Генрых Матусавіч Вагнер

Ге́нрых Ма́тусавіч Ва́гнер (2 ліпеня 1922, г. Жырардаў, Польшча — 15 ліпеня 2000, г. Мінск, Беларусь) — беларускі кампазітар, педагог і музыкант. Заслужаны дзеяч мастацтваў Беларусі (1963), Народны артыст БССР (1988). Лаўрэат прэміі Ленінскага камсамола БССР (1976), прафесар (1988).

Генрых Матусавіч Вагнер
Магіла кампазітара Генрыха Вагнера на Усходніх могілках Мінска.
Асноўная інфармацыя
Дата нараджэння	2 ліпеня 1922(1922-07-02)
Месца нараджэння	Жырардаў, Q11700985?, Q11825567?, Варшаўскае ваяводства, Польская Народная Рэспубліка
Дата смерці	15 ліпеня 2000(2000-07-15) (78 гадоў)
Месца смерці	Мінск, Беларусь
Месца пахавання	Усходнія могілкі
Краіна	СССР  Беларусь
Альма-матар	Варшаўская кансерваторыя (1939) Беларуская дзяржаўная акадэмія музыкі
Месца працы	БДПУ
Музычная дзейнасць
Прафесіі	кампазітар
Грамадская дзейнасць
Член у	Беларускі саюз кампазітараў
Прэміі	Прэмія Ленінскага камсамола Беларусі (1976)
Узнагароды

Біяграфія

Вучыўся ў Варшаўскай кансерваторыі ігры на фартэпіяна (1936—1939 гг.). З 1939 г. у БССР; пры пераходзе мяжы быў арыштаваны, працаваў на тартаку і будаўніцтве чыгункі, але дзякуючы збегу абставін трапіў у Мінск і паступіў у кансерваторыю. Пасля нападу нацысцкай Германіі на СССР уцёк праз Маскву ў Саратаў, а потым у Душанбэ, дзе сфармаваўся Першы франтавы тэатр. Адказваў у ім за музычную частку.

У 1944 г. вярнуўся ў Мінск, як канцэртмайстар увайшоў у брыгаду беларускіх артыстаў. У 1947 г. ажаніўся з актрысай Таццянай Аляксеевай. Скончыў Беларускую кансерваторыю ў 1948 г. па класе фартэпіяна Р. І. Шаршэўскага і ў 1954 г. па класе кампазіцыі А. В. Багатырова. Працаваў канцэртмайстрам Беларускага радыё.

З 1962 г. выкладаў у Мінскім педінстытуце на кафедры музычнага выхавання. У 1963—1973 гг. адказны сакратар праўлення Саюза кампазітараў Беларусі.

Цікавіўся кантарскімі спевамі, у савецкі час удзельнічаў у «паўлегальных» фестывалях кантарскай музыкі ў Маскве.

Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі Рэспублікі Беларусь у галіне літаратуры, мастацтва і архітэктуры (1998) — за сімфонію № 4 для сімфанічнага аркестра і народнага хора.

Творчасць

Асноўныя дасягненні ў жанрах балета, вакальна-сімфанічнай паэмы, сімфоніі, інструментальнага канцэрта. Творчасці Г. Вагнера ўласцівыя пластычнасць і нацыянальная характарнасць меласа, тэмбравая квяцістасць, дынамічнае развіццё музычных вобразаў.

Аўтар оперы «Сцежкаю жыцця» (лібрэта А. Вярцінскага і С. Штэйна па матывах аповесці В. Быкава «Воўчая зграя», пастаўлена ў 1980), першай беларускай тэлеоперы «Ранак» (лібрэта Я. Шабана па матывах паэмы А. Куляшова «Песня аб слаўным паходзе», пастаўлена ў 1967), балетаў «Падстаўная нявеста», «Святло і цені», «Пасля балю», араторыі «Кастрычнік», кантаты «Прызнанне Радзіме», вакальна-сімфанічных паэм «Вечна жывыя», «Героям Брэста», трох сімфоній і інш.

Значны ўклад зрабіў у развіццё жанру беларускага інструментальнага канцэрта. Пісаў музыку для дзяцей, да драматычных спектакляў і фільмаў.

Аўтар музыкі да кінафільмаў і тэлеспектакляў:

1. 1966 — Чужое імя
2. 1967 — І ніхто іншы
3. 1967 — Ранак (тэлеопера па рамане «Калі зліваюцца рэкі» П. Броўкі)
4. 1969 — Мы з Вулканам
5. 1969 — Ткачы, тэлеспектакль
6. 1970 — Неспадзяваная каханне
7. 1971 — Паланэз Агінскага
8. 1973 — І смех, і бяда (тэлевізійны)
9. 1978 — Тэатр купца Япішкіна, тэлеспектакль

А таксама да тэлевізійных і дакументальных фільмаў «Генерал Пушча» (1967) і «Лісты ў неўміручасць» (1970).

Крытыка

Старэйшы калега Г. Вагнера Д. Камінскі (старшыня праўлення Саюза кампазітараў БССР у 1963—1966) ва ўспамінах 1980-х гадоў адгукнуўся пра яго так: «Я б не назваў Вагнера добрым кампазітарам. Большасць яго твораў уяўляе з сябе больш ці менш "хвосткі" набор тых ці іншых "абаротаў". Пісаў ён і сімфоніі, і асобныя п’есы для фартэпіяна, скрыпкі і іншых інструментаў, але ўсё гэта аднолькава невыразна. Мне асабіста яго творчасць ніколі не падабалася, дый чалавек ён нейкі назойлівы».

Літаратура

• Аладава, Р. М. Вагнер Генрых Матусавіч // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 2: Беліцк — Гімн / Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1994. — С. 178—179. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-142-0.
• Жураўлёў Д. Поўны творчай энергіі // Беларусь. — 1972. — № 7. — С.
• Аладава Р. Роздум з нагоды: Народнаму артысту Беларусі Г. Вагнеру — 70 // ЛіМ. — 1992. — № . — 3 ліпеня. — С.
• Нісневіч, С. Г. Г. Вагнер. — Мн., 1969.

Спасылкі

• Біяграфія на hor.by
• Владимир Орлов. Не тот — тот Вагнер (руск.)
• Вагнер Генрих Матусович Архівавана 5 сакавіка 2016. (руск.)
• Аўдыёзапісы Г. Вагнера