Orion (sazviježđe)
Orion (lat. Orion) je jedno od najpoznatijih i najprepoznatljivijih sazviježđa na noćnom nebu.[1] Naziva se još i Lovac prema grčkoj mitologiji. Pozicionirano je u visini nebeskog ekvatora, što ga čini vidljim u cijelom svijetu, između sazviježđa Bika, Eridana, Velikog psa, Malog psa i Zeca. Zbog svog karakterističnog oblika, sjajnih zvijezda koje ga sačinjavaju i vidljivosti na skoro cijeloj planeti, sazviježđe Orion se smatra jednim od najpoznatijih i najmarkantnijih sazviježđa. Njegov najupečatljiviji dio je tzv. Orionov pojas (koji sačinjavaju 3 zvijezde u istoj liniji) sa mačem. Tri zvijezde koje sačinjavaju ovaj pojas često se nazivaju Tri kralja po ličnostima iz Biblije. Na sjevernoj hemisferi, Orion je sazviježđe zimskog neba, vidljivo tokom jeseni i zime.
| Orion (lat.: Orion) | |
|---|---|
 klikni za veću sliku | |
| Skraćenica | Ori |
| Genitiv | Orionis |
| Simbolizira | Orion |
| Rektascenzija | 5 h |
| Deklinacija | +5° |
| Površina | 594 kv. stepen. (rang: 26.) |
| Broj zvijezda sjajnijih od m = 3 | 8 |
| Najsjajnija zvijezda | Rigel (β Orionis) (Priv. mag. 0.12) |
| Meteorski pljuskovi | |
| Susjedna sazviježđa | |
| Vidljivo u rasponu geografskih širina: +85° i −75° U najboljem položaju za posmatranje u 21h u mjesecu decembru. | |
Najsjajnije zvijezde u sazviježđu
urediNajsjajnije zvijezdu u ovom sazviježđu su:
| Ime | Solarni radijus | Vidljivost Magnituda |
~Udaljenost (s.g.) |
|---|---|---|---|
| Betelgez | 667 | 0,43 | 643 |
| Rigel | 78 | 0,18 | 772 |
| Bellatrix | 7,0 | 1,62 | 243 |
| Mintaka | ? | 2,23 (3,2/3,3) / 6,85 / 14,0 | 900 |
| Alnilam | 26 | 1,68 | 1359 |
| Alnitak | ? | 1,70/~4/4,21 | 800 |
| Saif | 11 | 2,06 | 724 |
- Betelgez alternativno poznat po svojoj Bayer oznaci Alpha Orionis je velika crvena zvijezda M tipa, supergigant koji se bliži kraju svog života. Kada nestane sa neba, sazviježđe neće biti vidljivo danju. To je druga najsjajnija zvijezda u sazviježđu. Ova zvijezda predstavlja "desno rame lovca" (uz pretpostavku da "lovac" okrenut prema posmatraču), a osma je najsjajnija zvijezda na noćnom nebu.[2]
- Rigel je također poznata i kao Beta Orionis. To plava supergigant zvijezda, B tipa i šesta je najsjajnija zvijezda na noćnom nebu. Slično kao i zvijezda Betelgez, Rigel je nastala spajanjem teških elemenata i neće proći mnogo kada će je nestati, ili urušavanjem – slučaj supernove ili prosipanjem svojih vanjskih slojeva čime bi se pretvorila u bijeli patuljak. Ova zvijezda predstavlja "lijevo stopalo lovca".[3]
- Belatriks je zvijezda koju je Johann Bayer označio kao Gamma Orionis, a poznata je i kao "Amazon Star". To je 22. najsjajnija zvijezda na noćnom nebu.[4] Belatriks je plavi div tipa B premda je male veličine da bi eksplodirala u supernova. Belatriks u sazviježđu Orion predstavlja "lijevo rame lovca".
- Mintaka koja se naziva još i Delta Orionis iz Bayera, je jedna od zvijezda iz Orionovog pojasa. To je sistem više zvijezda, sastavljen od velikog plavog diva B više masivnih bijelih zvijezda O-tipa. Mintaka je najzapadnija od tri zvijezde Orionovog pojasa.
- Аlnilam je jedna od tri zvijezde iz Orionovog pojasa i nalazi se u centru, između Mintake i Alnitake. Alnilam je plava supergigant zvijezda tipa B. Iako je dvaput udaljenija od sunca u odnosu na Mintaku i Alnitaku, druge dvije zvijezde iz Orionovog pojasa, jednako je sjajna zvijezda. Alnilam brzo gubi masu, kao posljedica svoje veličine, te joj je do kraja preostalo još približno oko 4 miliona godina.[5]
- Alnitak poznata kao i Zeta Orionis je najistočnija zvijezda u Orionovom pojasu i čini njegov istočni pojas. To je trostruka zvijezda udaljena oko 800 svjetlosnih godina daleko, s primarnom zvijezdom koja je plavi supergigant, sa klasom sjaja O na noćnom nebu.
- Saif je dobila i ime Kappa Orionis a predstavlja ‘’desnu nogu’’ ‘’lovca’’. Prema veličini i udaljenosti slična je zvijezdi Rigel ali je znatno blijeđa. Kao rezultat površinske temperature (oko 26.000° C) većinu svoje svjetlosti emituje u ultraljubičastom spektru.
Od ostalih manjih zvijezda tu su još Hatsja koja predstavlja vrh Orionovog mača, Meisa koja predstavlja "glavu lovca". Kao i kod mnogih drugih sjajnih zvijezda, nazivi Betelgez, Rigel, Saif, Alnitak, Mintaka, Alnilam, Hatsja i Meisa potiču iz arapskog jezika.
Također pogledajte
urediReference
uredi- ^ Dolan, Chris. "Orion". Arhivirano s originala, 28. 11. 2011. Pristupljeno 28. 11. 2011.
- ^ "Betelgeuse". Chris Dolan's Constellations. University of Wisconsin. 2009. Arhivirano s originala, 4. 10. 2019. Pristupljeno 26. 2. 2009.
- ^ "Rigel". Jim Kaler's Stars. University of Illinois, Urbana-Champaign Campus. 2009. Pristupljeno 26. 2. 2009.[mrtav link]
- ^ "Bellatrix". Chris Dolan's Constellations. University of Wisconsin. 2009. Arhivirano s originala, 21. 11. 2018. Pristupljeno 26. 2. 2009.
- ^ "Alnilam". Jim Kaler's Stars. University of Illinois, Urbana-Champaign Campus. 2009. Arhivirano s originala, 28. 11. 2011. Pristupljeno 28. 11. 2011.
Vanjski linkovi
uredi- The Deep Photographic Guide to the Constellations: Orion
- Melbourne Planetarium: Orion Sky Tour
- The clickable Orion
- Star Tales – Orion
- Deep Widefield image of Orion Arhivirano 26. 10. 2010. na Wayback Machine
- Constellations of Words. Orion
- Orion Constellation at Constellation Guide