Lucas Malan

Lucas Cornelis Malan (1946–2010) was 'n Afrikaanse digter. Hy word beskou as een van die belangrikste Afrikaanse digters wat in die jare tagtig gedebuteer het.

Lucas C Malan
Gebore	(1946-07-19)19 Julie 1946 Nylstroom
Sterf	15 April 2010 (op 63) Kaapstad
Nasionaliteit	Suid-Afrikaans
Alma mater	Randse Afrikaanse Universiteit
Beroep	Digter, akademikus, skrywer

Lewe en werk

Malan is op 19 Julie 1946 op Nylstroom gebore as die tweede jongste van ses kinders, vier seuns en twee dogters. Sy pa is ’n meubelmaker op die dorp. Hy gaan aanvanklik skool op Modimolle en matrikuleer dan in 1963 aan die Hoërskool Pietersburg. Lucas skryf in 1964 by die Normaalkollege Pretoria in, waar hy in 1966 'n B.A.-graad behaal met Afrikaans-Nederlands en Kunsgeskiedenis as hoofvakke en 'n Transvaalse Hoër Onderwysdiploma in 1967. In 1968 word hy onderwyser in Afrikaans by die Hoër Seunskool Helpmekaar in Johannesburg, waar hy in die koshuis inwoon. In 1973 neem hy studieverlof en begin met sy B.A. Honneursgraad in Afrikaans en Nederlands aan die Randse Afrikaanse Universiteit, wat hy in 1974 verwerf. In dieselfde jaar word hy aangestel as Departementshoof vir Afrikaans (Tweede Taal) aan Jeppe Boys High School in Johannesburg. In 1975 begin hy met sy M.A. aan die Universiteit van die Witwatersrand onder leiding van Ernst van Heerden, en in 1978 word hy die graad met lof toegeken, met ’n proefskrif getiteld “Barnard Gilliland se bydrae tot die Afrikaanse letterkunde”. Teen die einde van 1977 en begin 1978 bring hy ’n paar maande by die skryfster Eleanor Baker en haar man in Teheran in Iran deur en reis daarna vir ’n tyd deur Europa. By sy terugkeer gee hy weer vir ’n jaar skool by Jeppe Boys High waarna hy vanaf April 1979 aangestel word as lektor in Afrikaans by die Witwatersrand Technikon. Vanaf Januarie 1983 word hy dosent en in 1987 hoof van die Departement Afrikaans aan die Johannesburg College of Education. In 1984 behaal hy 'n tweede B.A. Honneursgraad, in Toegepaste Linguistiek, aan RAU en in 1989 sy D.Litt. aan die Universiteit van Pretoria met ’n proefskrif getiteld “Paradoks en parabool: ’n studie oor Ernst van Heerden se latere poësie”.

Hy is aktief as literêre kritikus wat gereeld boeke resenseer vir koerante en tydskrifte en vanaf 1986 tot 1992 behartig hy ’n gereelde rubriek in De Kat oor die Afrikaanse poësie. Vir die Transvaalse Raad vir Uitvoerende Kunste (TRUK) vertaal hy ook ’n aantal verhoogtekste. Hy gee voordragte by verskeie geleenthede, soos in 1991 by die Grahamstadse Kunstefees oor eietydse taal- en kultuurvraagstukke, in 1993 by die Nasionale Leeskringseminaar in Welkom en verskeie kere by die Versindaba op Stellenbosch. Met die afsterf van Ernst van Heerden word hy aangestel as die literêre eksekuteur en word Van Heerden se private biblioteek aan hom bemaak, wat hy op sy beurt aan die Poëziecentrum in Gent, Vlaandere skenk. Hierdie skenking het ten doel om vergelykende letterkundestudies aan te moedig. Na sy dood word sy eie versameling ook aan die Poëziecentrum geskenk. Lucas was vir amper 30 jaar by die onderwys betrokke. Lucas was ’n gereelde bydraer tot koerante en tydskrifte en sy resensies (toneel en letterkundig) en artikels verskyn in Rapport, Vrye Weekblad, Kalender, Karring, Die Transvaler en Beeld. Vanaf 1986 tot 1992 skryf hy ’n gereelde rubriek in De Kat oor die Afrikaanse poësie. Hy het ook verskeie tydskrifverhale in Die Huisgenoot, Sarie en Rooi Rose laat publiseer. Een van die verhale word vir radio verwerk.

In 1997 tree hy af en vestig hom op Darling in die Wes-Kaap. Hier gaan hy voort met die skryf van twee digbundels, skoolboeke, resensies en artikels vir Afrikaanse koerante en tydskrifte. Hy neem ook deel aan Sanlam-LitNet se aanlyn skryfskole, waardeur ontwikkelende skrywers wat nog nie ’n eie debuut gemaak het nie, deur gevestigde skrywers in die skryfproses gelei word. Lucas was ook gedurende 1999 en 2000 ’n gereelde skrywer van die daaglikse rubriek in Volksblad, "Stop van myne", wat later "Goeiemôre" word. Hy is op 15 April 2010 in ’n hospitaal in Kaapstad oorlede weens komplikasies na ’n hartklepoperasie.

Skryfwerk

Hy het as kind relatief min blootstelling aan literatuur en intellektuele stimulasie ontvang, en van sy kinderboeke onthou hy die Trompie-boeke op laerskool en "’n grootliks onverteerde King Lear in ons matriekjaar". "Dit was eers in 1971, toe ek Hubert Selby jr se verbluffende (en verbode) roman oor menslike leed en verval, Last exit to Brooklyn (1966), gelees het, dat ek besef het hoe skamel my mooi opvoeding was."

Poësie

Hy begin om gedigte en enkele kortverhale in die sewentigerjare te publiseer in Tydskrif vir Letterkunde en Contrast en later publiseer hy ook in The bloody horse, Ensovoort en Standpunte. Sy digkuns word getipeer deur bedrewe vakmanskap in vormvaste verse oor die natuur, liefde, verlies, die aktualiteit van Suid-Afrika en die dood. Sy taalgebruik is standaard-Afrikaans, maar dit doen nie outyds of gedateer aan nie. Hy is verstegnies en tematies ’n klassieke digter, met uitstaande gebruik van metafore en beelding.

'n Bark vir die Ontheemdes

In 1981 verskyn sy debuutbundel,“’n Bark vir die ontheemdes”. Die titel verwys na ’n vaartuig waarin die vervreemdes en verlatenes ’n reis na die beskutte wêreld van die poësie kan onderneem. Die soeke na geborgenheid en ’n woning of vaste staanplek word nie net in hierdie bundel ondersoek nie, maar is ’n deurlopende tema in Malan se digkuns. Verskeie verse in die bundel ondersoek menswees en ontleed die mens en menslikheid, veral in terme van die lewensreis en die ellendigheid van bestaan. Die bundel word in twee genommerde afdelings verdeel, met die eerste afdeling wat hoofsaaklik liefdesverse bevat, met persoonlike ontheemding en hunkering na geborgenheid voorop. “Anatomieles” beskryf die simmetrie van die liggaam, met klem op die kwesbaarheid en broosheid daarvan, in teenstelling met die sentrale plasing van die “wilde soetvrug” van die geslag. Die seksuele word verken in gedigte soos “Verwagting” (met bevrugtingsbeelde uit die mensgemaakte tuin), “Astronomie” (met kosmiese vergelykings as suggestie van masturbasie) en “Metamorfose” (waar die beeld van ’n dolfyn sentraal staan). “Spraakverbruik” skets die verwarrende taalspel tussen geliefdes, wat later aanleiding gee tot verwarring in die verhouding. In “Op ’n wederkoms” is die tema van die skip of vaartuig wat die ontheemde na die geliefde moet vervoer sentraal, met die geliefde wat altyd ontwykend blyk te wees en die laaste twee versreëls wat suggereer dat ook hierdie reis in teleurstelling sal eindig. Die ontroue minnaar is die tema van “Jakkalsdraai” en “Ewige minnaar”. Die tweede afdeling se gedigte is meer bespiegelend van aard met gedigte oor die aard en sin van lewe, hunkering na die verlede, bedreiging van oorlogsgeweld en die apokalips. In die proses word die fases van die lewensreis weergegee. “Stamboom” skets die wesenstrekke van die erfenis wat die spreker van sy voorgeslagte ontvang, waar die saamgestelde skuld afkomstig van die konsentrasie van konserwatiewe geloof vergroei tot bitsigheid en venyn. “Fetus-foto” is aanduidend van die voorgeboortelike belofte, terwyl “Betoog” die jeug uitbeeld. In “Herinneringe” word die ouderdom beskryf, met die verlange na die  jeug. “Afgetrede paar” is ’n gevoelige uitbeelding van die twee oumense wat in die verassing in die kaggelvuur hulle eie onafwendbare dood sien. “Storm oor Johannesburg” beeld die donderstorm uit met verwysing na die mitologie, terwyl “Skudding in Johannesburg” die aardskudding uitbeeld as die orgasme van ’n ou vrou.

Tydspoor

Die debuut word gevolg deur “Tydspoor” waarin die titel die verbygaan van tyd en reise impliseer, terwyl tyd ook ’n spoor of merk agterlaat. Hierdie spore is ook simbolies van vooruitgang en die gedigte bevat dan ook deurgaans ’n suggestie van lewenskragtigheid en groei. In die bundel word verbande gelê tussen generasies en tydperke, met die impak wat die verlede steeds op die hede het as kern. Die verskille tussen toe en nou word verken met telkens verrassende insigte. Die bundel word in drie afdelings verdeel. “Spoke en verwante” bevat gedigte met ’n terugkerende motief van eenheid wat uit brokke en skerwe te voorskyn kom en die teenoorgestelde is van eenheid wat versplinter. Sommige van hierdie gedigte is jeugherinneringe. In “Wintergroei” is die oopskop van ’n ou fles in ’n tuin die katalisator vir die onthou van ’n hele rits simbole van die gelukkige verlede, met die seisoen wat saam met die herinneringe verander na die somer wat gepaardgaan met daardie herinneringe. “Gesinsportret” herroep ’n Sondagmaal en die atmosfeer daarvan. “Versoening” is ’n poging van die spreker om met die gestorwe vader vrede te maak deur ook bome in sy tuin te plant wat gebruik kan word om meubels te maak, iets wat die vader se passie was. Die afdeling “Galery” se gedigte gaan oor beelde en figure. Hier word soms na skilderye verwys, soos in “Tête d’arlequin II” na aanleiding van die bekende Picasso-skildery van ’n harlekyn wat deur die Johannesburgse Kunsmuseum aangekoop is. “Sprokie” verwys na Sheila Cussons en is ’n toespeling op haar gedig “Kleindorpse fragment”, met die laaste strofe wat doeltreffend die titels van haar digbundels “Verf en vlam” en “Knetterende woord” saamvat. “Retoriese vraag” is daarenteen ’n toespeling op Elisabeth Eybers se gedig “Twee kleuters in die Vondelpark”. In die derde afdeling (“Ander kante”), word die relatiewe aard van die aarde bewoord, met ’n grootse visie op goddelike skepping en skeppingskrag. “Terra minora” is ’n uitbeelding van God se skeppingsaksie, terwyl “Antropologie” die mens se evolusie as tema het. “Vader Tyd” is ’n geestige verslag van tyd se onverbiddelike voortgang, terwyl “Pagters” hierby aansluit in sy weergawe van die tydelikheid van verblyf en die wisselende seisoene. “Taksonomie II” sluit tematies aan by sy debuutbundel, waar skepe in watter vorm ook al slegs gesien word as ’n vaartuig op soek na ’n ankerplek.

Edenboom

“Edenboom” is in 1987 op die kortlys vir die C.N.A.-prys en is eindelik die naaswenner. Die titel verwys na die boom wat in die middel van die paradys staan, as’t ware in die sentrum van die mens se wete, wat dien as simbool van die gevalle mens se verlore paradys. Die mens het dan ’n ontheemde in die paradys geword. In die bundel word gedig oor die lewensloop, die verlede en die toekoms, lewe en dood en die mens se verbintenis met die natuur, veral bome en tuine. Begin en einde, lewe en dood vloei in mekaar in (soos water, wat ook ’n belangrike beeld in die bundel is) sodat selfs die dood dan gevier kan word as nuwe begin. Die bundel is ’n herinnering aan die dinge en mense wat verby is, en ’n verwondering oor die heiligheid en waardigheid van lewe, mens en natuur selfs te midde van die dood. Daar is drie afdelings. “Chronieke” se titel verwys na “chronos” of tyd op sy mees omvattende wyse, waarin gedigte van herinnering, meermale uit die kind se perspektief, opgeneem word. Die belewenisse (kronieke) en die chroniese kwellings van die mens word hier bewoord. “Kroniek I” en “Kroniek II” is gedigte oor familie wat die afdeling open en afsluit. Die titels verbind hierdie gedigte reeds en beide staan in die teken van die sloping wat tyd meebring en die sterfte van geliefdes, met hulle lewens vervleg met die tuin en die natuur. “Lugtig” beskryf die doodgaan van ’n mens, met die dubbelpunt aan die einde wat ’n treffende suggestie van die ewigdurende sikliese aard van die gebeurtenis is. In “Plakboek” word die herinneringe as storieboek van die verlede afgemaak. In die afdeling “Spitsberaad” verwys die beraad na oorleg of ernstige oorweging en nadenke, met spits wat na sy veelvuldige betekenisse kan verwys, insluitende skerp of punt, asook na die uitdrukkings “ore spits” en “op die spits dryf”. Hierin word die gebrek aan kommunikasie en die onvoltooidheid van alle gespreksvoering ondersoek. “Reisplan” skets die lewensreis se volgehoue verkenning wat nooit die verlangde bestemming bereik nie. “Die leer van bome” skets sekere hoofmomente uit die lewe van Christus wat in verband staan met bome, met die slotstrofe wat die legende verwerk dat Christus se trane die nag voor sy teregstelling in die olyfbome in die tuin van Getsemane opgevang is, vandaar die vrank smaak van olywe. Indrukwekkend in hierdie gedig is hoe daarin geslaag word om eksplisiete didaktiek te vermy en die boodskap deur middel van beelding oor te dra. “8 April 1986” beeld die koms van die winter en die doodgaan van die bome in die natuur uit, wat ’n sterk ooreenkoms toon met die gemoedstoestand van die mense in hierdie tyd. Die afdeling “Aquaria” se titel verwys na water, wat die onmisbaarheid hiervan vir mens, dier en plant aksentueer. “Klag van die sterre” stel die sterre aan die woord wat kla oor die feit dat die mense hulle ontluister en gereduseer het tot wiskundige berekenings en bewegings in kosmiese bane, met die mens wat as indringer in hulle grense in beweeg. “Drieluik: die besoek” beskryf die naderende dood in ’n boeiende toespeling op die Middeleeuse “Elckerlijc”.

Kaartehuis

“Kaartehuis” se titel verwys na die broosheid van ons lewe op aarde, ’n huis wat ’n verbeeldige ruimte van veiligheid is, maar wat dikwels intuimel. Kaartspel is ook ’n belangrike motief en die afdelings se titels is na aanleiding van die vier kaartsoorte “Klawer”, “Hartens”, “Ruitens” en “Skoppensboer”, met agtereenvolgens assosiasies met die natuur en huis, liefde, rykdom soos vervat in edelgesteentes, klip en kunstenaarskap en laastens die dood, veral afgestorwe geliefdes en die noodlot. Die oorwegende toonaard is dié van melancholie, met gevoelens van vrees, verlies, ontoereikendheid, eensaamheid en verganklikheid wat voorop gestel word. Die bundel kulmineer met die genesende engel van Betesda wat teenoor die engel van die dood gestel word. Weer eens beïndruk die verweefdheid van die bundelmotiewe en die inspeel van die gedigte op mekaar om só ’n indrukwekkende geheel te vorm. Die bundeleenheid word verder versterk deur die “In camera”-gedigte waarmee elke afdeling afsluit. Hierdie gedigte het die brose mens en sy huis as kern. “Klawer” se gedigte het die natuur en huis en algaande leegheid en die dood as tema, met “Bestek” wat die vreugde van die ordening van die tuin, die terugkeer van die voëls en die blommeprag beskryf. “Boodskap” kondig die aankoms van die winter se dorheid aan, terwyl die drie “Skildwag” gedigte toenemend oor dood en vrees handel. Die drie “Huis” gedigte gee inhoud aan die bundeltitel, waar “Huis 1” ’n versaakte huis is en dus sonder vreugde en leweloos; “Huis 2” se sierlikheid mis die kindervreugde en die speelgoed staan ongebruik, asof verstar; terwyl “Huis 3” slegs yl beskutting van bome het, met die sipresse in die laaste strofe wat die dood suggereer. Die afdeling “Hartens” se oorheersende tema is liefde, maar dan veral die onbevredigde soeke daarna. “Vrug” se toespeling is op die sondeval, maar met ’n drang na die liggaamlike bevrediging. Daar is egter ’n bewussyn dat liggaamlike bevrediging sonder die kans van voortplanting slegs tot skuldgevoel lei (“Parket”) en in “Naastelik”, wat in Hillbrow afspeel, word die liggaamlike bevrediging slegs ’n lyfkontrak waar mense mekaar slegs gebruik. “Nawoord” beskryf die afgelope verhouding as bruikleen. Die afdeling “Ruitens” se tema is veral rykdom soos vervat in edelgesteentes, klip en kunstenaarskap. “Verwante” skets op ligte wyse die verwantskap tussen edelgesteentes. Die drie “Klipskrif” gedigte hanteer die verbintenis tussen taal en klip, met “Klipskrif 3” wat verwys na die geskrif op die graniet van die grafsteen. “Skoppens” se oorheersende tema is die dood. Met gedigtitels soos “Hulle”, “Jy”, “Ons”, “Hy” en “Julle” word naamlose dooies bespreek. “Ukhozi” beskryf die selfdoodsprong van ’n swart man van die sewende verdieping van ’n gebou, waar die saaklike koerantberig en foto gekontrasteer word met die gedagtes en gevoelens van die slagoffer. Die bundel sluit af met die boeiende “In camera 4”, waarin die Uilhuis in Nieu-Bethesda beskryf word (ook die onderwerp van Athol Fugard se drama “The road to Mecca”), met die gerusstellende slot versreëls dat heling plaasvind deur loutering. Hierdie bundel word in 1990 genomineer vir die Rapportprys.

Hongergrond

Die opset van “Hongergrond” is baie ambisieus, aangesien Malan hier ’n epiese gedigtereeks skryf, beginnende met die Oerknal en met insluiting van die besettingsgeskiedenis aan die suidpunt van Afrika. In die gedigtereeks word die mens uitgebeeld as gierigaard wat nooit moeg word om nog meer te gryp nie. Hierdie hebsug is die sentrale verbindingsmiddel waardeur die digter die beskrywing van en besinning oor die geskiedenis koppel. Sonder om streng chronologies te werk te gaan of van sentrale karakters gebruik te maak, word grepe uit die geskiedenis uitgebeeld. Die eerste afdeling (“Oorsprong”) behandel die oerknal en die ontstaan van die heelal en later die mens. Met die beskrywing van die mens as ’n wese wat onmiddellik weet “dat hy kan vat”, word die motief van hebsug in die gedig ingelei. Die aanduiding van begraafplase soos Delvillebos, Vegterskop en Arlington suggereer dan dat die mens telkens ook die prooi word van sy eie hebsug en die geweld wat daaruit voortspruit, hoewel uit die bloed wat gestort word altyd weer nuwe lewe voortspruit. Die eerste deel van hierdie gedig word afgesluit met ’n dubbelpunt, wat daarop dui dat die tweede deel voorbeelde gee van die mens se voortdurende smagting na dit wat hy nie het nie. Hierdie voorbeelde is Caligula, die seun van Germanicus en latere keiser van die Romeinse Ryk, veral bekend om sy wreedheid en magsug, wat niks en niemand ontsien het om te kry wat hy wil hê nie maar eindelik slagoffer word van sy ambisie; Salomé, dogter van koning Herodes wat Johannes die Doper se kop op ’n skinkbord geëis het omdat Johannes nie voor haar sjarme wou swig nie; en koningin Elizabeth I wat in haar drang om alleenheerser van Brittanje te wees vir Maria Stuart ter dood veroordeel. “Aantog I” is die tweede afdeling, waarin Afrika en die Britse koloniale magshonger uitgebeeld word. Die mens fokus op ruilhandel en oorheersing, met opeenvolgende ryke wat vergaan en eindelik is dit slegs die vernietiging en dood wat oorbly. “Aantog II” bou voort hierop, met die mens wat deur sy hebsug na grond en mag gedryf word. Die Afrikaner geskiedenis kom hier aan die bod, vanaf die Here XVII tot met die Voortrekkers en Cecil John Rhodes. In die afdeling “Altaar” is dit die hedendaagse Suid-Afrika wat die onderwerp is, met die spanning en lyding wat gesien word as afkomstig van Adamastor, die gees van die Stormkaap wat op veelvuldige maniere sy slagoffers eis. Die bundel sluit af met die vernuftige slotreëls, waarin die vleesgeworde Christus (Johannes 1: 14) en die ANC se Vryheidsmanifes intertekstueel betrek word in die pleidooi dat die mens nie altyd net sal wil gryp nie, maar ook sal gee. Hierdie gedigtereeks is ’n interessante toevoeging tot die Afrikaanse digkuns, wat die leser dwing tot besinning oor die geskiedenis en toekoms van die suidpunt van Afrika.

Afstande

“Afstande” bevestig Malan se prominente plek as belangrike digter en toon volgehoue groei in sy oeuvre. Hy skryf nou ’n effens vryer vers en balanseer die gedigte fyn tussen waarneming, beelding en meditasie. Die verse toon ’n sterk onderlinge samehang en verkry maksimum impak eers nadat dit in samehang gelees is binne die oorkoepelende tematiese geheel. Die bundel ondersoek veral verlies, afstand doen en oud word. Hierdie afstande geskied op verskeie maniere, soos ’n bewussyn van fisiese verwydering van geliefdes, verwydering tussen dooies en lewendes, verlies aan samesyn met vriende, afstand tussen hede en verlede. Dit word ook ’n beskrywing van die vervlietende, waar die oomblik vasgevang word in skerp waarneming. Die bundel is in vier genommerde afdelings verdeel. Die eerste afdeling bevat verse oor selfportrette en outobiografiese verse. “Selfportret” gee aan die hand van Rembrandt se talle skilderye van homself oor die jare die swier en hoop van die jeug en die aftakeling en verdriet van die ouderdom, wat dan op die self van toepassing gemaak word. Die somber ondertoon van die bundel word in ’n gedig soos die geestige “Stella – ‘for star’” ietwat opgelig, met die paring van twee honde en die gewaande verdriet van die teef wanneer sy daarna verlaat word as tema. “Huis Herfsblaar” verwys na die oord waar Ernst van Heerden sy laaste dae geslyt het. In “Genepoel” betrag die spreker homself en sien hoe hy nes die voorgeslagte besig is om liggaamlik te verval, met die troos dat die lyf se verval slegs verduur kan word, maar dat inbors ’n meer standhoudende  keuse is. Die tweede afdeling behandel gestorwe vriende en geliefdes, met “Die swart skip kom” wat ’n elegie is aan Ernst van Heerden en “Kambro-kind” wat geskryf is na aanleiding van F.A. Venter se dood. Die drie “Telkom-gesprek met my ma” gedigte is denkbeeldige gesprekke met die oorlede moeder en hekel die verknogtheid wat die mens aan die aardse lewe het en die dinge wat hier vir ons belangrik is. In “8 April 2001” word die onafwendbaarheid van die naderende dood beskryf, met die wete dat vele dinge wat beplan maar onuitgevoer is, nou versaak sal moet word. Dit lei egter tot groter aanvaarding en berusting en die besef dat verlies die grootste sekerheid in die lewe is.  Plante en diere is die oorheersende temas in die derde afdeling, met “Phaseolus vulgaris”, “Luctuca sativa” en “Cucurbita maxima”, die Latynse plantname vir onderskeidelik die boontjie, slaaikoppie en pampoen, wat telkemale die onderwerp vermenslik. Ook die vlieg, die vark, die by, die kweper, die skilpad, voëls, die bobbejane en paddas word in bekoorlike verse beskryf. In die laaste afdeling is gedigte met die spanning of afstand tussen mens en natuur as deurlopende tema.

Vermaning

“Vermaning” se deurlopende tema is die tyd wat ’n dinamiese proses is van volloop en leegloop, wat deur die maan se voortdurende siklusse gesimboliseer word. Die maan kom ook op, styg en gaan onder. Hierdie siklusse ondersteun die sentrale gedagte van siklisiteit, verganklikheid en die groter omvattende plan van dinge. Die mens word binne hierdie groter plan gemaan om te besin oor eie posisie in die heelal en eie nietigheid, waar alles binne die tekens van aankoms en vertrek staan. In hierdie breë konteks word, soos in die titel, vernuftige woordspel gebruik rondom “maan” om te waarsku (“vermaan”) en om die aardse teenoor die geestelike en die ruimer heelal te stel (“ondermaanse”). Die bundel bevat drie ongetitelde afdelings. Die eerste afdeling beklemtoon die menslike kondisie en die konsep van tydsverloop, die tweede die vertrek of dood van bekendes, troeteldiere en verhoudings en die derde besin oor die aanbreek van ’n nuwe seisoen. Waar die digter steeds sy kenmerkende tegniese vakmanskap ten toon stel, is die gedigte in die bundel nietemin effens vryer van vorm, wat ’n groter intimiteit in die hand werk. Van sy gedigte word in verskeie versamelbundels opgeneem, insluitende “Groot verseboek”, “Die Afrikaanse poësie in ’n duisend en enkele gedigte”, “Digters en digkuns”, “Die dye trek die dye aan”, “Goudaar”, “Kraaines”, “Majesteit, die kat”, “Die goue vreugde”, “Voorspraak” en “Die mooiste Afrikaanse liefdesgedigte”.

Prosa

Hy lewer ook werk as letterkundige. Sy proefskrif vir sy doktorsgraad oor Ernst van Heerden se latere poësie word as “Paradoks en parabool” gepubliseer. Hierdie boek word in 1993 genomineer vir die Rapportprys vir nie-fiksie. Verskeie handboeke vir die studie van taal en letterkunde verskyn uit sy pen, waaronder “Afrikaans vir andertaliges”, “Bladsak” (’n keuse en handleidings oor die poësie), “Afrikaans is piekfyn” (’n gids by die bestudering van kortprosa en poësie na aanleiding van die bloemlesings “Skakering” en “Kinders van die aarde”), en “Versjoernaal” (literêre kritiek oor ’n nuwe benadering tot poësie). By geleentheid van Ernst van Heerden se 75e verjaarsdag stel hy saam met Gerrit Olivier in 1991 die bundel “Verse vir Ernst” saam en met Hennie Aucamp se sewentigste verjaarsdag versorg hy saam met Lina Spies die huldigingsbundel “’n Skrywer by sonsopkoms”.

Sy eerste gepubliseerde werk is die jeugverhaal “Die skat in die kelder”. Reeds as student verskyn enkele kort prosastukke van hom in Tydskrif vir Letterkunde. Terwyl hy onderwys gee skryf hy verskeie tydskrifverhale, wat in Die Huisgenoot, Rooi Rose, Sarie Marais, Die Transvaler en ook Tydskrif vir Letterkunde verskyn. Sy kortverhaal “Onderstroom”, oorspronklik gepubliseer in Tydskrif vir Letterkunde van November 1977, word deur Hennie Aucamp in “Blommetjie gedenk aan my” opgeneem en “Die geskenk”, oorspronklik in Die Transvaler van 29 September 1979, word opgeneem in “Vuurslag”. Die skets “Katkisasie” word deur Lina Spies opgeneem in die versamelbundel “Majesteit, die kat”.

Drama

Hy skryf ook radiodramas en “Die jaar van die yskaste” verower in 1986 ’n derde plek in Radio Suid-Afrika se landswye kompetisie. Hierdie drama is geskryf vir die eeufeesjaar van Johannesburg en bied ’n nostalgiese terugblik op die lewe in Hillbrow soos dit was in die later jare van die apartheidsera. Een van sy tydskrifverhale, “Die vennootskap”, word vir die radio verwerk en op Kleinteater in die Afrikaanse diens van die SAUK uitgesaai.

Publikasies

Jaar	Publikasies
1980	Die skat in die kelder
1981	’n Bark vir die ontheemdes
1985	Tydspoor
1987	Edenboom
1988	Afrikaans vir andertaliges
1990	Kaartehuis
1992	Paradoks en parabool
1994	Hongergrond
2002	Afstande
2006	Afrikaans is piekfyn
2008	Vermaning
	Versjoernaal
	Samesteller
1991	Verse vir Ernst
1996	Bladsak
2004	’n Skrywer by sonsopkoms (saam met Lina Spies)

Bronnelys

Boeke

• Askes, H. en Landman, J.N. (samestellers) “Voorspraak” Tafelberg-Uitgewers Beperk Kaapstad Eerste uitgawe Tiende druk 1994
• Beukes, Marthinus “Lucas Malan (1946-)” in Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel 3” Van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 2006
• Grové, A.P. “Letterkundige sakwoordeboek vir Afrikaans” Nasou Beperk Vyfde uitgawe Eerste druk 1988
• Kannemeyer, J.C. (red.) “Kraaines” Human & Rousseau Kaapstad en Johannesburg Eerste uitgawe 1988
• Kannemeyer, J.C. “Verse vir die vraestel” Tafelberg-Uitgewers Beperk Eerste uitgawe 1998
• Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005
• Nienaber, P.J., Roodt, P.H. en Snyman, N.J. (samestellers) “Digters en digkuns” Perskor-Uitgewers Kaapstad Vyfde uitgawe Sewende druk 2007
• Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel 3” Van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 2006

Tydskrifte en koerante

• De Vries, Willem “Digter was meesterlike meester” Beeld” 16 April 2010
• Engelbrecht, Theunis “Verlies van paradyslike in Malan se poësie verwoord” “Beeld” 17 Oktober 1991
• Kannemeyer, J.C. “Oor ‘Edenboom’” “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 26 no. 2, Mei 1988
• Nieuwoudt, Stephanie “Geïnspireer deur Weskus se maan en sterre” “Beeld” 27 Oktober 2008
• Van Heerden, Ernst “Die digterskap van Lucas Malan” “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 26 no. 1 Februarie 1988
• Visagie, Andries “Digters met die maan gepla” By” 14 November 2009

Internet

• Esaach: http://www.esaach.org.za/index.php?title=Malan,_Lucas
• LitNet ATKV-Skrywersalbum 22. September 2008: www.litnet.co.za
• LitNet: http://www.litnet.co.za/author/lucas-malan/
• NB-Uitgewers: http://www.nb.co.za/authors/273 Geargiveer 11 Mei 2018 op Wayback Machine
• Poetry International: http://www.poetryinternationalweb.net/pi/site/poet/item/14960/10/Lucas-Malan
• Poëziecentrum: http://www.poeziecentrum.be/nieuws/nalatenschap-van-zuid-afrikaanse-dichter-lucas-malan-opgenomen-de-ernst-van-heerden-collectie^{[dooie skakel]}
• Versindaba: http://versindaba.co.za/2012/02/10/lucas-malan-vertaling-in-engels/ Geargiveer 12 November 2016 op Wayback Machine
• Versindaba: http://versindaba.co.za/gedigte/lucas-malan/ Geargiveer 15 Julie 2017 op Wayback Machine
• Worldcat: http://www.worldcat.org/identities/lccn-n85-6409/

Ongepubliseerde dokumente

• Malan, Lucas “Lewenskets” Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum  (NALN)  Bloemfontein 26 Julie 1982