Karnaba: berrikuspenen arteko aldeak

Karnaba
	Irudi gehiago
Iraute egoera
	; Arrisku txikia (IUCN 3.1)
Sailkapen zientifikoa
Klasea	Aves
Ordena	Passeriformes
Familia	Fringillidae
Generoa	Carduelis
Espeziea	Carduelis carduelis; Linnaeus, 1758
Banaketa mapa
Datu orokorrak
Masa	1,53 g (pisua jaiotzean)
Zabalera	0,24 m
Kumaldiaren tamaina	4,92
Errute denbora	14 egun

Nabigazio historia interaktiboa

← Aurreko ezberdintasuna

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

IkusizkoaWikitestua

Lerroan

Hauxe da oraingo bertsioa, 20:22, 19 ekaina 2024 data duena

Karnaba, kardelina , kardamiru edo kardantxiloa (Carduelis carduelis) fringillidae familiako hegazti paseriformea da, Europa, iparraldeko Afrika eta Asiako basoetan bizi dena^[1].

Ezaugarriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Linnaeusek deskribatu zuen lehenengo aldiz 1758an. Haren kontserbazio egoera ez da kezkagarria. 12-13,5 cm luze da eta 14 eta 19 gramo arteko pisua du. Itxian hazten bada, 8 eta 10 urte artean bizi daiteke. Oso kantu alaia du.

Identifikatzeko datuak:

Hiru koloreko burua du, eta aurpegiak maskara gorri bat darama.
Hego beltz eta horiak ditu.
Helduen lumatza: Burua. Oso bereizgarria da. Hiru koloreko itxura du, aurpegiak maskara gorriak, beltzak eta zuriak izan ditzake.
Gazteen lumatza: Hegoak helduenak bezalakoak dira.
Mokoa: Jaten duen janariari egokitua. Konikoa, lerdena, zorrotza, zurbil kolorekoa …
Gorputza. Aurrekoa zuria da eta atzekoa, okrea.
Hegoa.Oso bereizgarria du, hegan egitean nahiz hegoa adar batean jarrita egon.
Buztana. Beltza eta eskotatua da.

Emigratze zikloak:

Helduek osoa egiten dute, udan, uztailean.
Gazteek erdia egiten dute, udan, abuztuan.

Bizilekua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Baso ertzetan, sasitzetan, larretan, prest dauden lurretan, parketan, lorategietan, baratzetan eta, orokorrean, belarra duen edozein areatan, batez ere, han karduen (espezie elikagai gogokoena) ugaritasuna badago. Halaber, zuhaitzen presentzia minimoa bada. Erraz hazten da herri eta hirietan. Neguan ere zuhaitzik ez duten larreetan dago.

Banaketa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Europa osoan eta Mediterraneo itsasoa inguratzen duten lurraldeetan bizi da. Espainian asko daude ^[2]batez ere Mediterraneo inguruan. 800.000 eta 2.900.000 artean daude. Beste eremu batzuetan sartu egin da, hala nola Australian, Zeelanda Berrian eta Uruguain.

Elikadura[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hazijalea da, hau da, ekilorez, kardu-haziz eta gariz elikatzen da gehienbat.

Ugalketa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Normalean urtean bi alditan ugaltzen da: bospasei 6 arrautza erruten ditu, 12-13 egunetan inkubatuko dituenak.

Kumeak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kumeak habiakoak dira, hau da, arrautzetatik ateratzen dira guztiz eginda egon gabe. Aita-amengandik doaz jaio direnetik 15 egun pasatzen direnean.

Habia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Habiaren gehiena emeak egiten du eta katilu itxura du. Adarren haitzurkuluetan^{[erreferentzia behar]} jartzen da.

Taxonomia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Karnabaren azpiespezieak bi multzotan banatzen dira:

Carduelis carduelis carduelis multzoa.

Carduelis carduelis balcanica
Carduelis carduelis brevirostris
Carduelis carduelis britannica
Carduelis carduelis carduelis
Carduelis carduelis loudoni
Carduelis carduelis major
Carduelis carduelis niediecki
Carduelis carduelis parva
Carduelis carduelis tschusii

Carduelis carduelis caniceps multzoa.

Carduelis carduelis caniceps
Carduelis carduelis paropanisi
Carduelis carduelis subulata

Linnaeusek hegaztiari Fringilla carduelis izen binomiala eman zion.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ BirdLife International (2004). Carduelis carduelis. 2006. IUCN Red List of Threatened Species. IUCN 2006
↑ (Gaztelaniaz)Carrascal, L. M. y Palomino, D. 2008. Las aves comunes reproductoras en España. Población en 2004-2006. SEO/BirdLife. Madrid.I.S.B.N.: 978-84-936441-3-0 orr. 145 bertsio digitala

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

EL BOSQUE HABITADO. El bosque de Ametzagaña. Mr Argoma-ren bideoa Ametzagaina basoko animaliekin: amilotx mottoduna, urtxintxa, kardantxiloa, eskinosoa, eta zozo leizismoduna (zuribeltza). Txikoria-belarra ere bai

Artikulu hau biologiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.

Datuak: Q25418
Multimedia: Carduelis carduelis / Q25418
Espezieak: Carduelis carduelis

[1] BirdLife International (2004). Carduelis carduelis. 2006. IUCN Red List of Threatened Species. IUCN 2006

[2] (Gaztelaniaz)Carrascal, L. M. y Palomino, D. 2008. Las aves comunes reproductoras en España. Población en 2004-2006. SEO/BirdLife. Madrid.I.S.B.N.: 978-84-936441-3-0 orr. 145 bertsio digitala

[1]

[2]

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
-{{taxotaula infotaula
+{{taxotaula automatikoa
+| taxon = Carduelis carduelis
-| kolorea = #D3D3A4
+| authority = [[Lineo|Linnaeus]], 1758
-| izena = Karnaba
-| irudia = Carduelis carduelis (Lukasz Lukasik).jpg
-| irudiaren tamaina = 200px
-| irudiaren testua = Karnaba
-| egoera = AG/GA
-| erreinua = [[Animalia]]
-| banaketa = [[Chordata]]
-| klasea = [[Aves]]
-| ordena = [[Passeriformes]]
-| familia = [[Fringillidae]]
-| generoa = ''Carduelis''
-| espeziea = ''C. carduelis''
-| binomial = ''Carduelis carduelis''
-| binomial aditua = [[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], 1758
-| hedapen mapa = Carduelis carduelis map.png
 }}
-'''Karnaba''' (''Carduelis carduelis'') [[fringillidae]] [[familia (biologia)|familiako]] hegazti [[Passeriformes|paseriformea]] da, [[Europa]], [[iparraldeko Afrika]] eta [[Asia]]ko basoetan bizi dena<ref>BirdLife International ([[2004]]). ''Carduelis carduelis''. 2006. IUCN Red List of Threatened Species. IUCN 2006</ref>.
+'''Karnaba''', '''kardelina''' , '''kardamiru''' edo '''kardantxiloa''' (''Carduelis carduelis'') [[fringillidae]] [[familia (biologia)|familiako]] hegazti [[Passeriformes|paseriformea]] da, [[Europa]], [[iparraldeko Afrika]] eta [[Asia]]ko basoetan bizi dena<ref>BirdLife International ([[2004]]). ''Carduelis carduelis''. 2006. IUCN Red List of Threatened Species. IUCN 2006</ref>.
 == Ezaugarriak ==
-[[Carolus Linnaeus|Linnaeusek]] deskribatu zuen lehenengo aldiz 1758. urtean. Bere kontserbazio egoera ez da kezkagarria. Karnabak  12 eta 13,5 cm artean neurtzen du eta 14 eta 19 gramo artean pisatzen du. Itxian hazten bada, 8 eta 10 urte artean bizi daiteke. Bere kantua oso alaia da.
+[[Lineo|Linnaeusek]] deskribatu zuen lehenengo aldiz 1758an. Haren kontserbazio egoera ez da kezkagarria. 12-13,5 cm luze da eta 14 eta 19 gramo arteko pisua du. Itxian hazten bada, 8 eta 10 urte artean bizi daiteke. Oso kantu alaia du.
 Identifikatzeko datuak:
-* 3  koloretako burua du, eta bere buruak maskara gorri bat darama.
+* Hiru koloreko burua du, eta aurpegiak maskara gorri bat darama.
-* Bere hegoak kolore beltza eta horia dute.
+* Hego beltz eta horiak ditu.
-* Helduen lumatza: Burua. Oso bereizgarria da. Hiru koloretako itxura  du, aurpegiak maskara gorriak, beltzak eta zuriak izan ditzake.
+* Helduen lumatza: Burua. Oso bereizgarria da. Hiru koloreko itxura du, aurpegiak maskara gorriak, beltzak eta zuriak izan ditzake.
-* Gazteen lumatza: Hegoak helduen berdinak dira.
+* Gazteen lumatza: Hegoak helduenak bezalakoak dira.
-* Mokoa: Jaten duen janariari egokitua. Konikoa,  lerdena,  zorrotza, zurbil kolorekoa …
+* Mokoa: Jaten duen janariari egokitua. Konikoa, lerdena, zorrotza, zurbil kolorekoa …
-* Gorputza. Aurrekoa zuria da eta atzekoa okre kolorekoa.
+* Gorputza. Aurrekoa zuria da eta atzekoa, okrea.
 * Hegoa.Oso bereizgarria du, hegan egitean nahiz hegoa adar batean jarrita egon.
 * Buztana. Beltza eta eskotatua da.
 Emigratze zikloak:
-* Helduek  osoa egiten dute, udan, uztailean.
+* Helduek osoa egiten dute, udan, uztailean.
-* Gazteek erdia egiten dute,udan,abuztuan.
+* Gazteek erdia egiten dute, udan, abuztuan.
 == Bizilekua ==
-Baso ertzetan, sasitzetan, larretan, prest zeuden lurretan, parketan, lorategietan, baratzetan eta orokorrean belarra duen edozein areatan, batez ere, han karduen (espezie elikagai gogokoena) ugaritasuna badago. Zuhaitzen presentzia minimoa bada. Erraz  hazten da herri eta hirietan. Neguan ere zuhaitzik ez duten larreetan dago.
+Baso ertzetan, sasitzetan, larretan, prest dauden lurretan, parketan, lorategietan, baratzetan eta, orokorrean, belarra duen edozein areatan, batez ere, han karduen (espezie elikagai gogokoena) ugaritasuna badago. Halaber, zuhaitzen presentzia minimoa bada. Erraz hazten da herri eta hirietan. Neguan ere zuhaitzik ez duten larreetan dago.
 === Banaketa ===
+Europa osoan eta Mediterraneo itsasoa inguratzen duten lurraldeetan bizi da. Espainian asko daude <ref>{{es}}Carrascal, L. M. y Palomino, D. 2008. ''Las aves comunes reproductoras en España. Población en 2004-2006. SEO/BirdLife''. Madrid.I.S.B.N.: 978-84-936441-3-0 orr. 145 [https://seo.org/wp-content/uploads/2012/06/19avescomunes.pdf bertsio digitala]</ref>batez ere Mediterraneo inguruan. 800.000 eta 2.900.000 artean daude. Beste eremu batzuetan sartu egin da, hala nola Australian, Zeelanda Berrian eta Uruguain.
-Espainian asko daude{{erref behar}}, batez ere Mediterraneo inguruan. 800.000 eta 2.900.000 artean daude.
 == Elikadura ==
-Karnaba hazijalea da, hau da, [[ekilore]]z, [[kardu]]-haziz eta [[gari]]z elikatzen da gehien bat.
+Hazijalea da, hau da, [[ekilore]]z, [[kardu]]-haziz eta [[gari]]z elikatzen da gehienbat.
 == Ugalketa ==
+[[Fitxategi:Carduelis carduelis carduelis MHNT 223 Lambézellec.jpg|thumb|''Carduelis carduelis carduelis '']]
-Normalean urtean bi alditan ugaltzen da. 5 edo 6 [[arrautza]] ugalduko ditu, 12-13 egunetan inkubatuko dituenak.
+Normalean urtean bi alditan ugaltzen da: bospasei 6 [[arrautza]] erruten ditu, 12-13 egunetan inkubatuko dituenak.
 == Kumeak ==
-Kumeak habiakoak dira, hau da, arrautzetatik ateratzen dira guztiz eginda egon gabe. Hauek aita-amengandik doaz jaio direnetik 15 egun pasatzen direnean.
+Kumeak habiakoak dira, hau da, arrautzetatik ateratzen dira guztiz eginda egon gabe. Aita-amengandik doaz jaio direnetik 15 egun pasatzen direnean.
 == Habia ==
@@ 73. lerroa: / 60. lerroa: @@
 * ''Carduelis carduelis subulata''
-[[Carolus Linnaeus|Linnaeusek]] hegaztiari ''Fringilla carduelis'' izen binomiala eman zion.
+[[Lineo|Linnaeusek]] hegaztiari ''Fringilla carduelis'' izen binomiala eman zion.
 == Erreferentziak ==
 {{Erreferentzia zerrenda}}
+== Kanpo estekak ==
-{{Commons|Carduelis carduelis}}
-{{Wikispecies|Carduelis_carduelis}}
+* [https://www.youtube.com/watch?v=T1_T1I1V45w EL BOSQUE HABITADO. El bosque de Ametzagaña]. Mr Argoma-ren bideoa Ametzagaina basoko animaliekin: [[amilotx mottodun]]a, [[Katagorri|urtxintxa]], [[Karnaba|kardantxiloa]], [[eskinoso]]a, eta [[zozo]] leizismoduna (zuribeltza). [[Txikoria-belar]]ra ere bai
 {{Biologia zirriborroa}}
+{{autoritate kontrola}}
-[[Kategoria:Fringillidae]]
+[[Kategoria:Carduelis]]
 [[Kategoria:Euskal Herriko hegaztiak]]
+[[Kategoria:Konpainia-animaliak]]
+[[Kategoria:1758. urtean deskribatutako taxoiak]]
-[[ab:Ашьхарҵыс]]
+[[Kategoria:Europako hegaztiak]]
-[[als:Distelfink]]
+[[Kategoria:Lineok deskribatutako taxoiak]]
-[[an:Carduelis carduelis]]
-[[ar:الحسون]]
-[[ba:Ҡупшы турғай]]
-[[bg:Кадънка]]
-[[br:Pabor kanaber]]
-[[ca:Cadernera]]
-[[co:Cardalina]]
-[[cs:Stehlík obecný]]
-[[csb:Sztiglëca]]
-[[cy:Nico]]
-[[da:Stillits]]
-[[de:Stieglitz]]
-[[el:Καρδερίνα]]
-[[en:European Goldfinch]]
-[[eo:Kardelo]]
-[[es:Carduelis carduelis]]
-[[et:Ohakalind]]
-[[fa:سهره معمولی]]
-[[fi:Tikli]]
-[[fo:Fagurígða]]
-[[fr:Chardonneret élégant]]
-[[frr:Peder]]
-[[ga:Lasair choille]]
-[[gd:Deargan-fraoich]]
-[[gl:Xílgaro]]
-[[he:חוחית]]
-[[hr:Češljugar]]
-[[hu:Tengelic (madár)]]
-[[io:Kardelo]]
-[[is:Þistilfinka]]
-[[it:Carduelis carduelis]]
-[[ja:ゴシキヒワ]]
-[[kbd:БзущӀэращӀэ]]
-[[ku:Zengilok]]
-[[lt:Dagilis]]
-[[lv:Dadzītis]]
-[[mn:Алгар шувуу]]
-[[mrj:Цӓцӓля]]
-[[mwl:Pintassilbo]]
-[[nap:Cardillo]]
-[[nl:Putter]]
-[[nn:Stillits]]
-[[no:Stillits]]
-[[pcd:Càrdon·né]]
-[[pdc:Dischdelfink]]
-[[pl:Szczygieł]]
-[[pms:Carduelis carduelis]]
-[[pt:Pintassilgo-comum]]
-[[ro:Sticlete]]
-[[ru:Черноголовый щегол]]
-[[rue:Щіглик]]
-[[sc:Cardoglinu]]
-[[sco:Gowdspink]]
-[[sh:Češljugar]]
-[[sr:Чешљугар]]
-[[sv:Steglits]]
-[[tr:Saka kuşu]]
-[[uk:Щиглик]]
-[[vi:Sẻ thông vàng châu Âu]]
-[[vls:Distelvienke]]
-[[wa:Tcherdonî]]
-[[zh:红额金翅雀]]