[go: nahoru, domu]
Βικιπαίδεια

Άγις Στίνας

Για άλλα άτομα με το ίδιο όνομα, δείτε: Άγις.

Ο Άγις Στίνας, (με πραγματικό όνομα Σπύρος Πρίφτης) ήταν πολιτικό στέλεχος του ΚΚΕ και στη συνέχεια του τροτσκισμού. Στη διάρκεια της Κατοχής ήταν υπέρμαχος του ντεφαιτισμού. Στο τέλος της ζωής του ήταν κοντά στον αναρχισμό.[1]

Άγις Στίνας
φωτογραφία από το βιβλίο του Γιάννη Ταμτάκου "Αναμνήσεις μιας ζωής στο επαναστατικό κίνημα"
Γενικές πληροφορίες
ΓέννησηΣπύρος Πρίφτης
1900
Σπαρτύλας, Κέρκυρα
Θάνατος6 Νοεμβρίου 1987
Πληροφορίες ασχολίας
ΙδιότηταΠολιτικός αγωνιστής, Τροτσκιστής
δεδομένα

Ζωή και ιδεολογία

Επεξεργασία

Γεννήθηκε στο χωριό Σπαρτύλας της Κέρκυρας το 1900. Ανήκε σε ευκατάστατη οικογένεια αλλά ξόδεψε την περιουσία του στην πολιτική του δράση. Αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές του στη Μέση Εμπορική Σχολή, στην ηλικία των 14-15 ετών, ήρθε σε επαφή με τις σοσιαλιστικές ιδέες, συμμετέχοντας στη νεολαία της Σοσιαλιστικής Ομάδας της Κέρκυρας.[2] Από 18 χρονών, όπως λέει ο ίδιος, αφιέρωνε τον εαυτό του στο απελευθερωτικό κίνημα της εργατικής τάξης.[3] Το Μάιο του 1920, κλείνοντας τα 20, έχει το δικαίωμα να εγγραφεί επισήμως στο ΣΕΚΕ.[3] Η ομάδα στην οποία συμμετείχε ήταν ένας από τους συνιδρυτικούς πυρήνες στην ίδρυση του ΣΕΚΕ, το 1918, ενώ ήταν από τα πιο δραστήρια στελέχη προς αυτήν την κατεύθυνση.[4]

Μικρασιατική Εκστρατεία

Επεξεργασία

Ως μέλος του κόμματος έδρασε στο Μικρασιατικό Μέτωπο και κατά τα γεγονότα της Ανατολικής Θράκης. Μετά την Μικρασιατική καταστροφή το 1922, συνέβαλε ιδιαίτερα στην ανάπτυξη του κινήματος των Πανελλήνια Ομοσπονδία Παλαιών Πολεμιστών και Θυμάτων Στρατών[5]. Για τη δράση του αυτή καταδικάστηκε από στρατοδικείο σε θάνατο, επί κυβέρνησης Πλαστήρα[6] αλλά εξορίστηκε και φυλακίσθηκε. Σύμφωνα με το αυτοβιογραφικό του σημείωμα αναφέρεται μόνο ότι παραπέμφθηκε σε στρατοδικείο επί εσχάτη προδοσία και στάλθηκε στον Πειθαρχικό Λόχο αμέσως μετά.

Μέσα στο ΚΚΕ

Επεξεργασία

Στη συνέχεια ανελίχθηκε μέσα στην ιεραρχία του κομμουνιστικού κόμματος ως ένα σημαντικό στέλεχος. Υπήρξε υποψήφιος βουλευτής ΚΚΕ του Νομού Κερκύρας (1926), γραμματέας της Κομματικής Οργάνωσης Πειραιά, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής και γραμματέας της περιφέρειας Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας. Το 1931 διαγράφεται από το ΚΚΕ, δεδομένης της διαφωνίας του με την καθαίρεση της Κεντρικής Επιτροπής και τον διορισμό νέας, με επικεφαλής τον Νίκο Ζαχαριάδη, ύστερα από επέμβαση της Κομμουνιστικής Διεθνούς.[2]

Λενινιστική Αντιπολίτευση του ΚΚΕ και ομάδα Μπολσεβίκος

Επεξεργασία

Πριν ακόμη από την έξοδό του από το ΚΚΕ είχε σχέση με την Λενινιστική Αντιπολίτευση του ΚΚΕ (ΛΑΚΚΕ), φράξια στον αρχειομαρξισμό, στην οποία γίνεται στέλεχος και διαγράφεται λόγω του ότι έθετε ζητήματα δημιουργίας κομμάτων που δεν θα κάνουν αντιπολίτευση στο ΚΚΕ αλλά θα έχουν ανεξάρτητη δράση. Το 1932 συνελήφθη από τις αρχές ξανά και στάλθηκε στην Κέρκυρα για κάποια ερημοδικία. Εκεί ασχολείται με την τοπική αυτοδιοίκηση ως εκλεγμένος πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου του χωριού του, προσπαθώντας να εφαρμόσει φιλεργατική και αντιφασιστική πολιτική. Ωστόσο τον Μάρτιο του 1935, μετά τη δημιουργία της ομάδας Μπολσεβίκος της οποίας ήταν επικεφαλής ο Γιώργης Βιτσώρης[7], ο Στίνας θα προσχωρήσει σε αυτήν αφού πρώτα μετακομίσει στην Αθήνα. Μετά το Κίνημα 1ης Μαρτίου 1935 υποστηρίζει κριτικά τους Δημοκρατικούς αξιωματικούς και αυτό θα είναι αιτία διάσπασης της ομάδας του, καθώς και προσχώρησης μελών από την οργάνωση του Παντελή Πουλιόπουλου και τη δημιουργία της νέας οργάνωσης Κομμουνιστική Διεθνιστική Ένωση με εφημερίδα το Εργατικό Μέτωπο. Στις εκλογές του 1936 συμμετείχε μετωπικά μαζί με την οργάνωση του Πουλιόπουλου, λαμβάνοντας 296 ψήφους. Στα γεγονότα του 1936 υποστήριξε την ανάγκη για γενική απεργία.

Δικτατορία του Μεταξά

Επεξεργασία

Στη Δικτατορία του Μεταξά η οργάνωσή του συνέχισε τη δράση της εκδίδοντας παράνομα εφημερίδα και προκηρύξεις. Στις 6 Απριλίου του 1937 ο Στίνας συλλαμβάνεται από την ειδική ασφάλεια και βασανίζεται για να αποκαλύψει την παράνομη έδρα της οργάνωσης, χωρίς κάποιο αποτέλεσμα. Στάλθηκε στις φυλακές της Αίγινας και της Ακροναυπλίας, όπου το 1937 διαμόρφωσε τη θέση ενάντια στην υπεράσπιση της ΕΣΣΔ στον διαφαινόμενο επόμενο πόλεμο.

Κατοχή και Δεκεμβριανά

Επεξεργασία

Με την βοήθεια του ακροδεξιού[8] Μητροπολίτη Καρύστου Παντελεήμονα, ο Άγις Στίνας απέδρασε από την Εύβοια όπου είχε μεταχθεί και στη συνέχεια πήγε στην Αθήνα όπου συμμετείχε μαζί με ελεύθερους συντρόφους του στην ανασυγκρότηση της ομάδας του. Η θέση του στα διαδοχικά κόμματα που συμμετείχε - Κομμουνιστικό Διεθνιστικό Κόμμα Ελλάδας, Διεθνιστικό Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας, Διεθνιστικό Επαναστατικό Κόμμα Ελλάδας - ήταν ότι το ΚΚΕ ήταν εθνικιστικό κόμμα που εξέφραζε τα συμφέροντα της αστικής τάξης και του βρετανικού ιμπεριαλισμού: "εξαπατά την εργατική τάξη, την κρατά δεμένη στο άρμα των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων και της εμπνέει το πιο κτηνώδες εθνικιστικό μίσος" ενώ η πλευρά των κατοχικών δυνάμεων ήταν όργανο του γερμανικού ιμπεριαλισμού. Για τη δράση των αντάρτικων σχηματισμών είχε τη θέση ότι δίνουν αφορμές στο κράτος για να χρησιμοποιεί αυταρχικά μέτρα εναντίον του λαϊκού κινήματος. Στα Δεκεμβριανά κατηγόρησε το ΕΑΜ ενώ το κόμμα του κράτησε ντεφαιτιστική στάση.[9] Συνέπεια και αυτού ο ΕΛΑΣ και η ΟΠΛΑ θα επιτεθούν εναντίον τους.[10][11]

Εμφύλιος πόλεμος, και Κομμουνιστικό Διεθνιστικό Κόμμα Ελλάδα

Επεξεργασία

Συμμετείχε ως αντιπρόσωπος της οργάνωσης που εκπροσωπούσε, στο ενοποιητικό συνέδριο των τροτσκιστικών κομμάτων το 1946 που δημιούργησε το Κομμουνιστικό Διεθνιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΚΔΚΕ).[12] Στις συνομιλίες που έγιναν στο θέατρο Αλίκη σε αναμέτρηση εναντίον στελεχών του ΚΚΕ, σε ένα ιδιότυπο debate (συζήτηση/διάλεξη) γεγονός που πραγματοποιήθηκε ύστερα από πρωτοβουλία του ΚΚΕ, ήταν ομιλητής του ΚΔΚΕ. Επεδίωξε μέσα στο 1946 τη ρήξη των σχέσεων με το ΚΚΕ, σε αντίθεση με τη κυρίαρχη τάση μέσα στο ΚΔΚΕ, καθώς θεωρούσε την δράση του ΚΚΕ ως προγεφύρωμα της Σοβιετικής Ένωσης στην Ελλάδα. Ο Στίνας έκανε φράξια εντός του ΚΔΚΕ και εξέδωσε την εφημερίδα Εργατικό Μέτωπο, που έκλεισε αργότερα λόγω διώξεων. Το 1949 ο Στίνας επέστρεψε στο χωριό του καταγγέλλοντας το ΚΚΕ για τον εμφύλιο πόλεμο.[13] Ενώ στις Αναμνήσεις του η αποτίμηση για τη συμμετοχή στο ενοποιημένο κόμμα είναι αρνητική, για αυτό και αναφέρει ότι αποχώρησε από το κόμμα, την άνοιξη του 1947.[14]

Στο Διεθνιστικό Επαναστατικό Κόμμα Ελλάδας (ΔΕΚΕ)

Επεξεργασία

Ο ίδιος ο Στίνας θεωρεί στις "Αναμνήσεις" του, το 1947 ως το αρχικό έτος που απέρριψε τη θεωρία του Τρότσκι που θεωρούσε την ΕΣΣΔ ως ένα εκφυλισμένο εργατικό κράτος.[14] Η άποψη της ομάδας του Στίνα τότε, ήταν ότι η 4η Διεθνής είχε κρατήσει σοσιαλπατριωτική στάση κατά τον β' παγκόσμιο πόλεμο, αλλά αντίθετα θεωρούσε ότι παρέμενε η ομάδα Στίνα, σταθερά προσηλωμένη στον λενινισμό.[15]

Ο Κορνήλιος Καστοριάδης στο πολιτικό μνημόσυνο του Στίνα, ανέφερε ότι οι θέσεις του Στίνα μετά τη περίοδο 1945-46 ταυτίστηκαν με τις δικές του: "ίσως μέχρι το '45 και αρχές του '46, και γρήγορα βρεθήκαμε πάλι σύμφωνοι και η ιδεολογική συνέχεια δεν έχει άλλη ιστορία από την ιστορία των ιδεών του Socialisme ou Barbarie".[16] Ο Καστοριάδης ήταν ο εκπρόσωπος της ομάδας του Στίνα στο δεύτερο συνέδριο της 4ης Διεθνούς που έγινε στο Παρίσι το 1948.[17]

Ο Στίνας εξέδωσε την εφημερίδα Εργατικό Μετώπο, μέσα από το ΔΕΚΕ, αλλά επικρίθηκε το 1948 από τη "τάση Στανίτσα" για -μεταξύ άλλων- απόψεις που πρόσβλεπαν στον Δημοκρατικό Στρατό δυνατότητα για ταξικό αντάρτικο[18] ενώ μέλη της ομάδας του αναφέρουν μεταγενέστερα, ότι εκείνη τη περίοδο μιλούσε κολακευτικά για τα χαμηλόβαθμα στελέχη του Δημοκρατικού Στρατού, και ότι τον χαρακτήριζε ως "καπελωμένο στρατιωτικό ταξικό κίνημα" καθώς και η άποψη του τότε για τον ΔΣΕ ήταν ότι ήταν ''κατά κάποιον τρόπο ταξικό κίνημα των εκμεταλλευόμενων μαζών που μπορεί να αποτινάξει τη σταλινική κηδεμονία.''[19] Το ίδιο έτος (1948) ζητούσε την καταστολή των παρεκκλίσεων ("τάση Στανίτσα", "τάση Καστοριάδη") από την κεντρική γραμμή του κόμματος σύμφωνα με τις μπολσεβίκικες αρχές.[20]

Ύστερα χρόνια

Επεξεργασία

Επιστρέφοντας στο χωριό του Σπαρτίλας το 1949 συμμετείχε στην ίδρυση του σωματείου Εργατική Ένωσις Σπαρτίλα όπου συμμετείχε μέχρι το 1956, έτος επιστροφής στην Αθήνα.[21]

Επιστροφή στην Αθήνα

Επεξεργασία

Ο Στίνας μετά την επιστροφή του, επιχείρησε να ανασυστήσει την οργάνωση του Εργατικό Μέτωπο, με θέσεις οι οποίες ήταν σε άμεση αναλογία με αυτές του Καστοριάδη που εκφράστηκαν στο σχήμα του "Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα". Ενώ στις "Αναμνήσεις" του ο Στίνας θα ισχυριστεί ότι ενδεχομένως ουδέποτε υπήρξε τροτσκιστής.[22] Το 1958 αρχίζει να αποδέχεται τη θεώρηση που έκανε από το 1944-45 ο Καστοριάδης, για τα καθεστώτα του ανατολικού μπλοκ ως ολοκληρωτικά.[23]

Κριτική στην ΕΔΑ

Επεξεργασία

Εκείνη την εποχή έκανε κριτική στην ΕΔΑ ως όχημα του Ρώσικου ιμπεριαλισμού. Παράλληλα, το 1958 ασχολήθηκε με τη μετάφραση βιβλίων[24][25] και το 1965 συμμετείχε και στη βραχύβια ομάδα Νέο Ξεκίνημα με την οποία εξέδιδε την εφημερίδα Εργατικό Μέτωπο, από όπου άσκησε κριτική στην πολιτική της ΕΔΑ.[26]

Στη Μεταπολίτευση

Επεξεργασία

Μετά τη δικτατορία των συνταγματαρχών έδινε ομιλίες και συνεντεύξεις. Πέθανε στις 6 Νοεμβρίου 1987, μετά από αποτυχημένη χειρουργική επέμβαση στα μάτια. Παρότι οι γιατροί είχαν προειδοποιήσει για την κρισιμότητά της, λόγω του ότι έπασχε από σάκχαρο, ο ίδιος επέμενε στην πραγματοποίησή της, λέγοντας "τι να την κάνω τη ζωή, άμα δεν μπορώ να διαβάζω".[27] Στο τέλος της ζωής του ο Άγις Στίνας ήταν κοντά στον αναρχικό χώρο[1] ενώ έχει κύρος στον σημερινό αναρχικό και αυτόνομο[28] χώρο, ένα κομμάτι του οποίου τον θεωρεί πρόδρομο του. Στα πολιτικά μνημόσυνά του θα μιλήσει ο Κορνήλιος Καστοριάδης.[29]

Συγγραφικό έργο

Επεξεργασία
  • Έχουν εκδοθεί δύο βιβλία του:
    • «Αναμνήσεις» (Εκδόσεις Ύψιλον, 1977),
    • «ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΟΠΛΑ» (Διεθνής Βιβλιοθήκη, Αθήνα 1984 [1]).
  • Μελέτες και άρθρα του υπάρχουν στις εφημερίδες και τα περιοδικά: Ριζοσπάστης, Φωνή του Εργάτη, Εργατική, Νεολαία, Εξόριστος Επαναστάτης (Ανάφη 1926), Καπνεργάτης, Αντιφυματικός Αγώνας, AVANTI, Σημαία του Κομμουνισμού, Διαρκής Επανάσταση, Μπολσεβίκος, Νέα Εποχή, Εργατικό Μέτωπο, Δελτίο της Ακροναυπλίας, Εργατική Πάλη, Εσωτερικό Δελτίο ΚΔΚΕ, Νέο Ξεκίνημα, Πεζοδρόμιο, Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα.
  • Μπροσούρες:
    • Κριτική στις αποφάσεις της 4ης Ολομέλειας του ΚΚΕ (1932),
    • Χρονικό της Ομάδας (1950), «Εργατικά» κόμματα,
    • «Εργατικά» κράτη και το απελευθερωτικό κίνημα της εργατικής τάξης (1965).
  • Πρόλογοι στο «Οι σοσιαλιστές και ο πόλεμος» του Λένιν και Ζηνόβιεφ, στο «Κριτική εκτίμηση της ρωσικής επανάστασης» της Λούξεμπουργκ και στο «Επαναστατικό κίνημα στον σύγχρονο καπιταλισμό» του Καστοριάδη.
  • Την εισαγωγή και μετάφραση στις μπροσούρες της Λούξεμπουργκ "Τι ζητάει ο Σπάρτακος" και "Γράμματα από τη φυλακή", όπως και τον πρόλογο στην "Ουγγρική Επανάσταση 1956.

Μέχρι το 1926 υπέγραφε με το πραγματικό του ονοματεπώνυμο: Σπύρος Πρίφτης. Από το 1926 και στη συνέχεια με το Άγις Στίνας. Άλλα ψευδώνυμα: Άγις, Δηρός, Κορφιάτης, Φιλίππου.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία

Η επαναστατική δράση μεταξύ 1940-1950 και ο Άγις Στίνας, εκτεταμένη βιογραφική αναφορά στον Άγι Στίνα.

Αναφορές

Επεξεργασία
  1. ↑ 1,0 1,1 «"Μια συζήτηση του Α. Στίνα με το περιοδικό ΑΡΕΝΑ, 1985"». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Απριλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2012. 
  2. ↑ 2,0 2,1 περιοδικό ΤΟΤΕ, τεύχος 28, Νοέμβρης 1987
  3. ↑ 3,0 3,1 Στίνας Άγις, «Αναμνήσεις», Αθήνα, Β’ έκδοση, εκδ. Ύψιλον, 1985
  4. ↑ Μπεναρόγια Αβραάμ, «Η πρώτη σταδιοδρομία του Ελληνικού προλεταριάτου», Αθήνα, εκδ. Κομμούνα, 1986
  5. ↑ Χρανιώτης, Γεώργιος (2021). Το κίνημα των παλαιών πολεμιστών στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου: παλαιοί πολεμιστές, εργατικό και κομμουνιστικό κίνημα στην Ελλάδα, 1922-1928. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ). Σχολή Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών. Τμήμα Πολιτικών Επιστημών. https://www.didaktorika.gr/eadd/handle/10442/49456. 
  6. ↑ Περιοδικό Ευτοπία, τεύχος 1, Μάρτης 1999
  7. ↑ Ταμτάκος, Γιάννης, «Αναμνήσεις μιας ζωής στο επαναστατικό κίνημα», Κύκλοι Αντιεξουσίας, Θεσσαλονίκη 2003. ISBN 960-92191-0-1 (διανέμεται ελεύθερα Αρχειοθετήθηκε 2008-06-15 στο Wayback Machine.)
  8. ↑ Κόκκινος Δεκέμβρης Τάσος Κωστόπουλος Το ζήτημα της επαναστατικής βίας, εκδόσεις Βιβλιόραμα 2016 σελ 89
  9. ↑ ΑΡΘΡΑ - ΚΕΙΜΕΝΑ - ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ ("ΟΜΑΔΑ ΣΤΙΝΑ") ΚΑΡΥΤΣΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ εκδόσεις Άρδην, σελ 70 Εισήγηση Σ. Στανίτσα :'Γιατί εμείς πήραμε θέση ντεφαιτιστική εναντίον και των εμπόλεμων;(..)Επειδή το ΕΛΑΣ ήταν πράγματι σταλινική κυβέρνηση(..)'
  10. ↑ Από το ΕΑΜ στην ΕΔΑ Μιχάλης Λυμπεράτος εκδόσεις Στοχαστής,σελ 241-2
  11. ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Οκτωβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου 2020. 
  12. ↑ Λιβιεράτος Δ. Η Αριστερή Αντιπολίτευση στην Ελλάδα 1926-1936. Ο τροτσκισμός στην Ελλάδα 1936-1946 εκδόσεις Ενότητα, Αθήνα 2000
  13. ↑ Από το ΕΑΜ στην ΕΔΑ Μιχάλης Λυμπεράτος εκδόσεις Στοχαστής,σελ 245-6
  14. ↑ 14,0 14,1 ΑΡΘΡΑ - ΚΕΙΜΕΝΑ - ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ ("ΟΜΑΔΑ ΣΤΙΝΑ") ΚΑΡΥΤΣΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ εκδόσεις Άρδην, σελ 49
  15. ↑ ΑΡΘΡΑ - ΚΕΙΜΕΝΑ - ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ ("ΟΜΑΔΑ ΣΤΙΝΑ") ΚΑΡΥΤΣΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ εκδόσεις Άρδην, σελ 53 <<αλλά συνεχίζει να παραμένει πιστή στο λενινισμό: Η ιδεολογική μας αδιαλλαξία και η σταθερή προσήλωση στις μπολσεβίκικες οργανωτικές αρχές είναι αρκετά γνωστή>>
  16. ↑ [Για τον Σπύρο Στίνα (του Κορνήλιου Καστοριάδη, κείμενο που εκφωνήθηκε στη Νομική Σχολή της Αθήνας στο πολιτικό μνημόσυνο το Μάρτιο του 1989 ) http://stinas.vrahokipos.net/biography/kastoriadis.htm]
  17. ↑ Η σοσιαλιστική σκέψη στην Ελλάδα από το 1875-1974 ΙΙΙ Η εδραίωση του «μαρξισμού-λενινισμού» και οι αποκλίνουσες ή ετερογενείς επεξεργασίες (1926-1955) Συγγραφέας: Παναγιώτης Χ. Νούτσος, Εκδότης: Γνώση σελ 121
  18. ↑ ΑΡΘΡΑ - ΚΕΙΜΕΝΑ - ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ ("ΟΜΑΔΑ ΣΤΙΝΑ") ΚΑΡΥΤΣΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ εκδόσεις Άρδην, σελ 71
  19. ↑ ΑΡΘΡΑ - ΚΕΙΜΕΝΑ - ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ ("ΟΜΑΔΑ ΣΤΙΝΑ") ΚΑΡΥΤΣΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ εκδόσεις Άρδην, σελ 67
  20. ↑ ΑΡΘΡΑ - ΚΕΙΜΕΝΑ - ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ ("ΟΜΑΔΑ ΣΤΙΝΑ") ΚΑΡΥΤΣΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ εκδόσεις Άρδην, σελ 62
  21. ↑ ΑΡΘΡΑ - ΚΕΙΜΕΝΑ - ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ ("ΟΜΑΔΑ ΣΤΙΝΑ") ΚΑΡΥΤΣΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ εκδόσεις Άρδην, σελ 77
  22. ↑ Η σοσιαλιστική σκέψη στην Ελλάδα από το 1875-1974 IV Τα ρήγματα της τριτοδιεθνιστικής «ορθοδοξίας» και οι νεωτερικές συλλήψεις της σοσιαλιστικής θεωρίας (1956-1974) σελ 98
  23. ↑ ΑΡΘΡΑ - ΚΕΙΜΕΝΑ - ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ ("ΟΜΑΔΑ ΣΤΙΝΑ") ΚΑΡΥΤΣΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ εκδόσεις Άρδην, σελ 90
  24. ↑ "Σημειώσεις του μεταφραστή, 1958"
  25. ↑ ΑΡΘΡΑ - ΚΕΙΜΕΝΑ - ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ ("ΟΜΑΔΑ ΣΤΙΝΑ") ΚΑΡΥΤΣΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ εκδόσεις Άρδην, σελ 89
  26. ↑ " ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΕΝΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ "
  27. ↑ Εφημερίδα Ελευθεροτυπία, 7 Νοεμβρίου 1987 (απόκομμα)
  28. ↑ «"Στον μεγάλο Δάσκαλο"». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Αυγούστου 2017. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2012. 
  29. ↑ " Για τον Σπύρο Στίνα" και "Η συζήτηση του Καστοριάδη με το κοινό στο πολιτικό μνημόσυνο του Άγι Στίνα (1989)"
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Άγις_Στίνας&oldid=10794848"