Lacrosse: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

Lerroan

Hauxe da oraingo bertsioa, 14:32, 22 maiatza 2023 data duena

Lacrosse-a Kanadako amerindiarren joko batean oinarritzen den talde kirola da, lacrosse makila eta lacrosse pilota batekin jokatzen dena. Jokalariek lacrosse makilaren burua (stick-aren goiko zatia) erabiltzen dute pilota atera eramateko, pasatzeko, harrapatzeko edo jaurtitzeko. Kirol honek lau bertsio ditu, makil, zelai, joko-arau eta ekipamendu ezberdinekin, modalitate ezberdinak horiek: landa-lacrossea, emakumezkoen lacrossea, kaxa lacrossea eta cross-artekoa dira.

Gizonezkoen jokoak bi modalitate ezberdinetan sailkatzen dira, zelaiko lacrossea (aire zabalean) eta box lacrossea (barruan), hauek inpaktu eta kontaktuzko kirol gogorrak dira, eta jokalari guztiek babes ekipamendua daramate: kaskoa, eskularruak, sorbaldakoak eta ukondoak.

Emakumezkoen jokoa, aldiz, aire zabalean bakarrik egiten da, eta ez du gorputzarekin kontaktua izateko aukerarik, beraz, kontaktu fisikorik ematekotan penalizazioa suposatuko litzateke. Makilen arteko kontaktua, ordea, baimenduta dago. Jokalariei eskatzen zaien babes ekipamendu bakarra betaurrekoak dira, atezainek ordea kaskoa eta babesak daramatzate.

Horrez gain, Lacrosse-a hamar jokalariko bi talderen artean jokatzen da, nahiz eta modalitate batzuetan ezberdina izan, zelaiko lacrosse-an zelai txikiagoa denez 6 vs 6 jokalari jokatzen dute adibidez.

Jatorria

Bere jatorrizko izena dehuntshigwa zen Onondagako hizkuntzan, objektu biribil batekin kolpatutako gizona esan nahi duena; da-nah-wah'uwsdi edo Ekialdeko txerokian gerra txikia esanahia duena; bukatzeko, buTewaarathon mohawk hizkuntzan (gerrako seme txikia esanahia duena). Pilota bakarra zegoen eta jokalariek arerioa makilaz bortizki eta gupidarik gabe zauritzen zuten. Batzuetan, jokoak egunak iraun zitzakeen. ^[1]

Kirol honek aldaerak ditu, hala nola, box lacrosse eta softcrosse (edo intercrosse). XIX. mendean Lacrosse Elkarte Nazionala sortu zen, Kanadan joko nazional izendatu zutenean. Egurrezko makilak erabiltzen zituzten pilota jaso eta jaurtitzeko edo aurkariak kolpatzeko. Helburua etsairen gunera eramatea eta ate barruan pilota sartzea zen.

Jatorrizko bertsioan, talde bakoitza 100 jokalari baino gehiagok osatzen zuten eta zelaia 457 eta 804 metro arteko kantxa batek osatzen zuen. Talde askok gol tradizionalen ordez (pilotak arku bat osatzen duten zutoinetatik pasatzea), arku natural bat sortzen zuten, bi zuhaitz handi erabiliz. Gol bat sartzeko, aipatutako arkuaren kontra jo behar zuten. Kirol honek ospea lortu zuen, Jean de Brebeuf izeneko jesuiten misiolari batek, Hurones indiarrak jokatzen ikusi zituenean. Aurrerago, lacrossea garatu egin zen, izan ere, frantsesek jokoan indarkeria nabarmen murriztu zen. Indarkeria gutxitze horren ondoren, ikastetxeetan, unibertsitateetan eta Olinpiadetan lacrossea jokatzen hasi zen.

Hedapena eta ospea

Lacrossaren hedapena eta ospea 1867an, munduko lehen joko ofiziala sortu zen Upper Canada College-n, hain zuzen ere, eta gaur egun mundu mailan ezagutzen eta jokatzen den kirola da.

2005ean Australiako emakumezkoen taldea izan zen lehen munduko kopa irabazi zuena.

Horren ondoren, AEBetako talde nazionaleko gizonezkoek eta emakumezkoek txapelketa ugari irabazi zituzten eta, horri esker, lacrossea ezaguna bihurtu zen Maryland estatuan, non estatuko kirol ofiziala bihurtu zen 2004an, New York, Filadelfia, Ingalaterra Berria eta ekialdeko kostaldean zehar. Gainera, bere ospea mendebaldeko kostaldera eta herrialdearen erdialdera hedatzen hasi zen, hedabideetan agertu zelako eta unibertsitateen eta bigarren mailako ikastetxeen programen hazkundeari esker, Estatu Batuetan zehar lacrosse ligak eratzen zentratu zirelako.

Johns Hopkins Unibertsitatea, Princetongo Unibertsitatea, Marylandeko Unibertsitatea eta Virginiako Unibertsitatea nagusi izan dira unibertsitate mailako lacrossearen lehen mailan. Gizonezkoen lehen mailan gaur egun 57 talde inguru aurki daitezke. Izan ere, denboran zehar talde berri batzen hasi ziren liga honetara, adibidez 2004/2005 denboraldirako: Robert Morris Unibertsitatea eta Bellamine Unibertsitateak batu ziren.

Lacrossea Kanadako kirol ofiziala bihurtu zen 1994 geroztik; hala ere, herrialdeko bi eskualde urrunetan bakarrik egiten da. Lacrossea Kanadako kirol ofizial izendatu izana historian oinarritutako erabakia izan zen, izan ere, lehen aipatutako modura, lacrossea munduko lehen joko ofiziala sortu zuten Kanadan.^[2]

Lacrosse modalitateak

Landa Lacrossa

Landa-lacrossea, kirol honen aire zabaleko bertsio maskulinoa da. Hamar jokalari daude talde bakoitzean: hiru erasotzaile, hiru erdilari, hiru defentsa eta atezain bat. Jokalari bakoitzak lacrosse stick bat daramate.

Box Lacrossa

Box lacrossean bost jokalariko taldeek eta atezain batek jokatzen dute izotza kendutako izotz hockeyko pista batean, edo belar artifizialarekin estali den zelai batean, edo eta areto futboleko zelai batean. Joko-eremu itxiari "box" deitzen zaio, joko tradizionalaren eremu irekiari ez bezala. Joko-estiloa azkarra eta askoz joko fisikoagoa da.

Emakumezkoen Lacrossa

Emakumezkoen lacrossearen arauak eta gizonezkoenak nabarmen desberdinak dira, batez ere ekipamenduari eta baimendutako kontaktu fisikoaren mailari dagokienez. Emakumezkoen lacrosseak ez du kontaktu fisikorik ahalbidetzen, eta erabiltzen den babes ekipamendu bakarra aho-babeslea eta begi-babesleak dira. Emakumezkoen lacrosseak ere jokalariei lacrosse stick-ean ez die poltsiko edo sare solte bat izaten uzten. Emakumeek "zozketa" batekin hasten dute partida, aurrez aurre jokatu beharrean. Emakumezkoen lacrossea 12 jokalarik osatzen dute, aire zabalean egiten da, eta ez du gorputzarekin kontaktua izateko aukerarik ematen, baina bai makilen arteko kontaktua.

Lacrosse-artekoa

Lacrosse artekoa, edo makila biguneko lacrossea, lacrosse modu bat da, eta ez du ukipenik izaten arau-multzo estandarizatu batekin, eta lacrosse ekipamendu ezberdina erabiltzen du. Lacrosse arteko makila ez da lacrosse makila normala bezalakoa; burua erabat plastikoz egina dago, ohiko lacrosse makiletako nylon edo larruzko poltsikoen ordez. Pilota handiagoa, bigunagoa eta hutsalagoa da, lacrosse pilota ez bezala, goma trinkozkoaz osatuta baitago. Lacrosse artekoa, helduentzako lehiaketa-kirol ezaguna da Quebecen (Kanada) eta Europako herrialde askotan, batez ere Txekiar Errepublikan. Oro har, taldeak bost jokalarik osatzen dituzte alde bakoitzeko. Makila bigunak duen lacrossea modalitatea denez, gazteak kirol horretan hasteko modu ezaguna eta erabilgarriena da. Aire zabalean edo pista estalian jolas daiteke, eta gorputz-hezkuntzako eskoletan garatutako ikasketa-planean sartu da.

Lacrossea mundu mailan

Historikoki, lacrossea batez ere Kanadan eta Estatu Batuetan jokatu da. Azken urteetan, ordea, lacrossea ospea lortzen hasi da nazioartean, mundu osoan taldeak sortuz, batez ere Europan eta Ekialdeko Asian.

Txapelketak

Txapelketal	Edizioak	Lehenak (# taldeak)	Egin berriak (# Taldeak)	Urre gehiago (# urrea)	Zilarra gehiago (# zilarra)
World Lacrosse Championship	13	1967 (4)	2018 (46)	United States (10)	Canada (6)
Women's Lacrosse World Cup	10	1982 (6)	2017 (25)	United States (8)	Australia (4)
Under-19 World Championships (men)	8	1988	2016	United States (8)	Canada (6)
Under-19 World Championships (women)	6	1995	2015	United States (4)	Australia (4)
World Indoor Lacrosse Championship	4	2003 (6)	2019 (13)	Canada (5)

Lacrossean txapelketa ezberdinak ematen dira, horietatik hauek dira garrantzitsuenak:

Gizonezkoen lacrosse senior txapelketa, Mann Cup izenekoa (Mann Kopa), 1901. urteaz geroztik, Kanadan ospatzen da, eta box lacrosse delakoaren araupean jokatu da. Gizonezkoen A junior txapelketa, Minto Cup edo Minto kopa 1937. urteaz geroztik garatu zen, eta senior jokalariek 1901. urtera arte parte hartu ahal izan zuten. Gizonezkoen junior B txapelketa, Founders Cup edo Fundatzaileen Kopa 1972 eta 1908tik aurrera, senior eta junior txapeldun guztiak Ontario edo Britainiar Columbia taldeetakoak izan ziren. Lacrosse Kanadako Elkarteak txapelketak burutu ditu lacrosse kaxako emakumezkoen junior eta senior txapeldun nazionalak zehazteko.

Lacrosse-a Euskal Herrian

Herrerak gogorarazi du Bilboko taldea 2018ko apirilean sortu zela eta, gazteak izan arren, liga bat irabaztea lortu zutela (2019). Astean zehar talde honek Jesuiten ikastetxeko patioan entrenatzen du eta larunbatetan Gatikako futbol zelai batean, Bilbotik oso gertu. Espainiako gainerako taldeek bezala, Kirol Kontseilu Gorenak (CSD) aitortu ez dituenez, ez dute diru-laguntzarik eta jokalarien hileko kuotekin autofinantzatzen dira. Horretaz gain, honakoak egiten dituzte dirua lortzeko: Gabonetako loteria saldu, taldearen kamisetekin merchandisinga egin edo jaieguna ospatzean ikastetxean jartzen duten txosnarekin. ^[3]

Ekipamendua eta materiala

Stick-a

Lacrosse makilak bi zati ditu: burua eta hagatxoa. Buruak hiru zati ditu: koilara, alboko horma eta tronera. Bola jasotzeari, paseari eta tiroari eragiten dion makilaren goiko aldea da koilara. Alboko pareta buruaren aldea da, buruaren sakonerari eta zurruntasunari eragiten diona. Barrunbe zabalago batek baloiak hartzea errazten du, baina baloiaren kontrola ere murrizten du. Barrunbe estuago batek harrapatzea zailtzen du, baina pilota gehiago atxikitzea eta doitzea ahalbidetzen du.

Pilota

Pilota kautxu trinkozkoa da. Zuria izaten da gizonezkoen lacrosserako, eta horia emakumezkoentzat; baina kolore ugaritan ere egiten da, hala nola, horia, laranja edo berde lima, gizonezkoen lacrossearen arau eta interpretazioen arabera.

Babes-ekipamendua ^[4] ^[5]

Alde batetik, landa lacrosse maskulinoan eskularru pare bat, ukondoak, sorbaldakoak, kaskoa, aho-babeslea eta takoak erabiltzen dira. Babesen tamaina eta babesa bera jokalari batetik bestera aldatu egiten da, posizioaren, trebetasunaren, erosotasunaren eta lehentasunen arabera. Bestetik, emakumezkoen landa lacrossean, zelaiko jokalariak ez daude behartuta babes-ekipoa eramatera, betaurrekoak eta ahoko babeslea izan ezik.

Gizonezkoen boxerako babes-ekipamendua ^[4] ^[5]

Gizonezkoen taldeko jokalariek babes ekipamendu gehiago daramate zelaiko jokalariek baino, kontaktu fisiko handiagoa eta kontrol-arau permisiboagoak dituztelako. Korrikalariek ukondo handiagoak eta astunagoak eta sorbaldako sendoagoak daramatzate, jokalariaren bizkarretik zabaltzen direnak. Jokalari gehienek saihetsetan ere babesak daramatzate.

Erreferentziak

↑ (Gaztelaniaz) «¿Qué es el Lacrosse? | Asociación Española de Lacrosse» AEL (Noiz kontsultatua: 2023-04-29).
↑ (Gaztelaniaz) «"El deporte de la élite blanca" de EE.UU. gana adeptos» BBC News Mundo 2014-09-28 (Noiz kontsultatua: 2023-04-29).
↑ (Gaztelaniaz) Mora, Alex. «Lacrosse en Bilbao» www.amigosbilbao.com (Noiz kontsultatua: 2023-04-29).
↑ ^a ^b (Gaztelaniaz) «Material necesario para jugar al lacrosse» www.webconsultas.com 2019-12-05 (Noiz kontsultatua: 2023-04-29).
↑ ^a ^b «Equipamiento y Origen - lacrosse» sites.google.com (Noiz kontsultatua: 2023-04-29).

Kanpo estekak

Datuak: Q185851
Multimedia: Lacrosse / Q185851

[1] (Gaztelaniaz) «¿Qué es el Lacrosse? | Asociación Española de Lacrosse» AEL (Noiz kontsultatua: 2023-04-29).

[2] (Gaztelaniaz) «"El deporte de la élite blanca" de EE.UU. gana adeptos» BBC News Mundo 2014-09-28 (Noiz kontsultatua: 2023-04-29).

[3] (Gaztelaniaz) Mora, Alex. «Lacrosse en Bilbao» www.amigosbilbao.com (Noiz kontsultatua: 2023-04-29).

[:2-4] (Gaztelaniaz) «Material necesario para jugar al lacrosse» www.webconsultas.com 2019-12-05 (Noiz kontsultatua: 2023-04-29).

[:3-5] «Equipamiento y Origen - lacrosse» sites.google.com (Noiz kontsultatua: 2023-04-29).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
 [[Fitxategi:Hopkins lax.jpg|thumb|265x265px|Lacrosse]]
-[[Lacrosse]] [[Kanadako geografia|Kanadako]] amerindiarren joko batean oinarritzen den talde kirola da, eta [[lacrosse makil]]a eta [[lacrosse pilota]] batekin jokatzen dena. Jokalariek lacrosse makilaren burua (Stick-aren goiko zatia) erabiltzen dute pilota atera eramateko, pasatzeko, harrapatzeko edo jaurtitzeko. Kirol honek lau bertsio ditu, makil, zelai, joko-arau eta ekipamendu ezberdinekin, baita modalitate ezberdinak ere aurki ditzazkegu kirol honetan: landa-lakrossea, emakumezkoen lakrossea, kaxa lakrossea eta kross-artekoa.
+[[Lacrosse]]-a [[Kanadako geografia|Kanadako]] amerindiarren joko batean oinarritzen den talde kirola da, [[lacrosse makil]]a eta [[lacrosse pilota]] batekin jokatzen dena. Jokalariek lacrosse makilaren burua (stick-aren goiko zatia) erabiltzen dute pilota atera eramateko, pasatzeko, harrapatzeko edo jaurtitzeko. Kirol honek lau bertsio ditu, makil, zelai, joko-arau eta ekipamendu ezberdinekin, modalitate ezberdinak horiek: landa-lacrossea, emakumezkoen lacrossea, kaxa lacrossea eta cross-artekoa dira.
-Gizonezkoen jokoak, zelaiko lakrossea (aire zabalean) eta box lacrossea (barruan) inpaktu eta kontaktuzko kirol gogorrak dira, eta jokalari guztiek babes ekipamendua daramate: kaskoa, eskularruak, sorbaldakoak eta ukondoak.
+Gizonezkoen jokoak bi modalitate ezberdinetan sailkatzen dira, zelaiko lacrossea (aire zabalean) eta box lacrossea (barruan), hauek inpaktu eta kontaktuzko kirol gogorrak dira, eta jokalari guztiek babes ekipamendua daramate: kaskoa, eskularruak, sorbaldakoak eta ukondoak.
-Emakumezkoen jokoa, aldiz, aire zabalean egiten da, eta ez du gorputzarekin kontaktua izateko aukerarik, beraz, kontaktu fisikorik ematekotan penalizazioa suposatuko litzateke. Makilen arteko kontaktua, ordea, baimenduta dago. Jokalariei eskatzen zaien babes ekipamendu bakarra betaurrekoak dira, eta atezainek kaskoa eta babesak daramatzate.
+Emakumezkoen jokoa, aldiz, aire zabalean bakarrik egiten da, eta ez du gorputzarekin kontaktua izateko aukerarik, beraz, kontaktu fisikorik ematekotan penalizazioa suposatuko litzateke. Makilen arteko kontaktua, ordea, baimenduta dago. Jokalariei eskatzen zaien babes ekipamendu bakarra betaurrekoak dira, atezainek ordea kaskoa eta babesak daramatzate.
-Horrez gain, Lacrosse-a hamar jokalariko bi talderen artean jokatzen da, nahiz eta modalitate batzuetan ezberdina izan, [[zelaiko lacrosse]]-an zelai txikiago batean 6 vs 6 jokalari jokatzen dute adibidez.
+Horrez gain, Lacrosse-a hamar jokalariko bi talderen artean jokatzen da, nahiz eta modalitate batzuetan ezberdina izan, [[zelaiko lacrosse]]-an zelai txikiagoa denez 6 vs 6 jokalari jokatzen dute adibidez.
 == Jatorria ==
-Bere jatorrizko izena [[dehuntshigwa]]` zen ''[[Onondaga (New York)|Onondagan]]'', objektu biribil batekin kolpatutako gizona esan nahi duena; da[[-nah-wah]]' ''[[uwsdi]]'' edo [[Cherokee konderria (Ipar Carolina)|Ekialdeko txerokian]] gerra txikia; [[Tewaarathon]] mohawk hizkuntzan (gerrako seme txikia); eta [[baggataway]] edo sortzailearen jokoa lehen hizkuntza nazionalean. Pilota bakarra zegoenez, jokalariak buru-belarri aritzen ziren arerioa makilaz bortizki eta gupidarik gabe zauritzen. Batzuetan, jokoak egunak iraun zitzakeen. <ref>{{Erreferentzia|izenburua=¿Qué es el Lacrosse? {{!}} Asociación Española de Lacrosse|hizkuntza=es|url=https://www.spainlacrosse.org/que-es-el-lacrosse|aldizkaria=AEL|sartze-data=2023-04-29}}</ref>
+Bere jatorrizko izena [[dehuntshigwa|''dehuntshigwa'']] zen [[Onondaga (New York)|Onondagako hizkuntzan]], objektu biribil batekin kolpatutako gizona esan nahi duena; ''da[[-nah-wah]]'[[uwsdi]]'' edo [[Cherokee konderria (Ipar Carolina)|Ekialdeko txerokian]] gerra txikia esanahia duena; bukatzeko, [[Tewaarathon|''buTewaarathon'']] mohawk hizkuntzan (gerrako seme txikia esanahia duena). Pilota bakarra zegoen eta jokalariek arerioa makilaz bortizki eta gupidarik gabe zauritzen zuten. Batzuetan, jokoak egunak iraun zitzakeen. <ref>{{Erreferentzia|izenburua=¿Qué es el Lacrosse? {{!}} Asociación Española de Lacrosse|hizkuntza=es|url=https://www.spainlacrosse.org/que-es-el-lacrosse|aldizkaria=AEL|sartze-data=2023-04-29}}</ref>
-Kirol honek aldaerak ditu, hala nola, [[box lacrosse]] eta [[softcrosse]] (edo intercrosse). XIX. mendean Lacrosse Elkarte Nazionala sortu zen, Kanadan joko nazional izendatu zutenean. Egurrezko makilak erabiltzen zituzten pilota jaso eta jaurtitzeko edo aurkariak kolpatzeko. Helburua pilota aipatutako gunera eramatea zen.
+Kirol honek aldaerak ditu, hala nola, [[box lacrosse]] eta [[softcrosse]] (edo intercrosse). XIX. mendean Lacrosse Elkarte Nazionala sortu zen, Kanadan joko nazional izendatu zutenean. Egurrezko makilak erabiltzen zituzten pilota jaso eta jaurtitzeko edo aurkariak kolpatzeko. Helburua etsairen gunera eramatea eta ate barruan pilota sartzea zen.
 [[Fitxategi:1955 Maryland Hopkins lacrosse game.jpg|thumb|Jatorria]]
-Jatorrizko bertsioan, talde bakoitza 100 ausart baino gehiagok osatzen zuten 457 eta 804 metro arteko kantxa batean. [[Gol]] tradizionalen ordez, non pilotak [[Arku (arkitektura)|arku]] bat osatzen duten zutoinetatik pasa behar duen, talde askok harkaitz handi bat edo arku moduko zuhaitz bat erabiltzen zuten.
+Jatorrizko bertsioan, talde bakoitza 100 jokalari baino gehiagok osatzen zuten eta zelaia 457 eta 804 metro arteko kantxa batek osatzen zuen. Talde askok [[gol]] tradizionalen ordez (pilotak [[Arku (arkitektura)|arku]] bat osatzen duten zutoinetatik pasatzea), arku natural bat sortzen zuten, bi zuhaitz handi erabiliz. Gol bat sartzeko, aipatutako arkuaren kontra jo behar zuten. Kirol honek ospea lortu zuen, Jean de Brebeuf izeneko jesuiten misiolari batek, Hurones indiarrak jokatzen ikusi zituenean. Aurrerago, lacrossea garatu egin zen, izan ere, frantsesek jokoan indarkeria nabarmen murriztu zen. Indarkeria gutxitze horren ondoren, ikastetxeetan, unibertsitateetan eta Olinpiadetan lacrossea jokatzen hasi zen.
-Gol bat sartzeko aurrez izendatutako arkuaren kontra jo behar zuten. Kirol honek ospea lortu zuen, Jean de Brebeuf izeneko jesuiten misiolari batek Hurones indiarrak 1600 inguruan jokatzen ikusi zituenean. Aurrerago, lacrosse-a eboluzionatu egin zen eta, frantsesek adoptatu zutenean eta jokoan indarkeria nabarmen murriztu zen. Ondoren, bigarren mailako ikastetxeetan, unibertsitateetan eta Olinpiadetan lacrosse jokatzen hasi zen.
 == Hedapena eta ospea ==
-Lacross-aren hedapena eta ospea 1867an, Munduko lehen joko ofizialean sortu zen [[Upper Canada College]]-n, hain zuzen ere.
+Lacrossaren hedapena eta ospea 1867an, munduko lehen joko ofiziala sortu zen [[Upper Canada College]]-n, hain zuzen ere, eta gaur egun mundu mailan ezagutzen eta jokatzen den kirola da.
+ean [[Australia|Australiako]] emakumezkoen taldea izan zen lehen munduko kopa irabazi zuena.
-[[Ameriketako Estatu Batuak|AEB]]<nowiki/>etako talde nazionaleko gizonezkoek eta emakumezkoek txapelketa berriak irabazi dituzte, nahiz eta 2005ean [[Australia|Australiako]] emakumezkoen taldea izan zen munduko kopa irabazi zuena.
+Horren ondoren, [[Ameriketako Estatu Batuak|AEB]]<nowiki/>etako talde nazionaleko gizonezkoek eta emakumezkoek txapelketa ugari irabazi zituzten eta, horri esker, lacrossea ezaguna bihurtu zen Maryland estatuan, non estatuko kirol ofiziala bihurtu zen 2004an, [[New York]], [[Filadelfia]], [[Ingalaterra]] Berria eta ekialdeko kostaldean zehar. Gainera, bere ospea mendebaldeko kostaldera eta herrialdearen erdialdera hedatzen hasi zen, hedabideetan agertu zelako eta unibertsitateen eta bigarren mailako ikastetxeen programen hazkundeari esker, Estatu Batuetan zehar lacrosse ligak eratzen zentratu zirelako.
+[[Johns Hopkins Unibertsitatea]], [[Princetongo Unibertsitatea]], [[Marylandeko Unibertsitatea]] eta [[Virginiako Unibertsitatea]] nagusi izan dira unibertsitate mailako lacrossearen lehen mailan. Gizonezkoen lehen mailan gaur egun 57 talde inguru aurki daitezke. Izan ere, denboran zehar talde berri batzen hasi ziren liga honetara, adibidez 2004/2005 denboraldirako: [[Robert Morris Unibertsitatea]] eta [[Bellamine Unibertsitatea|Bellamine Unibertsitateak]] batu ziren.
-Bestetik Estatu Batuetan, lacrossea ezaguna da Maryland estatuan, non estatuko kirol ofiziala bihurtu zen 2004an, [[New York]], [[Filadelfia]], [[Ingalaterra]] Berria eta ekialdeko kostaldean zehar. Gainera, bere ospea mendebaldeko kostaldera eta herrialdearen erdialdera hedatzen hasi zen, hedabideetan agertu zelako eta unibertsitateen eta bigarren mailako ikastetxeen programen hazkundeari esker, Estatu Batuetan zehar lacrosse ligak eratzen zentratu zirenak.
-Duela gutxi, [[Johns Hopkins Unibertsitatea]], [[Princetongo Unibertsitatea]], [[Marylandeko Unibertsitatea]] eta [[Virginiako Unibertsitatea]] nagusi izan dira unibertsitate mailako lacrossearen lehen mailan. Gizonezkoen lehen mailan 57 talde inguru aurki daitezke. Hiru talde berri batu ziren 2004/2005 denboraldirako: [[Robert Morris Unibertsitatea]], [[Bellamine Unibertsitatea|Bellamine Unibertsitateak]] lacrosse Kanadako udako kirol ofiziala dela 1994az geroztik nabarmendu behar da; hala ere, herrialdeko bi eskualde urrunetan bakarrik egiten da, eta ez da udako kirolik ezagunena, ezta eskualde horietan ere. Lacrossea Kanadako kirol ofizial izendatu izana historian oinarritutako erabakia izan zen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua="El deporte de la élite blanca" de EE.UU. gana adeptos|hizkuntza=es|data=2014-09-28|url=https://www.bbc.com/mundo/noticias/2014/09/140924_deportes_lacrosse_estados_unidos_popular_finde_fp|aldizkaria=BBC News Mundo|sartze-data=2023-04-29}}</ref>
+Lacrossea Kanadako  kirol ofiziala bihurtu zen 1994 geroztik; hala ere, herrialdeko bi eskualde urrunetan bakarrik egiten da. Lacrossea Kanadako kirol ofizial izendatu izana historian oinarritutako erabakia izan zen, izan ere, lehen aipatutako modura, lacrossea munduko lehen joko ofiziala sortu zuten Kanadan.<ref>{{Erreferentzia|izenburua="El deporte de la élite blanca" de EE.UU. gana adeptos|hizkuntza=es|data=2014-09-28|url=https://www.bbc.com/mundo/noticias/2014/09/140924_deportes_lacrosse_estados_unidos_popular_finde_fp|aldizkaria=BBC News Mundo|sartze-data=2023-04-29}}</ref>
 == Lacrosse modalitateak ==
-=== Landa Lakrossa  ===
+=== Landa Lacrossa  ===
-Landa-lacrossea kirol honen aire zabaleko bertsio maskulinoa da. Hamar jokalari daude talde bakoitzean: hiru erasotzaile, hiru [[erdilari]], hiru defentsa eta [[Atezain (kirol-postua)|atezain]] bat. Jokalari bakoitzak lacrosse stick bat darama.
+Landa-lacrossea, kirol honen aire zabaleko bertsio maskulinoa da. Hamar jokalari daude talde bakoitzean: hiru erasotzaile, hiru [[erdilari]], hiru defentsa eta [[Atezain (kirol-postua)|atezain]] bat. Jokalari bakoitzak lacrosse stick bat daramate.
-=== Box Lakrossa  ===
+=== Box Lacrossa  ===
-Box lacrossean bost jokalariko taldeek eta atezain batek jokatzen dute [[Izotz hockey|izotz hockeyko]] pista batean, izotza kendu edo belar artifizialarekin estali denean, edo [[Areto-futbol|areto futboleko]] zelai batean. Joko-eremu itxiari "box" deitzen zaio, joko tradizionalaren eremu irekiari ez bezala. Joko-estiloa azkarra eta askoz joko fisikoagoa da.
+Box lacrossean bost jokalariko taldeek eta atezain batek jokatzen dute  izotza kendutako [[Izotz hockey|izotz hockeyko]] pista batean, edo belar artifizialarekin estali den zelai batean, edo eta [[Areto-futbol|areto futboleko]] zelai batean. Joko-eremu itxiari "box" deitzen zaio, joko tradizionalaren eremu irekiari ez bezala. Joko-estiloa azkarra eta askoz joko fisikoagoa da.
-=== Emakumezkoen Lakrossa ===
+=== Emakumezkoen Lacrossa ===
-Emakumezkoen lacrossearen arauak eta gizonezkoenak nabarmen desberdinak dira, batez ere ekipamenduari eta baimendutako kontaktu fisikoaren mailari dagokienez. Emakumezkoen lacrosseak ez du kontaktu fisikorik ahalbidetzen, eta erabiltzen den babes ekipamendu bakarra [[aho-babeslea]] eta [[begi-babeslea]] dira. Emakumezkoen lakrosseak ere jokalariei lacrosse stick-ean ez die poltsiko edo sare solte bat izaten uzten. Emakumeek [[Zozketa|"zozketa"]] batekin hasten dute partida, aurrez aurre jokatu beharrean.  Emakumezkoen lacrossea 12 jokalarik osatzen dute, aire zabalean egiten da, eta ez du gorputzarekin kontaktua izateko aukerarik ematen, baina bai makilen arteko kontaktua.
+Emakumezkoen lacrossearen arauak eta gizonezkoenak nabarmen desberdinak dira, batez ere ekipamenduari eta baimendutako kontaktu fisikoaren mailari dagokienez. Emakumezkoen lacrosseak ez du kontaktu fisikorik ahalbidetzen, eta erabiltzen den babes ekipamendu bakarra [[aho-babeslea]] eta [[begi-babeslea|begi-babesleak]] dira. Emakumezkoen lacrosseak ere jokalariei lacrosse stick-ean ez die poltsiko edo sare solte bat izaten uzten. Emakumeek [[Zozketa|"zozketa"]] batekin hasten dute partida, aurrez aurre jokatu beharrean.  Emakumezkoen lacrossea 12 jokalarik osatzen dute, aire zabalean egiten da, eta ez du gorputzarekin kontaktua izateko aukerarik ematen, baina bai makilen arteko kontaktua.
 === Lacrosse-artekoa ===
-Lacrosse artekoa, edo makila biguneko lakrossea, lacrosse modu bat da, eta ez du ukipenik izaten [[arau-multzo]] estandarizatu batekin, eta lacrosse ekipamendu ezberdina erabiltzen du. Lacrosse arteko makila ez da lakrosse makila normala bezalakoa; burua erabat [[Plastiko|plastikoz]] egina dago, ohiko lakrosse makiletako [[nylon]] edo [[Larru|larruzko poltsikoen]] ordez. Pilota handiagoa, bigunagoa eta hutsalagoa da, lacrosse pilota ez bezala, goma trinkozkoa baita. Lacrosse artekoa helduentzako lehiaketa-kirol ezaguna da [[Quebeceko bandera|Quebecen]] (Kanada) eta Europako herrialde askotan, batez ere [[Txekia|Txekiar Errepublikan]]. Oro har, taldeak bost jokalarik osatzen dituzte alde bakoitzeko. Makila bigunak dituen lacrossea gazteak kirol horretan hasteko modu ezaguna da. Aire zabalean edo pista estalian jolas daiteke, eta gorputz-hezkuntzako eskoletan garatutako ikasketa-planan sartu da.
+Lacrosse artekoa, edo makila biguneko lacrossea, lacrosse modu bat da, eta ez du ukipenik izaten [[arau-multzo]] estandarizatu batekin, eta lacrosse ekipamendu ezberdina erabiltzen du. Lacrosse arteko makila ez da lacrosse makila normala bezalakoa; burua erabat [[Plastiko|plastikoz]] egina dago, ohiko lacrosse makiletako [[nylon]] edo [[Larru|larruzko poltsikoen]] ordez. Pilota handiagoa, bigunagoa eta hutsalagoa da, lacrosse pilota ez bezala, goma trinkozkoaz osatuta baitago. Lacrosse artekoa, helduentzako lehiaketa-kirol ezaguna da [[Quebeceko bandera|Quebecen]] (Kanada) eta Europako herrialde askotan, batez ere [[Txekia|Txekiar Errepublikan]]. Oro har, taldeak bost jokalarik osatzen dituzte alde bakoitzeko. Makila bigunak duen lacrossea modalitatea denez, gazteak kirol horretan hasteko modu ezaguna eta erabilgarriena da. Aire zabalean edo pista estalian jolas daiteke, eta gorputz-hezkuntzako eskoletan garatutako ikasketa-planean sartu da.
-== Lacrosse mundu mailan ==
+== Lacrossea mundu mailan ==
 Historikoki, lacrossea batez ere [[Kanada|Kanadan]] eta [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batuetan]] jokatu da. Azken urteetan, ordea, lacrossea ospea lortzen hasi da nazioartean, mundu osoan taldeak sortuz, batez ere [[Europa|Europan]] eta [[Ekialdeko Asia|Ekialdeko Asian]].
@@ 92. lerroa: / 93. lerroa: @@
 |
 |}
-Lacross-ean txapelketa ezberdinak ematen dira, horietatik hauek dira garrantzitsuenak:
+Lacrossean txapelketa ezberdinak ematen dira, horietatik hauek dira garrantzitsuenak:
 Gizonezkoen lacrosse senior txapelketa, [[Mann Cup]] izenekoa (Mann Kopa), 1901. urteaz geroztik, Kanadan ospatzen da, eta box lacrosse delakoaren araupean jokatu da. Gizonezkoen A junior txapelketa, [[Minto Cup]] edo Minto kopa 1937. urteaz geroztik garatu zen, eta senior jokalariek 1901. urtera arte parte hartu ahal izan zuten. Gizonezkoen junior B txapelketa, [[Founders Cup]] edo Fundatzaileen Kopa 1972 eta 1908tik aurrera, senior eta junior txapeldun guztiak [[Ontario konderria (New York)|Ontario]] edo [[Columbia Britainiarra|Britainiar Columbia]] taldeetakoak izan ziren. Lacrosse Kanadako Elkarteak txapelketak burutu ditu lacrosse kaxako emakumezkoen junior eta senior txapeldun nazionalak zehazteko.
-== Lacrosse Euskal Herrian ==
+== Lacrosse-a Euskal Herrian ==
-Herrerak gogorarazi du [[Bilbao|Bilboko]] taldea 2018ko apirilean sortu zela eta, gazteak izan arren, liga bat irabaztea lortu zutela (2019). Astean zehar talde honek, Jesuiten ikastetxeko patioan entrenatzen dute eta larunbatetan [[Gatikako Iusturi Patinaje Kluba|Gatikako futbol zelai]] batean, Bilbotik oso gertu. Ez da makala esaten duena; izan ere, Espainiako gainerako taldeek bezala, [[Kirol Kontseilu Gorena|Kirol Kontseilu Gorenak]] (CSD) aitortu ez dituenez, ez dute diru laguntzarik eta jokalarien hileko kuotekin autofinantzatzen dira, Gabonetako loteria salduz, taldearen kamisetekin merchandisinga eginez edo jaieguna ospatzen dutenean ikastetxea jartzen uzten dien txosnarekin. <ref>{{Erreferentzia|izena=Alex|abizena=Mora|izenburua=Lacrosse en Bilbao|hizkuntza=es|url=https://www.amigosbilbao.com/m123/lacrosse-en-bilbao|aldizkaria=www.amigosbilbao.com|sartze-data=2023-04-29}}</ref>
+Herrerak gogorarazi du [[Bilbao|Bilboko]] taldea 2018ko apirilean sortu zela eta, gazteak izan arren, liga bat irabaztea lortu zutela (2019). Astean zehar talde honek Jesuiten ikastetxeko patioan entrenatzen du eta larunbatetan [[Gatikako Iusturi Patinaje Kluba|Gatikako futbol zelai]] batean, Bilbotik oso gertu. Espainiako gainerako taldeek bezala, [[Kirol Kontseilu Gorena|Kirol Kontseilu Gorenak]] (CSD) aitortu ez dituenez, ez dute diru-laguntzarik eta jokalarien hileko kuotekin autofinantzatzen dira. Horretaz gain, honakoak egiten dituzte dirua lortzeko: Gabonetako loteria saldu, taldearen kamisetekin merchandisinga egin edo jaieguna ospatzean ikastetxean jartzen duten txosnarekin. <ref>{{Erreferentzia|izena=Alex|abizena=Mora|izenburua=Lacrosse en Bilbao|hizkuntza=es|url=https://www.amigosbilbao.com/m123/lacrosse-en-bilbao|aldizkaria=www.amigosbilbao.com|sartze-data=2023-04-29}}</ref>
 == Ekipamendua eta materiala ==
 * Stick-a
-[[Fitxategi:EB1911 - Lacrosse - The Crosse.jpg|thumb|sticka]]
+[[Fitxategi:EB1911 - Lacrosse - The Crosse.jpg|thumb|stick-a]]
 Lacrosse makilak bi zati ditu: burua eta hagatxoa. Buruak hiru zati ditu: koilara, alboko horma eta tronera. Bola jasotzeari, paseari eta tiroari eragiten dion makilaren goiko aldea da koilara. Alboko pareta buruaren aldea da, buruaren sakonerari eta zurruntasunari eragiten diona. Barrunbe zabalago batek baloiak hartzea errazten du, baina baloiaren kontrola ere murrizten du. Barrunbe estuago batek harrapatzea zailtzen du, baina pilota gehiago atxikitzea eta doitzea ahalbidetzen du.
-* Bola
+* Pilota
-Baloia kautxu trinkozkoa da. Zuria izaten da gizonezkoen lacrosserako, edo horia emakumezkoentzat; baina kolore ugaritan ere egiten da, hala nola horia, laranja edo berde lima, Gizonezkoen Lacrossearen arau eta interpretazioen arabera.
+Pilota kautxu trinkozkoa da. Zuria izaten da gizonezkoen lacrosserako, eta horia emakumezkoentzat; baina kolore ugaritan ere egiten da, hala nola, horia, laranja edo berde lima, gizonezkoen lacrossearen arau eta interpretazioen arabera.
-* Landa-babeseko ekipamendua <ref name=":2">{{Erreferentzia|izenburua=Material necesario para jugar al lacrosse|hizkuntza=es-ES|data=2019-12-05|url=https://www.webconsultas.com/ejercicio-y-deporte/vida-activa/material-necesario-para-jugar-al-lacrosse|aldizkaria=www.webconsultas.com|sartze-data=2023-04-29}}</ref> <ref name=":3">{{Erreferentzia|izenburua=Equipamiento y Origen - lacrosse|url=https://sites.google.com/site/evlacrosseiv/equipamiento|aldizkaria=sites.google.com|sartze-data=2023-04-29}}</ref>
+* Babes-ekipamendua <ref name=":2">{{Erreferentzia|izenburua=Material necesario para jugar al lacrosse|hizkuntza=es-ES|data=2019-12-05|url=https://www.webconsultas.com/ejercicio-y-deporte/vida-activa/material-necesario-para-jugar-al-lacrosse|aldizkaria=www.webconsultas.com|sartze-data=2023-04-29}}</ref> <ref name=":3">{{Erreferentzia|izenburua=Equipamiento y Origen - lacrosse|url=https://sites.google.com/site/evlacrosseiv/equipamiento|aldizkaria=sites.google.com|sartze-data=2023-04-29}}</ref>
-Alde batetik, landa Lacrosse maskulinoan eskularru pare bat, ukondoak, sorbaldakoak, kaskoa, aho-babeslea eta takoak daude. Babesen tamaina eta babesa jokalari batetik bestera aldatzen dira, posizioaren, trebetasunaren, erosotasunaren eta lehentasunen arabera. Bestetik, emakumezkoen landa lacrossean, zelaiko jokalariak ez daude behartuta babes-ekipoa eramatera, betaurrekoak eta ahoko babeslea ez ezik.
+Alde batetik, landa lacrosse maskulinoan eskularru pare bat, ukondoak, sorbaldakoak, kaskoa, aho-babeslea eta takoak erabiltzen dira. Babesen tamaina eta babesa bera jokalari batetik bestera aldatu egiten da, posizioaren, trebetasunaren, erosotasunaren eta lehentasunen arabera. Bestetik, emakumezkoen landa lacrossean, zelaiko jokalariak ez daude behartuta babes-ekipoa eramatera, betaurrekoak eta ahoko babeslea izan ezik.
 * Gizonezkoen boxerako babes-ekipamendua <ref name=":2" /> <ref name=":3" />