Y fantell goch

Vanessa atalanta
	O'r top
	O'r ochor
Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas:	Animalia
Ffylwm:	Arthropoda
Dosbarth:	Insecta
Urdd:	Lepidoptera
Teulu:	Nymphalidae
Genws:	Vanessa
Rhywogaeth:	V. atalanta
Enw deuenwol
	Vanessa atalanta; (Linnaeus, 10fed rhifyn o: Systema Naturae, 1758)
Isrywogaethau
	V. a. atalanta; V. a. rubria (Fruhstorfer, 1909);
Cyfystyron
	Papilio atalanta Linnaeus, 1758; Pyrameis ammiralis Godart, 1821; Pyrameis atalanta Godman & Salvin, [1882]; Vanessa atalanta Dyar, 1903;

Mae'r Fantell goch (lluosog: mentyll cochion) yn löyn byw cymharol fawr sy'n perthyn i deulu'r Nymphalidae. Yr enw Saesneg arno yw Red Admiral, a'i enw gwyddonol yw Vanessa atalanta. Mae i'w weld yn Ewrop, Asia a Gogledd America. Daw i Gymru yn ystod yr haf o Fôr y Canoldir, fel arfer tua dechrau Gorffennaf.^[2]

Lled yr adenydd ar eu heithaf ydy rhwng 45 – 50 mm (dwy fodfedd).^[3] Yn ne Ewrop, mae hefyd i'w weld yn hedfan yn ystod y gaeaf. Fe'i disgrifwyd am y tro cyntaf gan y naturiaethwr Carl Linnaeus yn 1758, yn ei 10fed cyfrol o Systema Naturae.^[4]

Gwelir yr oedolyn yn aml yn bwydo ar ddail yr eiddew (neu iorwg) neu'n yfed o flodau'r Buddleia, neu ffrwyth goraeddfed, a hynny fel arfer mewn coedwigoedd llaith. Caiff yr wyau gwyrdd eu dodwy ar ddail y danadl poethion (Urtica dioica), un ddeilen i bob ŵy. Bydd y lindys yn deor a bydd yn creu amddiffynfa iddo ei hunan drwy dynnu ymylon y ddeilen at ei gilydd.

Mae'r oedolion yn gallu gaeafgysgu.

Cylchred bywyd

Wyau
Lindys ifanc
Lindys hŷn
Chwiler
Vanessa atalanta
Vanessa atalanta △

Tarddiad yr enw

Ystyr 'mantell' ydy 'hugan' neu 'glogyn'. Daw'r enw Lladin Vanessa atalanta o'r Iaith Roeg; roedd Atlanta yn gymeriad mytholegol. Crëwyd y gair Vanessa gan yr awdur Eingl-Wyddelig Jonathan Swift yn 1708.

Cyffredinol

Gellir dosbarthu'r pryfaid (neu'r Insecta) sy'n perthyn i'r Urdd a elwir yn Lepidoptera yn ddwy ran: y gloynnod byw a'r gwyfynod. Mae'r dosbarthiad hwn yn cynnwys mwy na 180,000 o rywogaethau mewn tua 128 o deuluoedd. Wedi deor o'i ŵy mae'r mantell goch yn lindysyn sy'n bwyta llawer o ddail, ac wedyn mae'n troi i fod yn chwiler. Daw allan o'r chwiler ar ôl rhai wythnosau. Mae pedwar cyfnod yng nghylchred bywyd glöynnod byw a gwyfynod: ŵy, lindysyn, chwiler ac oedolyn.

Gweler hefyd

Cyfeiriadau

↑ ^1.0 ^1.1 Vanessa, funet.fi
↑ Opler, Paul A.; Krizek, George O. (1984). Butterflies East of the Great Plains: An Illustrated Natural History. Baltimore: Johns Hopkins University Press. ISBN 0801829380. OCLC 9412517.
↑ Shalaway, Scott. Butterflies in the Backyard. ISBN 0-8117-2695-9 2004, Stackpole Books, Mechanicsburg, Pennsylvania. p.38
↑ Shalaway, Scott (2004). Butterflies in the Backyard. Mechanicsburg, Pennsylvania: Stackpole Books. t. 38. ISBN 0-8117-2695-9.

[funet-1] 1.0 ^1.1 Vanessa, funet.fi

[:0-2] Opler, Paul A.; Krizek, George O. (1984). Butterflies East of the Great Plains: An Illustrated Natural History. Baltimore: Johns Hopkins University Press. ISBN 0801829380. OCLC 9412517.

[3] Shalaway, Scott. Butterflies in the Backyard. ISBN 0-8117-2695-9 2004, Stackpole Books, Mechanicsburg, Pennsylvania. p.38

[4] Shalaway, Scott (2004). Butterflies in the Backyard. Mechanicsburg, Pennsylvania: Stackpole Books. t. 38. ISBN 0-8117-2695-9.

[1]

[2]

[3]

[4]