տէր

See also: Appendix:Variations of "ter"

Old Armenian

Etymology

From *տիայր (*tiayr), from *տի- (*ti-, “of the house”) +‎ այր (ayr, “man”). The first component is also found in տի-կին (ti-kin) and տի-եզերք (ti-ezerkʻ) and is inherited from Proto-Indo-European *déms, the genitive of *dṓm (“house”).

Noun

տէր • (tēr)

1. master, lord

   տէր լինել, կալ ― tēr linel, kal ― to be or become master of, to be lord over, to rule, to overcome, to master

2. (capitalized) God, the Lord

   ով Տէր ― ov Tēr ― Lord! o Lord! good God! Heavens! goodness! good gracious!

   Տէր իմ ― Tēr im ― My Lord

   յամի Տեառն ― yami Teaṙn ― in the year of our Lord, Anno Domini, A.D.

   յի՛ս տէր ― yís tēr ― (interjection) oh my Lord! I pray you my Lord! tell me my Lord!

Usage notes

• Has four combining forms: տէր- (tēr-), տեր- (ter-), տիր- (tir-) and տեառն- (teaṙn-).
• Often abbreviated as տր՟ (tr.) = տէր (tēr).

Declension

anomalous

	singular		plural
nominative	տէր (tēr)		տեարք (tearkʻ)
genitive	տեառն (teaṙn)		տեարց, տերանց (tearcʻ, terancʻ)
dative	տեառն (teaṙn)		տեարց, տերանց (tearcʻ, terancʻ)
accusative	տէր (tēr)		տեարս (tears)
ablative	տեառնէ (teaṙnē)		տեարց, տերանց (tearcʻ, terancʻ)
instrumental	տերամբ (teramb)		տերամբք (terambkʻ)
locative	տեառն (teaṙn)		տեարս (tears)

Derived terms

• ագապատէր (agapatēr)
• ամենատէր (amenatēr)
• անձնատէր (anjnatēr)
• անձնտէր (anjntēr)
• անտերնչութիւն (anternčʻutʻiwn)
• անտերունչ (anterunčʻ)
• անտէր (antēr)
• անտէրնչութիւն (antērnčʻutʻiwn)
• անտէրունչ (antērunčʻ)
• անտէրուչ (antēručʻ)
• անտէրչութիւն (antērčʻutʻiwn)
• անտիրանամ (antiranam)
• անտիրելի (antireli)
• աշխարհատէր (ašxarhatēr)
• բազմատէր (bazmatēr)
• բարետէր (baretēr)
• բարէտէր (barētēr)
• բերդատէր (berdatēr)
• բնատէրa (bnatēra)
• գաւառատէր (gawaṙatēr)
• երկտիրեան (erktirean)
• ինքնատէր (inkʻnatēr)
• ինքնատէրութիւն (inkʻnatērutʻiwn)
• ինքնատիրեմ (inkʻnatirem)
• ինքնատիրութիւն (inkʻnatirutʻiwn)
• ծխատէր (cxatēr)
• կոչնատէր (kočʻnatēr)
• հրամանատէր (hramanatēr)
• պարտատէր (partatēr)
• տանուտէր (tanutēr)
• տանուտէրաբար (tanutērabar)
• տանուտէրական (tanutērakan)
• տանուտէրացոյց (tanutēracʻoycʻ)
• տանուտէրութիւն (tanutērutʻiwn)
• տանտէր (tantēr)
• տեառնաբար (teaṙnabar)
• տեառնաբարբառ (teaṙnabarbaṙ)
• տեառնագալուստ (teaṙnagalust)
• տեառնագիր (teaṙnagir)
• տեառնագրեմ (teaṙnagrem)
• տեառնագրութիւն (teaṙnagrutʻiwn)
• տեառնաժողով (teaṙnažołov)
• տեառնական (teaṙnakan)
• տեառնակողմն (teaṙnakołmn)
• տեառնակոյս (teaṙnakoys)
• տեառնամայր (teaṙnamayr)
• տեառնանման (teaṙnanman)
• տեառնեղբայր (teaṙnełbayr)
• տեառնընդառաջ (teaṙnəndaṙaǰ)
• տեառնորդի (teaṙnordi)
• տերութիւն (terutʻiwn)
• տերունի (teruni)
• տէրութիւն (tērutʻiwn)
• տէրունագոյն (tērunagoyn)
• տէրունական (tērunakan)
• տէրունավայել (tērunavayel)
• տէրունատուր (tērunatur)
• տէրունեան (tērunean)
• տէրունի (tēruni)
• տէրունուստ (tērunust)
• տիրաբանեմ (tirabanem)
• տիրաբար (tirabar)
• տիրաբնակ (tirabnak)
• տիրագէտ (tiragēt)
• տիրագիծ (tiragic)
• տիրագլուխ (tiraglux)
• տիրագոյ (tiragoy)
• տիրագոյն (tiragoyn)
• տիրադաւ (tiradaw)
• տիրադրուժ (tiradruž)
• տիրազօր (tirazōr)
• տիրախիլ (tiraxil)
• տիրախնամ (tiraxnam)
• տիրախնդիր (tiraxndir)
• տիրախօս (tiraxōs)
• տիրածին (tiracin)
• տիրական (tirakan)
• տիրակարծ (tirakarc)
• տիրակին (tirakin)
• տիրակիր (tirakir)
• տիրակից (tirakicʻ)
• տիրակոյտ (tirakoyt)
• տիրակորոյս (tirakoroys)
• տիրակցութիւն (tirakcʻutʻiwn)
• տիրահաստատ (tirahastat)
• տիրահաւաք (tirahawakʻ)
• տիրահրաւէր (tirahrawēr)
• տիրաձիր (tirajir)
• տիրաճան (tiračan)
• տիրամայր (tiramayr)
• տիրամատնիչ (tiramatničʻ)
• տիրամարտութիւն (tiramartutʻiwn)
• տիրամեծար (tiramecar)
• տիրանամ (tiranam)
• տիրանարգ (tiranarg)
• տիրանենգ (tiraneng)
• տիրանման (tiranman)
• տիրանուէր (tiranuēr)
• տիրանուն (tiranun)
• տիրաշօշափ (tirašōšapʻ)
• տիրապատիւ (tirapatiw)
• տիրապատճառեմ (tirapatčaṙem)
• տիրապատուաստ (tirapatuast)
• տիրապատուեմ (tirapatuem)
• տիրապատուէր (tirapatuēr)
• տիրապարգեւ (tirapargew)
• տիրապետական (tirapetakan)
• տիրապետեմ (tirapetem)
• տիրապետութիւն (tirapetutʻiwn)
• տիրապէս (tirapēs)
• տիրասէր (tirasēr)
• տիրասիրութիւն (tirasirutʻiwn)
• տիրասուն (tirasun)
• տիրասպան (tiraspan)
• տիրասպանու (tiraspanu)
• տիրավաճառ (tiravačaṙ)
• տիրատեաց (tirateacʻ)
• տիրատիպ (tiratip)
• տիրարար (tirarar)
• տիրացուցանեմ (tiracʻucʻanem)
• տիրացուցիչ (tiracʻucʻičʻ)
• տիրաւանդ (tirawand)
• տիրաւորագոյն (tiraworagoyn)
• տիրափառական (tirapʻaṙakan)
• տիրաքարոզ (tirakʻaroz)
• տիրեմ (tirem)
• տիրեցուցանեմ (tirecʻucʻanem)
• տիրողաբար (tirołabar)
• տիրողութիւն (tirołutʻiwn)
• տիրութիւն (tirutʻiwn)
• տիրուհի (tiruhi)
• տիրօրէն (tirōrēn)

 

Related terms

• տուն (tun)
• տիկին (tikin)
• տիեզերք (tiezerkʻ)

Descendants

• Armenian: տեր (ter), → տյարք (tyarkʻ) (learned), ⇒ տյար (tyar)
• ⇒ Old Georgian: ტერება (ṭereba)

References

• Ačaṙean, Hračʻeay (1979) “տէր”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume IV, Yerevan: University Press, pages 401–403
• Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “տէր”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Meillet, Antoine (1898) “Letto-Slavica”, in Mémoires de la Société de Linguistique de Paris (in French), volume 10, page 138 of 135–142
• Olsen, Birgit Anette (1999) The noun in Biblical Armenian: origin and word-formation: with special emphasis on the Indo-European heritage (Trends in linguistics. Studies and monographs; 119), Berlin, New York: Mouton de Gruyter, page 671