Tifon: berrikuspenen arteko aldeak

Tifon
Ezaugarriak
Jatorrizko izena	Τυφῶν
Sexua	gizonezkoa
Baliokideak	Apofis
Familia
Aita	Tartaro
Ama	Gaia
Ezkontidea(k)	Ekidna
Seme-alabak	Esfinge, Ortro, Zerbero, Lernako hidra, Kimera, Ethon, Crommyonian Sow (en) , Ladon Herensugea, Anemoi Thuellai (en) , Nemeako lehoia, Kolkidako herensugea, Scylla (en) eta Gorgon (en)

Nabigazio historia interaktiboa

← Aurreko ezberdintasuna

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

IkusizkoaWikitestua

Lerroan

Hauxe da oraingo bertsioa, 14:04, 16 uztaila 2024 data duena

Artikulu hau jainko greziarrari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Tifoi».

Greziar mitologian, Tifon, Tifaon edo Tifeo (antzinako grezieraz: Τυφών Typhôn, Τυφάων Typhaôn, Τυφωεύς Typhôeus edo Τυφώς Typhôs, τῦφος tuphos, ‘kea’; latinez: Typhon) jainko primitibo bat da, urakan suntsitzaile bezala edo hegodun munstro beldurgarri baten antzera, izterretan ehun suge eta ahotik sua botaz aurkezten dena.

Gearen azken semea izan zen, Tartarorekin, beheko hustasun leizetsuarekin izan zuena.

Apolori eginiko Homeroar ereserkiak Delfosen Tifaon munstroa, bere forma minostarrean, Hera arkaikoaren semetzat dauka, berak bakarrik sortutakoa, Hefestoren munstrozko bertsio bat bezala, Ziliziako leize batean erditua eta bertan bakandua, Arimoseko lurralde misteriotsuan (Iliada, ii 781-783). Bertan Zilizian Zeusek antzinako munstroaren aurka borrokatu zuen, eta garaitu, borroka zail batean. Tifonek bere garrekin eraso zuen Zeus, denbora baterako garaiturik, zurdak moztu eta larruzko zaku batean utzirik, korukos delakoan (korukion atronaren, Koriziar kobazuloa jatorri etimologikoa). Ziliziako lurraldeak Anatoliaren hego-ekialdean iparraldeko hititekin harremanetan jartzeko aukera asko izan zituen. Walter Burkertek nabarmendu ditu istorio honek Iluyankaren hititar mitoarekin dituen antzekotasunak.

Olinpiar jainkoen antzinako etsaia, azkenik, Zeusek garaitu zuen, eta Tartarora bidalia izan zen, edo Etna sumendipean giltzaperatua (Eskilo Prometeo kateatua 370, Pindaro Pitiarrak I. 19-20), non, "bere bizkarraren luzera osoa, ohantzearen aurka zabaldua, honek zauritu eta eztenkatzen duen", edo beste toki sumenditsu batzuetan, non erupzioak sortzen dituena den.

Tifon, beraz, sumendi indarren irudikapen ktonikoa da, Hefesto (Vulcano erromatar mitologian) olinpiar irudikapena den bezala.

Tifonek Ekidnarekin izan zituen semeen artean Zerbero, Ortro, Kimera, Esfingea, Lernako hidra, Ladon Herensugea, Nemeako lehoia, Prometeoren arranoa, Kolkidako herensugea eta Kromioko zerremea daude. Haize bero eta arriskutsuen aita ere bada (grezieratik typhein "kea bota"); horregatik, "tifoi" hitzaren etimologia posibletzat hartzen da, ustez, pertsiarrek طوفان Tufân bezala hartua, eta arabiarrek Indiako ozeanoan gertatzen diren zikloi ekaitzak izendatzeko.

Beranduagoko idazle helenistikoek, Tifon Seth egiptoar jainkoarekin identifikatu zuten, eta ikertzaile erlijiosoek Sandalfon goiaingeruarekin identifikatzen dute.

Batzuetan, Tifon izeneko bigarren pertsonaia bat aipatzen da, bestearen semea, haren berdin-berdina eta, orokorrean, erraldoietako bat balitz bezala aurkezten da.

Kanpo estekak

(Ingelesez) Tifon Theoi Projecten

Datuak: Q180237
Multimedia: Typhon / Q180237

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
 {{mitologia infotaula}}
 {{Argitzeko|jainko greziarrari|Tifoi}}
-[[Greziar mitologia]]n, '''Tifon''', '''Tifaon''' edo '''Tifeo''' ({{lang-grc|Τυφών ''Typhôn'', Τυφάων ''Typhaôn'', Τυφωεύς ''Typhôeus'' edo Τυφώς ''Typhôs''}}, τῦφος ''tuphos'', ‘kea’; {{lang-la|Typhon}}) jainko primitibo bat da, [[zikloi tropikal|urakan]] suntsitzaile bezala edo hegodun [[munstro]] beldurgarri baten antzera, ehun suge inguru bere izterretan banatuak dituela eta ahotik sua botaz aurkezten dena.
+[[Greziar mitologia]]n, '''Tifon''', '''Tifaon''' edo '''Tifeo''' ({{lang-grc|Τυφών ''Typhôn'', Τυφάων ''Typhaôn'', Τυφωεύς ''Typhôeus'' edo Τυφώς ''Typhôs''}}, τῦφος ''tuphos'', ‘kea’; {{lang-la|Typhon}}) jainko primitibo bat da, [[zikloi tropikal|urakan]] suntsitzaile bezala edo hegodun [[munstro]] beldurgarri baten antzera, izterretan ehun suge eta ahotik sua botaz aurkezten dena.
-[[Gaia (jainkoa)|Gearen]] azken semea izan zen, kasu honetan, [[Tartaro (mitologia)|Tartarorekin]], beheko hustasun leizetsua.
+[[Gaia (jainkoa)|Gearen]] azken semea izan zen, [[Tartaro (mitologia)|Tartarorekin]], beheko hustasun leizetsuarekin izan zuena.
-[[Apolo]]ri eginiko [[Homeroar ereserki]]ak Delfosen ''Tifaon'' munstroa, bere forma minostarrean,[[Hera]] arkaikoaren seme bat egiten du, berak bakarrik sortutakoa, Hefestoren munstrozko bertsio bat bezala, [[Zilizia]]ko leize batean erditua, eta bertan bakandua, [[Arimos]]eko lurralde misteriotsuan (Iliada, ii 781-783). Zilizian izan zen non [[Zeus]]ek antzinako munstroaren aurka borrokatu zuen, garaituz, borroka zail batean. Tifonek, bere garrekin eraso zuen Zeus, denbora baterako garaituz, zurdak moztu eta larruzko zaku batean utziz, ''korukos'' delakoa, ''korukion atron''aren, [[Koriziar kobazuloa]] jatorri etimologikoa dena. Ziliziako lurraldeak, [[Anatolia]]ren hego-ekialdean iparraldeko hititekin harremanetan jartzeko aukera asko izan zituen. [[Walter Burkert]]ek, istorio honek, [[Iluyanka]]ren hititar mitoarekin dituen antzekotasun batuk nabari ditu.
+[[Apolo]]ri eginiko [[Homeroar ereserki]]ak Delfosen ''Tifaon'' munstroa, bere forma minostarrean, [[Hera]] arkaikoaren semetzat dauka, berak bakarrik sortutakoa, Hefestoren munstrozko bertsio bat bezala, [[Zilizia]]ko leize batean erditua eta bertan bakandua, [[Arimos]]eko lurralde misteriotsuan (Iliada, ii 781-783). Bertan Zilizian [[Zeus]]ek antzinako munstroaren aurka borrokatu zuen, eta garaitu, borroka zail batean. Tifonek bere garrekin eraso zuen Zeus, denbora baterako garaiturik, zurdak moztu eta larruzko zaku batean utzirik, ''korukos'' delakoan (''korukion atron''aren, [[Koriziar kobazuloa]] jatorri etimologikoa). Ziliziako lurraldeak [[Anatolia]]ren hego-ekialdean iparraldeko hititekin harremanetan jartzeko aukera asko izan zituen. [[Walter Burkert]]ek nabarmendu ditu istorio honek [[Iluyanka]]ren hititar mitoarekin dituen antzekotasunak.
 Olinpiar jainkoen antzinako etsaia, azkenik, Zeusek garaitu zuen, eta [[Tartaro (mitologia)|Tartarora]] bidalia izan zen, edo [[Etna]] sumendipean giltzaperatua ([[Eskilo]] ''Prometeo kateatua'' 370, [[Pindaro]] ''Pitiarrak'' I. 19-20), non, "bere bizkarraren luzera osoa, ohantzearen aurka zabaldua, honek zauritu eta eztenkatzen duen", edo beste toki sumenditsu batzuetan, non erupzioak sortzen dituena den.
@@ 11. lerroa: / 11. lerroa: @@
 Tifon, beraz, sumendi indarren irudikapen [[ktoniko]]a da, Hefesto (Vulcano [[erromatar mitologia]]n) olinpiar irudikapena den bezala.
-Tifonek Ekidnarekin izan zituen semeen artean [[Zerbero]], [[Ortro]], [[Kimera (mitologia)|Kimera]], [[Esfinge (mitologia)|Esfingea]], [[Lernako hidra]], [[Ladon Herensugea]], [[Nemeako lehoia]], [[Prometeoren arranoa]], [[Kolkidako herensugea]] eta [[Kromioko zerremea]] daude. Haize bero eta arriskutsuen aita ere bada (grezieratik ''typhein'' "kea bota") horregatik, "[[zikloi tropikal|tifoi]]" hitzaren etimologia posible bat bezala hartzen delarik, ustez, pertsiarrek طوفان ''Tufân'' bezala hartua, eta arabiarrek, [[Indiako ozeanoa]]n gertatzen diren [[zikloi]] ekaitzak barnean hartzeko.
+Tifonek Ekidnarekin izan zituen semeen artean [[Zerbero]], [[Ortro]], [[Kimera (mitologia)|Kimera]], [[Esfinge (mitologia)|Esfingea]], [[Lernako hidra]], [[Ladon Herensugea]], [[Nemeako lehoia]], [[Prometeoren arranoa]], [[Kolkidako herensugea]] eta [[Kromioko zerremea]] daude. Haize bero eta arriskutsuen aita ere bada (grezieratik ''typhein'' "kea bota"); horregatik, "[[zikloi tropikal|tifoi]]" hitzaren etimologia posibletzat hartzen da, ustez, pertsiarrek طوفان ''Tufân'' bezala hartua, eta arabiarrek [[Indiako ozeanoa]]n gertatzen diren [[zikloi]] ekaitzak izendatzeko.
-Beranduagoko idazle helenistikoek, Tifon [[Set (mitologia)|Seth]] egiptoar jainkoarekin identifikatu zuten, eta ikertzaile erlijiosoek, Sandalfon [[goiaingeru]]arekin identifikatzen dute.
+Beranduagoko idazle helenistikoek, Tifon [[Set (mitologia)|Seth]] egiptoar jainkoarekin identifikatu zuten, eta ikertzaile erlijiosoek Sandalfon [[goiaingeru]]arekin identifikatzen dute.
-Batzuetan, Tifon izeneko bigarren pertsonaia bat aipatzen da, jada aipaturikoaren semea, honen berdin-berdina, eta, orokorrean, erraldoietako bat bezala hartzen delarik.
+Batzuetan, Tifon izeneko bigarren pertsonaia bat aipatzen da, bestearen semea, haren berdin-berdina eta, orokorrean, erraldoietako bat balitz bezala aurkezten da.
 == Kanpo estekak ==