọng đối với người ở Bắc Cực và một số người cận Bắc Cực <ref name=Burch>"In North America and Eurasia the species has long been an important resource—in many areas ''the'' most important resource—for peoples inhabiting the northern boreal forest and tundra regions. Known human dependence on caribou/wild reindeer has a long history, beginning in the Middle Pleistocene (Banfield 1961:170; Kurtén 1968:170) and continuing to the present....The caribou/wild reindeer is thus an animal that has been a major resource for humans throughout a tremendous geographic area and across a time span of tens of thousands of years." {{chú thích tạp chí|author=Ernest S. Burch, Jr. |jstor=278435|title= The Caribou/Wild Reindeer as a Human Resource|journal=American Antiquity|volume=37|issue= 3 |year=1972|pages=339–368|doi=10.2307/278435}}</ref>. Thậm chí đến nay bên ngoài lãnh thổ của nó, tuần lộc cũng được biết đến nhiều do huyền thoại Mỹ phổ biến, có thể có nguồn gốc vào đầu [[thế kỷ 19]], trong đó xe trượt tuyết của [[ông già Noel]] được kéo bởi tuần lộc bay, một yếu tố thế tục phổ biến của [[lễ Giáng Sinh|lễ Giáng sinh]] <ref>[http://icr.arcticportal.org/index.php?option=com_content&view=article&id=142:flying-reindeer-and-santa-claus-&catid=2:feature-archive&Itemid=7 Flying Reindeer and Santa Claus: Fact, Fiction and Myth]. Icr.arcticportal.org (2008-12-15). Retrieved on 2011-09-16.</ref><ref>[http://www.utexas.edu/courses/sami/diehtu/siida/reindeer/Reindeer/reindeer_main.html The Sámi and their reindeer] – University of Texas at Austin</ref>
⚫
Tuần lộc thay đổi đáng kể trong màu sắc và kích thước. Cả hai giới đực cái đều phát triển [[gạc]] (sừng), mặc dù ở con đực, gạc thường lớn hơn. Có một số ít con cái thiếu gạc hoàn toàn.

== Được sử dụng ==
⚫
Sự săn bắn và chăn nuôi tuần lộc hoang dã và tuần lộc nuôi (để lấy thịt, da, sữa, gạc và dùng trong giao thông vận tải) là quan trọng đối với người ở Bắc Cực và một số người cận Bắc Cực.<ref name=Burch>"In North America and Eurasia the species has long been an important resource—in many areas ''the'' most important resource—for peoples inhabiting the northern boreal forest and tundra regions. Known human dependence on caribou/wild reindeer has a long history, beginning in the Middle Pleistocene (Banfield 1961:170; Kurtén 1968:170) and continuing to the present....The caribou/wild reindeer is thus an animal that has been a major resource for humans throughout a tremendous geographic area and across a time span of tens of thousands of years." {{chú thích tạp chí|author=Ernest S. Burch, Jr. |jstor=278435|title= The Caribou/Wild Reindeer as a Human Resource|url=https://archive.org/details/sim_american-antiquity_1972-07_37_3/page/339 |journal=American Antiquity|volume=37|issue= 3 |year=1972|pages=339–368|doi=10.2307/278435}}</ref> Thậm chí đến nay bên ngoài lãnh thổ của nó, tuần lộc cũng được biết đến nhiều do huyền thoại Mỹ phổ biến, có thể có nguồn gốc vào đầu [[thế kỷ 19]], trong đó [[Xe tuần lộc|xe trượt tuyết]] của [[ông già Noel]] được kéo bởi tuần lộc bay, một yếu tố thế tục phổ biến của [[lễ Giáng Sinh|lễ Giáng sinh]]. Trong số 9 con tuần lộc thì con tuần lộc Rudolph nổi tiếng nhất vì có chiếc mũi đỏ phát sáng để dẫn đường cho ông già Noel và 8 con tuần lộc khác vào buổi tối<ref>[http://icr.arcticportal.org/index.php?option=com_content&view=article&id=142:flying-reindeer-and-santa-claus-&catid=2:feature-archive&Itemid=7 Flying Reindeer and Santa Claus: Fact, Fiction and Myth]. Icr.arcticportal.org (2008-12-15). Truy cập 2011-09-16.</ref><ref>[http://www.utexas.edu/courses/sami/diehtu/siida/reindeer/Reindeer/reindeer_main.html The Sámi and their reindeer] – University of Texas at Austin</ref>

==Phân loài ==
* ''R. t. buskensis''
* ''R. t. caboti''
* ''R. t. caribou''
* ''R. t. granti''
* ''R. t. fennicus''
* ''R. t. groenlandicus''
* ''R. tarandus osborni''
* ''R. t. pearsoni''
* ''R. t. pearyi''
* ''R. t. phylarchus''
* ''R. t. platyrhynchus''
* ''R. t. tarandus''
* ''R. t. terraenovae''
* ''R. t. sibiricus''
* ''†R. t. dawsoni''
* ''†R. t. eogroenlandicus''

== Các loài tuần lộc ==
*[[Tuần lộc núi]]
*[[Tuần lộc rừng di cư]]
*[[Tuần lộc rừng Phần Lan]]
*[[Tuần lộc đất]]
*[[Tuần lộc Bắc Cực]]
*[[Tuần lộc Rudolph Mũi đỏ]]
*[[Tuần lộc Porcupine]]
*[[Tuần lộc Dawson]]
*[[Tuần lộc Svalbard]]


== Hình ảnh ==
== Hình ảnh ==
Dòng 55: Dòng 88:
Tập tin:Americana 1920 Deer.jpg
Tập tin:Americana 1920 Deer.jpg
Tập tin:Atka island reindeer.jpg
Tập tin:Atka island reindeer.jpg
Tập tin:Kadaver av rein.JPG
</gallery>
</gallery>


== Chú thích ==
==Chú thích==
{{tham khảo|2}}
{{Tham khảo|30em}}

==Tham khảo==
⚫
* {{wikispecies-inline|Rangifer tarandus}}
* {{commonscat-inline|Rangifer tarandus}}


== Liên kết ngoài ==
⚫
{{commonscat-inline|Rangifer tarandus}}
{{sơ khai sinh học nhỏ}}
{{Cervidae}}
{{Cervidae}}
{{Liên kết bài chất lượng tốt|no}}


[[Thể loại:Rangifer|T]]
[[Thể loại:Tuần lộc| ]]
[[Thể loại:Động vật Bắc Cực]]
[[Thể loại:Động vật Bắc Cực]]
[[Thể loại:Động vật Greenland]]
[[Thể loại:Động vật Greenland]]
Dòng 72: Dòng 106:
[[Thể loại:Động vật có vú Mỹ]]
[[Thể loại:Động vật có vú Mỹ]]
[[Thể loại:Động vật có vú Nga]]
[[Thể loại:Động vật có vú Nga]]
⚫
[[Thể loại:Động vật lớn Ấn-Âu]]
[[Thể loại:Động vật lớn Bắc Mỹ]]
[[Thể loại:Động vật được mô tả năm 1758]]
[[Thể loại:Động vật được mô tả năm 1758]]
[[Thể loại:Động vật có vú châu Á]]
[[Thể loại:Động vật có vú châu Á]]

{{Liên kết chọn lọc|de}}
[[Thể loại:Gia súc]]
[[Thể loại:Gia súc]]
[[Thể loại:Họ Hươu nai]]
[[Thể loại:Động vật có vú châu Âu]]
⚫
[[Thể loại:Động vật có vú Bắc Cực]]

Bản mới nhất lúc 10:20, ngày 12 tháng 2 năm 2023

Rangifer tarandus
Thời điểm hóa thạch: Pleistocene 620,000 BP[1] to present
Tình trạng bảo tồn
Phân loại khoa học
Giới (regnum)Animalia
Ngành (phylum)Chordata
Lớp (class)Mammalia
Bộ (ordo)Artiodactyla
Họ (familia)Cervidae
Phân họ (subfamilia)Capreolinae
Chi (genus)Rangifer
C.H. Smith, 1827
Loài (species)R. tarandus
Danh pháp hai phần
Rangifer tarandus
(Linnaeus, 1758)
Môi trường sống của Tuần lộc là ở Bắc Mỹ và phía bắc Âu Á
Môi trường sống của Tuần lộc là ở Bắc Mỹ và phía bắc Âu Á
Phân loài
Danh sách
Danh pháp đồng nghĩa
caribou in North America

Tuần lộc (danh pháp khoa học: Rangifer tarandus), còn được gọi là tuần lộc Bắc Mỹ, thuộc họ Hươu nai ở vùng Bắc cực và gần Bắc Cực, bao gồm cả hai quần thể cư trú và di cư. Trong khi tổng thể Bắc châu Mỹ phổ biến rộng rãi và rất nhiều,[2] một số phân loài của nó là rất hiếm và một (hoặc hai, tùy thuộc vào phân loại) đã tuyệt chủng.[3][4]

Kích thước và đặc điểm

[sửa | sửa mã nguồn]

Tuần lộc thay đổi đáng kể trong màu sắc và kích thước. Cả hai giới đực cái đều phát triển gạc (sừng), mặc dù ở con đực, gạc thường lớn hơn. Có một số ít con cái thiếu gạc hoàn toàn.

Được sử dụng

[sửa | sửa mã nguồn]

Sự săn bắn và chăn nuôi tuần lộc hoang dã và tuần lộc nuôi (để lấy thịt, da, sữa, gạc và dùng trong giao thông vận tải) là quan trọng đối với người ở Bắc Cực và một số người cận Bắc Cực.[5] Thậm chí đến nay bên ngoài lãnh thổ của nó, tuần lộc cũng được biết đến nhiều do huyền thoại Mỹ phổ biến, có thể có nguồn gốc vào đầu thế kỷ 19, trong đó xe trượt tuyết của ông già Noel được kéo bởi tuần lộc bay, một yếu tố thế tục phổ biến của lễ Giáng sinh. Trong số 9 con tuần lộc thì con tuần lộc Rudolph nổi tiếng nhất vì có chiếc mũi đỏ phát sáng để dẫn đường cho ông già Noel và 8 con tuần lộc khác vào buổi tối[6][7]

Phân loài

[sửa | sửa mã nguồn]
  • R. t. buskensis
  • R. t. caboti
  • R. t. caribou
  • R. t. granti
  • R. t. fennicus
  • R. t. groenlandicus
  • R. tarandus osborni
  • R. t. pearsoni
  • R. t. pearyi
  • R. t. phylarchus
  • R. t. platyrhynchus
  • R. t. tarandus
  • R. t. terraenovae
  • R. t. sibiricus
  • †R. t. dawsoni
  • †R. t. eogroenlandicus

Các loài tuần lộc

[sửa | sửa mã nguồn]

Hình ảnh

[sửa | sửa mã nguồn]

Chú thích

[sửa | sửa mã nguồn]
  1. ^ Kurtén, Björn (1968). “Pleistocene Mammals of Europe”. Transaction Publishers: 170–. ISBN 978-1-4128-4514-4. Truy cập ngày 6 tháng 8 năm 2013. Chú thích journal cần |journal= (trợ giúp)
  2. ^ a b Gunn, A. (2016). “Rangifer tarandus”. Sách đỏ IUCN về các loài bị đe dọa. 2016: e.T29742A22167140. doi:10.2305/IUCN.UK.2016-1.RLTS.T29742A22167140.en. Truy cập ngày 20 tháng 12 năm 2021.
  3. ^ Peter Gravlund, Morten Meldgaard, Svante Pääbo, and Peter Arctander (1998). “Polyphyletic Origin of the Small-Bodied, High-Arctic Subspecies of Tundra Reindeer (Rangifer tarandus)”. Molecular Phylogenetics and Evolution. 10 (2): 151–9. doi:10.1006/mpev.1998.0525. PMID 9878226.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
  4. ^ S. A. Byun, B. F. Koop, and T. E. Reimchen (2002). “Evolution of the Dawson caribou (Rangifer tarandus dawsoni)”. Can. J. Zool. 80 (5): 956–960. doi:10.1139/z02-062.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
  5. ^ "In North America and Eurasia the species has long been an important resource—in many areas the most important resource—for peoples inhabiting the northern boreal forest and tundra regions. Known human dependence on caribou/wild reindeer has a long history, beginning in the Middle Pleistocene (Banfield 1961:170; Kurtén 1968:170) and continuing to the present....The caribou/wild reindeer is thus an animal that has been a major resource for humans throughout a tremendous geographic area and across a time span of tens of thousands of years." Ernest S. Burch, Jr. (1972). “The Caribou/Wild Reindeer as a Human Resource”. American Antiquity. 37 (3): 339–368. doi:10.2307/278435. JSTOR 278435.
  6. ^ Flying Reindeer and Santa Claus: Fact, Fiction and Myth. Icr.arcticportal.org (2008-12-15). Truy cập 2011-09-16.
  7. ^ The Sámi and their reindeer – University of Texas at Austin

Tham khảo

[sửa | sửa mã nguồn]
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Tuần_lộc&oldid=69670493”