Бийтарой — Версийн башхалла
| [талланза верси] | [талланза верси] |
Чулацам дӀабаьккхина Чулацам тӀетоьхна
ж clean up using AWB |
|||
| (ца гайтина йуккъера версеш 4 декъашхочун) | |||
| МогӀа 1: | МогӀа 1: | ||
{{Тайп |
{{Тайп |
||
|Тайпан таксон = Къена [[тайпа]] |
|Тайпан таксон = Къена [[тайпа]] |
||
|ЦӀе = |
|ЦӀе = Бийтарой |
||
|Шин цӀе = |
|Шин цӀе = |
||
|Сурт = |
|Сурт = |
||
|Суьртан куьг = |
|Суьртан куьг = |
||
|Кхин цӀераш = |
|Кхин цӀераш = Битарой |
||
|Экзоэтнонимаш = |
|Экзоэтнонимаш = |
||
|Раса = [[ |
|Раса = [[Кавказан раса|кавказан]] |
||
|Расан тайп = [[Кавкасионан тайп|кавкасионан]] |
|||
|Тукхам = [[Нохчмахкахой]] |
|Тукхам = [[Нохчмахкахой]] |
||
|Бухара тоба = |
|Бухара тоба = |
||
|Мотт = нохчийн меттан нохчмахкахойн лер |
|Мотт = нохчийн меттан нохчмахкахойн лер |
||
|Йоза = |
|Йоза = |
||
|Дин = [[ислам]] ([[ |
|Дин = [[ислам]] ([[суннийш]]) |
||
|Дуьххьара хьахадар = |
|Дуьххьара хьахадар = |
||
|Къам = [[нохчий]] |
|Къам = [[нохчий]] |
||
|Тайпан |
|Тайпан йукъа догӀу = |
||
|Дай = |
|Дай = Ялхой |
||
|ТӀаьхье = |
|ТӀаьхье = |
||
|Гергарло = |
|Гергарло = ИхӀарой, Сингалхой |
||
|Таханлера дӀасакхалхар = {{RUS}}: хууш дац<br /> {{Байракх |
|Таханлера дӀасакхалхар = {{RUS}}: хууш дац<br /> {{Байракх/2|Нохчийчоь}}: хууш дац<br /> {{Байракх/2|ДегӀаста}}: хууш дац<br /> <br /> |
||
|Хьалхалера дӀасакхалхар = [[Къилбаседа Кавказ]]:<br /> |
|Хьалхалера дӀасакхалхар = [[Къилбаседа Кавказ]]:<br /> |
||
• шира. мохк [[Нохч-Мохк]] |
• шира. мохк [[Нохч-Мохк]] |
||
|Викиларма = |
|Викиларма = |
||
}} |
|||
}}'''Битарой''' — [[нохчий]]н тайпа, [[нохчмахкахой]] Къамш долу тайпана юрт лоруш ю [[Нохчийн Республика]]н [[Нажи-Юьртан кӀошт]]ан [[Гилна]]. Тайпан бу шен лам [[Дюран-Лам]]<ref name="gilno.ru"/>. |
|||
'''Бийтарой''' — [[нохчмахкахой]]н тукхуман [[нохчий]]н тайпа. Тайпанан лам - [[Дюран-Лам]]<ref name="gilno.ru"/>. Еллачу ДНК тесташа гайтина Битарой J2 гаплотобанера хилар<ref>https://www.familytreedna.com/public/chechen-noahcho/default.aspx?section=yresults</ref>. |
|||
== Географи == |
|||
Курчалой-Эвла йиллиначарна юкъахь хила битрой<ref name="gilno.ru"/>. |
|||
Тайпанан йурт лору [[Нохчийчоь|Нохчийн Республикин]] [[Нажи-Йуьртан кӀошт]]ан [[Гилна]]. |
|||
=== Топонимаш === |
|||
Битрой бехаш бу Курчалой-Эвлахь (Бийтройн юкъ) а, Майртупахь а, Гелдаганахь а, ЖугӀуртахь а, Чеченахь а, Гилнахь а, Кобехь а, Лаха Неврехь а, НогӀамирзин-Юртахь а, Шира Соьлжахь. Кхин доьзалаш бу Нохчийн Республикан а, ДегӀастанан а нах беха меттигашкахь, Российн яккхийчу гӀаланашкахь а<ref name="gilno.ru">[http://gilno.ru/index.php/gilyanintsy/gilyanoj-tajpanash Тейповое разделение Гилянинцев]</ref>. |
|||
* Бийтройн йукъ - [[Курчалой-ГӀала|Курчалой-ГӀалин]] куп{{sfn|Сулейманов|2006|с=496}}. |
|||
* Битара овла – [[Нохч-Кела]]н малхбуза йисттера саьлнаш{{sfn|Сулейманов|2006|с=236}}. |
|||
== Истори == |
|||
Битарой схьабевлла [[Ялхой]]х{{sfn|Сулейманов|2006|с=306}}. Гергара тайпанаш ду [[ИхӀарой]] а, [[Сингалхой]] а. |
|||
Тайпанан векалш хилира хӀинцалера [[Курчалой-ГӀала]] йиллинчех. Нохчийн историка [[Хасиев, Сайд-Мохьмад Адамович|С.-М. Хасиева]] дийцарехь, Курчалой-Эвла йиллина [[Нохчийчоь]] паччахьан правительствон [[Нохчийчоьнан нах беха меттигаш|Нохчийчоьнан эвланаш]] йаккхий йарехь бинчу сацамца<ref name="gilno.ru"/>. |
|||
== Беха меттигаш == |
|||
Битарой беха [[Гелдагана]]хь, [[Гилна]]хь, [[ЖугӀурта]]хь{{sfn|Сулейманов|2006|с=307}}, [[Коби|Кобехь]], [[Курчалой-ГӀала]]хь, [[Лакха-Невре]], [[Лаха Невре]]хь{{sfn|Сулейманов|2006|с=559}}, [[Майртуп]]ахь{{sfn|Сулейманов|2006|с=499}}, [[НогӀамирзин-Йурт]]ахь{{sfn|Сулейманов|2006|с=551}}, [[Соьлже]]хь{{sfn|Сулейманов|2006|с=466}}, [[Чечана]]хь{{sfn|Сулейманов|2006|с=478}}, [[Эна-Хишка]], [[Ялхой-Мохк]]<ref name="gilno.ru">[http://gilno.ru/index.php/gilyanintsy/gilyanoj-tajpanash Тейповое разделение Гилянинцев] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181124105634/http://gilno.ru/index.php/gilyanintsy/gilyanoj-tajpanash |date=2018-11-24 }}</ref>. |
|||
== Билгалдахарш == |
== Билгалдахарш == |
||
{{Билгалдахарш}} |
{{Билгалдахарш}} |
||
== |
== Литература == |
||
* {{книга |
|||
| автор = [[Сулейманов, Ахьмад Сулейманович|Сулейманов А. С.]] |
|||
| заглавие = Топонимия Чечни |
|||
| ссылка = http://www.zhaina.com/motherland/163-toponimija-chechni.html |
|||
| место = Нальчик |
|||
| издательство = «Эль-Фа» |
|||
| год = 1997 |
|||
| тираж = 1000 |
|||
| страниц = 682 |
|||
| isbn = 5-88195-263-4 |
|||
| ref = Сулейманов |
|||
}} |
|||
* {{книга |
|||
| автор = [[Герейханов, Гаджи Пирмурадович|Герейханов Г. П]] |
|||
| заглавие = Угрозы национальной безопасности России на Северном Кавказе : (Этноконфессиональный аспект) : монография |
|||
| ссылка = https://search.rsl.ru/ru/record/01002513392 |
|||
| место = Москва |
|||
| издательство = Граница |
|||
| год = 2004 |
|||
| тираж = |
|||
| страниц = 179 |
|||
| isbn = 5-94691-100-7 |
|||
| ref = Герейханов |
|||
}} |
|||
{{кечдар}} |
{{кечдар}} |
||
Карара верси 2023, 4 декабрь, 08:54
| Къена тайпа | |
| Бийтарой | |
|---|---|
| Кхин цӀерш | Битарой |
| Этноиерархи | |
| Раса | кавказан |
| Тукхам | Нохчмахкахой |
| Йукъара хаамаш | |
| Мотт | нохчийн меттан нохчмахкахойн лер |
| Дин | ислам (суннийш) |
| Къам | нохчий |
| Дай | Ялхой |
| Гергарло | ИхӀарой, Сингалхой |
| Таханлера дӀасакхалхар | |
 Росси: хууш дац Нохчийчоь: хууш дац ДегӀаста: хууш дац |
|
| Хьалхалера дӀасакхалхар | |
| • шира. мохк Нохч-Мохк | |
Бийтарой — нохчмахкахойн тукхуман нохчийн тайпа. Тайпанан лам - Дюран-Лам[1]. Еллачу ДНК тесташа гайтина Битарой J2 гаплотобанера хилар[2].
Географи
[бӀаьра нисйан | нисйан]Тайпанан йурт лору Нохчийн Республикин Нажи-Йуьртан кӀоштан Гилна.
Топонимаш
[бӀаьра нисйан | нисйан]- Бийтройн йукъ - Курчалой-ГӀалин куп[3].
- Битара овла – Нохч-Келан малхбуза йисттера саьлнаш[4].
Истори
[бӀаьра нисйан | нисйан]Битарой схьабевлла Ялхойх[5]. Гергара тайпанаш ду ИхӀарой а, Сингалхой а.
Тайпанан векалш хилира хӀинцалера Курчалой-ГӀала йиллинчех. Нохчийн историка С.-М. Хасиева дийцарехь, Курчалой-Эвла йиллина Нохчийчоь паччахьан правительствон Нохчийчоьнан эвланаш йаккхий йарехь бинчу сацамца[1].
Беха меттигаш
[бӀаьра нисйан | нисйан]Битарой беха Гелдаганахь, Гилнахь, ЖугӀуртахь[6], Кобехь, Курчалой-ГӀалахь, Лакха-Невре, Лаха Неврехь[7], Майртупахь[8], НогӀамирзин-Йуртахь[9], Соьлжехь[10], Чечанахь[11], Эна-Хишка, Ялхой-Мохк[1].
Билгалдахарш
[бӀаьра нисйан | нисйан]- ↑ 1 2 3 Тейповое разделение Гилянинцев Архивйина 2018-11-24 — Wayback Machine
- ↑ https://www.familytreedna.com/public/chechen-noahcho/default.aspx?section=yresults
- ↑ Сулейманов, 2006, с. 496.
- ↑ Сулейманов, 2006, с. 236.
- ↑ Сулейманов, 2006, с. 306.
- ↑ Сулейманов, 2006, с. 307.
- ↑ Сулейманов, 2006, с. 559.
- ↑ Сулейманов, 2006, с. 499.
- ↑ Сулейманов, 2006, с. 551.
- ↑ Сулейманов, 2006, с. 466.
- ↑ Сулейманов, 2006, с. 478.
Литература
[бӀаьра нисйан | нисйан]- Сулейманов А. С. Топонимия Чечни. — Нальчик: «Эль-Фа», 1997. — 682 с. — 1000 экз. — ISBN 5-88195-263-4.
- Герейханов Г. П. Угрозы национальной безопасности России на Северном Кавказе : (Этноконфессиональный аспект) : монография. — Москва: Граница, 2004. — 179 с. — ISBN 5-94691-100-7.
| ХӀара чекхбаккханза йаззам бу. Хьоьга, йоза тодина, нисдина, гӀо далур ду проектана. ХӀара дехар ду, хьай аьтту балахь хийца йоза билгала долучуьнца. |
