Civito: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto |
DidCORN (diskuto | kontribuoj) Unua signifo Etikedo: Disambiguation links |
||
| (5 mezaj versioj de 4 uzantoj ne montriĝas) | |||
| Linio 1: | Linio 1: | ||
'''Civito''' estas grupo |
'''Civito''' unua sence estas aŭtonoma urbo, rigardata kiel politika organizaĵo<ref>Civito en [[NPIV]] [https://vortaro.net/#civito_kd]</ref>. Laŭ enlarĝigita senco, '''civito''' estas grupo da personoj, kiuj ĝuas la politikajn rajtojn de certagrade memstara politika unuo, ekzemple [[regno]] aŭ [[urbo]]. La aron da tiuj [[rajto]]j oni ofte nomas '''[[civitaneco]]'''; al ĝi apartenas kutime la rajto restadi sur la teritorio de la [[unuo]] kaj pli-malpli libere moviĝi en ĝi; en [[demokratio]]j ankaŭ la rajto [[baloto|baloti]]. |
||
Civitoj grave diferencas per tio, kiel oni aniĝas en ili. Plej grava en multaj civitoj estas la maniero, laŭ kiu novnaskita infano iĝas civitano: |
Civitoj grave diferencas per tio, kiel oni aniĝas en ili. Plej grava en multaj civitoj estas la maniero, laŭ kiu novnaskita infano iĝas ''[[civitano]]'': |
||
* Laŭ la sanga juro ( |
* Laŭ la sanga juro ({{Lang-la|ius sanguinis}}) infano heredas la civitanecon de siaj gepatroj. Tio kondukas al problemoj, se la gepatroj havas malsamajn civitanecojn. |
||
* Laŭ la tera juro (latine ''ius soli'') infano ricevas la civitanecon de la regno, en kiu ĝi naskiĝas. Regnoj, kiuj favoras enmigradon, preferas tiun juron. Pro tio la idoj de enmigrintoj havas alian civitanecon ol iliaj gepatroj. |
* Laŭ la tera juro (latine ''ius soli'') infano ricevas la civitanecon de la regno, en kiu ĝi naskiĝas. Regnoj, kiuj favoras enmigradon, preferas tiun juron. Pro tio la idoj de enmigrintoj havas alian civitanecon ol iliaj gepatroj. |
||
Multaj civitoj akceptas eksterulojn, kiuj certan tempon loĝis sur la teritorio kaj pruviĝis utilaj membroj de la civito. En kelkaj landoj la civitaneco estas aĉetebla. En iuj regnoj plenkreskuloj povas akiri nur partan civitanecon. Ekzemple en [[Usono]] la balotrajto estas universala, sed la rajton kandidati por la [[Prezidento de Usono|prezidenteco]] havas nur tiu, kiu naskiĝis en la lando. |
Multaj civitoj akceptas eksterulojn, kiuj certan tempon loĝis sur la teritorio kaj pruviĝis utilaj membroj de la civito. En kelkaj landoj la civitaneco estas aĉetebla. En iuj regnoj plenkreskuloj povas akiri nur partan civitanecon. Ekzemple en [[Usono]] la balotrajto estas universala, sed la rajton kandidati por la [[Prezidento de Usono|prezidenteco]] havas nur tiu, kiu naskiĝis en la lando. |
||
Oni ne devas konfuzi civiton ([[ŝtato|ŝtatanecon]]) kun [[nacieco]]. |
|||
<br /> |
|||
== |
== Referencoj kaj notoj == |
||
{{Referencoj}} |
|||
== Vidu ankaŭ == |
|||
{{Projektoj}} |
|||
* [[Civilaj kaj politikaj rajtoj]] |
|||
* [[Civitaneco (politika partio)]] |
|||
| ⚫ | |||
* [[Esperanta Civito]] |
* [[Esperanta Civito]] |
||
* [[Mondcivitaneco]] |
* [[Mondcivitaneco]] |
||
| ⚫ | |||
{{Bibliotekoj}} |
|||
[[Kategorio:Civitaneco| ]] |
|||
[[Kategorio:Nacieco]] |
|||
[[Kategorio:Politikaj konceptoj]] |
|||
[[Kategorio:Civitaneco| ]] |
[[Kategorio:Civitaneco| ]] |
||
[[Kategorio: |
[[Kategorio:Nacieco]] |
||
[[Kategorio:Politikaj konceptoj]] |
|||
Nuna versio ekde 14:28, 25 jun. 2023
Civito unua sence estas aŭtonoma urbo, rigardata kiel politika organizaĵo[1]. Laŭ enlarĝigita senco, civito estas grupo da personoj, kiuj ĝuas la politikajn rajtojn de certagrade memstara politika unuo, ekzemple regno aŭ urbo. La aron da tiuj rajtoj oni ofte nomas civitaneco; al ĝi apartenas kutime la rajto restadi sur la teritorio de la unuo kaj pli-malpli libere moviĝi en ĝi; en demokratioj ankaŭ la rajto baloti.
Civitoj grave diferencas per tio, kiel oni aniĝas en ili. Plej grava en multaj civitoj estas la maniero, laŭ kiu novnaskita infano iĝas civitano:
- Laŭ la sanga juro (latine ius sanguinis) infano heredas la civitanecon de siaj gepatroj. Tio kondukas al problemoj, se la gepatroj havas malsamajn civitanecojn.
- Laŭ la tera juro (latine ius soli) infano ricevas la civitanecon de la regno, en kiu ĝi naskiĝas. Regnoj, kiuj favoras enmigradon, preferas tiun juron. Pro tio la idoj de enmigrintoj havas alian civitanecon ol iliaj gepatroj.
Multaj civitoj akceptas eksterulojn, kiuj certan tempon loĝis sur la teritorio kaj pruviĝis utilaj membroj de la civito. En kelkaj landoj la civitaneco estas aĉetebla. En iuj regnoj plenkreskuloj povas akiri nur partan civitanecon. Ekzemple en Usono la balotrajto estas universala, sed la rajton kandidati por la prezidenteco havas nur tiu, kiu naskiĝis en la lando.
Oni ne devas konfuzi civiton (ŝtatanecon) kun nacieco.