Правім Вестготы

[[Выява:Visigoth migrations.jpg|right|450px|thumb|Міграцыя вестготаў]]
'''Вестготы''' або '''заходнія готы''', [[германцы|германскае варварскае племя]], якое пад час [[вялікае перасяленне народаў|вялікага перасялення народаў]] эмігрыравала з усходу на тэрыторыю [[Заходняя Рымская імперыя|Заходняй Рымскай імперыі]]. Таксама, часткова насяляла і ў [[Візантыя|Усходняй Рымскай імперыі]] (Візантыі).

== Уварванне на Балканы ==
Упершыню еўрапейцы даведаліся пра вестготаў, як пра асобны народ у [[268]] г., калі яны пачалі рабаваць [[балканы|балканскія]] правінцы Рымскай імперыі<ref name="ReferenceA">Самарџић, Н. Историја Шпаније. Визиготска Хиспанија.Плато, Београд, 2005.</ref>. Вестготы прайшлі правінцыі [[Панонія|Панонію]] і [[Ілірыя|Ілірыю]], нават пагражалі самой [[Італія|Італіі]]. Але ўлетку таго жа года вестготы атрымалі паражэнне, каля сучаснай італьянска-славенскай мяжы, а затым яшчэ ў бітве пры [[Ніш]]ы, у верасні [[268]] г. На працягу наступных трох гадоў, у серыі кампаній імператараў [[Клаўдзій II|Клаўдзія II]] і  [[Аўрэліян]]а, германцы былі вернутыя праз [[Дунай]], дзе яны пасяліліся ў [[дакія|Дакіі]], якую Аўрэліян пакінуў у [[271]] г. У Дакіі вестготы прынялі [[арыянства]], гэтая вера праіснавала ў готскім грамадстве да [[589]] г, калі кароль [[Рэкарэд I]] перайшоў у [[каталіцызм]].

Вестготы засталіся ў Дакіі да [[376]] г, калі адзін з іх лідараў [[Фрытыгерн]], звярнуйся да рымскага імператара [[Валент]]а з просьбай аб магчымасці пасяліцца на паўднёвым беразе Дуная, у якасці федэратаў. Вестготы спадзяваліся знайсці сховішча ад [[гуны|гунаў]], якія прыціснялі іх на захадзе, і знайшлі - рымскі імператар адказаў згодай. Аднак, імперскія афіцэры пачалі чыніць самаўпраўства і вестготы паўсталі, спусташыўшы [[фракія|Фракію]], на што Валент адказаў баявымі дзеяннямі, з тым каб знішчыць вестготаў, аднак, патрываў цяжкае [[бітва пад Адрыянаполем, 378|паражэнне пад Адрыянаполем у 378 г]]<ref name="ReferenceA"/>. З таго моманту, вестготы ўвесь час змагаліся супраць рымлян, складая зняважлівыя для рымлян перамір'і. Бітва пад Адрыянапольем была найважнейшай у гэтай вайне. Імператар Валент быў дрэнна дасведчаны аб памерах гоцкага войска і ўступіў у бітву, у якой сам быў забіты ў баю, а цэлае рымскае войска было знішчана. Такім чынам вестготы дабіліся магчымасці пасяліцца на тэрыторыі Рымскай імперыі.

Новы імператар [[Феадосій I]], у [[381]] г., склаў мір з вестгоцкім правадыром [[Атанарых]]ам, які працягваўся да смерці Феадосія, да [[395]] г. Атанарых, аднак, памёр у тым жа годзе і ўлада перайшла да [[Аларых I|Аларыха I]]. Феадосій успадкаваў некампетэнтных сыноў, [[Аркадзій|Аркадзя]], які кіраваў на ўсходзе і [[Ганорый|Ганорыя]] на захадзе. А Аларых I быў здольным кіраўніком, у [[396]] г. ён прадпрыняў спробы захапіць [[Афіны]], але напад праваліўся. Потым ён паспрабаваў увайсці ў Італію, але ізноў паход патрываў няўдачу. У [[410]] г Аларых здолеў захапіць і разрабаваць [[Рым]]. Праз некалькі дзён вестготы пакінулі горад і адправіліся на поўдзень, у [[Афрыка|Афрыку]], але Аларых I раптоўна памёр і паход быў адложаны. Яго пераемнік [[Атаульф]], павёў свой народ у [[Галія|Галію]]. [[Іспанія]] яшчэ ў [[409]] г. адчула прыход [[свевы|свеваў]], [[аланы|аланаў]] і [[вандалы|вандалаў]]. У [[418]] г. пад кіраўніцтвам [[Валія]], вестготы склалі з рымлянамі пагадненне, паводле якога атрымалі дазвол на жыхарства ў Галіі, [[Аквітанія, гістарычная вобласць Францыі|Аквітаніі]] і [[Нарбонская Галія|Нарбонскай Галіі]] пры ўмове, што вестготы знішчаць іншыя варварскія народы на гэтых тэрыторыях. Тут вестготы заснавалі царства са сваёй сталіцай у [[Тулуза|Тулузе]]<ref name="ReferenceA"/>. З цягам часу, з-за межусобных войн паміж варварскімі народамі, тэрыторыя каралеўства пашыралася.

== Тулузскае каралеўства ==
У [[451]] г. вестготы гуляюць важную ролю ў час бітвы на Каталаунскім полі, дзе пад кіраўніцтвам рымскага палкаводца [[Флавій Аэцый|Флавія Аэцыя]] яны здабылі перамогу над гунамі, якімі кіраваў [[Атыла]]. 

Затым вестготы пашырылі свае межы на [[Пірэнеі|Пірэнэйскім паўвостраве]], дзе пакарылі свеваў. Піка сваёй магутнасці каралеўства дасягнула пры каралю [[Эйрых]]у, калі ў [[475]] г. вестгоцкая дзяржава атрымала поўную незалежнасць ад Заходняй Рымскай імперыі, якая праз год распалася. 

У той час (канец V ст.) Эйрыкава дзяржва была самай магутнай дзяржавай сярод варварскіх краін. Нягледзячы на тое, што Рымская Імперыя знікла, Эйрых пераняў ад яе дзяржаўныя і прававыя асновы заканадаўства. Першы вестгоцкі кодэкс насіў імя Эйрыха<ref name="ReferenceA"/>.

У [[507]] г. [[Тулузскае каралеўства]] захоплена франкскім каралём [[Хлодвіг]]ам. У той час, кіраўніком вестготаў быў сын Эйрыха  - [[Аларых II]], які быў забіты падчас канфлікту з [[Францыя]]й. 
== Таледскае каралеўства ==
Пасля [[Атанагільд]]авай смерці ([[568]]), на сталец уступіў [[Леавігільд]], які да [[573]] г. правіў сумесна са сваім братам Ліувам. Леавігільд перанёс сталіцу дзяржавы ў сэрца Іспаніі ў [[Таледа]], памёр ён у [[586]] г. Новым каралём стаў яго сын - [[Рэкарэд]], які пасля бацькоўскай смерці прыняў каталіцызм, гэты ўчынак спыніў разнагалоссі паміж кіравальным класам, вестготаў і іспанскіх рымлян, якія ў пераважнай большасці вызнавалі рымскую царкву. Па прыкладу караля пайшлі большасць арыянскіх біскупаў і дваранінаў, аднак былі і тыя, хто выступаў супраць адчужэння ад старой веры, асабліва ў [[Септыманія|Септыманіі]], дзе ў [[589]] г. выбухла паўстанне, неўзабаве якое хутка згасла. Палітыка Рэкарэда, вяла да аб'яднання і асіміляцыі вестготаў і іспанскіх рымлян у адзін народ. 

VI ст. адзначылася канчатковым аб'яднаннем іберыйскай прасторы і пачаткам будаўніцтва новай іспанскай асобы. Акрамя таго, адзначана і аб'яднаннем царквы і дзяржавы. Кароль, у адрознене ад візантыйскай мадэлі, стаў вярхоўным главой царквы. Біскупы прызналі караля ў якасці адзінага надзейнага гаранта законнасці і парадку.

Вестгоцкія каралі да самага падзення сваёй дзяржавы, вялі барацьбу за сталец. Пасля смерці Рэкарэда, амаль усе каралі дахадзілі да ўлады з дапамогай сілы. [[Сісебур]] ([[612]]—[[621]]), здолеў затрымацца на пасадзе, некалькі гадоў, запомніўся неталерантнымі законамі супраць [[яўрэі|яўрэяў]]. [[Свінтыла]] ([[621]]—[[631]]) быў першым з каралёў, хто заваяваў усю Іспанію. Тым не менш, змаганне за трон з кожным годам усё больш раздрабляла вестгоцкую джяржаву. 

== Інтэрвенцыя маўраў ==

Праіснавала дзяржава да [[711]] г., калі кароль [[Родэрых]] атрымаў паражэнне ад [[маўры|маўраў]]. [[Бітва пры Гвадалеце]], якая адбылася [[19 ліпеня]] [[711]] г., адзначыла пачатак заваёвы Іспаніі. Вялікая частка Іберыйскага паўвострава, была асвоена маўрамі ўжо ў [[718]] г. 

У адказ на масульманскае ўварванне - была распачата [[Рэканкіста]].

{{Зноскі}}

== Гл. таксама ==
* [[Балты, дынастыя]]
* [[Германцы]]
* [[Вялікае перасяленне народаў]]

[[Катэгорыя:Германскія плямёны]]
[[Катэгорыя:Вестготы| ]]
[[Катэгорыя:Старажытныя народы Іспаніі]]
[[Катэгорыя:Зніклыя народы Еўропы]]