plin
Apparence
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- prononçaedje zero-cnoxheu : /plɛ̃/ (minme prononçaedje pattavå)
- Ricepeures : nén rcepåve
Etimolodjeye 1
[candjî]Tayon-bodje latén « plenus » (minme sinse).
Addjectif
[candjî]singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | plin | plins |
femrin padrî | plinne | plinnes |
femrin padvant | plinne | plinnès |
plin omrin (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no) (pacô d' après l’ sinse)
- (purade padvant) k’ i gn a ene sacwè dvins, disk’ å boird.
- Il a rapoirté on plin tchena d’ åbussons.
- Ké plaijhi di travayî tot respirant a plinnès narenes les hinêyes des fleurs do bontins. — Georges Pècheur (fråze rifondowe).
- Sins fé shonnance di rén, l' ome riwaite, et stitchî abeye totes les fwaitindjes dins s' tiesse, et-z eraler tos les djoûs avou ene plinne panêye. — Lucien Somme (fråze rifondowe).
- — Lès côps d’halbådes di sès sôdårs tchèrpintés d’plonk,
Lès rôl’mints dèl tonîre qui hatchît sès rampårs —
C’èst l’coûr plin d’djalos’rèye qui l’djâle potche so nosse monde…
— Joseph Mignolet, "Li tchant del croes",, 1932, p. 17.
- (todi padrî) k’ a bråmint boevou (del bire, del gote, evnd.).
- Et totes les djins fjhèt des cakets
Tot veyant ces copes dispwaireyes
Avå l’ rowe fé leus boufonreyes
Et k’ vont-st a l’ eglijhe plins d’ peket. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.50, “Li Pèqu’teu” (fråze rifondowe).
- Et totes les djins fjhèt des cakets
- (todi padrî) ki poite on djonne dins s' coir, po ene frumele : Loukîz a : « plinne ».
- (todi padrî) (linwince) ki n’ a nén stî spotchî, tot djåzant d’ on mot avou ene sipotchåve voyale.
- Dins les motîs, c’ est l’ mot plin ki doet esse metou come intrêye.
Ratourneures
[candjî](k’ i gn a ene sacwè dvins, disk’ å boird)
- plin a stritche u : plin a hope u : plin come èn oû u : plin come on cocå : vormint plin.
- Li cafè d' a costé del såle esteut eto plin come èn oû.
- F. "plein à ras bord, plein à craquer".
- plinne lune° :
- come li plinne lune, come ene plinne lune : tot rond.
- Bén sacré grand waerleu, avou t' mouzon come ene plinne lune et tes ouys come ene marcote — Robert Mathieu (fråze rifondowe).
- Avou s' boune bouye tote ronde come ene plinne lune … — Brigitte Hosslet (fråze rifondowe).
- (tot) plin di (ene sacwè) : avou bråmint di (cisse sacwè la) ådvins.
- Si måjhone est plinne di bardaxhreyes.
- Il aveut ene djambe croxheye å mitan do mustea, tote plinne di sonk. — Lucyin Mahin, Eviè Nonne (fråze rifondowe).
(k’ a bråmint boevou)
- plin come èn oû u : plin come tote li Pologne u : plin come on bari : fén sô.
- F. "complètement beurré".
Parintaedje
[candjî](minme sourdant etimolodjike)
Mots d’ aplacaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]- (k’ i gn a ene sacwè dvins, disk’ å boird) : rimpli, rapleni
- (k’ a bråmint boevou) sô; Loukîz a : « sô ».
Dizotrins mots
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
[candjî]k’ i gn a ene sacwè dvins, disk’ å boird
Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.
- fr= pleine
- F. "plein, non élidé".
Adviebe
[candjî]plin (nén candjåve)
- bråmint.
- Gn aveut i des djins e l' såle ? :: Oyi, i gn aveut plin.
Divancete
[candjî]plin (nén candjåve)
- divins et totavå.
- Li vî pere, i tcheye plin ses bagues, kén ovraedje !
Ratourneures
[candjî]- Al dicåce, plin mes tchåsses, del dorêye plin m’ gavêye, do rouyot plin mes shabots : rime-rame po s’ rafiyî d’ esse al dicåce.
Mots d’ aplacaedje
[candjî]Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
plin | plins |
plin omrin
- metaedje di likide disk’ å boird d' on hena, copuvite di l' essince dins on rezervwer.
- Vos m’ froz on plin d’ essince.
- Dji n’ a fwait k’ deus plins disk’ a Marseye.
- femrin biesse k’ a on djonne e s’ coir : Loukîz a : «plinne»
Ratourneures
[candjî]- èn nén aveur si plin : èn nén esse bén consyin, si brouyî; loukîz a : esse avå les tchamps, li tiesse avå les cwåres F. "ne pas être dans la plénitude de ses facultés mentales".
Mots d’ aplacaedje
[candjî]Ratournaedjes
[candjî]- F. "plein".
Etimolodjeye 2
[candjî]Tayon-bodje latén « planus » («uni»)
Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
plin | plins |
plin omrin
- plat terén sol hôt d' on tiene, d' ene montinne.
- Sol crestea, ci n' esteut k' on grand plin ki l' pî-sinte trevåtchive, come traecêye å coirdea. — Jean-Pierre Dumont (fråze rifondowe).
- Ces mwaisses ovrîs walons la n’ avént waire d’ amuzmints, lon erî d’ tot, dins les plins do Donetz — Lucyin Mahin, Vera.
Parintaedje
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes
[candjî]Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Mots ki s' prononcèt parey totavå
- Mots do walon d' on seu pî
- Mots do walon vinant do latén
- Addjectifs do walon
- Addjectifs ås cénk cognes ortografikes
- Addjectifs do walon metous padvant ou padrî
- Motlî do walon pol linwince
- Mots do walon avou des ratourneures
- Sustantifs do walon ki l' omrin et l' femrin sont pareys
- Adviebes do walon
- Mots nén candjåves do walon
- Divancetes do walon
- Sustantifs do walon