Qulluqçunun hekayəsi: Redaktələr arasındakı fərq

Qulluqçunun hekayəsi
ing. The Handmaid's Tale fr. La Servante écarlate
Müəllif	Marqaret Atvud
Janrlar	feminizm, elmi fantastika
Orijinalın dili	ingilis dili
Ölkə	Kanada
Orijinalın nəşr ili	1985
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Qulluqçunun hekəyəsi — Kanadalı feminist yazıçı Marqaret Etvudun antiutopiya janrında yazıdığı gender bərabərsizliyi, qadın azadlığı, cəmiyyətdə və dünyada qadının yeri kimi problemlərə həsr olunmuş romanı.

Əhatə etdiyi problemlərə görə tez-tez "feminist antiutopiyası" da adlanır. Əsərdə mifoloji elementlər, dini motivlər çox işlənmişdir. Süjet kimyəvi tullantılar səbəbindən çirklənmiş dünyada cərəyan edir. Hadisələrin baş verdiyi Amerikanın adı dəyişdirilərək "GİLEAD" adlı totalitar, patriarxal və dini dövlət qurulmuşdur. "Qulluqçunun hekayəsi"ni digər antiutopik romanlardan ayıran əsas fərq baş obrazın hər iki dünyanı, yəni, "Gilead"dan öncəki rejimi də görməsidir. Əksər antiutopiya janrında yazılan romanlarda obrazlar birbaşa qaranlıq dünyada doğulur. Offred isə köhnə dünyanı da gördüyü üçün hər iki rejimi müqayisə edə bilir. Bu səbəbdən süjet boyu obrazın keçmiş xatirələri və indiki zaman iç-içə təsvir olunmuşdur. Əsərin əsas mövzusu sonsuzluğun kəskin həddə çatdığı dövrdə uşaq dünyaya gətirmə qabiliyyətinə sahib qadınların dövlətin malı kimi mənimsənərək yüksək rütbəli komandirlərin evinə "damazlıq" kimi verilməsidir. Gilead" rejiminin yaranma ideyası ilə İncilin süjeti arasında səsləşmələr mövcuddur. Hz. Yaqubun arvadı Rahilə ona uşaq verə bilmədiyi üçün qulluqçulardan və Hz. Yaqubdan doğulan uşaqlara özü analıq edirdi. Romanda da bu qadınların dünyaya gətirdikləri uşaqlar əllərindən alınaraq komandirlərin arvadlarına verilir, uşaq dünyaya gətirə bilməyənlər isə zəhərli maddələrin olduğu bölgələrə göndərilir, bu isə bir növ gecikdirilmiş ölümdür.

"Gilead" qadınlarının bütün hüquqları əllərindən almışdır. Əvvəlcə qadınların maddi əmlaka sahib olması qadağan edilir, cahilliyə məhkum etmək üçün oxumaq-yazmaq hüquqları əllərindən alınır, sonra işləməyi də qadağan edərək onları tamamilə kişilərdən aslı hala salırlar. Mövcud sistem daha irəli gedərək hətta, qadınların öz adlarına sahib olmaq hüququnu da alır. Onlar mənsub olduqları komandirlərin adı ilə çağırırlar. Adlarının da əlindən alınması ilə qadınların mövcudluğu və şəxsiyyəti az qala tamamilə yox olur. Əsərdəki baş obrazın adı Offredi leksik baxımdan təhlil etdikdə görürük ki, "of-fred", yəni fredə məxsus olan, fredinki mənası verir eyni zamanda "offeret" – qurban sözünə də bənzəyir. O, yaşadığı dövrdəki totalitar rejimin qurbanıdır. Offred nə qədər sistemə nifrət etsədə, onun getdikcə artıq hərşeyə etinadsız münasibət bəslədiyini, sanki robota çevrildiyini görürük. Qadınları alçaltmaq üçün başqa bir üsul isə onların təbəqələrə bölünməsidir. Onlar "Damazlıq" qızlar", qulluqçular, evli qadınlar və hətta əxlaqsız qadınlar olaraq sosial qruplara bölünürlər. Obrazların adları kimi geyimlərinin rəngləri də simvolik mənalara sahibdir. Belə ki, "damazlıq" qızlar qırmızı rəng geyinir, çünki qırmızı qadınlığı, doğumu simvolizə edir. Onlar başlarına "mələk qanadları" adlanan başlıqlar taxırlar və bu başlıqlar onların ətrafı görməyini məhdudlaşdırır. Sistem onlara ətraflarında baş verən hadisələri müşahidə etmək şansı belə vermir. Komandirlərin arvadı isə göy rəng paltarlar geyinir ki, bu da bəkarətin və Hz. Məryəmin simvolu sayılır. Əsərin digər bir qadın obrazı Moira ilə Etvud cəmiyyətdə görmək istədiyi güclü qadın obrazını təsvir edir. Offredin itaətkar xasiyyətinin əksinə Moira üsyankar xarakteriylə rejimlə barışmır. Yazıçı oxucuya göstərir ki, qadınların bu vəziyyətə düşməsinə səbəb öz itaətkarlıqları və rejim qurulana kimi baş verən hadisələrə göstərdikləri sakit münasibət olmuşdur. "Heçbir şey bir anda dəyişməz. İçində olduğun qazan isinərkən, birdənbirə qaynayaraq ölərsən" deyir Offred. Komandirin arvadı Serena Joy obrazıyla isə qadınlığı və qadınları əzən , alçaldan bir obraz yaradılmışdır. Serena qadın olsa da qadınları şəxsiyyət hesab etməyən "Gilead" rejimin tərəfdarlarından biridir. Bu tip qadınlar indiki dünyamızda da kifayət qədərdir. Offred və digər qadınlar öz-özlərinə tez-tez “biz iki ayaqlı bətnlərik” cümləsini işlədirlər. Romanda göstərilirki sonsuzluğun bu dərəcə artmasında kimyəvi tullantılarla birgə hamiləliyə qarşı istifadə edilən dərmanlar, edilən abort əməliyyatları və s. ilə qadınların rolu böyükdür. Lakin yenə də ana olub olmamaq onların azad seçimidir. Etvud feminist olsa da o, cəmiyyəti də fikirləşir. Çünki belə olan halda insanların nəslinin kəsilmə təhlükəsi var. Bununla yazıçı ortaya hərkəsi düşündürən bu sualı atır: qadının öz azad seçimləriylə cəmiyyəti bu vəziyyətə qoymağa haqqı varmı? Və ya onun vəzifəsi cəmiyyətin davamını təmin etməkdir?