Правім Комі

{{арфаграфія}}
{{Адміністрацыйная адзінка}}
'''Комі''' (''Рэспубліка Комі'') ({{lang-kv|Коми Республика}}, {{lang-ru|Респу́блика Ко́ми}}) — суб'ект [[Расія|Расійскай Федэрацыі]], размешчаны на паўночным усходзе [[Еўрапейская частка Расіі|еўрапейскай часткі Расіі]]. Сталіца — [[Сыктыўкар|горад Сыктыўкар]]. Найбуйнейшыя гарады: [[Ухта]], Пячора, [[Інта]], [[Усінск]], [[Саснагорск]], [[Вуктыл]].

== Геаграфія ==
Рэспубліка размешчана на захадзе ад [[Уральскія горы|Уральскіх гор]], на паўночным захадзе [[Заходне-Сібірская раўніна|Заходне-Сібірскай раўніны]], на крайнім паўночным усходзе Еўрапейскай часткі Расійскай Федэрацыі ў межах [[Пячорская нізіна|Пячорскай]] і [[Мезенска-Вычагодская нізіна|Мезенска-Вычагодскай]] [[Нізіна|нізін]], [[Сярэдні Ціман|Сярэдняга]] і [[Паўднёвы Ціман|Паўднёвага]] Цімана, заходніх схілаў [[Уральскія горы|Уральскіх гор]] ([[Паўночны Урал|Паўночны]], [[Прыпалярны Урал|Прыпалярны]] і [[Палярны Урал|Палярны]] Урал).

Тэрыторыя рэспублікі распасціраецца ад [[Паўночныя Увалы|Паўночных Увалаў]] на поўдні да [[Пай-Хой|Пай-Хоя]] на паўночным усходзе (паміж 59°12' і 68°25' паўночнай шыраты), ад [[Пінега-Мязенскае міжрэчча|Пінега-Мязенскага міжрэчча]] на захадзе да водападзелу басейнаў рэк [[Пячора (рака)|Пячоры]] і [[Об|Абі]], які праходзіць па Уральскім хрыбце на ўсходзе (паміж 45°25' і 66°10' усходняй даўгаты).

Лясы займаюць больш 70 % тэрыторыі, балоты — каля 15 %. 32 800 км² на Паўночным Урале пакрытыя некранутымі лясамі. Унікальная тэрыторыя — [[Пячора-Ілыцкі запаведнік]]. У [[1985]] годзе запаведнік быў уключаны ў спіс [[Біясферны запаведнік|біясферных]]. Праз дзесяць гадоў, па рашэнні [[ЮНЕСКА]], запаведнік з ахоўнай і буфернай зонамі і нацыянальны парк [[Югыд У|«Югыд У»]], аб'яднаныя пад агульнай назвай [[Некранутыя лясы Комі|«Некранутыя лясы Комі»]], былі занесеныя ў спіс аб'ектаў Сусветнай культурнай і прыроднай спадчыны.

* ''Межы'': [[Ненецкая аўтаномная акруга]] (поўнач, паўночны ўсход), [[Ямала-Ненецкая аўтаномная акруга]] (паўночны ўсход, усход), [[Ханты-Мансійская аўтаномная акруга]] (паўднёвы ўсход, поўдзень), [[Свярдлоўская вобласць]] (поўдзень), [[Пермскі край]] (поўдзень), [[Кіраўская вобласць]] (поўдзень, паўднёвы захад, захад), [[Архангельская вобласць]] (паўночны захад, поўнач).

=== Рэкі і азёры  ===
Асноўныя рэкі:
* [[Іжма]]
* [[Мязень (рака)|Мезень]]
* [[Пячора (рака)|Пячора]]
* [[Сысала]]
* [[Уса (прыток Пячоры)|Уса]]
* [[Вашка]]
* [[Вычагда]]
* [[Вым]]
* [[Сіндарскае возера]]
* [[Ямвозера]]

=== Карысныя выкапні ===
На тэрыторыі рэспублікі здабываецца [[вугаль]], [[нафта]], [[прыродны газ]], [[золата]] і [[дыямент]]ы.

=== Клімат ===

[[Зіма]] даволі доўгая і халодная, [[лета]], хоць і кароткае, але цалкам цёплае. 
* ''Сярэдняя тэмпература студзеня'': −17&nbsp;°C (у паўднёвай частцы) і −20&nbsp;°C (у паўночнай частцы)
* ''Сярэдняя тэмпература ліпеня'': +11&nbsp;°C (у паўночнай частцы) і +15&nbsp;°C (у паўднёвай частцы)
* ''Ападкі'': ад 700 мм у год.

== Адміністрацыйны падзел ==

Рэспубліка дзеліцца на 14 раёнаў:

* Іжэмскі раён
* Княжпагосцкі раён
* Кайгародскі раён
* Карткяроскі раён
* Прылузскі раён
* Саснагорскі раён
* Сыктыўдзінскі раён
* Сысольскі раён
* Троіцка-Пячорскі раён
* Удорскі раён
* Усць-Вымскі раён
* Усць-Куломскі раён
* Усць-Цылемскі раён
* Ухцінскі раён

Найбуйнейшыя гарады [[Сыктыўкар]], [[Ухта]], [[Варкута]].

== Дэмаграфія ==
*'''Насельніцтва''': 1 018 674 (2002)
**''Гарадское'': 766 587 (75,3 %)
**''Сельскае'': 252 087 (24,7 %)
**''Мужчыны'': 488 316 (47,9 %)
**''Жанчыны'': 530 358 (52,1 %)
*'''Жанчын на 1000 мужчын''': 1086
*'''Сярэдні ўзрост''': 34,5 г.
**''Гарадскога насельніцтва'': 33,7 г.
**''Сельскага насельніцтва'': 36,8 г.
**''Мужчын'': 32,3 г.
**''Мужчын'': 36,8 г.
*'''Колькасць прыватных гаспадарак''': 381,626 (з 992 612 чалавек)
**''Гарадскіх'': 289 854 (з 749 329 чалавек)
**''Сельскіх'': 91 772 (з 243 283 чалавек)
*'''Статыстыка аховы здароўя''' (2005)
**''Нараджэнняў'': 10 975 (каэфіцыент нараджальнасці 11,1)
**''Смярцей'': 15 074 (каэфіцыент смяротнасці 15,2)

*'''Этнічны склад насельніцтва'''
{| class="wikitable"
|-
!
! перапіс 1926
! перапіс 1939
! перапіс 1959
! перапіс 1970
! перапіс 1979
! перапіс 1989
! перапіс 2002
|-
| [[Комі (народ)|Комі]]
| 191 245 (92,2 %)
| 231 301 (72,5 %)
| 245 074 (30,4 %)
| 276 178 (28,6 %)
| 280 798 (25,3 %)
| 291 542 (23,3 %)
| 256 464 (25,2 %)
|-
| [[Рускія]]
| 13 731 (6,6%)
| 70 226 (22,0%)
| 389 995 (48,4%)
| 512 203 (53,1%)
| 629 523 (56,7%)
| 721 780 (57,7%)
| 607 021 (59,6%)
|-
| [[Украінцы]]
| 34 (0,0%)
| 6010 (1,9%)
| 80 132 (9,9%)
| 82 955 (8,6%)
| 94 154 (8,5%)
| 104 170 (8,3%)
| 62 115 (6,1%)
|-
| [[Беларусы]]
| 11 (0,0 %)
| 3323 (1,0 %)
| 22 339 (2,8 %)
| 24 706 (3,1 %)
| 24 763 (2,2 %)
| 26 730 (2,1 %)
| 15 212 (1,5 %)
|-
| [[Татары]]
| 32 (0,0 %)
| 709 (0,2 %)
| 8459 (1,0 %)
| 11 906 (1,5 %)
| 17 836 (1,6 %)
| 25 980 (2,1 %)
| 15 680 (1,5 %)
|-
| [[Немцы]]
| 15 (0,0 %)
| 2617 (0,8 %)
| 19 805 (2,5 %)
| 14 647 (1,8 %)
| 13 339 (1,2 %)
| 12 866 (1,0 %)
| 9246 (0,9 %)
|-
| Іншыя
| 2246 (1,1 %)
| 4810 (1,5 %)
| 40 395 (5,0 %)
| 42 207 (4,4 %)
| 49 948 (4,5 %)
| 67 779 (5,4 %)
| 52 936 (5,2 %)
|}

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|8}}

== Спасылкі ==
* {{commons|Category:Komi}}

{{Комі}}
{{Адміністрацыйны падзел Расіі}}

[[Катэгорыя:Комі| ]]