[go: nahoru, domu]
Эстәлеккә күсергә

Талибан: өлгөләр араһындағы айырма

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеү
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
 
(2 ҡатнашыусының 3 аралыҡтағы өлгөһө күрһәтелмәгән)
1 юл: 1 юл:
'''«Талибан»''', йәки '''талибтар''' ({{Lang-ps|طالبان}} «студенттар, [[Мәҙрәсә|мәҙрәсә шәкерттәре]]»), — донъяның күп илдәрендә тыйылған [[исламсылыҡ]] радикаль дини-сәйәси хәрбиләштерелгән хәрәкәт (шул иҫәптән [[Рәсәй Федерацияһы|Рәсәйҙә]])<ref>{{Cite web |url=http://www.fsb.ru/fsb/npd/terror.htm |title=Единый федеральный список организаций, в том числе иностранных и международных организаций, признанных в соответствии с законодательством Российской Федерации террористическими |access-date=2017-10-19 |archive-date=2016-04-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160402145332/http://www.fsb.ru/fsb/npd/terror.htm |deadlink=no }}</ref>.
{{Ук}}'''«Талибан»''', йәки '''талибтар''' ({{Lang-ps|طالبان}} «студенттар, [[Мәҙрәсә|мәҙрәсә шәкерттәре]]»), — донъяның күп илдәрендә тыйылған [[исламсылыҡ]] радикаль дини-сәйәси хәрбиләштерелгән хәрәкәт (шул иҫәптән [[Рәсәй Федерацияһы|Рәсәйҙә]])<ref>{{Cite web |url=http://www.fsb.ru/fsb/npd/terror.htm |title=Единый федеральный список организаций, в том числе иностранных и международных организаций, признанных в соответствии с законодательством Российской Федерации террористическими |access-date=2017-10-19 |archive-date=2016-04-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160402145332/http://www.fsb.ru/fsb/npd/terror.htm |deadlink=no }}</ref>.


== Тарихы ==
== Тарихы ==
[[Афғанстан]]да пуштундар араһында 1994 йылда барлыҡҡа килгән террористик ойошма, 1996 йылдан 2001 йылға тиклем Афғанстан менән идара итә һәм 2021 йылда власҡа ҡайта: 2021 йылдың яҙында америка ғәскәрҙәрен тулыһынса сығарыу ниәттәрен раҫланғандан һуң 15 августа илдең баш ҡалаһы [[Кабул|Ҡабулды]] баҫып ала һәм Афғанстанды тулыһынса контролгә алыуын иғлан итә.
[[Афғанстан]]да пуштундар араһында 1994 йылда барлыҡҡа килгән террористик ойошма, 1996 йылдан 2001 йылға тиклем Афғанстан менән идара итә һәм 2021 йылда власҡа ҡайта: 2021 йылдың яҙында америка ғәскәрҙәрен тулыһынса сығарыу ниәттәрен раҫланғандан һуң 15 августа илдең баш ҡалаһы [[Кабул|Ҡабулды]] баҫып ала һәм Афғанстанды тулыһынса контролгә алыуын иғлан итә.


«Талибан» [[Рәсәй Федерацияһы|Рәсәйҙә]] ([[Рәсәй Федерацияһының Юғары суды|Рәсәй юғары суды]])<ref>{{Cite web|url=http://www.fsb.ru/fsb/npd/terror.htm|title=Единый федеральный список организаций, в том числе иностранных и международных организаций, признанных в соответствии с законодательством Российской Федерации террористическими|lang=ru|website=[[ФСБ России]]|date=2021-08-31|accessdate=2021-12-31|archive-date=2016-04-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20160402145332/http://www.fsb.ru/fsb/npd/terror.htm|deadlink=no}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=http://www.ntv.ru/novosti/1338776/|title=ФСБ опубликовала список запрещенных в РФ организаций|website=[[НТВ]]|date=2015-02-27|accessdate=2017-10-19|archive-date=2017-10-19|deadlink=no|archive-url=https://web.archive.org/web/20171019215848/http://www.ntv.ru/novosti/1338776/}}</ref>, [[Төркиә|Төркиәлә]]<ref>{{Cite journal|url=https://dergipark.org.tr/tr/pub/neusbf/743916|first=Göktuğ|last3=Bozbaş|date=2020-12-27|title=Afgan Talibani: Dünü Bugünü ve Yarını|pmc=tr|journal=2|accessdate=2021-08-18|issn=2021-08-16}}</ref> һәм [[Канада]]ла<ref>{{Cite web|url=https://www.publicsafety.gc.ca/cnt/ntnl-scrt/cntr-trrrsm/lstd-ntts/crrnt-lstd-ntts-en.aspx#53|title=Public Safety Canada: Listed Terrorist Entities|accessdate=2021-08-16|archive-date=2020-03-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20200301160957/https://www.publicsafety.gc.ca/cnt/ntnl-scrt/cntr-trrrsm/lstd-ntts/crrnt-lstd-ntts-en.aspx#53|deadlink=no}}</ref> террористик ойошма тип таныла. Әммә, шул уҡ ваҡытта, Рәсәйҙә 2022 йылдың мартынан Афғанстан менән аккредитация менән дипломатик мөнәсәбәттәр урынлаштырылыуын иҫәпкә алырға<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/5283463 Лавров объявил об аккредитации в России первого дипломата от талибов] {{Wayback|url=https://www.kommersant.ru/doc/5283463|date=20220331052033}} // 31.03.2022 г. «Коммерсантъ».</ref><ref>[https://www.interfax.ru/world/832297 Лавров объявил об аккредитации в РФ первого дипломата правительства талибов] {{Wayback|url=https://www.interfax.ru/world/832297|date=20220331082953}} // 31.03.2022 г. «Интерфакс».</ref>.
«Талибан» [[Рәсәй Федерацияһы|Рәсәйҙә]] ([[Рәсәй Федерацияһының Юғары суды|Рәсәй юғары суды]])<ref>{{Cite web|url=http://www.fsb.ru/fsb/npd/terror.htm|title=Единый федеральный список организаций, в том числе иностранных и международных организаций, признанных в соответствии с законодательством Российской Федерации террористическими|lang=ru|website=[[ФСБ России]]|date=2021-08-31|accessdate=2021-12-31|archive-date=2016-04-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20160402145332/http://www.fsb.ru/fsb/npd/terror.htm|deadlink=no}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=http://www.ntv.ru/novosti/1338776/|title=ФСБ опубликовала список запрещенных в РФ организаций|website=[[НТВ]]|date=2015-02-27|accessdate=2017-10-19|archive-date=2017-10-19|deadlink=no|archive-url=https://web.archive.org/web/20171019215848/http://www.ntv.ru/novosti/1338776/}}</ref>, [[Төркиә|Төркиәлә]]<ref>{{Cite journal|url=https://dergipark.org.tr/tr/pub/neusbf/743916|first=Göktuğ|last3=Bozbaş|date=2020-12-27|title=Afgan Talibani: Dünü Bugünü ve Yarını|pmc=tr|journal=2|accessdate=2021-08-18|issn=2021-08-16}}</ref> һәм [[Канада]]ла<ref>{{Cite web|url=https://www.publicsafety.gc.ca/cnt/ntnl-scrt/cntr-trrrsm/lstd-ntts/crrnt-lstd-ntts-en.aspx#53|title=Public Safety Canada: Listed Terrorist Entities|accessdate=2021-08-16|archive-date=2020-03-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20200301160957/https://www.publicsafety.gc.ca/cnt/ntnl-scrt/cntr-trrrsm/lstd-ntts/crrnt-lstd-ntts-en.aspx#53|deadlink=no}}</ref> террористик ойошма тип таныла. Әммә, шул уҡ ваҡытта, Рәсәйҙә 2022 йылдың мартынан Афғанстан менән аккредитация менән дипломатик мөнәсәбәттәр урынлаштырылыуын иҫәпкә алырға<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/5283463 Лавров объявил об аккредитации в России первого дипломата от талибов] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220331052033/https://www.kommersant.ru/doc/5283463 |date=2022-03-31 }} // 31.03.2022 г. «Коммерсантъ».</ref><ref>[https://www.interfax.ru/world/832297 Лавров объявил об аккредитации в РФ первого дипломата правительства талибов] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220331082953/https://www.interfax.ru/world/832297 |date=2022-03-31 }} // 31.03.2022 г. «Интерфакс».</ref>.


2021 йылдың 15 авгусында [[Кабулдың Ҡолауы (2021)|Ҡабулдың ҡолауынан]] һуң «Талибан» Афғанстандың бөтә биләмәһен үҙ контроленә ала һәм унда үҙенең власын урынлаштыра. Әлеге ваҡытта талиб власын БМО-ның бер дәүләт-ағзаһы ла танымаған. Халыҡ-ара берләшмә Ҡабул ҡолаған көндө эшләүен туҡтатҡан [[Афғанстан]] Ислам Республикаһының власын законлы тип иҫәпләүен дауам итә.
2021 йылдың 15 авгусында [[Кабулдың Ҡолауы (2021)|Ҡабулдың ҡолауынан]] һуң «Талибан» Афғанстандың бөтә биләмәһен үҙ контроленә ала һәм унда үҙенең власын урынлаштыра. Әлеге ваҡытта талиб власын БМО-ның бер дәүләт-ағзаһы ла танымаған. Халыҡ-ара берләшмә Ҡабул ҡолаған көндө эшләүен туҡтатҡан [[Афғанстан]] Ислам Республикаһының власын законлы тип иҫәпләүен дауам итә.
43 юл: 43 юл:


== Һылтанмалар ==
== Һылтанмалар ==
{{Навигация}}
* [https://web.archive.org/web/20170626005552/http://shahamat.info/ «Джихад Тауышы»], талибан хәрәкәте сайты. Пушту телендә бар, [http://shahamat-urdu.com урду], [https://web.archive.org/web/20170914032725/http://shahamat-farsi.com/ дари (фарсы-ҡабул))], [http://shahamat-arabic.com ғәрәп телендә] һәм [http://shahamat-english.com инглиз телендә].
* [https://web.archive.org/web/20170626005552/http://shahamat.info/ «Голос Джихада»], сайт движения Талибан. Доступен на пушту, [http://shahamat-urdu.com урду] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151118091447/http://shahamat-urdu.com/ |date=2015-11-18 }}, [https://web.archive.org/web/20170914032725/http://shahamat-farsi.com/ дари (фарси-кабули)], [http://shahamat-arabic.com арабском] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201206020716/http://www.shahamat-arabic.com/ |date=2020-12-06 }} и [http://shahamat-english.com английском].
* {{ВТ-ЛП|Талибан}}
* {{ВТ-ЛП|Талибан}}
* [[Асатрян, Георгий Эминович|Асатрян Г. Э.]] [https://tass.ru/opinions/7876949 Аҡш-тың талибандар менән килешеүе: Афғанстанда американдарҙың уңышһыҙлығын таныу?] // [[ТАСС]], 02.03.2020
* [[Асатрян, Георгий Эминович|Асатрян Г. Э.]] [https://tass.ru/opinions/7876949 Соглашение США с талибами: признание провала американцев в Афганистане?] // [[ТАСС]], 02.03.2020
* [[Асатрян, Георгий Эминович|Асатрян Ғ. Э.]] [https://tass.ru/opinions/8843113 Талибандарға Рәсәй ярҙамы кәрәкмәй. Информация О Сайте New York Times] // [[ТАСС]], 29.06.2020
* [[Асатрян, Георгий Эминович|Асатрян Г. Э.]] [https://tass.ru/opinions/8843113 Талибам помощь России не нужна. Что стоит за скандальной публикацией New York Times] // [[ТАСС]], 29.06.2020
* [[Кривушин, Иван Владимирович|Кривушин И. В.]] [https://www.krugosvet.ru/enc/istoriya/TALIBAN.html Талибан] // Донъя буйлап
* [[Кривушин, Иван Владимирович|Кривушин И. В.]] [https://www.krugosvet.ru/enc/istoriya/TALIBAN.html Талибан] // [[Кругосвет]]
* {{Мәҡәлә|автор=[[Густерин, Павел Вячеславович|Густерин П. В.]]|заглавие=Как вырождается «Талибан»|ссылка=|издание=Военное обозрение|год=11.09.2014|ref=Густерин|archiveurl=|archivedate=}}
* {{статья |автор=[[Густерин, Павел Вячеславович|Густерин П. В.]] |заглавие=Как вырождается «Талибан» |ссылка= |издание=Военное обозрение |год=11.09.2014 |ref=Густерин |archiveurl= |archivedate=}}


{{әҙерләмә}}
{{әҙерләмә}}

00:31, 19 февраль 2024, ағымдағы өлгө

Талибан
пушту طالبان
Флаг[d]
Нигеҙләү датаһы 1994
Рәсем
Террорист тип иғлан ителгән Америка Ҡушма Штаттары[1]
Һуғыш/алыш Гражданская война в Афганистане[d] һәм Панджшерский конфликт (2021)[d]
Нигеҙләүсе Мухаммед Омар[d] һәм Абдул Гани Барадар[d]
Ойошма етәксеһенең вазифаһы Әмир әл-мөьминин
Етәксе Мухаммед Омар[d], Ахтар Мансур[d] һәм Хайбатулла Ахундзада[d]
Дәүләт  Афғанстан
Ағзалар һаны 70 000[2]
Сәйәси спектрҙағы урыны ультраправые[d]
Сәйәси идеология Исламсылыҡ[3], Пуштунвалай[d][4], Диүбәндилек[5], религиозный национализм[d], исламский фундаментализм[d] һәм джихадизм[d]
Барлыҡҡа килеү урыны Ҡандағар
Штаб-фатирҙың урынлашыуы Афғанстан
Пакистан
Катар
Ил  Афғанстан
Рәсми сайт alemarahenglish.af
Һештег Taliban[6]
Коллаж
Ҡыҙыҡһыныу өлкәһе Шәриғәт
Сәйәси коалиция Пакистан
Категория членов Категория:Персоналии:Талибан[d]
Социаль селтәрҙә күҙәтеүселәр 84 600 ± 99[7]
 Талибан Викимилектә

«Талибан», йәки талибтар (пушту طالبان «студенттар, мәҙрәсә шәкерттәре»), — донъяның күп илдәрендә тыйылған исламсылыҡ радикаль дини-сәйәси хәрбиләштерелгән хәрәкәт (шул иҫәптән Рәсәйҙә)[8].

Тарихы

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Афғанстанда пуштундар араһында 1994 йылда барлыҡҡа килгән террористик ойошма, 1996 йылдан 2001 йылға тиклем Афғанстан менән идара итә һәм 2021 йылда власҡа ҡайта: 2021 йылдың яҙында америка ғәскәрҙәрен тулыһынса сығарыу ниәттәрен раҫланғандан һуң 15 августа илдең баш ҡалаһы Ҡабулды баҫып ала һәм Афғанстанды тулыһынса контролгә алыуын иғлан итә.

«Талибан» Рәсәйҙә (Рәсәй юғары суды)[9][10], Төркиәлә[11] һәм Канадала[12] террористик ойошма тип таныла. Әммә, шул уҡ ваҡытта, Рәсәйҙә 2022 йылдың мартынан Афғанстан менән аккредитация менән дипломатик мөнәсәбәттәр урынлаштырылыуын иҫәпкә алырға[13][14].

2021 йылдың 15 авгусында Ҡабулдың ҡолауынан һуң «Талибан» Афғанстандың бөтә биләмәһен үҙ контроленә ала һәм унда үҙенең власын урынлаштыра. Әлеге ваҡытта талиб власын БМО-ның бер дәүләт-ағзаһы ла танымаған. Халыҡ-ара берләшмә Ҡабул ҡолаған көндө эшләүен туҡтатҡан Афғанстан Ислам Республикаһының власын законлы тип иҫәпләүен дауам итә.

Кешеләре һаны

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
  • 1995 25 мең[15]
  • 1998 яҡынса 110 мең[16]
  • 2006 яҡынса 12 мең[17]
  • 2010 27 мең[18]
  • 2014 5260 мең
  • 2021 яҡынса 70 мең

Иҫкәрмәләр

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
  1. ↑ Википедия на упрощённом английском языке (билдәһеҙ) — 2001.
  2. ↑ Афганский синдром. Бегство армии США или передача власти «Талибану»*?
  3. ↑ Why are Customary Pashtun Laws and Ethics Causes for Concern?
  4. ↑ UNDERSTANDING TALIBAN THROUGH THE PRISM OF PASHTUNWALI CODE
  5. ↑ Taliban - Oxford Islamic Studies Online
  6. ↑ (2) #Taliban - Twitter Search / Twitter
  7. ↑ Интерфейс программирования приложения YouTube
  8. ↑ Единый федеральный список организаций, в том числе иностранных и международных организаций, признанных в соответствии с законодательством Российской Федерации террористическими. Дата обращения: 19 октябрь 2017. Архивировано 2 апрель 2016 года.
  9. ↑ Единый федеральный список организаций, в том числе иностранных и международных организаций, признанных в соответствии с законодательством Российской Федерации террористическими. ФСБ России (31 август 2021). Дата обращения: 31 декабрь 2021. Архивировано 2 апрель 2016 года.
  10. ↑ ФСБ опубликовала список запрещенных в РФ организаций. НТВ (27 февраль 2015). Дата обращения: 19 октябрь 2017. Архивировано 19 октябрь 2017 года.
  11. ↑ (2020-12-27) «Afgan Talibani: Dünü Bugünü ve Yarını». 2. ISSN 2021-08-16. Проверено 2021-08-18.
  12. ↑ Public Safety Canada: Listed Terrorist Entities. Дата обращения: 16 август 2021. Архивировано 1 март 2020 года.
  13. ↑ Лавров объявил об аккредитации в России первого дипломата от талибов 2022 йыл 31 март архивланған. // 31.03.2022 г. «Коммерсантъ».
  14. ↑ Лавров объявил об аккредитации в РФ первого дипломата правительства талибов 2022 йыл 31 март архивланған. // 31.03.2022 г. «Интерфакс».
  15. ↑ Библиотека КонтиненТа. Дата обращения: 8 декабрь 2006. Архивировано из оригинала 26 март 2007 года.
  16. ↑ Государственный и Политический строй Афганистана. Дата обращения: 2 декабрь 2006. Архивировано из оригинала 12 март 2007 года.
  17. ↑ Brutal one-legged fanatic who loves the limelight — Telegraph. Дата обращения: 15 июль 2021. Архивировано из оригинала 27 март 2007 года.
  18. ↑ Талибы в Афганистане увеличили свою численность на 35 процентов. Дата обращения: 15 август 2010. Архивировано 29 апрель 2010 года.

Әҙәбиәт

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
урыҫ телендә
башҡа телдәрҙә

Һылтанмалар

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
commons: Талибан Викимилектә
n: Талибан Викияңылыҡтарҙа


Был тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып Википедия проектына ярҙам итә алаһығыҙ.

«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Талибан&oldid=1268640» битенән алынған