«Estatubatuar ingeles» aldatzen

[[Fitxategi:English USC2000 PHS.svg|300px|right|thumb|Ingelesen nagusitasuna [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batuetan]].]]

'''Amerikar ingelesa''' ([[ingeles]]ez ''American English'') [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batuetan]] [[ingeles]]ak duen [[dialekto]] eta [[ahoskera|ahoskeren]] multzoa da. Munduan ama hizkuntza ingeles dutenen bi herenak Estatu Batuetan jaioak dira<ref>{{Erreferentzia|abizena=Crystal|izena=David|urtea=1997|izenburua=English as a Global Language|lekua=Cambridge|argitaletxea=Cambridge University Press|isbn= 0-521-53032-6}}</ref>. [[Kanada]]ko aldaerak oso antzekoak dira.

Ingelesaren erabilera [[Ameriketako europar kolonizazioa|britainiar kolonizazioaren garaian]] hasi zen. Lehendabiziko ingelesezko hiztunak ziren kolonoak [[XVII. mendea]]n ailegatu ziren [[Ipar Amerika]]ra, noiz [[nederlandera]], [[frantses]], [[gaztelania]], [[alemanera]], [[suediera]], [[scotsera]], [[galesera]], [[Irlandako gaelera]], [[Eskoziako gaelera]] eta [[finlandiera]]zko hiztunak zeudenean (baita [[amerindiar]]rak ere noski).

== Fonologia ==
Era askotan, [[Ingalaterra]]koarekin alderatuta, Estatu Batuetako [[fonologia]] kontserbadoreagoa da<ref>{{Erreferentzia|abizena1=Trudgill |izena1= Peter |abizena2= Jean |izena2= Hannah |urtea= 2002 |izenburua= International English: A Guide to the Varieties of Standard English |lekua= Londres| argitaletxea= Arnold |isbn= 0-340-80834-9 |orrialdea= 2}}</ref>. Ekialdeko kostaldeko aldaerek (adibidez [[Ingalaterra Berria]] edo [[New York]]ekoek) Ingalaterrako goi-mailako klasearena egiten zuten<ref>{{Erreferentzia|abizena1=Trudgill |izena1= Peter |abizena2= Jean |izena2= Hannah |urtea= 2002 |izenburua= International English: A Guide to the Varieties of Standard English |lekua= Londres| argitaletxea= Arnold |isbn= 0-340-80834-9 |orrialdeak= 46-47}}</ref> eta, egun, tradizioak oraindik dirau. Barnealdean, ostera, ingeles, irlandar eta eskoziarren aldaeren nahasketak aldaera berriak sortu zituen. Hori dela eta, eskualde hauetan azken "R" ahoskatzen dute (''aRt'' edo ''sisteR'') [[XVII. mendea]]n metropolian normala zenez. Atlantiar kostaldean, berriz, "R"-a mututu zuten eta ''sister'' ''[sista]'' eta ''art'' ''[aat]'' ahoskatzen dituzte.

== Ortografia ==
[[1828]]an [[Noah Webster]]rek bere erabilera-hiztegia argitaratu zuenean, ingelesezko ortografia berritzeko aholkuak eman zituen. Nahiz eta [[estatubatuar]]ra izan, [[Europa]]n baino ez zituzten bere aholkuak jarraitu eta, beraz, britainiar eta estatubatuar ingelesen artean aldeak daude. Hona hemen adibide batzuk:

{| class="taulapolita"
! Britainiarra
! Estatubatuarra
|-
| -re (centre, theatre...)
| -er (center, theater...)
|-
| -ise (realise...) Kanada eta Oxford: realize...
| -ize (realize...)
|-
| -ogue (dialogue, analogue...)
| -og (dialog, analog...)
|-
| -our (colour, favour, labour...)
| -or (color, favor, labor...)
|-
| -ce [izenak] -se [aditzak] (practice/to practise)
| -ce/-se [biak] (license/to license, practice/to practice)
|-
|sceptical
|skeptical
|-
|jewellery
|jewelry
|-
|mad
|crazy
|-
|skilful (Australia eta Kanada: skillful)
|skillful
|-
|pavement
|sidewalk
|-
|angry
|mad
|}

== Hiztegia ==
Estatu Batuek ingelesezko lexikoari milaka hitz, esanahi eta esaldi eman zizkion, batzuk mantendu eta besteak hil zirenak.

Bertoko [[amerindiar]] hizkuntzek zenbait hitz eman zizkien: ''opossum, raccoon'' ([[mapatxe]]a), ''squash'' ([[kuia]]) edo ''moose'' ([[altze]]a). Beste kolonoen hizkuntzetatik ere zenbait hitz hartu zituzten: [[nederlandera]]zko ''cookie'' ([[galleta]]), [[frantses]]ezko ''levee'' edo [[gaztelania]]zko ''barbecue'' ([[barbakoa]]) eta ''stevedore'' ([[zamaketari]]a).

Hitz batzuk ere zerotik sortu zituzten: ''[[O.K.]]'' (ados), ''belittle'' (mespretxatu), ''blizzard'' ([[elur-ekaitza]] handia) edo ''teenager'' ([[nerabe]]a).

Badaude Estatu Batuetan oraindik erabiltzen dituzten eta beste lekuetan jadanik desagertu diren hitz batzuk: ''fall'' ([[udazken]]a),  ''gotten'' (lortuta) edo ''creek'' ([[erreka]]) adibidez.

== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}

[[Kategoria:Ingelesaren dialektoak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako hizkuntzak]]

[[ar:إنجليزية أمريكية]]
[[az:Amerikan ingiliscəsi]]
[[be:Амерыканскі варыянт англійскай мовы]]
[[bg:Американски английски]]
[[ca:Anglès dels Estats Units]]
[[co:Inglese americanu]]
[[cs:Americká angličtina]]
[[de:Amerikanisches Englisch]]
[[el:Αμερικανισμός]]
[[en:American English]]
[[es:Inglés estadounidense]]
[[fa:انگلیسی آمریکایی]]
[[fi:Amerikanenglanti]]
[[fo:Amerikanskt enskt mál]]
[[fr:Anglais américain]]
[[he:אנגלית אמריקנית]]
[[hu:Amerikai angol nyelv]]
[[ia:Anglese american]]
[[id:Bahasa Inggris Amerika]]
[[it:Inglese americano]]
[[ja:アメリカ英語]]
[[ka:ამერიკული ინგლისური]]
[[ko:미국 영어]]
[[mk:Американски англиски јазик]]
[[nl:Amerikaans-Engels]]
[[nn:Angloamerikansk språk]]
[[no:Amerikansk engelsk]]
[[pl:Amerykańska odmiana języka angielskiego]]
[[pt:Inglês americano]]
[[ro:Engleza americană]]
[[ru:Американский вариант английского языка]]
[[sah:Американ инглиш]]
[[si:ඇමරිකානු ඉංග්‍රීසි]]
[[simple:American English]]
[[sv:Amerikansk engelska]]
[[ta:அமெரிக்க ஆங்கிலம்]]
[[th:สำเนียงอเมริกัน]]
[[tr:Amerikan İngilizcesi]]
[[uk:Американська англійська]]
[[vi:Tiếng Anh Mỹ]]
[[zh:美国英语]]