[go: nahoru, domu]
Edukira joan

Areto-futbol: berrikuspenen arteko aldeak

Wikipedia, Entziklopedia askea
Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasuna
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
erreferentziak ipini
No edit summary
 
(5 erabiltzailek tartean egindako 10 berrikusketa ez dira erakusten)
1. lerroa: 1. lerroa:
[[Fitxategi:Dieciseisavos de Final de la Copa de la Reina de Fútbol Sala - IMG 20191206 141004 233.jpg|thumb|304x304px|Areto-futbol partida bat.]]
Areto-futbola edo mikrofutbola,  [[futbol]]<nowiki/>aren antzeko [[Kirol|kirola]] da, baina zelaian jokatu beharrean, zoru lauan jokatzen da, eta, gainera, taldeak 5 jokalariz osaturik daude, 11 jokalariz osatu beharrean. 1980. hamarkadara arte, [[kirol]]<nowiki/>ak erregulazio bakarra izan zuen eta futsal izena hartu zuen. Honen araugilea, [[FIFUSA]] izeneko elkartea izan zen, orain [[Asociacion Mundial de Futsal (AMF)]] izenekoa. Orduz geroztik, nazioarteko bi erakundek arautzen dute,  [[AMF]]<nowiki/>k eta [[FIFA]]<nowiki/>k , zeinak arau eta eskumen ezberdinak ezarri dituzten, eta, horregatik, zenbait adituk diote bi [[kirol]] ezberdin direla. Bata, [[AMF]]<nowiki/>k gaztelaniaz Futsal edo fútbol del salón izenedatutakoa, eta, bestea, [[FIFA]]<nowiki/>k fútbol sala izendatutakoa.
'''Areto-futbol''' 36 x 18 [[metro]]ko eremu angeluzuzenean, normalean estalpekoa, bosna jokalariz ([[atezain (argipena)|atezaina]] eta 4 jokalari) osatutako bi talderen artean jokatzen den [[futbol]]-mota da<ref>{{Erreferentzia|url= http://www1.euskadi.net/harluxet/hiztegia1.asp?sarrera=futbol|izenburua= Futbol|egilea= Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa}}</ref>.


1980. hamarkadara arte, kirolak erregulazio bakarra izan zuen eta "futsal" izena hartu zuen. Araugilea [[FIFUSA]] izeneko elkartea izan zen, orain [[Asociacion Mundial de Futsal (AMF)]] izenekoa. Orduz geroztik, nazioarteko bi erakundek arautzen dute, [[AMF]]<nowiki/>k eta [[FIFA]]<nowiki/>k, zeinak arau eta eskumen ezberdinak ezarri dituzten, eta, horregatik, zenbait adituk diote bi [[kirol]] ezberdin direla. Bata, [[AMF]]<nowiki/>k gaztelaniaz "futsal" edo "fútbol del salón" izendatutakoa, eta, bestea, [[FIFA]]<nowiki/>k "fútbol sala" izendatutakoa<ref>{{erreferentzia|izena=|izenburua=AFA-FIFA. «Reglamento del fútsal»|url=https://www.afa.com.ar/upload/reglamento/futsal.pdf}}</ref><ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=Pablo|abizena=Muñoz|izenburua=¿De qué hablamos cuando hablamos de futsal FIFA? • Cuna Del Futsal|hizkuntza=es-AR|data=2019-09-27|url=https://cunadelfutsal.com/de-que-hablamos-cuando-hablamos-de-futsal-fifa/|aldizkaria=Cuna Del Futsal|sartze-data=2022-06-03}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Futsal: Princípios Técnicos E Táticos|argitaletxea=Editora da ULBRA|hizkuntza=pt-BR|url=https://books.google.es/books?hl=es&lr=&id=4K4SSyzMflwC&oi=fnd&pg=PA15&dq=futsal+&ots=Zt4fzajoQR&sig=lLb_4G5P_k7eIfFzmWiMlxD3Jnw#v=onepage&q=futsal&f=false|isbn=978-85-7528-084-3|sartze-data=2022-06-03}}</ref>.
⚫
1930an [[Juan Carlos Ceriani]] argentinarrak asmatu zuen futsala, [[Uruguai]]<nowiki/>ko soin hezkuntzako irakasle zenak. Hasiera batean, indoor soccer deitu zion. Kirolak berehala irabazi zuen ospea, [[Uruguai]]<nowiki/>k antolatu eta irabazitako 1930eko lehen Munduko Koparen grinagatik, eta berehala hedatu zen [[Hego Amerika]]<nowiki/>n eta baita gainerako kontinenteetan ere.

⚫
1930an [[Juan Carlos Ceriani]] argentinarrak asmatu zuen futsala, [[Uruguai]]<nowiki/>ko soin hezkuntzako irakasle zenak. Hasiera batean, "''indoor soccer''" deitu zion. Kirolak berehala irabazi zuen ospea, [[Uruguai]]<nowiki/>k antolatu eta irabazitako [[1930eko Munduko Futbol Txapelketa|1930eko lehen Munduko Koparen]] grinagatik, eta berehala hedatu zen [[Hego Amerika]]<nowiki/>n eta baita gainerako kontinenteetan ere.
== Historia ==
== Historia ==


=== Sorrera ===
=== Sorrera ===
1930ean [[Montevideo]]<nowiki/>n sortu zen kirol hau, [[Uruguai]]<nowiki/>k antolatu eta irabazitako 1930eko lehen Munduko Koparen urtean. Gazteak [[futbol]]<nowiki/>ean asko aritzen ziren eta kantxa gutxi izaten zituzten praktikatzeko, beraz kalean eta lursail txikiagoetan jolastera behartuta egoten ziren.
1930ean [[Montevideo]]<nowiki/>n sortu zen kirol hau, [[Uruguai]]<nowiki/>k antolatu eta irabazitako [[1930eko Munduko Futbol Txapelketa|1930eko lehen Munduko Koparen]] urtean. Gazteak [[futbol]]<nowiki/>ean asko aritzen ziren eta kantxa gutxi izaten zituzten praktikatzeko, beraz, kalean eta lursail txikiagoetan jolastera behartuta egoten ziren.


[[Montevideo]]<nowiki/>ko [[Gazteen Kristau Elkarteko (YMCA)]] [[Juan Carlos Ceriani]] irakaslea izan zen bere praktika areto itxietara eraman zuena. [[Futbol]]<nowiki/>eko arauak, [[Eskubaloi|eskubaloia]], [[waterpolo]] eta [[saskibaloi]]<nowiki/>a bezalako beste [[kirol]] batzuetako arauekin konbinatuz, zelai txiki eta gogor batera egokitzea bururatu zitzaion. [[Saskibaloi]]<nowiki/>tik jokalari kopurua hartu zuen, talde bakoitzeko bost, eta 40 minutuko joko-denbora guztira; [[eskubaloi]]<nowiki/>tik, ateen tamaina, errebote eskaseko baloia eta zelaiaren neurriak; eta [[Waterpolo]]<nowiki/>tik, atezainaren arauak. Hasiera batean, «Aretoko futbola» deitu zitzaion, eta sentsazioa sortu zuen [[Uruguai]]<nowiki/>en; ondoren, [[Hego Amerika]] osora igaro zen, eta kontinente guztietan zabaldu zen. 4
[[Montevideo]]<nowiki/>ko [[Gizonezko Gazte Kristauen Elkartea|Gizonezko Gazte Kristauen Elkarteko (YMCA)]] [[Juan Carlos Ceriani]] irakaslea izan zen bere praktika areto itxietara eraman zuena. [[Futbol]]<nowiki/>eko arauak, [[Eskubaloi|eskubaloia]], [[waterpolo]] eta [[saskibaloi]]<nowiki/>a bezalako beste [[kirol]] batzuetako arauekin konbinatuz, zelai txiki eta gogor batera egokitzea bururatu zitzaion. [[Saskibaloi]]<nowiki/>tik jokalari kopurua hartu zuen, talde bakoitzeko bost, eta 40 minutuko joko-denbora guztira; [[eskubaloi]]<nowiki/>tik, ateen tamaina, errebote eskaseko baloia eta zelaiaren neurriak; eta [[waterpolo]]<nowiki/>tik, atezainaren arauak. Hasiera batean, "Aretoko futbola" deitu zitzaion, eta sentsazioa sortu zuen [[Uruguai]]<nowiki/>en; ondoren, [[Hego Amerika]] osora igaro zen, eta kontinente guztietan zabaldu zen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Historia del Fútbol Sala|data=2016-04-01|url=https://web.archive.org/web/20160401115101/http://www.solofutbolnet.com/futbol-sala/historia-del-futbol-sala.php|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2022-06-03}}</ref>.


=== Antolaketa ===
=== Antolaketa ===
1965ean, [[Aretoko Hego Amerikako Futbol Konfederazioa]] sortu zen, kirol honen nazioarteko lehen erakundea. 5  Urte horretan [[Hego Amerika]]<nowiki/>ko selekzioen lehen txapelketa ere ospatu zen.
1965ean, [[Aretoko Hego Amerikako Futbol Konfederazioa]] sortu zen, kirol honen nazioarteko lehen erakundea. Urte horretan [[Hego Amerika]]<nowiki/>ko selekzioen lehen txapelketa ere ospatu zen.

1971n, [[Areto-Futbolaren Nazioarteko Federazioa (FIFUSA)]] sortu zen [[São Paulo]]<nowiki/>n. Erakunde horrek 1982an egin zituen kirolaren lehenengo zazpi mundialak. [[FIFUSA]] erakunde independente gisa mantendu zen 2002an desegin zen arte.567


1971n, [[Areto-Futbolaren Nazioarteko Federazioa (FIFUSA)]] sortu zen [[São Paulo]]<nowiki/>n. Erakunde horrek 1982an egin zituen kirolaren lehenengo zazpi mundialak. [[FIFUSA]] erakunde independente gisa mantendu zen 2002an desegin zen arte<ref name=":1">{{Erreferentzia|abizena=AMF|izenburua=Historia de la AMF - AMF|hizkuntza=es|url=https://www.amfutsal.com.py/p/historia|aldizkaria=www.amfutsal.com.py|sartze-data=2022-06-03}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Federação Paulista de Futsal|data=2012-03-03|url=https://web.archive.org/web/20120303015655/http://www.futsal.com.br/noticias/noticia_2009_futsalpedia.asp?NumeroID=20706|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2022-06-03}}</ref>.
⚫
1985eko amaieran, [[FIFUSA]]<nowiki/>ren eta bere afiliatuen krisi ekonomikoaren aurrean, [[Brasil]] buru zuten zenbait herrialdek [[FIFA]]<nowiki/>ko presidente zen [[João Havelange|Joao Havelange]]<nowiki/>ri eta bere idazkari nagusi [[Joseph Blatter]]<nowiki/>ri areto futbola [[FIFA]]<nowiki/>ren antolakuntzan sartzeko eskatzea erabaki zuten. 8


⚫
1985eko amaieran, [[FIFUSA]]<nowiki/>ren eta bere afiliatuen krisi ekonomikoaren aurrean, [[Brasil]] buru zuten zenbait herrialdek [[FIFA]]<nowiki/>ko presidente zen [[João Havelange|Joao Havelange]]<nowiki/>ri eta bere idazkari nagusi [[Joseph Blatter]]<nowiki/>ri areto futbola [[FIFA]]<nowiki/>ren antolakuntzan sartzeko eskatzea erabaki zuten<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Para un día de lluvia: breve historia del futsal - FIFA.com|data=2012-12-08|url=https://web.archive.org/web/20121208085649/http://es.fifa.com/tournaments/archive/tournament=106/edition=8251/news/newsid=94241.html|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2022-06-03}}</ref>.
⚫
2000. urtean, barne arazoek eta [[FIFUSA]]<nowiki/>ren aurkako salaketek federazio eta konfederazio askok utzi egin zuten. 5 Ondoren, [[FIFA]]<nowiki/>rekin bateratzen saiatzeko alternatiba sortu zen, baina akordioak ez zuen aurrera egin. Azkenik, [[FIFA]]<nowiki/>rekin [[kirol]]<nowiki/>a bateratzeko akordiorik lortu ez zuten konfederazioek [[Areto-Futbolaren Munduko Elkartea (AMF)]] eratzea erabaki zuten 2002an, egoitza nagusia [[Asuncion]]<nowiki/>en ([[Paraguai]]) duela. 5


⚫
2000. urtean, barne arazoen eta [[FIFUSA]]<nowiki/>ren aurkako salaketen ondorioz federazio eta konfederazio askok utzi egin zuten. Ondoren, [[FIFA]]<nowiki/>rekin bateratzen saiatzeko alternatiba sortu zen, baina akordioak ez zuen aurrera egin. Azkenik, [[FIFA]]<nowiki/>rekin [[kirol]]<nowiki/>a bateratzeko akordiorik lortu ez zuten konfederazioek [[Areto-Futbolaren Munduko Elkartea (AMF)]] eratzea erabaki zuten 2002an, egoitza nagusia [[Asuncion]]<nowiki/>en ([[Paraguai]]) jarrita<ref name=":1" />.
⚫
[[FIFUSA]]<nowiki/>k utzitako ondareari jarraitu zion erakunde berriak, eta kontinenteko eta munduko txapelketekin jarraitu zuen; hasieran, zailtasunak izan zituen [[FIFA]]<nowiki/>rekin (eta oraindik mantentzen dira) zuen gerraren ondorioz. Gerrate hau [[kirol]]<nowiki/>aren kontrolagatik ematen da eta [[AMF]]-ko jokalari eta langile askok [[FIFA]]-ra mugitu egin direlako. Hala ere, [[kirol]] eta zuzendaritza talentu berriak sortzea lortu du, herrialde gehienetan konfederazio kontinental eta nazional berriak sortuz Areto-Futbolaren ospea areagotu du.  5


⚫
[[FIFUSA]]<nowiki/>k utzitako bideari jarraitu zion erakunde berriak, eta kontinenteko eta munduko txapelketekin jarraitu zuen; hasieran, zailtasunak izan zituen [[FIFA]]<nowiki/>rekin (eta oraindik mantentzen dira) zuen gerraren ondorioz. Gerrate hau [[kirol]]<nowiki/>aren kontrolagatik gertatzen da eta [[AMF]]<nowiki/>ko jokalari eta langile asko [[FIFA]]<nowiki/>ra mugitu direlako. Hala ere, [[kirol]] eta zuzendaritza talentu berriak sortzea lortu du, herrialde gehienetan konfederazio kontinental eta nazional berriak sortuz areto-futbolaren ospea areagotu du. Are gehiago, [[Munduko Jokoen Nazioarteko Elkarteak (IWGA)]], Munduko Jokoen antolatzaileak, ofizialki aitortzen du [[AMF]].
Are gehiago, [[Munduko Jokoen Nazioarteko Elkarteak (IWGA)]], Munduko Jokoen antolatzaileak, ofizialki aitortzen du [[AMF]].


== Arauak ==
== Arauak ==
Areto-futbolaren arauak desberdinak dira [[AMF]] edo [[FIFA]]<nowiki/>ren arabera.
Areto-futbolaren arauak desberdinak dira [[AMF]] edo [[FIFA]]<nowiki/>ren arabera:<ref name=":0" />
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|+
|+
31. lerroa: 32. lerroa:
|-
|-
|Baloiaren zirkunferentzia
|Baloiaren zirkunferentzia
|58-60cm
|58-60 cm
|62-64cm
|62-64 cm
|-
|-
|Baloiaren pisua
|Baloiaren pisua
|450-470gr
|450-470 gr
|40-440gr
|40-440 gr
|-
|-
|Baloiaren presioa
|Baloiaren presioa
43. lerroa: 44. lerroa:
|-
|-
|Zelaiaren luzeera
|Zelaiaren luzeera
|30-40m
|30-40 m
|38-42m
|38-42 m
|-
|-
|Zelaiaren zabalera
|Zelaiaren zabalera
|16-20m
|16-20 m
|18-22m
|18-22 m
|-
|-
|Penalti bikoitza jautitzeko distzantzia
|Penalti bikoitza jautitzeko distzantzia
|9m-ko distantzia
|9 m-ko distantzia
|10m-ko distantzia
|10 m-ko distantzia
|-
|-
|Aldaketak (jokoa geldituta dagoela)
|Aldaketak (jokoa geldituta dagoela)
67. lerroa: 68. lerroa:
|-
|-
|Hesia
|Hesia
|3m
|3 m
|5m
|5 m
|-
|-
|Alboko sakea
|Alboko sakea
82. lerroa: 83. lerroa:
|Ez
|Ez
|-
|-
! colspan="3" |Erreferentzia: 2
! colspan="3" |
|}
|}


== Araudia(zerrenda) ==
== Araudia (zerrenda) ==
5 jokalariz osatutako 2 talderen artean jokatuko da, 4 jokalari eta atezain bat taldeko. Aldaketak mugagabeak dira, eta aldatua izan den jokalari bat itzul daiteke zelaira jokatzera. Ez da beharrezkoa jokoa gelditzea aldaketa bat egiteko. Kanporaketengatik edo lesioengatik talde batek 3 jokalari baino gutxiago izango balitu partida bertan behera geratuko litzateke.
Bost jokalariz osatutako bi talderen artean jokatzen da, eta taldeko lau jokalari eta atezain bat ditu. Aldaketak mugagabeak dira, eta aldatua izan den jokalari bat itzul daiteke zelaira jokatzera. Ez da beharrezkoa jokoa gelditzea aldaketa bat egiteko. Kanporaketengatik edo lesioengatik talde batek hiru jokalari baino gutxiago izango balitu, partida bertan behera geratuko litzateke.


# ARAUA:zelaiaren azalera laukizuzena izango da, eta luzera zabalera baino handiagoa izango du beti.Luzera: gutxienez 42 m. Gehienez 60 m. Zabalera: gutxienez 15 m. Gehienez 25 m.
# araua: zelaiaren azalera laukizuzena izango da, eta luzera zabalera baino handiagoa izango du beti. Luzera: gutxienez 42 m, gehienez 60 m. Zabalera: gutxienez 15 m, gehienez 25 m.
# ARAUA:partida bi taldek jokatuko dute. Talde bakoitzak gehienez 5 jokalari izango ditu kantxan, eta horietako bat atezaina izango da.
# araua: partida bi taldek jokatuko dute. Talde bakoitzak gehienez bost jokalari izango ditu kantxan, eta horietako bat atezaina izango da.
# ARAUA: baloia borobila izango da eta material egokia izan beharko du. Gutxienez 62cm-ko zirkunferentzia izango du eta gehienez 64cm-koa. 400g-tik gorako pisua izango du eta 440g-tik beherakoa. Partidaren hasieran 0.4-0.6 atmosferaren pareko presioa izango du.
# araua: baloia borobila izango da eta material egokia izan beharko du. Gutxienez 62 cm-ko zirkunferentzia izango du eta gehienez 64 cm-koa. 400 g-tik gorako pisua izango du eta 440 g-tik beherakoa. Partidaren hasieran 0,4-0,6 atmosferaren pareko presioa izango du.
# ARAUA: jokalariek ez dute ekipamendurik erabiliko eta ez dute beraientzat arriskutsua den objekturik eramango (edozein motatako bitxiak barne).
# araua: jokalariek ez dute ekipamendurik erabiliko eta ez dute beraientzat arriskutsua den objekturik eramango (edozein motatako bitxiak barne).
# ARAUA: jokalari baten oinarrizko ekipamendua honako hau izango da: kamiseta bat; galtzamotzak; zango-babesak; oinetakoak
# araua: jokalari baten oinarrizko ekipamendua izango dira kamiseta bat, galtzamotzak, zango-babesak eta oinetakoak.
# ARAUA: bizkarrean 1etik 15era bitarteko zenbakiak dituzten kamisetak erabiliko dira nahitaez.
# araua: bizkarrean 1etik 15era bitarteko zenbakiak dituzten kamisetak erabiliko dira nahitaez.
# ARAUA: partida bakoitza arbitro batek kontrolatuko du, eta hark izango du joko-arauak betearazteko erabateko agintea.
# araua: partida bakoitza arbitro batek kontrolatuko du, eta hark izango du joko-arauak betearazteko erabateko agintea.
# ARAUA: bigarren arbitro bat izendatuko da. Lehenengo arbitroaren kontrako aldean jarriko da eta txilibitua izango du.
# araua: bigarren arbitro bat izendatuko da. Lehenengo arbitroaren kontrako aldean jarriko da eta txilibitua izango du.
# ARAUA: kronometratzaile bat eta hirugarren arbitro bat izendatuko dira. Hauek joko zelaiaren kanpoan egongo dira, zelai-erdiaren parean eta aldaketak egiteko eremuaren alde berean.
# araua: kronometratzaile bat eta hirugarren arbitro bat izendatuko dira. Hauek joko zelaiaren kanpoan egongo dira, zelai-erdiaren parean eta aldaketak egiteko eremuaren alde berean.
# ARAUA: partidak 20 minutuko bi denbora izango ditu.
# araua: partidak 20 minutuko bi denbora izango ditu.
# ARAUA: taldeek, denbora bakoitzean minutu bateko hutsartea eskatzeko aukera izango dute.
# araua: taldeek denbora bakoitzean minutu bateko hutsartea eskatzeko aukera izango dute.
# ARAUA: txanpon bat jaurtiko da eta zozketa irabazten duen taldeak erabakiko du zein norabidetan erasoko duen partidaren lehen zatian.
# araua: txanpon bat jaurtiko da eta zozketa irabazten duen taldeak erabakiko du zein norabidetan erasoko duen partidaren lehen zatian.
# ARAUA: bigarren zatian, taldeek zelai erdia aldatuko dute eta kontrako norabidean erasoko dute.
# araua: bigarren zatian, taldeek zelai erdia aldatuko dute eta kontrako norabidean eraso egingo dute.
# ARAUA: hasierako sakean gola sartu ahalko da.
# araua: hasierako sakean gola sartu ahalko da.
# ARAUA: arau-hauste bat egonez gero, zeharkako jaurtiketa libre bat emango zaio kontrako taldeari, eta hura arau-haustea egin den lekutik jaurtiko da. Hala ere, falta hori aurkako taldearen penalti-area barruan egiten bada, zeharkako jaurtiketa librea penalti zonatik egin beharko da, arau-haustea egin den lekutik gertuen dagoen puntuan.
# araua: arau-hauste bat egonez gero, zeharkako jaurtiketa libre bat emango zaio kontrako taldeari, eta hura arau-haustea egin den lekutik jaurtiko da. Hala ere, falta hori aurkako taldearen penalti-area barruan egiten bada, zeharkako jaurtiketa librea penalti zonatik egin beharko da, arau-haustea egin den lekutik gertuen dagoen puntuan.
# ARAUA: baloia jokoz kanpo egongo da baldin eta baloia alboko zein hondoko marratik pasatzen bada, arbitroak jokoa geldiarazten badu edo baloiak sabaia jotzen badu.
# araua: baloia jokoz kanpo egongo da baldin eta baloia alboko zein hondoko marratik pasatzen bada, arbitroak jokoa geldiarazten badu edo baloiak sabaia jotzen badu.
# ARAUAK: gol bat sartuko da baldin eta baloiak helmuga guztiz gainditzen badu zutoinen artean eta langaren azpitik. Talde erasotzaileko edozein jokalarik nahita eraman, jaurti edo jo ez badu eskuarekin edo besoarekin, eta gola sartu duen taldeak aurretik joko-arauak hautsi ez baditu.
# araua: gol bat sartuko da baldin eta baloiak helmuga guztiz gainditzen badu zutoinen artean eta langaren azpitik. Talde erasotzaileko edozein jokalarik nahita eraman, jaurti edo jo ez badu eskuarekin edo besoarekin, eta gola sartu duen taldeak aurretik joko-arauak hautsi ez baditu.
# ARAUA: partida batean gol gehien sartu dituen taldea izango da irabazlea. Bi taldeek gol kopuru bera sartzen badute edo golik sartzen ez badute, partida berdinketarekin amaituko da, lehiaketako araudiek ez badute luzapen bat edo prozedura bat ezartzen partida baten irabazlea zehazteko berdinketa kasuan.
# araua: partida batean gol gehien sartu dituen taldea izango da irabazlea. Bi taldeek gol kopuru bera sartzen badute edo golik sartzen ez badute, partida berdinketarekin amaituko da, lehiaketako araudiek ez badute luzapen bat edo prozedura bat ezartzen partida baten irabazlea zehazteko berdinketa kasuan.
# ARAUA: arau-hausteak eta kiroltasunik gabeko jokabideak  honela zigortuko dira: zuzeneko jaurtiketa librea arau-haustea egin den tokitik . Penalti zona barruan egiten bada arau haustea, jaurtiketa penalti zonatik egingo da.
# araua: arau-hausteak eta kiroltasunik gabeko jokabideak honela zigortuko dira: zuzeneko jaurtiketa librea arau-haustea egin den tokitik. Penalti-gune barruan egiten bada arau haustea, jaurtiketa penalti-gunetik egingo da.
# ARAUA: txartel horia erakutsiko dio epaileak jokalariari eginiko arau-haustearen arabera.
# araua: txartel horia erakutsiko dio epaileak jokalariari eginiko arau-haustearen arabera.
# ARAUA:txartel gorria erakutsiko dio epaileak jokalari bati arau-haustea larria bada edo bigarren txartel horia bada.
# araua: txartel gorria erakutsiko dio epaileak jokalari bati arau-haustea larria bada edo bigarren txartel horia bada.
# ARAUA: kanporatutako jokalariak ezingo du berriro partidara itzuli ezta aulkian eseri ere.  
# araua: kanporatutako jokalariak ezingo du berriro partidara itzuli, ezta aulkian eseri ere.  
# ARAUA: hegaleko sakea jokoari berriro ekiteko modu bat da. Ezin izango da hegaleko sake batetik zuzenean gola sartu. Hau, baloiak alboko hegalak gainditzen baditu emango da.
# araua: hegaleko sakea jokoari berriro ekiteko modu bat da. Ezin izango da hegaleko sake batetik zuzenean gola sartu. Hori baloiak alboko hegalak gainditzen baditu gertatuko da.
# ARAUA: alboko sakea jokoari berriro ekiteko modu bat da. Alboko marratik baloia pasatzen bada egingo da.
# araua: alboko sakea jokoari berriro ekiteko modu bat da. Alboko marratik baloia pasatzen bada egingo da.
# ARAUA: zuzeneko zein zeharkako jaurtiketa libreetarako, baloiak geldirik egon beharko du jaurtiketa egiten denean, eta jaurtitzaileak ezin izango du baloia berriro ukitu aurretik beste jokalari batek ukitu ez badu.
# araua: zuzeneko zein zeharkako jaurtiketa libreetarako, baloiak geldirik egon beharko du jaurtiketa egiten denean, eta jaurtitzaileak ezin izango du baloia berriro ukitu aurretik beste jokalari batek ukitu ez badu.


== Jokalariak ==
== Jokalariak ==
118. lerroa: 119. lerroa:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|+
|+
!AMF/FIFUSA
!AMF / FIFUSA
|[[Fitxategi:Bandera Colombiana.png|ezkerrera|thumb|33x33px]][[Jhon Pinilla]]
|{{Banderaikur|Kolonbia}} [[Jhon Pinilla]]
!FIFA
!FIFA
|[[Fitxategi:Flag of Brazil.svg|ezkerrera|thumb|50x50px]][[Alessandro Vieira]]
|{{Banderaikur|Brasil}} [[Alessandro Vieira]]
|}
|}


== Posizioak ==
== Posizioak ==
Areto-futbolean formazio desberdinak erabili daitezke:
Areto-futbolean formazio desberdinak erabil daitezke:


# 1-3 formazioa defentsa batekin, bi hegalekin eta aurrelari batekin. 9
# 1-3 formazioa defentsa batekin, bi hegalekin eta aurrelari batekin.
# 2-2 formazioa, karratua ere esaten zaio, bi defentsa eta bi aurrelarirekin. 9
# 2-2 formazioa, karratua ere esaten zaio, bi defentsa eta bi aurrelarirekin.
# 4-0 jokalari unibertsalekin, gehienetan hegalekin eta defentsekin. 9
# 4-0 jokalari unibertsalekin, gehienetan hegalekin eta defentsekin.
# Kanporaketa bat badago, 2-1 edo 1-2 formazioarekin joka daiteke, erasotzailearen prestakuntzaren arabera. 9
# Kanporaketa bat badago, 2-1 edo 1-2 formazioarekin joka daiteke, erasotzailearen prestakuntzaren arabera.


* Atezaina: partidan zehar baloia bere atean sar ez dadin helburu nagusia duen jokalaria da. Atezaina erasora joan ahal izango da eta beste jokalari batek bezala jokatu. Bere zelaian 4 segundoko baloi-jabetza baino ez du, eta ezingo da berarekin jokatu.
* Atezaina: partidan zehar baloia bere atean ez sartzea helburu nagusi duen jokalaria da. Atezaina erasora joan ahal izango da eta beste jokalari batek bezala jokatu. Bere zelaian 4 segundoko baloi-jabetza baino ez du, eta ezingo da berarekin jokatu.
* Azkena: atezainaren aurretik kokatzen den jokalaria, erasora doazen hiru jokalariko lerroaren oinarri gisa, eta defentsarako zelaiko azken jokalaria da. Jokalari honek mugitzen du jokoa.
* Azkena: atezainaren aurretik kokatzen den jokalaria, erasora doazen hiru jokalariko lerroaren oinarri gisa aritzen da, eta defentsarako zelaiko azken jokalaria da. Jokalari honek mugitzen du jokoa.
* Hegalak: bandetan kokatzen dira. Etengabe igo eta jaitsi behar dira, eta taldekideei lagundu behar diete beti.
* Hegalak: bandetan kokatzen dira. Etengabe igo eta jaitsi behar dira, eta taldekideei lagundu behar diete beti.
* Pibota: aurkariaren atetik gertuen dagoen jokalaria, erasoko funtzioak betetzen dituena. Jokalari honek etengabe mugimenduan egon behar du, markarik gabeko jokalari bati pasea eskaintzeko edozein espazio bilatuz.
* Pibota: aurkariaren atetik gertuen dagoen jokalaria, erasoko funtzioak betetzen dituena. Jokalari honek etengabe mugimenduan egon behar du, markarik gabeko jokalari bati pasea eskaintzeko edozein espazio bilatuz.
142. lerroa: 143. lerroa:


* Paseak: baloia beste bati ahalik eta zehatzen ematea da. Laburrak, ertainak edo luzeak izan daitezke, distantziaren arabera. Beren ibilbidearen arabera, goranzkoak, beheranzkoak, parabolikoak edo lurrekoak izango dira.
* Paseak: baloia beste bati ahalik eta zehatzen ematea da. Laburrak, ertainak edo luzeak izan daitezke, distantziaren arabera. Beren ibilbidearen arabera, goranzkoak, beheranzkoak, parabolikoak edo lurrekoak izango dira.
* Gidatzea: ezinbesteko keinua da teknika on bat eskuratzeko, pasea, gidatzea eta tiroa menderatzeko oinarria baita. Beharrezkoa da baloiaren ukipen-azalera , ukipenaren leuntasuna, presioa eta gorputz osoaren oreka kontrolatzea, eraginkortasunik handiena lortzeko.
* Gidatzea: ezinbesteko keinua da teknika on bat eskuratzeko, pasea, gidatzea eta tiroa menderatzeko oinarria baita. Beharrezkoa da baloiaren ukipen-azalera, ukipenaren leuntasuna, presioa eta gorputz osoaren oreka kontrolatzea, eraginkortasunik handiena lortzeko.
* Erregatea: arerio bat edo gehiago gainditzeko erabiltzen da, baloiaren nagusitasuna galdu gabe. Erregatea aldez aurreko fintarik gabe egin daiteke, erritmo aldaketa bortitzarekin, defendatzailea desorekatzeko eta erreakzionatzeko denborarik izan gabe saihesteko, edo, bestela, aldez aurreko finta batekin, non baloiaren jabe den jokalariak erregatea egiten duen, defentsak aldez aurretik duen erreakzioaren arabera. Hainbat erregate mota daude, hala nola babesa (gorputza pilotaren eta aurkariaren artean jartzea), ebakitzea (pilota hanka batetik bestera aldatzea, pasea edo aterako tiro eginez), bizikleta (oinak txandaka pasatzea, mugimenduan edo posizioan dagoen pilotaren gainetik), besteak beste.
* Erregatea: arerio bat edo gehiago gainditzeko erabiltzen da, baloiaren nagusitasuna galdu gabe. Erregatea aldez aurreko fintarik gabe egin daiteke, erritmo aldaketa bortitzarekin, defendatzailea desorekatzeko eta erreakzionatzeko denborarik izan gabe saihesteko, edo, bestela, aldez aurreko finta batekin, non baloiaren jabe den jokalariak erregatea egiten duen, defentsak aldez aurretik duen erreakzioaren arabera. Hainbat erregate mota daude, hala nola babesa (gorputza pilotaren eta aurkariaren artean jartzea), ebakitzea (pilota hanka batetik bestera aldatzea, pasea edo aterako tiro eginez), bizikleta (oinak txandaka pasatzea, mugimenduan edo posizioan dagoen pilotaren gainetik), besteak beste.
* Jaurtiketa: baloia jotzean datza, kontrako aterantz eta gol bat sartzeko helburuarekin.
* Jaurtiketa: baloia jotzean datza, kontrako aterantz eta gol bat sartzeko helburuarekin.


=== Taktika: defentsarako eta erasorako printzipioak. ===
=== Taktika: defentsarako eta erasorako printzipioak ===


==== Defentsarako printzipioak ====
==== Defentsarako printzipioak ====
Pilotarik gabeko ekintza taktikoak dira. Honako hauek aurki ditzazkegu:
Pilotarik gabeko ekintza taktikoak dira. Honako hauek aurki ditzakegu:


* Defentsa-biltzea. Pilotaren jabetza galdu ondoren, norberaren aterantz mugitzea. Bi eratakoa izan daiteke: intentsiboa, gure atetik hurbilago dagoenean, edo ez intentsiboa, pilota gure atetik urrunago galtzen dugunean. Era berean, jokalarien posizioaren arabera, honela bana daiteke: posizionala, jokalari bakoitzak bere jatorrizko posizioa berreskuratzen duenean, edo, ez posizionala, jokalaria jokaldia amaitu den lekuan geratzen denean.
* Defentsa-biltzea. Pilotaren jabetza galdu ondoren, norberaren aterantz mugitzea da. Bi eratakoa izan daiteke: intentsiboa, gure atetik hurbilago dagoenean, edo ez intentsiboa, pilota gure atetik urrunago galtzen dugunean. Era berean, jokalarien posizioaren arabera, honela bana daiteke: posizionala, jokalari bakoitzak bere jatorrizko posizioa berreskuratzen duenean, edo, ez posizionala, jokalaria jokaldia amaitu den lekuan geratzen denean.
* Tenporizazioa. Talde batek egiten duen ekintza, pilota galtzen denean aurkariak aurrera egin ez dezan, taldeari defentsarako denbora emateko. Pilota daraman taldeari presioa egitean datza, aurrera egitea eragotziz eta defentsa-posizioak berreskuratzeko deseroso jarriz
* Tenporizazioa. Talde batek egiten duen ekintza, pilota galtzen denean aurkariak aurrera egin ez dezan, taldeari defentsarako denbora emateko. Pilota daraman taldeari presioa egitean datza, aurrera egitea eragotziz eta defentsa-posizioak berreskuratzeko deseroso jarriz.
* Zaintzak. Defentsek jokaldian zuzenean parte hartzen ez duten arerioei egiten dizkieten behaketa-ekintzak.
* Zaintzak. Defentsek jokaldian zuzenean parte hartzen ez duten arerioei egiten dizkieten behaketa-ekintzak.
* Estaldura. Baliarekin doan jokalariak ihes egin dion taldekideari laguntza ematea.
* Estaldura. Baloiarekin doan jokalariak ihes egin dion taldekideari laguntza ematea.
* Trukea. Estaldura egin dion lankidearen posizioa betetzea, eta lankidearen marka defendatzea.
* Trukea. Estaldura egin dion lankidearen posizioa betetzea, eta lankidearen marka defendatzea.
* Markatzea. Aurkariek pilotarekin aurrera egin ez dezaten edo baloia jaso ez dezaten egiten den ekintza. Hiru mota bereiz ditzakegu: banakakoa, jokalari bakoitzak aurkari bera markatzen duenean, zonan, jokalari bakoitzak bere eremuan dagoen aurkaria defendatzen duenean, eta mistoa, bien konbinazioa izango litzatekeena.
* Markatzea. Aurkariek pilotarekin aurrera egin ez dezaten edo baloia jaso ez dezaten egiten den ekintza. Hiru mota bereiz ditzakegu: banakakoa, jokalari bakoitzak aurkari bera markatzen duenean; zonan, jokalari bakoitzak bere eremuan dagoen aurkaria defendatzen duenean; eta mistoa, bien konbinazioa izango litzatekeena.
* Presioa. Aurkarien aurrerapena eragozteko edo baloia berreskuratzeko egiten den ekintza da. Intentsitatean edo egiten den lekuaren arabera aldatu daiteke.
* Presioa. Aurkarien aurrerapena eragozteko edo baloia berreskuratzeko egiten den ekintza da. Intentsitatean edo egiten den lekuaren arabera aldatu daiteke.
* Karga. Arauzko talka txikiko ekintza da, baloia berreskuratzeko erabiltzen dena. Garrantzitsua da indarkeriarik gabeko karga izatea, besoak erabili gabe, araudiaren aurkako ekintza izango litzatekeelako.
* Karga. Arauzko talka txikiko ekintza da, baloia berreskuratzeko erabiltzen dena. Garrantzitsua da indarkeriarik gabeko karga izatea, besoak erabili gabe, araudiaren aurkako ekintza izango litzatekeelako.
* Sarrera. Defendatzaile batek baloia kentzeko asmoz aurkariari egiten dion mugimendua.
* Sarrera. Defendatzaile batek baloia kentzeko asmoz aurkariari egiten dion mugimendua.
* Mozketa. Pliota iritsi behar den tokira eragoztean datzan ekintza da, bere ibilbidea aldatuz edo etenez.
* Mozketa. Pilota iritsi behar den tokira eragoztean datzan ekintza da, bere ibilbidea aldatuz edo etenez.


==== Erasorako printzipioak ====
==== Erasorako printzipioak ====
Baloia gure taldeak duenean egiten diren akzioak dira. Honako hauek daude:
Baloia gure taldeak duenean egiten diren ekintzak dira. Honako hauek daude:


* Erasoa. Aurkariaren atean gol bat sartzea helburu duen ekintza da. Hiru une garrantzitsutan banatu ohi da: irekiera-mugimenduak, jokaldiaren prestaketa eta jaurtiketa, baina baliteke jokoaren ekintzengatik guztiak ez ematea.
* Erasoa. Aurkariaren atean gol bat sartzea helburu duen ekintza da. Hiru une garrantzitsutan banatu ohi da: irekiera-mugimenduak, jokaldiaren prestaketa eta jaurtiketa, baina baliteke jokoaren ekintzengatik guztiak ez agertzea.
* Kontraerasoa. Defentsatik eta erasoara aldatzeko mugimendu azkarra. Behin pilota berreskuratuta, prozesua ahalik eta azkarren hasten da, nagusitasun bat irabazteko eta arerioak defentsan atzera egitea saihesteko. Eraginkorra izan dadin, zelai erdian dagoen jokalariak jokaldia gidatzea gomendatzen da.
* Kontraerasoa. Defentsatik eta erasora aldatzeko mugimendu azkarra. Behin pilota berreskuratuta, prozesua ahalik eta azkarren hasten da, nagusitasun bat irabazteko eta arerioak defentsan atzera egitea saihesteko. Eraginkorra izan dadin, zelai erdian dagoen jokalariak jokaldia gidatzea gomendatzen da.
* Laguntza. Pilotaren jabe den kideari laguntza eskaini nahi dion mugimendua.
* Laguntza. Pilotaren jabe den kideari laguntza eskaini nahi dion mugimendua.
* Errotazioa. Posizioak aldatzeko mugimenduak talde berean.
* Errotazioa. Posizioak aldatzeko mugimenduak talde berean.
* Desmarkatu. Jokalari batek egiten duen mugimendua, aurkariarengandik ihes egiteko eta abantaila bat aurkitzen saiatzeko, jabetzan jarraitzeko edo gol bat sartzeko.
* Desmarkatzea. Jokalari batek egiten duen mugimendua, aurkariarengandik ihes egiteko eta abantaila bat aurkitzen saiatzeko, jabetzan jarraitzeko edo gol bat sartzeko.
* Espazio librea. Erasoko mugimenduen bidez lortzen den espazio librea da, hura okupatzeko eta gola lortzeko. Gure defendatzailea bere eremutik ateratzean datza, taldekide batek espazio hori aprobetxatzeko.
* Espazio librea. Erasoko mugimenduen bidez lortzen den espazio librea da, hura okupatzeko eta gola lortzeko. Gure defendatzailea bere eremutik ateratzean datza, taldekide batek espazio hori aprobetxatzeko.
* Horma. Ekintza tekniko-taktikoa, aurkaria pase baten eta itzulketa baten bidez driblatzean datzana.
* Horma. Ekintza tekniko-taktikoa, aurkaria pase baten eta itzulketa baten bidez driblatzean datzana.
* Baloia mantentzea. Pilotaren jabetza mantentzea, taldeak nahi duen helburua lorzteko, gola sartzea.
* Baloia mantentzea. Pilotaren jabetza mantentzea taldeak nahi duen helburua lortzeko, gola sartzea, alegia.
* Jokoaren erritmoa. Erritmo eta intentsitate maila aldatzen duten jokoaren mugimenduak eta ekintzak.
* Jokoaren erritmoa. Erritmo eta intentsitate maila aldatzen duten jokoaren mugimenduak eta ekintzak.
* Jokoaren kontrola. Talde batek partidan zehar jokoa menderatzeko egiten dituen mugimenduak.
* Jokoaren kontrola. Talde batek partidan zehar jokoa menderatzeko egiten dituen mugimenduak.


== Partidaren denbora ==
== Partidaren denbora ==
Areto-futboleko partida batek 40 minutu irauten du eta 20 minutuko bi denboratan banatzen da, baloia jokoan ez dagoen bakoitzean kronometroa geldituz. Gainera entrenatzaileak minutu bat baino gutxiagoko hutsarteak eskatzeko aukera izango dituzte.
Areto-futboleko partida batek 40 minutu irauten du eta 20 minutuko bi denboratan banatzen da, baloia jokoan ez dagoen bakoitzean kronometroa geldituz. Gainera entrenatzaileak minutu bat baino gutxiagoko hutsarteak eskatzeko aukera izango du.


Kanporaketa zuzeneko partidetan, partida bat berdinketan amaitzen bada, 5 minutuko 2 zati gehigarri jokatuko dira. Berdinketak jarraitzen badu, penalen txandara joko da, futbol profesionalaren antzekoa dena. 5 penaltien ordez 3 penalti botatzen dira areto-futbolean.
Kanporaketa zuzeneko partidetan partida bat berdinketan amaitzen bada, 5 minutuko bi zati gehigarri jokatuko dira. Berdinketak jarraitzen badu, penalen txandara joko da, futbol profesionalaren antzekoa dena. Bost penaltien ordez hiru penalti botatzen dira areto-futbolean.


Klub antolatzaileak gutxienez bi baloi izan beharko ditu prest partida egiteko. Baloi horiek epaileei aurkeztu beharko zaizkie beren aldageletan, aztertu ditzaten eta arauak betetzen dituzten ikusteko.
Klub antolatzaileak gutxienez bi baloi izan beharko ditu prest partida egiteko. Baloi horiek epaileei aurkeztu beharko zaizkie beren aldageletan, aztertu ditzaten eta arauak betetzen dituzten ikusteko.
186. lerroa: 187. lerroa:


== Erreferentziak ==
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}

# AFA-FIFA. «Reglamento del fútsal». ''AFA''. Parámetro desconocido <code>|fechaaceso=</code> ignorado (se sugiere <code>|fechaacceso=</code>) (ayuda)
# ↑ Saltar a:<sup>'''''a'''''</sup> <sup>'''''b'''''</sup> Muñoz, Pablo (27 de septiembre de 2019). «¿De qué hablamos cuando hablamos de futsal FIFA? Las diferencias y similitudes entre "un futsal y el otro", desde lo institucional y, también, desde lo deportivo». ''Cuna del Futsal''.
# ↑ ''Futsal: Princípios Técnicos E Táticos'' (en portugués de Brasil). Editora da ULBRA. <small><nowiki>ISBN 978-85-7528-084-3</nowiki></small>. Consultado el 25 de septiembre de 2021.
# ↑ Solofutbol.com (ed.): «Historia del Fútbol Sala.» Archivado el 1 de abril de 2016 en Wayback Machine. Consultado el 1 de mayo de 2012.
# ↑ Saltar a:<sup>'''''a'''''</sup> <sup>'''''b'''''</sup> <sup>'''''c'''''</sup> <sup>'''''d'''''</sup> <sup>'''''e'''''</sup> <sup>'''''f'''''</sup> <sup>'''''g'''''</sup> «Historia de la AMF». ''AMF''. Consultado el 29 de septiembre de 2021.
# ↑ Diniz, Marcos (27 de enero de 2009). FPFS (ed.): «I Campeonato Mundial de Futebol de Salão - 1982» (en portugués). Consultado del 1 de mayo de 2012.
# ↑ Pérez Pérez, Eliézer Sebastián; Erik Garin, Erin y Ballesteros, Frank (31 de marzo de 2011).RSSSF (ed.): «FIFUSA World Championship». Consultado el 1 de mayo de 2012.
# ↑ FIFA (ed.): «Historia del futsal». (23 de septiembre de 2004). Consultado el 1 de mayo de 2012.
# ↑ «Las posiciones en fútbol sala». ''Juventud Estadio Club de Fútbol - Oviedo''. 31 de julio de 2017. Consultado el 18 de mayo de 2021.
# ↑ <nowiki>https://www.insidethegames.biz/articles/1030534/buenos-aires-2018-youth-games-to-feature-futsal</nowiki>


== Kanpo estekak ==
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{autoritate kontrola}}

{{Kirol zirriborroa}}


[[Kategoria:Areto-futbola| ]]
[[Kategoria:Areto-futbola| ]]

Hauxe da oraingo bertsioa, 14:01, 3 ekaina 2022 data duena

Areto-futbol partida bat.

Areto-futbol 36 x 18 metroko eremu angeluzuzenean, normalean estalpekoa, bosna jokalariz (atezaina eta 4 jokalari) osatutako bi talderen artean jokatzen den futbol-mota da[1].

1980. hamarkadara arte, kirolak erregulazio bakarra izan zuen eta "futsal" izena hartu zuen. Araugilea FIFUSA izeneko elkartea izan zen, orain Asociacion Mundial de Futsal (AMF) izenekoa. Orduz geroztik, nazioarteko bi erakundek arautzen dute, AMFk eta FIFAk, zeinak arau eta eskumen ezberdinak ezarri dituzten, eta, horregatik, zenbait adituk diote bi kirol ezberdin direla. Bata, AMFk gaztelaniaz "futsal" edo "fútbol del salón" izendatutakoa, eta, bestea, FIFAk "fútbol sala" izendatutakoa[2][3][4].

1930an Juan Carlos Ceriani argentinarrak asmatu zuen futsala, Uruguaiko soin hezkuntzako irakasle zenak. Hasiera batean, "indoor soccer" deitu zion. Kirolak berehala irabazi zuen ospea, Uruguaik antolatu eta irabazitako 1930eko lehen Munduko Koparen grinagatik, eta berehala hedatu zen Hego Amerikan eta baita gainerako kontinenteetan ere.

Historia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sorrera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1930ean Montevideon sortu zen kirol hau, Uruguaik antolatu eta irabazitako 1930eko lehen Munduko Koparen urtean. Gazteak futbolean asko aritzen ziren eta kantxa gutxi izaten zituzten praktikatzeko, beraz, kalean eta lursail txikiagoetan jolastera behartuta egoten ziren.

Montevideoko Gizonezko Gazte Kristauen Elkarteko (YMCA) Juan Carlos Ceriani irakaslea izan zen bere praktika areto itxietara eraman zuena. Futboleko arauak, eskubaloia, waterpolo eta saskibaloia bezalako beste kirol batzuetako arauekin konbinatuz, zelai txiki eta gogor batera egokitzea bururatu zitzaion. Saskibaloitik jokalari kopurua hartu zuen, talde bakoitzeko bost, eta 40 minutuko joko-denbora guztira; eskubaloitik, ateen tamaina, errebote eskaseko baloia eta zelaiaren neurriak; eta waterpolotik, atezainaren arauak. Hasiera batean, "Aretoko futbola" deitu zitzaion, eta sentsazioa sortu zuen Uruguaien; ondoren, Hego Amerika osora igaro zen, eta kontinente guztietan zabaldu zen[5].

Antolaketa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1965ean, Aretoko Hego Amerikako Futbol Konfederazioa sortu zen, kirol honen nazioarteko lehen erakundea. Urte horretan Hego Amerikako selekzioen lehen txapelketa ere ospatu zen.

1971n, Areto-Futbolaren Nazioarteko Federazioa (FIFUSA) sortu zen São Paulon. Erakunde horrek 1982an egin zituen kirolaren lehenengo zazpi mundialak. FIFUSA erakunde independente gisa mantendu zen 2002an desegin zen arte[6][7].

1985eko amaieran, FIFUSAren eta bere afiliatuen krisi ekonomikoaren aurrean, Brasil buru zuten zenbait herrialdek FIFAko presidente zen Joao Havelangeri eta bere idazkari nagusi Joseph Blatterri areto futbola FIFAren antolakuntzan sartzeko eskatzea erabaki zuten[8].

2000. urtean, barne arazoen eta FIFUSAren aurkako salaketen ondorioz federazio eta konfederazio askok utzi egin zuten. Ondoren, FIFArekin bateratzen saiatzeko alternatiba sortu zen, baina akordioak ez zuen aurrera egin. Azkenik, FIFArekin kirola bateratzeko akordiorik lortu ez zuten konfederazioek Areto-Futbolaren Munduko Elkartea (AMF) eratzea erabaki zuten 2002an, egoitza nagusia Asuncionen (Paraguai) jarrita[6].

FIFUSAk utzitako bideari jarraitu zion erakunde berriak, eta kontinenteko eta munduko txapelketekin jarraitu zuen; hasieran, zailtasunak izan zituen FIFArekin (eta oraindik mantentzen dira) zuen gerraren ondorioz. Gerrate hau kirolaren kontrolagatik gertatzen da eta AMFko jokalari eta langile asko FIFAra mugitu direlako. Hala ere, kirol eta zuzendaritza talentu berriak sortzea lortu du, herrialde gehienetan konfederazio kontinental eta nazional berriak sortuz areto-futbolaren ospea areagotu du. Are gehiago, Munduko Jokoen Nazioarteko Elkarteak (IWGA), Munduko Jokoen antolatzaileak, ofizialki aitortzen du AMF.

Arauak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Areto-futbolaren arauak desberdinak dira AMF edo FIFAren arabera:[3]

Arauak AMF FIFA
Baloiaren zirkunferentzia 58-60 cm 62-64 cm
Baloiaren pisua 450-470 gr 40-440 gr
Baloiaren presioa 9 Ibs 9 Ibs
Zelaiaren luzeera 30-40 m 38-42 m
Zelaiaren zabalera 16-20 m 18-22 m
Penalti bikoitza jautitzeko distzantzia 9 m-ko distantzia 10 m-ko distantzia
Aldaketak (jokoa geldituta dagoela) Bai Ez
Adaketak (arbitroaren abisua) Bai Ez
Jokalarien penalizazioen metaketa Bai Ez
Hesia 3 m 5 m
Alboko sakea Eskuekin atera Hankarekin atera
Korner Eskuekin atera Hankarekin atera
Txartel urdina Bai Ez

Araudia (zerrenda)

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bost jokalariz osatutako bi talderen artean jokatzen da, eta taldeko lau jokalari eta atezain bat ditu. Aldaketak mugagabeak dira, eta aldatua izan den jokalari bat itzul daiteke zelaira jokatzera. Ez da beharrezkoa jokoa gelditzea aldaketa bat egiteko. Kanporaketengatik edo lesioengatik talde batek hiru jokalari baino gutxiago izango balitu, partida bertan behera geratuko litzateke.

  1. araua: zelaiaren azalera laukizuzena izango da, eta luzera zabalera baino handiagoa izango du beti. Luzera: gutxienez 42 m, gehienez 60 m. Zabalera: gutxienez 15 m, gehienez 25 m.
  2. araua: partida bi taldek jokatuko dute. Talde bakoitzak gehienez bost jokalari izango ditu kantxan, eta horietako bat atezaina izango da.
  3. araua: baloia borobila izango da eta material egokia izan beharko du. Gutxienez 62 cm-ko zirkunferentzia izango du eta gehienez 64 cm-koa. 400 g-tik gorako pisua izango du eta 440 g-tik beherakoa. Partidaren hasieran 0,4-0,6 atmosferaren pareko presioa izango du.
  4. araua: jokalariek ez dute ekipamendurik erabiliko eta ez dute beraientzat arriskutsua den objekturik eramango (edozein motatako bitxiak barne).
  5. araua: jokalari baten oinarrizko ekipamendua izango dira kamiseta bat, galtzamotzak, zango-babesak eta oinetakoak.
  6. araua: bizkarrean 1etik 15era bitarteko zenbakiak dituzten kamisetak erabiliko dira nahitaez.
  7. araua: partida bakoitza arbitro batek kontrolatuko du, eta hark izango du joko-arauak betearazteko erabateko agintea.
  8. araua: bigarren arbitro bat izendatuko da. Lehenengo arbitroaren kontrako aldean jarriko da eta txilibitua izango du.
  9. araua: kronometratzaile bat eta hirugarren arbitro bat izendatuko dira. Hauek joko zelaiaren kanpoan egongo dira, zelai-erdiaren parean eta aldaketak egiteko eremuaren alde berean.
  10. araua: partidak 20 minutuko bi denbora izango ditu.
  11. araua: taldeek denbora bakoitzean minutu bateko hutsartea eskatzeko aukera izango dute.
  12. araua: txanpon bat jaurtiko da eta zozketa irabazten duen taldeak erabakiko du zein norabidetan erasoko duen partidaren lehen zatian.
  13. araua: bigarren zatian, taldeek zelai erdia aldatuko dute eta kontrako norabidean eraso egingo dute.
  14. araua: hasierako sakean gola sartu ahalko da.
  15. araua: arau-hauste bat egonez gero, zeharkako jaurtiketa libre bat emango zaio kontrako taldeari, eta hura arau-haustea egin den lekutik jaurtiko da. Hala ere, falta hori aurkako taldearen penalti-area barruan egiten bada, zeharkako jaurtiketa librea penalti zonatik egin beharko da, arau-haustea egin den lekutik gertuen dagoen puntuan.
  16. araua: baloia jokoz kanpo egongo da baldin eta baloia alboko zein hondoko marratik pasatzen bada, arbitroak jokoa geldiarazten badu edo baloiak sabaia jotzen badu.
  17. araua: gol bat sartuko da baldin eta baloiak helmuga guztiz gainditzen badu zutoinen artean eta langaren azpitik. Talde erasotzaileko edozein jokalarik nahita eraman, jaurti edo jo ez badu eskuarekin edo besoarekin, eta gola sartu duen taldeak aurretik joko-arauak hautsi ez baditu.
  18. araua: partida batean gol gehien sartu dituen taldea izango da irabazlea. Bi taldeek gol kopuru bera sartzen badute edo golik sartzen ez badute, partida berdinketarekin amaituko da, lehiaketako araudiek ez badute luzapen bat edo prozedura bat ezartzen partida baten irabazlea zehazteko berdinketa kasuan.
  19. araua: arau-hausteak eta kiroltasunik gabeko jokabideak honela zigortuko dira: zuzeneko jaurtiketa librea arau-haustea egin den tokitik. Penalti-gune barruan egiten bada arau haustea, jaurtiketa penalti-gunetik egingo da.
  20. araua: txartel horia erakutsiko dio epaileak jokalariari eginiko arau-haustearen arabera.
  21. araua: txartel gorria erakutsiko dio epaileak jokalari bati arau-haustea larria bada edo bigarren txartel horia bada.
  22. araua: kanporatutako jokalariak ezingo du berriro partidara itzuli, ezta aulkian eseri ere.  
  23. araua: hegaleko sakea jokoari berriro ekiteko modu bat da. Ezin izango da hegaleko sake batetik zuzenean gola sartu. Hori baloiak alboko hegalak gainditzen baditu gertatuko da.
  24. araua: alboko sakea jokoari berriro ekiteko modu bat da. Alboko marratik baloia pasatzen bada egingo da.
  25. araua: zuzeneko zein zeharkako jaurtiketa libreetarako, baloiak geldirik egon beharko du jaurtiketa egiten denean, eta jaurtitzaileak ezin izango du baloia berriro ukitu aurretik beste jokalari batek ukitu ez badu.

Jokalariak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hauek izan dira erakunde bakoitzeko jokalari adierazgarrienak:

AMF / FIFUSA Kolonbia Jhon Pinilla FIFA Brasil Alessandro Vieira

Posizioak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Areto-futbolean formazio desberdinak erabil daitezke:

  1. 1-3 formazioa defentsa batekin, bi hegalekin eta aurrelari batekin.
  2. 2-2 formazioa, karratua ere esaten zaio, bi defentsa eta bi aurrelarirekin.
  3. 4-0 jokalari unibertsalekin, gehienetan hegalekin eta defentsekin.
  4. Kanporaketa bat badago, 2-1 edo 1-2 formazioarekin joka daiteke, erasotzailearen prestakuntzaren arabera.
  • Atezaina: partidan zehar baloia bere atean ez sartzea helburu nagusi duen jokalaria da. Atezaina erasora joan ahal izango da eta beste jokalari batek bezala jokatu. Bere zelaian 4 segundoko baloi-jabetza baino ez du, eta ezingo da berarekin jokatu.
  • Azkena: atezainaren aurretik kokatzen den jokalaria, erasora doazen hiru jokalariko lerroaren oinarri gisa aritzen da, eta defentsarako zelaiko azken jokalaria da. Jokalari honek mugitzen du jokoa.
  • Hegalak: bandetan kokatzen dira. Etengabe igo eta jaitsi behar dira, eta taldekideei lagundu behar diete beti.
  • Pibota: aurkariaren atetik gertuen dagoen jokalaria, erasoko funtzioak betetzen dituena. Jokalari honek etengabe mugimenduan egon behar du, markarik gabeko jokalari bati pasea eskaintzeko edozein espazio bilatuz.

Oinarri teknikoak eta taktikoak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Teknikak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Paseak: baloia beste bati ahalik eta zehatzen ematea da. Laburrak, ertainak edo luzeak izan daitezke, distantziaren arabera. Beren ibilbidearen arabera, goranzkoak, beheranzkoak, parabolikoak edo lurrekoak izango dira.
  • Gidatzea: ezinbesteko keinua da teknika on bat eskuratzeko, pasea, gidatzea eta tiroa menderatzeko oinarria baita. Beharrezkoa da baloiaren ukipen-azalera, ukipenaren leuntasuna, presioa eta gorputz osoaren oreka kontrolatzea, eraginkortasunik handiena lortzeko.
  • Erregatea: arerio bat edo gehiago gainditzeko erabiltzen da, baloiaren nagusitasuna galdu gabe. Erregatea aldez aurreko fintarik gabe egin daiteke, erritmo aldaketa bortitzarekin, defendatzailea desorekatzeko eta erreakzionatzeko denborarik izan gabe saihesteko, edo, bestela, aldez aurreko finta batekin, non baloiaren jabe den jokalariak erregatea egiten duen, defentsak aldez aurretik duen erreakzioaren arabera. Hainbat erregate mota daude, hala nola babesa (gorputza pilotaren eta aurkariaren artean jartzea), ebakitzea (pilota hanka batetik bestera aldatzea, pasea edo aterako tiro eginez), bizikleta (oinak txandaka pasatzea, mugimenduan edo posizioan dagoen pilotaren gainetik), besteak beste.
  • Jaurtiketa: baloia jotzean datza, kontrako aterantz eta gol bat sartzeko helburuarekin.

Taktika: defentsarako eta erasorako printzipioak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Defentsarako printzipioak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Pilotarik gabeko ekintza taktikoak dira. Honako hauek aurki ditzakegu:

  • Defentsa-biltzea. Pilotaren jabetza galdu ondoren, norberaren aterantz mugitzea da. Bi eratakoa izan daiteke: intentsiboa, gure atetik hurbilago dagoenean, edo ez intentsiboa, pilota gure atetik urrunago galtzen dugunean. Era berean, jokalarien posizioaren arabera, honela bana daiteke: posizionala, jokalari bakoitzak bere jatorrizko posizioa berreskuratzen duenean, edo, ez posizionala, jokalaria jokaldia amaitu den lekuan geratzen denean.
  • Tenporizazioa. Talde batek egiten duen ekintza, pilota galtzen denean aurkariak aurrera egin ez dezan, taldeari defentsarako denbora emateko. Pilota daraman taldeari presioa egitean datza, aurrera egitea eragotziz eta defentsa-posizioak berreskuratzeko deseroso jarriz.
  • Zaintzak. Defentsek jokaldian zuzenean parte hartzen ez duten arerioei egiten dizkieten behaketa-ekintzak.
  • Estaldura. Baloiarekin doan jokalariak ihes egin dion taldekideari laguntza ematea.
  • Trukea. Estaldura egin dion lankidearen posizioa betetzea, eta lankidearen marka defendatzea.
  • Markatzea. Aurkariek pilotarekin aurrera egin ez dezaten edo baloia jaso ez dezaten egiten den ekintza. Hiru mota bereiz ditzakegu: banakakoa, jokalari bakoitzak aurkari bera markatzen duenean; zonan, jokalari bakoitzak bere eremuan dagoen aurkaria defendatzen duenean; eta mistoa, bien konbinazioa izango litzatekeena.
  • Presioa. Aurkarien aurrerapena eragozteko edo baloia berreskuratzeko egiten den ekintza da. Intentsitatean edo egiten den lekuaren arabera aldatu daiteke.
  • Karga. Arauzko talka txikiko ekintza da, baloia berreskuratzeko erabiltzen dena. Garrantzitsua da indarkeriarik gabeko karga izatea, besoak erabili gabe, araudiaren aurkako ekintza izango litzatekeelako.
  • Sarrera. Defendatzaile batek baloia kentzeko asmoz aurkariari egiten dion mugimendua.
  • Mozketa. Pilota iritsi behar den tokira eragoztean datzan ekintza da, bere ibilbidea aldatuz edo etenez.

Erasorako printzipioak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Baloia gure taldeak duenean egiten diren ekintzak dira. Honako hauek daude:

  • Erasoa. Aurkariaren atean gol bat sartzea helburu duen ekintza da. Hiru une garrantzitsutan banatu ohi da: irekiera-mugimenduak, jokaldiaren prestaketa eta jaurtiketa, baina baliteke jokoaren ekintzengatik guztiak ez agertzea.
  • Kontraerasoa. Defentsatik eta erasora aldatzeko mugimendu azkarra. Behin pilota berreskuratuta, prozesua ahalik eta azkarren hasten da, nagusitasun bat irabazteko eta arerioak defentsan atzera egitea saihesteko. Eraginkorra izan dadin, zelai erdian dagoen jokalariak jokaldia gidatzea gomendatzen da.
  • Laguntza. Pilotaren jabe den kideari laguntza eskaini nahi dion mugimendua.
  • Errotazioa. Posizioak aldatzeko mugimenduak talde berean.
  • Desmarkatzea. Jokalari batek egiten duen mugimendua, aurkariarengandik ihes egiteko eta abantaila bat aurkitzen saiatzeko, jabetzan jarraitzeko edo gol bat sartzeko.
  • Espazio librea. Erasoko mugimenduen bidez lortzen den espazio librea da, hura okupatzeko eta gola lortzeko. Gure defendatzailea bere eremutik ateratzean datza, taldekide batek espazio hori aprobetxatzeko.
  • Horma. Ekintza tekniko-taktikoa, aurkaria pase baten eta itzulketa baten bidez driblatzean datzana.
  • Baloia mantentzea. Pilotaren jabetza mantentzea taldeak nahi duen helburua lortzeko, gola sartzea, alegia.
  • Jokoaren erritmoa. Erritmo eta intentsitate maila aldatzen duten jokoaren mugimenduak eta ekintzak.
  • Jokoaren kontrola. Talde batek partidan zehar jokoa menderatzeko egiten dituen mugimenduak.

Partidaren denbora

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Areto-futboleko partida batek 40 minutu irauten du eta 20 minutuko bi denboratan banatzen da, baloia jokoan ez dagoen bakoitzean kronometroa geldituz. Gainera entrenatzaileak minutu bat baino gutxiagoko hutsarteak eskatzeko aukera izango du.

Kanporaketa zuzeneko partidetan partida bat berdinketan amaitzen bada, 5 minutuko bi zati gehigarri jokatuko dira. Berdinketak jarraitzen badu, penalen txandara joko da, futbol profesionalaren antzekoa dena. Bost penaltien ordez hiru penalti botatzen dira areto-futbolean.

Klub antolatzaileak gutxienez bi baloi izan beharko ditu prest partida egiteko. Baloi horiek epaileei aurkeztu beharko zaizkie beren aldageletan, aztertu ditzaten eta arauak betetzen dituzten ikusteko.

Pilota borobila da, larruzkoa edo beste material egoki batekoa, 62 eta 64 zentimetro arteko zirkunferentziarekin. 2 metroko altueratik erortzen utziz, errebotea 50 zentimetro baino altuagoa eta 65 zentimetro baino txikiagoa izan beharko da.

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa. Futbol. .
  2. ↑ AFA-FIFA. «Reglamento del fútsal». .
  3. ↑ a b (Gaztelaniaz) Muñoz, Pablo. (2019-09-27). «¿De qué hablamos cuando hablamos de futsal FIFA? • Cuna Del Futsal» Cuna Del Futsal (Noiz kontsultatua: 2022-06-03).
  4. ↑ (Portugesez) Futsal: Princípios Técnicos E Táticos. Editora da ULBRA ISBN 978-85-7528-084-3. (Noiz kontsultatua: 2022-06-03).
  5. ↑ «Historia del Fútbol Sala» web.archive.org 2016-04-01 (Noiz kontsultatua: 2022-06-03).
  6. ↑ a b (Gaztelaniaz) AMF. «Historia de la AMF - AMF» www.amfutsal.com.py (Noiz kontsultatua: 2022-06-03).
  7. ↑ «Federação Paulista de Futsal» web.archive.org 2012-03-03 (Noiz kontsultatua: 2022-06-03).
  8. ↑ «Para un día de lluvia: breve historia del futsal - FIFA.com» web.archive.org 2012-12-08 (Noiz kontsultatua: 2022-06-03).

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Areto-futbol&oldid=8957108"(e)tik eskuratuta