Amanda Strydom

Amanda Strydom
Agtergrondinligting
Gebore	23 Julie 1956 (68 jaar oud)
Oorsprong	Suid-Afrika
Genres	Kabaret
Beroep(e)	Sangeres
Instrumente	Stem
Jare aktief	1995 – nou
Webwerf	amandastrydom.com

Amanda Strydom (gebore 23 Julie 1956) is 'n Afrikaanse kabaretsangeres, liedjieskrywer en aktrise wat ook bekendheid in Nederland verwerf het. In 1979 speel sy die hoofrol in Franz Marx se rolprent, Pasgetroud.

Vroeë lewe

Strydom is in Port Elizabeth, Oos-Kaap, gebore waar sy haar grootwordjare deurgebring het en gematrikuleer het aan Hoërskool Framesby in 1974. Sy het geen formele musiekopleiding ontvang nie en kan ook nie note lees nie, maar het nogtans deelgeneem aan skoolkore en het drama geleer by die Kinderteater onder leiding van Marik Mocke en Marlene Pieterse. Strydom het in 1978 haar Baccalaureus artium-graad in Kuns behaal, waar sy gespesialiseer het in drama, aan die Universiteit van Pretoria.

Vroeë loopbaan

In 1979 het sy haar eerste lied, Ek loop die Pad, geskryf nadat vriende haar aangemoedig het. Die lied het vinnig gewildheid bereik en is ook al deur onder andere Laurika Rauch gesing. Die meeste van haar liedjies in haar versameling het Strydom self geskryf, maar het ook al liedjies van Koos du Plessis, Stef Bos, José Feliciano, Kris Kristofferson, Holy Cole en George Gershwin gesing. Strydom skryf haar lirieke op haar eie en werk gewoonlik saam met ander kunstenaars om dit te toonset. Van die kunstenaars wat haar gewoonlik help om die musiek te komponeer is onder andere Janine Neethling, Didi Kriel, Lize Beekman, Peter McLea, Siegfried Pretsch en Angerie van Wyk.

Dieselfde jaar van 1979 het Strydom begin werk by die Kaapse Provinsiale Kunsteraad, waar sy in teaterproduksies soos Die Wonderwerk en Kinkels inni Kabel opgetree het. In 1979 is sy ook vryskutaktrise, kabaretsangeres, platejoggie, televisieaanbieder en skrywer en kry terselfdertyd ook die hoofrol in Pasgetroud. In 1980 het sy as sangeres opgetree in die televisieprogram Musiek en Liriek saam met ander bekende Suid-Afrikaanse kunstenaars – hierdie program het 'n blywende impak op die groei van Afrikaanse musiek gehad. Dieselfde jaar het Strydom ook as platejoggie vir Hoëveld Stereo en Radio 5 begin werk en het die vroulike hoofrol in die Engelse televisiedrama, Potato Eaters, gekry.

Strydom se eerste opvoering was by die Markteater in Johannesburg, waar sy in een van Hennie Aucamp se kabarette, Met Permissie Gesê, opgetree het, in 1981. Sy het ook die karakter van Grace Lipschitz in Hell is for Whites Only vertolk, wat geskryf is deur Pieter-Dirk Uys. Strydom het ook in die teaterproduksie, Siener in die Suburbs, opgetree vir die amptelike opening van die Staatsteater in Pretoria. Die volgende jaar, 1982, het sy begin toer saam met die sanger, David Kramer.

Teen 1983 was Strydom 'n gebalanseerde kunstenaar van vele genres en het in verskeie toneelopvoerings en televisiereekse opgetree. In 1983 stel sy haar eerste Afrikaanse langspeelplaat vry, getiteld Vir my Familie, en in 1985 stel sy haar eerste Engelse langspeelplaat, Jupiter Jones is Amanda, vry. Vir haar karakter van die Poolse sanger, Elzbieta Karski, vir die Engelse televisiereeks, 1922, het aan haar die Star Tonight-toekenning besorg vir Beste Engelse Aktrise in 1985. Strydom tree as solokabaretsanger op by Garbo’s in Kaapstad en by Klub 58 in Hillbrow, Johannesburg.

Die skrywer, Hennie Aucamp, het 'n groot invloed op Strydom se ontwikkeling as kabaretsanger gehad en sy reken hom steeds as haar mentor asook Merwede van der Merwe. Met die hulp van hierdie mentors kon sy die optrede, Die Lewe is 'n Grenshotel, lewer wat die lewe van soldate aanspreek in die Suid-Afrikaanse Grensoorlog in Angola. Strydom se unieke aanslag het haar laat uitstaan tussen die ander kunstenaars van daardie tyd, omdat sy met haar sang en kwinkslae sensitiewe onderwerpe kon aanspreek op 'n tong-in-die-kies manier.

"Daar was 'n oorlog in Angola, en ons het daaroor gesing, gespot, gepraat; nie net daaroor nie, oor sensuur, oor die liefde. Ons is in ons stockings en sykouse en fishnets en shorts. In Afrikaans het ons oor daai verhoog gespring en oor dit wat dekadent en die lewe is 'n pad begin baan vir wat mense vandag in die land kabaret noem".

Die ontnugtering het gekom toe televisieregisseurs en vervaardigers Strydom begin nader het om oorgeklankte Amerikaanse liedjies vir musiekblyspele soos Cabaret te sing. Die geforseerde oorvertaling het nie vir haar eg gevoel nie, en sy het vinnig weer teruggekeer na haar eie moedertaal en styl.

Amandla!

In 1986 het Strydom veral bekendheid verwerf toe sy in die Oude Libertas teater in Stellenbosch haar gehoor met die swart saluut begroet het, die lig van 'n vuis in die lug, versinnebeeld die swaarkry onder die swart gemeenskap tydens die apartheidsera en dit was ook die manier hoe swart politikusse mekaar gegroet het. Die spreker sou dan uitroep “Amandla” en die gehoor sou antwoord “Ngawethu”. Met president P.W. Botha aan bewind, was dit taboe vir enige wit Afrikaanse vrou om hierdie saluut op 'n verhoog te doen. Gevolglik daarna, is daar na Amanda as Amandla verwys en sy het ook soms self na haar as Amandla verwys.

Na hierdie insident het Strydom met haar eie bipolêre depressie gewroeg, 'n eerlike blik op haar toestand syfer na die oppervlak in die toneelstuk In Full Light, wat sy geskryf het asook die lied Strydom/Amandla. Van 1988 tot 1990 kry sy baie min werk omrede die politieke milieu in Suid-Afrika op daardie stadium baie kwesbaar was. In 1991 begin sy weer werk en tree op in die kabaret Midnite Ladies in Pretoria en in die televisiereekse Arende en Big Time. Die daaropvolgende jaar (1992) het sy as televisieaanbieder gewerk by die destydse NNTV, wat toe 'n filiaal van die SABC was.

Latere loopbaan

In 1993 het Strydom se loopbaan 'n nuwe rigting ingeslaan toe sy 'n eenmanvertoning geskryf en opgevoer het by die Klein Karoo Nasionale Kunstefees, genaamd: State of the Heart. Dit het 'n gereelde opvoering geword en ook 'n Dalro- en Evening Post-toekenning gewen. Strydom het ook 'n album vrygestel, Songs from State of the Heart, met die liedjies wat in die kabaret gesing word.

Haar volgende vertoning was, The Incredible Journey of Tinkerbell van Tonder en is opgevoer in die Staatsteater in Pretoria, by die Nasionale Kunstefees in Grahamstad en by die Operahuis in haar tuisdorp, Port Elizabeth.

Met haar derde eenvrouvertoning, was dit in 'n tyd wat teaters, produksiemaatskappye en orkeste hul befondsing van die staat verloor het. Haar vertoning, Diva, het juis hierdie probleem aangespreek waarin sy pleit vir erkenning vir die kuns in Suid-Afrika. In 1995 het sy met hierdie produksie getoer en Diva het vertoon by die Klein Karoo Nasionale Kunstefees, die Staatsteater, die Operahuis in Port Elizabeth en die André Hugenote teater in Bloemfontein. Dieselfde jaar het die SABC 2-kanaal 'n dokumentêr oor haar lewe en loopbaan gemaak en in die daaropvolgende jaar het dieselfde kanaal die produksie Diva verfilm en uitgesaai.

Haar volgende projek, Vrou by die Spieël, was haar derde album wat sy vrygestel het in samewerking met Didi Kriel en Lize Beekman. Sy het ook 'n suksesvolle konsertprogram van haar eie liedjies saamgestel genaamd, Strydom in Concert. In 1997 het Strydom na België getoer met die liedjies van Vrou by die Spieël en State of the Heart, dit plaaslik opgevoer by kunstefeeste en saam met Hennie Aucamp gewerk aan haar nuwe kabaret, ŉ Vuur gevang in Glas. Hierdie produksie is opgevoer by die Klein Karoo Nasionale Kunstefees, asook 'n albumvrystelling van die liedjies. Oor 'n tydperk van drie weke het Strydom ook nog in dieselfde jaar (1997) al vier haar eenvrouvertonings by die Staatsteater in Pretoria opgevoer.

Haar vyfde album, Hotel Royale, was in samewerking met Peter MacLea en Didi Kriel en is in 1998 vrygestel. Die album is in ŉ teaterproduksie verwerk vir die Klein Karoo Nasionale Kunstefees vir die daaropvolgende jaar en die produksies C’est Moi en In Full Flight is ook geskryf en opgevoer by verskeie kunstefeeste in 1999 en vir die Aardklop Kunstefees het sy die produksie, Hartlied, geskryf en opgevoer. In 2000 het sy saam met Elzabé Zietsman opgetree in die kabaret, Strydom en Zietsman – in alfabetiese volgorde en het ook ŉ Europese reisjoernaal program op kykNET aangebied.

2001 was 'n baie produktiewe jaar vir Strydom, waar sy vier nuwe teaterproduksies geskryf en opgevoer het en twee nuwe albums opgeneem en vrygestel het. Die teaterproduksies: Ligvoets, Die Taal van my Hart, Jazz vir jou en 'n bietjie Blou en Meisie sings the Blues. Die albums: Op ŉ Klein Blou Ghoen en 'n samewerking van die vertoning, Jazz vir jou en 'n bietjie blou. Vir haar vertoning in Op 'n Klein Blou Ghoen, het sy twee FNB Vita-toekennings gewen. Dieselfde jaar is Strydom aangeval deur drie Rotweillers, maar is getroos deur 'n persoonlike besoek deur Nelson Mandela, nadat hy van die insident te hore gekom het.

In 2002 is Strydom geïnspireer om Volstoom te skryf, 'n begrafniskabaret wat sy openingsvertoning by die Aardklop Kunstefees in Potchefstroom gehad het. Haar vertoning, All by Myself, het sy by die Pienk Loeriefees opgevoer, asook in Kaapstad. Drie tydskrifte het Strydom genader om by hul funksies op te tree: Die Huisgenoot het haar genooi om op te tree by die jaarlikse Huisgenoot-Skouspel te Sun City, Rooi Rose het haar genooi om te sing by die Al Daai Jazz konsert en Sarie het haar genooi om by hul Inspirasie konsert op te tree.

In 2003 het Strydom, in samewerking met Floors Oosthuizen, Janine Neethling en Vinnie Henrico, die album, Verspreide Donderbuie, vrygestel – 'n projek waarvoor Strydom twee Geraasmusiek-toekennings en 'n SAMA-toekenning gewen het. Sy is deur die Universiteit van Pretoria vereer met die Tuks Alumni Laureaat-toekennig en is ook later die jaar genooi na Nelson Mandela se 85ste verjaardagviering in Sandton, Johannesburg. Strydom het haar vriend, wyle Johannes Kerkorrel, vereer met twee konserte: die eerste Hommage a Kerkorrel, saam met Stef Bos by die Stadskouburg in Brugge, België en die tweede konsert is wat sy saam met Kerkorrel geskryf het, die lied Ek het gedroom opgevoer in die Staatsteater in Pretoria by Kerkorrel se huldeblykkonsert, Een jaar later.

In 2004 is Kaalvoet vrygestel, 'n boek met haar liedjies se lirieke en foto’s van haar loopbaan. Sy het ook gehelp om fondse in te samel vir die Elijah Skool deur haar eenvrouvertoning, State of the Heart, in Jeffreysbaai op te voer. In samewerking met ander kunstenaars het sy die produksie, Plakboek, saamgestel en opgevoer by Caesars in Johannesburg, asook by die Klein Karoo Nasionale Kunstefees saam met Laurika Rauch.

Strydom se sang het vertak na Latyns-Amerikaanse musiek, waar sy as solis opgetree het in die produksie Missa Criola in Potchefstroom. Die werk is oorspronklik vir die tenoorstem van die Argentynse sangeres, Mercedes Sosa, geskryf maar dit het Strydom se stem goed gepas.

Strydom was latere jare steeds aktief betrokke by plaaslike kunstefeeste in Suid-Afrika, sy het saam met die Universiteit van Pretoria se Simfonieorkes gesing en het al verskeie optredes in die Lae Lande gehad, onder ander die Koninklijk Teater Carré in September 2008 en in 2009 het sy weer 'n toer na Nederland en België onderneem. Latere albums wat sy vrygestel het is: 'n Rugsak vol Robyne (2005) en Kerse teen die donker (2008).

Diskografie

Songs from State of the Heart (1995)
The Incredible Journey of Tinkerbell van Tonder (1995)
Vrou by die Spieël (1996)
'n Vuur gevang in Glas (1997)
Hotel Royale (1998)
Ek Loop Die Pad, 20 Jaar (2000)
Op 'n Klein Blou Ghoen (2001)
Jazz vir jou en 'n bietjie Blou (2002)
Verspreide Donderbuie/Scattered Thunder (2003)
'n Rugsak vol Robyne (2005)
Briewe Uit Die Suide (2007)
Kerse Teen Die Donker (2008)
Stroomop (2010)

Filmografie

Jock: A true Tale of Friendship (1994)

Arende III: Dorsland; televisiereeks; vertolk die rol van Hilde Bauer (1993)

Glaskasteel; televisiereeks; vertolk die rol van Lilian Louw (1992)

Brutal Glory; video; vertolk haarself (1989)

Options; vertolk die rol van ŉ polisievrou (1986)

Doffel Babbel en Bekkie; televisiereeks; vertolk die rol van Babbel (1986)

Westgate III; televisiereeks; vertolk die rol van Jupiter Jones (1985)

1922; televisiereeks; vertolk die rol van Elzabieta Karski (1984)

Wolhaarstories; vertolk die rol van Magda (1983)

The Potato Eater; vertolk die rol van Bettie Marais (1981)

Ntunzini-Spa; televisiereeks (1981)

Pas Getroud (1980)

Pretoria O Pretoria!; vertolk die rol van Sarie (1979)

Oppi Kassie; dokumentêre reeks (2018)

Sien ook

Eksterne skakels

Amanda Strydom se amptelike webwerf
http://www.amandastrydom.eu/
http://www.tussenkontinente.eu/ Geargiveer 8 Oktober 2010 op Wayback Machine