[go: nahoru, domu]
Чулацаман тӀегӀо

Бийтарой — Версийн башхалла

ХӀара йаззам Википеди чуьра бу — маьрша энциклопеди
Историн навигаци
[талланза верси][талланза верси]
← Хьалхара нисдар
Чулацам дӀабаьккхина Чулацам тӀетоьхна
БӀаьраВики-текст
Нисдарах лаьцна йаздина дац
ж clean up using AWB
 
(ца гайтина йуккъера версеш 4 декъашхочун)
МогӀа 1: МогӀа 1:
{{Тайп
{{Тайп
|Тайпан таксон = Къена [[тайпа]]
|Тайпан таксон = Къена [[тайпа]]
|ЦӀе = Битарой
|ЦӀе = Бийтарой
|Шин цӀе =
|Шин цӀе =
|Сурт =
|Сурт =
|Суьртан куьг =
|Суьртан куьг =
|Кхин цӀераш = Бийтарой
|Кхин цӀераш = Битарой
|Экзоэтнонимаш =
|Экзоэтнонимаш =
|Раса = [[Европеоидин раса|европеоиднин]]
|Раса = [[Кавказан раса|кавказан]]
|Расан тайп = [[Кавкасионан тайп|кавкасионан]]
|Тукхам = [[Нохчмахкахой]]
|Тукхам = [[Нохчмахкахой]]
|Бухара тоба =
|Бухара тоба =
|Мотт = нохчийн меттан нохчмахкахойн лер
|Мотт = нохчийн меттан нохчмахкахойн лер
|Йоза =
|Йоза =
|Дин = [[ислам]] ([[суннизм]])
|Дин = [[ислам]] ([[суннийш]])
|Дуьххьара хьахадар =
|Дуьххьара хьахадар =
|Къам = [[нохчий]]
|Къам = [[нохчий]]
|Тайпан юкъа догӀу =
|Тайпан йукъа догӀу =
|Дай = Ялхой
|Дай = Ялхой
|ТӀаьхье =
|ТӀаьхье =
|Гергарло = ИхӀирхой, Сингалхой
|Гергарло = ИхӀарой, Сингалхой
|Таханлера дӀасакхалхар = {{RUS}}: хууш дац<br /> {{Байракх а, мохк а|Нохчийчоь}}: хууш дац<br /> {{Байракх а, мохк а|ДегӀаста}}: хууш дац<br /> <br />
|Таханлера дӀасакхалхар = {{RUS}}: хууш дац<br /> {{Байракх/2|Нохчийчоь}}: хууш дац<br /> {{Байракх/2|ДегӀаста}}: хууш дац<br /> <br />
|Хьалхалера дӀасакхалхар = [[Къилбаседа Кавказ]]:<br />
|Хьалхалера дӀасакхалхар = [[Къилбаседа Кавказ]]:<br />
• шира. мохк [[Нохч-Мохк]]
• шира. мохк [[Нохч-Мохк]]
|Викиларма =
|Викиларма =
}}
}}
'''Битарой''' — [[нохчмахкахой]]н тукхуман [[нохчий]]н тайпа. Тайпанан лам - [[Дюран-Лам]]<ref name="gilno.ru"/>.
'''Бийтарой''' — [[нохчмахкахой]]н тукхуман [[нохчий]]н тайпа. Тайпанан лам - [[Дюран-Лам]]<ref name="gilno.ru"/>. Еллачу ДНК тесташа гайтина Битарой J2 гаплотобанера хилар<ref>https://www.familytreedna.com/public/chechen-noahcho/default.aspx?section=yresults</ref>.


== Географи ==
== Географи ==
Тайпанан юрт лору [[Нохчийн Республика]]н [[Нажи-Юьртан кӀошт]]ан [[Гилна]].
Тайпанан йурт лору [[Нохчийчоь|Нохчийн Республикин]] [[Нажи-Йуьртан кӀошт]]ан [[Гилна]].


=== Топонимаш ===
=== Топонимаш ===
* Бийтройн юкъ - Курчалой-Эвлан куп.
* Бийтройн йукъ - [[Курчалой-ГӀала|Курчалой-ГӀалин]] куп{{sfn|Сулейманов|2006|с=496}}.
* Битара овла – [[Нохч-Кела]]н малхбуза йисттера саьлнаш{{sfn|Сулейманов|2006|с=236}}.


== Истори ==
== Истори ==
Битарой схьабевлла [[Ялхой]]х{{sfn|Сулейманов|2006|с=306}}. Гергара тайпанаш ду [[ИхӀарой]] а, [[Сингалхой]] а.
Курчалой-Эвла йиллиначарна юкъахь хилла Битарой<ref name="gilno.ru"/>.

Тайпанан векалш хилира хӀинцалера [[Курчалой-ГӀала]] йиллинчех. Нохчийн историка [[Хасиев, Сайд-Мохьмад Адамович|С.-М. Хасиева]] дийцарехь, Курчалой-Эвла йиллина [[Нохчийчоь]] паччахьан правительствон [[Нохчийчоьнан нах беха меттигаш|Нохчийчоьнан эвланаш]] йаккхий йарехь бинчу сацамца<ref name="gilno.ru"/>.


== Беха меттигаш ==
== Беха меттигаш ==
Битарой беха Курчалой-Эвлахь, Майртупахь, Гелдаганахь, ЖугӀуртахь, Чечанахь, Гилнахь, Кобехь, Лаха Неврехь, НогӀамирзин-Юртахь, Соьлжа-Юртахь<ref name="gilno.ru">[http://gilno.ru/index.php/gilyanintsy/gilyanoj-tajpanash Тейповое разделение Гилянинцев]</ref>.
Битарой беха [[Гелдагана]]хь, [[Гилна]]хь, [[ЖугӀурта]]хь{{sfn|Сулейманов|2006|с=307}}, [[Коби|Кобехь]], [[Курчалой-ГӀала]]хь, [[Лакха-Невре]], [[Лаха Невре]]хь{{sfn|Сулейманов|2006|с=559}}, [[Майртуп]]ахь{{sfn|Сулейманов|2006|с=499}}, [[НогӀамирзин-Йурт]]ахь{{sfn|Сулейманов|2006|с=551}}, [[Соьлже]]хь{{sfn|Сулейманов|2006|с=466}}, [[Чечана]]хь{{sfn|Сулейманов|2006|с=478}}, [[Эна-Хишка]], [[Ялхой-Мохк]]<ref name="gilno.ru">[http://gilno.ru/index.php/gilyanintsy/gilyanoj-tajpanash Тейповое разделение Гилянинцев] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181124105634/http://gilno.ru/index.php/gilyanintsy/gilyanoj-tajpanash |date=2018-11-24 }}</ref>.


== Билгалдахарш ==
== Билгалдахарш ==
{{Билгалдахарш}}
{{Билгалдахарш}}


== Литература ==
* {{книга
| автор = [[Сулейманов, Ахьмад Сулейманович|Сулейманов А. С.]]
| заглавие = Топонимия Чечни
| ссылка = http://www.zhaina.com/motherland/163-toponimija-chechni.html
| место = Нальчик
| издательство = «Эль-Фа»
| год = 1997
| тираж = 1000
| страниц = 682
| isbn = 5-88195-263-4
| ref = Сулейманов
}}
* {{книга
| автор = [[Герейханов, Гаджи Пирмурадович|Герейханов Г. П]]
| заглавие = Угрозы национальной безопасности России на Северном Кавказе : (Этноконфессиональный аспект) : монография
| ссылка = https://search.rsl.ru/ru/record/01002513392
| место = Москва
| издательство = Граница
| год = 2004
| тираж =
| страниц = 179
| isbn = 5-94691-100-7
| ref = Герейханов
}}


{{кечдар}}
{{кечдар}}

Карара верси 2023, 4 декабрь, 08:54

Къена тайпа
Бийтарой
Кхин цӀерш Битарой
Этноиерархи
Раса кавказан
Тукхам Нохчмахкахой
Йукъара хаамаш
Мотт нохчийн меттан нохчмахкахойн лер
Дин ислам (суннийш)
Къам нохчий
Дай Ялхой
Гергарло ИхӀарой, Сингалхой
Таханлера дӀасакхалхар
 Росси: хууш дац
 Нохчийчоь: хууш дац
 ДегӀаста: хууш дац
Хьалхалера дӀасакхалхар

Къилбаседа Кавказ:

• шира. мохк Нохч-Мохк

Бийтарой — нохчмахкахойн тукхуман нохчийн тайпа. Тайпанан лам - Дюран-Лам[1]. Еллачу ДНК тесташа гайтина Битарой J2 гаплотобанера хилар[2].

Географи

[бӀаьра нисйан | нисйан]

Тайпанан йурт лору Нохчийн Республикин Нажи-Йуьртан кӀоштан Гилна.

Топонимаш

[бӀаьра нисйан | нисйан]

Истори

[бӀаьра нисйан | нисйан]

Битарой схьабевлла Ялхойх[5]. Гергара тайпанаш ду ИхӀарой а, Сингалхой а.

Тайпанан векалш хилира хӀинцалера Курчалой-ГӀала йиллинчех. Нохчийн историка С.-М. Хасиева дийцарехь, Курчалой-Эвла йиллина Нохчийчоь паччахьан правительствон Нохчийчоьнан эвланаш йаккхий йарехь бинчу сацамца[1].

Беха меттигаш

[бӀаьра нисйан | нисйан]

Битарой беха Гелдаганахь, Гилнахь, ЖугӀуртахь[6], Кобехь, Курчалой-ГӀалахь, Лакха-Невре, Лаха Неврехь[7], Майртупахь[8], НогӀамирзин-Йуртахь[9], Соьлжехь[10], Чечанахь[11], Эна-Хишка, Ялхой-Мохк[1].

Билгалдахарш

[бӀаьра нисйан | нисйан]
  1. ↑ 1 2 3 Тейповое разделение Гилянинцев Архивйина 2018-11-24 — Wayback Machine
  2. ↑ https://www.familytreedna.com/public/chechen-noahcho/default.aspx?section=yresults
  3. ↑ Сулейманов, 2006, с. 496.
  4. ↑ Сулейманов, 2006, с. 236.
  5. ↑ Сулейманов, 2006, с. 306.
  6. ↑ Сулейманов, 2006, с. 307.
  7. ↑ Сулейманов, 2006, с. 559.
  8. ↑ Сулейманов, 2006, с. 499.
  9. ↑ Сулейманов, 2006, с. 551.
  10. ↑ Сулейманов, 2006, с. 466.
  11. ↑ Сулейманов, 2006, с. 478.

Литература

[бӀаьра нисйан | нисйан]


Йаззам кечбар ХӀара чекхбаккханза йаззам бу. Хьоьга, йоза тодина, нисдина, гӀо далур ду проектана.
ХӀара дехар ду, хьай аьтту балахь хийца йоза билгала долучуьнца.
Хьост — «https://ce.wikipedia.org/w/index.php?title=Бийтарой&oldid=10105421»