Orreagarako erromeria

Orreagarako erromeria urtero Nafarroako Pirinioetan egiten den ekitaldi erlijiosoa da, Orreagako Ama Birjinarekiko debozioan. Inguruko ibarretako biztanleak, Erroibarretik Aezkoaraino eta Artzibarretik Luzaideraino, beren etxeetatik Orreagako kolegiataraino joaten dira erromes, gurtza egiteko. Udaberrian egiten da, eta erromeria gehienak maiatzean biltzen dira, Ama Birjinaren hilabetean. Hala ere, Garazikoa bezalako erromeria batzuk irailean izaten dira. Nafarroako tradiziorik zaharrenetakoa da.

Erromeria Auritzen zehar

Erromesak Orreagan bere gurutzeak eramaten

Deskribapena

Done Jakueren grina alde batera utzita, mendeetan zehar Orreagako Ama Birjinaren inguruan debozio tradizio sendoa garatu da, erromeria askotan islatua. Eragin horren froga nagusia 1960ko irudiaren koroatze kanonikoa izan zen, lehenago beste patroi marianekin gertatu zen bezala, hala nola Iruñeko Santa Mariarekin, Lizarrako Puyko Ama Birjinarekin edo Uxuekoarekin. Azken hori Nafarroako hegoaldeko lurren "zaindaritzat" hartzen den bezala, Orreagako Andre Maria da, zalantzarik gabe, Nafarroako Pirinioetako Erregina. 1985ean birsortutako kofradia Foru Erkidegoko ugariena da, hiru mila kide baino gehiago ditu, eta erromerien kopurua eta eragin-arkua horren lekuko dira.

Erromeriak

Orreagako Andre Maria irailaren 8an ospatzen da, Mariaren Jaiotza ospatzen den egunean. Hala ere, inguruetako herri eta ibar gehienak erromerian joaten dira Pirinioetako Ama Birjinaren oinetara udaberrian.

Maiatzean eta ekainean, Aezkoa, Artzibar eta Erroibar ibarrak, Luzaide, Aurizperri eta Auritz herriekin batera, eta Agoizko eta Txantreako parrokiak Ama Birjinari omenaldia egitera joaten dira. Zikloa irailean amaitzen da, Nafarroa Behereko bisitarekin, eta ondorengo erromeria egutegia osatzen du:

• Maiatzaren 1an: Aezkoa (goiz) eta Txantrea (arrats)
• Maiatzaren lehengo igandea: Luzaide
• Maiatzaren bigarren igandea: Artzibar eta Orotz-Betelu
• Maiatzaren hirugarren igandea: Erroibar (Aurizperri izan ezik)
• Maiatzaren laugarren igandea: Aurizperri
• Maiatzaren bortzgarren igandea edo ekainaren lehengo igandea: Auritz
• Ekainaren bigarren igandea: Agoitz
• Irailaren 8a baino lehenagoko asteazkena: Garazi (Nafarroa Beherea)

Horietan guztietan dago inprimatuta ospitaleak eskualde horiekin izandako harreman sakonaren oroitzapena, Pirinioetako garai hauetatik espiritualki zein ekonomikoki zazpi mendetan zehar zuzenduak. Txantrearen presentziaren arrazoia da 1950eko eta 1960ko hamarkadetan landa eremuko exodo handiak biztanle asko murriztu zituela inguruko haranetan, eta horietatik gehienak Iruñera joan zirela lanera. Txantrea auzoa, orduan, hiriko biztanle berri horiek guztiak hartzeko eraiki zen, eta, beraz, piriniotar gehienek Txantrean amaitu zuten, baina ez zuten galdu Orreagako Ama Birjinarekiko atxikimendua.

Aezkoako erromeria

Orreagara iristen diren erromeria guztietatik, ikusgarriena eta koloretsuena, zalantzarik gabe, Aezkoa ibarrekoa da. Parrokiako bidegurutzeak buru dituztela, prozesioan bailarako alkate, gazte eta haurrak desfilatzen ari dira, ibarreko jantziak jantzita.

Suhartasunaren eta sakrifizio izpiritualaren ordezkari gorenak dira, eta bi ilaratan ibiltzen dira, burua estalita eta gurutzeak bizkarrean -buruen gainetik altxatuta-. Bere atzean, oinutsik dauden penitentak doaz, belo batekin estalita eta gurutze bat eta arrosario bat daramatela.

Debozioaz gain, Ama Birjina bisitatzea jai herrikoi handia da, Kolegiata inguratzen duten zelaietan eta zuhaiztietan egiten dena.

Artzibarreko erromeria

Artzibarreko erromeria, 1845era arte ibarreko kontzeju izan zen Orotz-Betelurekin batera egiten dena, historian zehar izan den erromeriarik etengabeena da. XVI. mendetik ezagutzen da, nahiz eta aurretik ere ospatu behar zen.

Erromesak bi puntutatik abiatzen dira: Orotz-Betelutik goizeko seietan eta Arrietatik zazpietan. Lehenengoan, Azparren, Olaldea, Gorraitz eta Artozkiko (lehen) erromesak doaz, eta bigarrenean, berriz, Lusarreta, Zaragueta, Urdirotz, Uritz, Muniain, Arrieta, Hiriberri, Imizkotz, Espotz eta Lakabekoak.

Biak errepideen bidegurutzera iristen dira eta herri bakoitzak bere kantu tradizionalak eta arrosarioa abesten ditu. Parrokiako gurutzeek ixten dute martxa, eta aurretik dagokion alkatea dago, aginte-makilari eusten diona. Erromesak bi lerrotan ibiltzen dira, gurutzea bizkarrean dutela eta egur motzetik helduta, besoak altxatuta.

Kolegiata ikusi eta arrosarioa amaitzen denean, parrokia bakoitzak bere letaniak abesten ditu. "Ora pro nobis", mendeetan zehar leku berean errepikatzen den oihu bat da, Amari barkamena, alaitasuna, laudorioa eta piropoen aldarriak egiten dizkiona. Kabildo kolegialak erromeroei harrera egiten die, Priorra buru dutela, eta denak sartzen dira elizara meza jendetsua ospatzera, konfesatzera eta bertan daudenak Ama Birjinari eskaintzera.

Mezaren ondoren, "mahaia" dator, erromesen aterpetxean ohikoa den "zaldikoarekin". Herriek perretxikoak (perretxiko mota bat), amuarrainak, arkumea eta mamia jaten dituzte. Alaitasunez eta dibertitzeko gogoz betetako otorduak dira, eta bertako bizilagunek elkartasuna eta kohesioa adierazten dute.

Bazkaldu ondoren, arratsaldez, Artzibarreko eta Orotz-Beteluko salbak izaten dira, eguneko ospakizunei amaiera emanez. Festaren ondoren, erromesak etxera itzultzen dira, amabirjinaren ilusio berrituekin.

Ikus, gainera

• Orreaga
• Orreagako Andre Maria

Kanpo estekak

• Datuak: Q109564829