Veneters
Die Veneters was 'n antieke volk in die noordooste van die huidige Italië. In Italiaans word na hulle verwys as Paleoveneti om verwarring te voorkom met die benaming vir die bewoners van die moderne administratiewe streek Veneto, Veneti. Die Veneters was naamgewers vir sowel Veneto asook dié streek se administratiewe setel, Venesië. Die Adriatiese Veneters (Latyn: Veneti) moenie verwar word met die Keltiese Veneters in Gallië (Latyn: Veneti of Venetes) nie.
Nasionale Argeologiese Museum, Florence
Die Veneters was 'n Indo-Europese volk met 'n taal wat nou verwant was aan Latyn en het in die 10de eeu v.C. oor die oostelike Alpe na Noord-Italië getrek. Hier het hulle 'n gebied bewoon wat in die weste tot die Athesis (antieke naam vir die rivier Etsch of Adige), volgens ander bronne tot die Adda; in die noorde tot die Alpe en in die ooste tot Timavo in die huidige Frioelië gestrek het. In hierdie gebied was Patavium (die latere Padua) en Ateste (Este, destyds nog aan die oewer van die Etsch/Adige geleë) die belangrikste politieke en kulturele sentrums.
Die twee nedersettings het 'n dorpsagtige karakter gehad en hoofsaaklik uit eenvoudige leemhutte bestaan. Oorledenes is in verstrooide grafte of in nekropole begrawe wat rondom die nedersettings aangelê is. Die Veneters het handel gedryf met die Villanova-beskawing en die opvolgende Etruskers in die suide, maar ook verder afgeleë gebiede soos die Griekse Micene. Van daar, maar ook uit Tiryns en Pylos, is ivoor en volstruis-eierskille uit Afrika ingevoer. In die laasgenoemdes is salwe en rare kos bewaar. Uit Etrurië is metale soos yster, koper en tin, maar ook verwerkte goedere en tegniese vaardighede (wat onder meer vir bronsvervaardiging benodig is) ingevoer. Ook is die Etruskiese alfabet oorgeneem. Venetiese handelsgoedere was barnsteen, wat oor die Barnsteenroete uit Noord-Europa ingevoer is, en bronsvoorwerpe. In Romeinse bronne word ook na perdeteelt verwys.
Toe Keltiese stamme verskeie kere die Venetiese gebied binnegeval het, het die Veneters Rome om militêre bystand versoek. Die bande met Rome is gaandeweg verstewig. In 89 v.C. is met die Lex Pompeia Romeinse burgerreg aan die Veneters verleen en 'n assimilasieproses aan die gang gesit wat tot die versmelting met die Romeinse kultuur gelei het. Patavium, die geboortestad van die geskiedskrywer Titus Livius, word gedurende die regentskap van Augustus as die welvarendste nedersetting in Italië naas Rome beskryf danksy 'n florerende see- en binnelandse handel en die vervaardiging van wolprodukte. Die Venetiese gebied het later deel geword van die administratiewe Regio X Venetia et Histria waarna in die laat Keisertyd net as Venetia verwys is.