در حال ویرایش ربنا

{{کاربرد دیگر|ربنا (ذبیحی)}}
{{جعبه اطلاعات اثر هنری
|عنوان مورب   = خیر
|عنوان        = «ربَّنا»
|عنوان دیگر ۱ =
|زبان دیگر ۱  =
|عنوان دیگر ۲ =
|زبان دیگر ۲  =
|تصویر        = File:Mohammad-Reza Shajarian02.jpg
|عرض تصویر    =
|زیرنویس      = محمدرضا شجریان
|هنرمند       = [[محمدرضا شجریان]]
|سال          = تیر ۱۳۵۸
|گونه     = [[سرود روحانی|مناجات]]{{-}}[[موسیقی رمضان در ایران]]
|مواد         = [[دستگاه سه‌گاه]]{{-}} [[مقام رست]] 
|website=https://rabanaa.ir/|url=https://rabanaa.ir/}}
«'''ربّنا'''» یا «'''ربّنای شجریان'''» یکی از آثار برجستهٔ [[محمدرضا شجریان]] و شامل ۴ [[نیایش|دعا]] از [[قرآن|آیات قرآن]] است که در [[سه‌گاه|دستگاه سه‌گاه]] خوانده شده و همه دعاهای آن با عبارت ''ربّنا'' آغاز می‌شوند. این اثر در تیر سال ۱۳۵۸<ref name="Aria">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۶|وبگاه=روزنامه شرق|نشانی=http://www.magiran.com/npview.asp?ID=3556627|عنوان=ربنای شجریان ثبت ملی شد|ناشر=|تاریخ بازدید=}}</ref> ضبط شده<ref name=":0">{{یادکرد وب|نشانی=https://www.ilna.news/بخش-فرهنگ-هنر-6/627350-ربنا-عادتی-شنیداری-که-تغییر-نمی-کند-تصمیمی-ناشیانه-با-حنجره-ای-جاویدان-هنرمند-تا-وقتی-هست-باید-قدرش-را-دانست|ناشر=ایلنا|عنوان= «ربنا» عادتی شنیداری که تغییر نمی‌کند/ تصمیمی ناشیانه با حنجره‌ای جاویدان/ هنرمند تا وقتی هست باید قدرش را دانست|تاریخ=۷ خرداد ۱۳۹۷|تاریخ بازدید=۲۶ مهر ۱۳۹۹}}</ref><ref name=":1">{{یادکرد وب|نشانی=https://www.magiran.com/article/2326480|ناشر=روزنامه شرق|عنوان=محمدرضا شجریان در گفت و گو با «شرق»: ربنا متعلق به همه مردم است.|تاریخ=۸ مرداد ۱۳۹۰|تاریخ بازدید=۲۶ مهر ۱۳۹۹}}</ref> و برای مدت ۳۰ سال، جزو برنامه‌های اصلی [[سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران]] در [[رمضان (ماه)|ماه رمضان]] بوده‌است.<ref name="IskaNews">{{یادکرد وب| نشانی = http://iscanews.ir/fa/PrintableNewsItem.aspx?NewsItemID=241206| عنوان = رمز ماندگاری یک مناجات در گفتگو با اهالی موسیقی؛ سی سال رمضان با ربنای شجریان| تاریخ بازدید = ۴ مرداد ۱۳۸۸| تاریخ = ۱۹ شهریور ۱۳۸۷| ناشر = خبرگزاری ایسکانیوز| زبان = فارسی| archiveurl = https://web.archive.org/web/20100822203254/http://iscanews.ir/fa/PrintableNewsItem.aspx?NewsItemID=241206| archivedate = ۲۲ اوت ۲۰۱۰| dead-url = yes}}</ref><ref name="HarmonyTalk">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.harmonytalk.com/id/599|عنوان=ربنا با صدای شجریان|تاریخ بازدید=۴ مرداد ۱۳۸۸|ناشر=وبگاه هارمونی‌تاک|زبان=فارسی|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=}}</ref> این اثر در ۱۹ اردیبهشت سال ۱۳۹۶ در فهرست آثار معنوی (ناملموس) ایران با شماره ۱۳۹۶ به ثبت رسید.<ref name="Aria"/><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ربّنای شجریان ثبت ملی شد|نشانی=https://www.isna.ir/news/96021912457/ربنای-شجریان-ثبت-ملی-شد|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2017-05-09|بازبینی=2020-05-12|کد زبان=fa}}</ref>

بنا به گفتهٔ شجریان، به دلیل اینکه پیشتر [[سید جواد ذبیحی]]، مناجاتی با عنوان [[ربنا (ذبیحی)|ربنا]] خوانده بود و سال‌ها مردم به شنیدن آن در زمان [[افطار]] عادت کرده بودند، او ربنای جدید را با اضافه کردن ۲ [[آیه|آیهٔ قرآن]] ساخت و در یکی از استودیوهای [[رادیو ایران]] ضبط کرد.<ref name=":1"/> انگیزهٔ اصلی وی از ضبط این اثر، تدریس آن به هنرجویانی بود که قرار بود برای مراسم پیش از افطارِ صدا و سیما، مناجات بخوانند.<ref name=":1"/><ref name="IskaNews"/><ref name="HarmonyTalk"/><!--== متن دعاها ==
{{شنیدن
| نام پرونده =
| عنوان      = ربنا
| توصیف      = اجرای ربنا نسخهٔ ۱۹۷۹
}}-->
محمدرضا شجریان این دعا را که یک نسخه تمرینی بود برای آموزش و تمرین شاگردانش خواند.<ref>https://www.mehrnews.com/news/742029/رمضان-و-سی-سال-ربنای-شجریان</ref><ref>https://article.tebyan.net/100332/ربنای-شجریان-یک-اثر-ملی-است</ref>

== شکل‌گیری ==
در سال ۱۳۵۸ تحولاتی در بخش موسیقی [[سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران|رادیو]] در حال شکل‌گیری بود و مدیران قصد تعطیلی تولید موسیقی در این سازمان را داشتند. در این هنگام محمدرضا شجریان از جمله افرادی بود که طی جلسه‌هایی با مدیران رادیو، خواهانِ نگه‌داشتن نیروهای خوب در بخش موسیقی بودند. در جریان جلسه با مدیران، رئیس وقت رادیو از محمدرضا شجریان می‌خواهد که با توجه به تغییرات و تحولات سیاسی و مذهبی ایران برای پخش آثار جدید قبل از [[افطار]]، طرحی ارائه دهد. شجریان در پاسخ می‌گوید که سال‌ها است از فضای چنین آثاری دور شده و کار او نیست اما «وجیه اللهی» (رئیس رادیو) می‌گوید «فقط شما می‌توانید و ما تنها شما را داریم» و از شجریان می‌خواهد تا برای افطار، [[مناجات]] و [[اذان]] کاری انجام دهد. در آن زمان محمدرضا شجریان که خود را از [[وزارت جهاد کشاورزی|وزارت کشاورزی]] به رادیو منتقل کرده بود و کارمند رادیو محسوب می‌شد، پذیرفت و در تابستان ۱۳۵۸ یک کلاس آموزشی برای افرادی که قرار بود [[دعای سحر]] و مناجات بخوانند برگزار کرد. پس از مدتی نیز ضبط این آثار را آغاز نمود.<ref name=":1"/><ref name=":0"/>

به گفتهٔ محمدرضا شجریان، ربنا متأثر از [[ربنا (ذبیحی)|مناجاتی با همین نام]] از [[جواد ذبیحی]] بوده‌است. ذبیحی آن اثر را پیش از [[انقلاب اسلامی ایران]] خوانده بود و شجریان نیز از نوجوانی با کارهای ذبیحی آشنا بود. به گفتهٔ شجریان، مردم در آن دوره به [[ربنا (ذبیحی)|ربنا]] و دعای سحر مرحوم ذبیحی و [[اذان مؤذن‌زاده اردبیلی|اذان مرحوم مؤذن‌زاده اردبیلی]] عادت کرده بودند، بنا بر این شجریان هم در اثر خود سعی کرد به حال و هوای آن آثار نزدیک باشد. او در مناجات ربنا، همان آیاتی را که ذبیحی در مناجاتش خوانده بود، به همراه دو آیهٔ دیگر از [[سوره آل عمران]] و [[بقره]] به کار برد.<ref name=":1"/>

محمدرضا شجریان یک بار دیگر به مسئولان می‌گوید که با توجه به اینکه مخاطب سال‌هاست او را به عنوان خوانندهٔ آواز می‌شناسد، اجرای ربنا و اذان توسط او ممکن است برای مردم پذیرفتنی نباشد. او به مسئولان می‌گوید: «من به شما کمک می‌کنم و به دیگران آموزش می‌دهم تا آن‌ها بتوانند ربنا و دعا بخوانند اما خودم این کار را نمی‌کنم.» این پیشنهاد پذیرفته می‌شود و شجریان ربنا و [[مثنوی افشاری]] را بدون هیچ تکرار و تصحیحی در استودیو ضبط می‌کند و در اختیار ۴ نفر از هنرجویان می‌گذارد تا تمرین کنند و برای ضبط آماده شوند. پس از ۲۰ روز تمرین، شجریان به اتفاق ۳ نفر از هنرجویان، از جمله [[قاسم رفعتی]] به استودیو می‌روند و قسمت به قسمت ربنا را با صدای هنرجویان ضبط می‌کنند. محمدرضا شجریان دراین مورد گفته‌است:<ref name=":1"/>
{{گفتاورد|«از چهار بعدازظهر تا سه صبح کارها را تک و تنها در رادیو تصحیح می‌کردم تا اثر مناسبی برای پخش در ماه رمضان آماده شود. کارها را دو روز مانده به ماه رمضان آماده کردم و به رئیس رادیو ارائه کردم. اما از همان موقع و حتی قبل تر آن، فریدون شهبازیان که کار من را شنیده بودند، اصرار می‌کردند که با صدای خودم پخش شود و من هم مصرانه می‌گفتم که صدای من نباید این گونه پخش بشود، هیچ اجازه‌ای به آن‌ها برای پخش ندادم. از همان زمان هم تصمیم گرفته بودم که دیگر در رادیو کار نکنم به آقای وجیه اللهی اعلام کردم که دیگر به رادیو نمی‌آیم. اما روز اول ماه رمضان دیدم ربنایی را که خودم خوانده‌ام از رادیو پخش شد.»||}}
او می‌افزاد: «زنگ زدم به آقای وجیه اللهی. دیدم ایشان خیلی خوشحال هستند و می‌خندند. گفت که این تیر از کمان رها شده و من این را کپی کردم و به همه رادیوها و شهرستان‌ها دادم و همه این کار را پخش کردند. اعتراض کردم اما او خندید و گفت که ما برنامهٔ به این خوبی را از دست نمی‌دهیم و این کار را باید همه مردم بشنوند»<ref name=":1"/><ref name=":0"/>

== متن ربنا ==
متن کامل [[آیه|آیه‌هایی]] که این دعاها از آن‌ها استخراج شده در ادامه آمده‌اند. در ربّنای شجریان، هر آیه از ابتدای ربّنا تا آخر آیه خوانده می‌شود.
* ربّنای نخست:
{{آیه ۳|۳|۸}}

بار الهیٰ، دل‌های ما را به باطل میل مده پس از آنکه به حق هدایت فرمودی، و به ما از لطف خویش اجر کامل عطا فرما که همانا تویی بخشندهٔ بی‌منّت.
* ربّنای دوم:
{{آیه ۳|۲۳|۱۰۹}}

زیرا شمایید که چون طایفه‌ای از بندگان صالح من روی به من آورده و عرض می‌کردند بار الهیٰ ما به تو ایمان آوردیم، تو از گناهان ما درگذر و در حق ما لطف و مهربانی فرما که تو بهترین مهربانان هستی.
* ربّنای سوم:
{{آیه ۳|۱۸|۱۰}}

آنگاه که آن جوانان کهف (از بیم دشمن) در غار کوه پنهان شدند، از درگاه خدا خواستند: بار الهیٰ تو در حق ما به لطف خاص خود رحمتی عطا فرما و بر ما وسیلهٔ رشد و هدایتی کامل مهیا ساز.
* ربّنای چهارم:
{{آیه ۳|۲|۲۵۰}}

چون آن‌ها در میدان مبارزه جالوت و لشکریان او آمدند، از خدا خواستند که بار پروردگارا به ما صبر و استواری بخش و ما را ثابت قدم دار و ما را بر شکست کافران یاری فرما.

== ویژگی‌های موسیقایی ==
شجریان ربنا را در [[سه‌گاه|دستگاه سه‌گاه]] خوانده‌است. در بخش‌هایی از آن، موسیقی به [[دستگاه (موسیقی)|دستگاه‌ها]] و آوازهای دیگر [[ردیف (موسیقی)|ردیف موسیقی ایرانی]] از جمله [[افشاری|آواز افشاری]] و [[گوشه (موسیقی)|گوشهٔ]] [[عراق (مقام موسیقی)#گوشه|عراق]] نیز [[پرده‌گردانی]] می‌کند اما در انتها به سه‌گاه برمی‌گردد.<ref name="BBC">{{یادکرد وب| نشانی = http://www.bbc.co.uk/persian/arts/2011/08/110823_l13_shajariyan_rabana.shtml| عنوان = در حاشیه توقیف یک دعا؛ ربنای شجریان، یک آواز ایرانی است| تاریخ بازدید = ۲۵ شهریور ۱۳۹۰| تاریخ = ۱ شهریور ۱۳۹۰| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی}}</ref> ربنا در نواری که محمدرضا شجریان با نام ''به یاد پدر'' ضبط کرده، منتشر شده‌است.<ref name="HarmonyTalk"/>

این اجرا تقریباً فاقد [[تحریر]] است و بجز چند [[نت (موسیقی)|نت]]، تماماً بوسیلهٔ [[نیم‌واکه|غلت]] و ویبراسیون اجرا شده‌است. ربنای شجریان از ابتدا، روی نتهای ''[[سی بمل]]'' و سپس ''[[دو (نت موسیقی)|دو]]'' اوج می‌گیرد (روی [[پنج خط حامل|خط حامل]] کلید ''[[سل (نت موسیقی)|سل]]'') و در حوالی این نت‌ها گردش دارد و تا نت ''[[می بمل]]'' به بالاترین نت خود می‌رسد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ربنای شجریان، تلفیقی از تکنیک و حال درونی است|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/169051/ربنای-شجریان-تلفیقی-از-تکنیک-و-حال-درونی-است|وبگاه=خبرآنلاین|تاریخ=2011-08-22|بازبینی=2020-05-12|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=تصمیم صدا و سیما روی آثار نوستالژیک|نشانی=https://www.imna.ir/news/233586/تصميم-صدا-و-سيما-روي-آثار-نوستالژيك|وبگاه=ایمنا|تاریخ=2016-06-01|بازبینی=2020-05-12|کد زبان=fa}}</ref>

== ماجرای شکایت شجریان از صدا و سیما ==
محمدرضا شجریان سال ۱۳۷۴ در نامه ای به [[علی لاریجانی]]، رئیس وقت صدا و سیما، در اعتراض به پخش [[موسیقی‌های خالتوری]] خواستار آن شده بود که آثارش از تلویزیون و رادیو پخش نشود اما پخش کردن ربنا را مستثنی کرده بود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/iran-features-60990317 |عنوان = ربنای شجریان؛ مناجاتی که نماد سیاسی شد| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = ۶ آوریل ۲۰۲۲|تاریخ بازدید = ۶ آوریل ۲۰۲۲}}</ref> همچنین پس از [[انتخابات ریاست جمهوری ایران (۱۳۸۸)|دهمین دورهٔ انتخابات ریاست جمهوری ایران]]، محمدرضا شجریان در نامه‌ای به [[عزت‌الله ضرغامی]] از وی خواست تا از پخش آثار او در صدا و سیما خودداری کند.<ref name="BBCShajarian">{{یادکرد وب|عنوان=شجریان بار دیگر رادیو و تلویزیون را از پخش آثارش منع کرد|نشانی=http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2009/06/090616_mz_shajarian_irib.shtml|تاریخ=۲۶ خرداد ۱۳۸۸|ناشر=بی‌بی‌سی فارسی}}</ref> این در حالی بود که دعای ربّنا با سفرهٔ [[افطار]] ایرانیان در ماه رمضان عجین شده بود.<ref name="Tabnak">{{یادکرد وب| نشانی = http://tabnak.ir/fa/pages/?cid=16985| عنوان = صوت: رمضان و سی سال ربنای شجریان| تاریخ بازدید = ۴ مرداد ۱۳۸۸| تاریخ = ۱۱ شهریور ۱۳۸۷| ناشر = وبگاه رسمی خبرگزاری تابناک| زبان = فارسی| archiveurl = https://web.archive.org/web/20100819135615/http://www.tabnak.ir/fa/pages/?cid=16985| archivedate = ۱۹ اوت ۲۰۱۰| dead-url = yes}}</ref> بنابراین، شجریان هم پس از شکایت از صدا و سیما، به صورت خاص اجازهٔ پخش ربّنا و ادعیه ([[این دهان بستی دهانی باز شد|مثنوی افشاری]]) را به صدا و سیما داد<ref name="TabnakRadio">{{یادکرد وب| نشانی = http://tabnak.ir/fa/pages/?cid=58155| عنوان = ارادهٔ یک مدیر در برابر خواست مردم؛ رادیو «ربنا» ی شجریان را پخش نمی‌کند.| تاریخ بازدید = ۴ مرداد ۱۳۸۸| تاریخ = ۱۳ مرداد ۱۳۸۸| ناشر = وبگاه رسمی خبرگزاری تابناک| زبان = فارسی| archiveurl = https://web.archive.org/web/20090805092847/http://www.tabnak.ir/fa/pages/?cid=58155| archivedate = ۵ اوت ۲۰۰۹| dead-url = yes}}</ref> ولی اعلام کرد که تا زمانی که وارونه نمایاندن واقعیت‌ها در صداوسیما صورت می‌پذیرد، به پخش سایر آثارش از شبکه‌های مختلف آن رضایت نخواهد داد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://tabnak.ir/fa/pages/?cid=57116| عنوان = جزئیات شکایت شجریان از صدا و سیما و کیهان| تاریخ بازدید = ۴ مرداد ۱۳۸۸| تاریخ = ۴ مرداد ۱۳۸۷| ناشر = وبگاه رسمی خبرگزاری تابناک| زبان = فارسی| archiveurl = https://web.archive.org/web/20090810065809/http://www.tabnak.ir/fa/pages/?cid=57116| archivedate = ۱۰ اوت ۲۰۰۹| dead-url = yes}}</ref> [[محمد حسین صوفی]]، معاون صدای صدا و سیما، در واکنش به این موضوع اعلام کرد که رادیو حتی در ماه رمضان هم ربّنا و ادعیهٔ محمدرضا شجریان را پخش نمی‌کند.<ref name="TabnakRadio"/>

در تابستان ۱۳۸۹ و هم‌زمان با آغاز ماه رمضان، سازمان صدا و سیما پخش دعای ربنا با صدای محمدرضا شجریان را به‌طور کامل در تمام شبکه‌ها ممنوع کرد. این سازمان اعلام کرد که حتی از پخش آگهی‌های بازرگانی که معمولاً در ماه رمضان با نوای اذان یا دعا همراه است در صورتی که صدای ربنا زیر صدای آگهی قرار گرفته باشد ممانعت می‌کند.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.parlemannews.com/?n=12964| عنوان = پخش ربنای استاد شجریان از صداوسیما ممنوع شد| تاریخ بازدید = ۱۴ مرداد ۱۳۸۹| تاریخ = ۲۱ مرداد ۱۳۸۹| ناشر = پایگاه خبری فراکسیون خط امام مجلس شورای اسلامی (پارلمان‌نیوز)}}</ref>

== پخش ربنا ==
در خرداد ۱۳۹۶، [[رضا صالحی امیری]]، [[وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی|وزیر ارشاد]] وقت، در نامه‌ای خطاب به رئیس سازمان صدا و سیما خواهان پخش مجدد ربنای شجریان در روزهای رمضان از تلویزیون شد.<ref name="Pishkhan">{{یادکرد وب |عنوان=تلاوت غیرشرعی! |نشانی=http://www.pishkhaan.net/news/20581 |وبگاه=پیشخوان |ناشر=روزنامه قانون |تاریخ بازبینی=27 مه 2019}}</ref>

در پاسخ به این نامه، [[محمد جواد لاریجانی]] به عنوان عضو [[شورای نظارت بر صدا و سیما]]، اعلام کرد که پخش ربنای شجریان از تلویزیون ''خلاف موازین شرعی تلاوت'' است. در بخشی از این نامه آمده‌است:<ref name="Pishkhan"/><ref>{{یادکرد وب |عنوان=محمد جواد لاریجانی: پخش ربنای شجریان خلاف موازین شرعی تلاوت است |نشانی=http://www.bbc.com/persian/iran-40076337 |وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ بازبینی=27 مه 2019}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=پاسخ محمدجواد لاریجانی به وزیر ارشاد؛ پخش ربنای شجریان خلاف موازین شرعی تلاوت است+متن نامه |نشانی=https://www.ilna.ir/بخش-سیاسی-3/494605-پخش-ربنای-شجریان-خلاف-موازین-شرعی-تلاوت-است-متن-نامه |وبگاه=ایلنا |تاریخ بازبینی=27 مه 2019}}</ref>
{{نقل قول|از آنجا که موضوع دفاع از ایشان یک مناقشه سیاسی شده‌است، لذا در تلاوت مذکور توجه به آیت تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد و این امر خلاف موازین شرعی تلاوت است؛ لذا خواهشمند است که سایر قطعات آوازی آن هنرمند را مطرح فرمائید که اتفاقاً دارای ساختار موسیقایی مهمتری هم هستند. حتماً می‌دانید که تحت‌الشعاع قرار گرفتن توجه به آیات باهرات نسبت به مقارنات آنقدر مهم بوده که برخی از فقهای بزرگ، تلاوت ملحون را مورد شبهه قرار داده‌اند.}}

این نامه [[محمدجواد لاریجانی]]، واکنش‌های مختلفی را در پی داشت. [[حمیدرضا نوربخش]] در این‌باره به ایلنا گفت:<ref name="Pishkhan"/>
{{نقل قول|چطور کسی که در وادی کار قرآنی هیچ سابقه‌ای نداشته، به خودش اجازه می‌دهد این‌گونه جسورانه و با اعتماد به نفس دربارهٔ مقوله‌ای که اطلاعاتی در موردش ندارد، سخن بگوید؟ … سؤال من این است که آقای دکتر لاریجانی از کدام جایگاه کارشناسی دربارهٔ ربنای استاد شجریان صحبت می‌کند؟ ایشان استاد قرائت هستند؟ یا کارشناس قرآن؟ یا مفسر هستند؟ نکته آخر اینکه می‌خواهم به آقای دکتر محمدجواد لاریجانی بگویم با این قاعده‌ای که شما می‌گویید، اذان مرحوم [[رحیم مؤذن‌زاده اردبیلی|موذن‌زاده اردبیلی]] نیز از نظر قواعد قرائت قرآن مشکل دارد. ایشان لطف کنند به صدا و سیما بگویند دیگر اذان موذن‌زاده اردبیلی را پخش نکنند. به دلیل اینکه اگر بخواهیم از نظر قواعد تجوید بررسی کنیم، اذانی که مرحوم استاد موذن‌زاده اردبیلی گفته‌اند اذان فارسی محسوب می‌شود و از لحن فارسی در آن استفاده شده و تجویدش هم متفاوت است.}}
به گفته نوربخش، یکی از بهترین قرائت‌ها در زمینه مناجات‌خوانی، همین ربنای شجریان است و مناجات‌خوانی با تلاوت قرآن تفاوت دارد و استاد شجریان آثاری در زمینه قرائت قرآن هم دارند که دکتر لاریجانی می‌توانند به آنها مراجعه کنند.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=واکنش صریح نوربخش به نظر لاریجانی دربارهٔ ربنا |نشانی=https://www.isna.ir/news/96030704211/واکنش-صریح-نوربخش-به-نظر-لاریجانی-درباره-ربنا |وبگاه=ایسنا |تاریخ بازبینی=27 مه 2019}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=انتقاد از خلاف شرع خواندن پخش ربنای شجریان |نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/انتقاد-از-خلاف-شرع-خواندن-پخش-ربنای-شجریان/a-39017609 |وبگاه=دویچه وله فارسی |تاریخ بازبینی=27 مه 2019}}</ref>

همچنین [[عبدالحسین مختاباد]] در واکنش به غیرشرعی خواندن ربنای شجریان توسط محمدجواد لاریجانی، واکنش تندی از خود نشان داد و در کانال تلگرامی خود نوشت: «جناب لاریجانی، شما بهتراست به سیاست‌بازی خود بپردازید و در امور موسیقی دخالت نفرمایید… بزرگش نخوانند اهل خرد، که نام بزرگان به زشتی بَرَد.»<ref>{{یادکرد وب |عنوان=واکنش هنرمندان به نامه لاریجانی در مورد ربنا |نشانی=http://www.pishkhaan.net/news/21196 |وبگاه=پیشخوان |ناشر=روزنامه بهار |تاریخ بازبینی=27 مه 2019}}</ref>

[[علی خامنه‌ای]] در یک سخنرانی با اشاره به نامه وزیر ارشاد گفت: «اینکه در وضعیتی که این‌همه مسائل مهم فرهنگی در کشور داریم، فلان آهنگ قبل افطار پخش بشود یا نشود، این می‌شود مسئلهٔ اصلی، نامه‌نگاری می‌کنند؛ پیداست این دستگاه اختلال پیدا کرده، مسئلهٔ اصلی را تشخیص نمی‌دهند.»<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=انتقاد از توصیه‌های خامنه‌ای به "آتش به اختیارها" |نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/انتقاد-از-توصیههای-خامنهای-به-آتش-به-اختیارها/a-39162685 |خبرگزاری=دویچه وله}}</ref>

ربنای شجریان در دهه ۶۰ که حساسیت‌ها بر روی موسیقی بیشتر بود، بدون مشکل از تلویزیون ایران پخش می‌شد. به گفته [[محمد هاشمی رفسنجانی|محمد هاشمی]] که در فاصلهٔ سال‌های ۱۳۶۰ تا ۱۳۷۲ رئیس سازمان صدا و سیما بوده‌است، [[سید روح‌الله خمینی|روح‌الله خمینی]] در صورت وجود اشکالی شرعی در برنامه‌های تلویزیون ایران، در این سال‌ها به این سازمان تذکر می‌داد؛ ولی در مورد ربنا هیچ تذکری ندادند. به گفته وی رهبر وقت ایران، بارها ربنا را شنیده بود.<ref name="Pishkhan"/>

== ربنای شجریان از نگاه دیگران ==
* [[راغب مصطفی غلوش]] از قاریان نامدار مصری که در سفرش به ایران ربنای شجریان را می‌شنود، نسخه ای از آن را برای الگو سازی در اختیار می‌گیرد اما پس از مدتی بیان می‌کند که خواندن ربنای شجریان کار هر خواننده ای نیست.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=در حاشیه توقیف یک دعا؛ ربنای شجریان، یک آواز ایرانی است |نشانی=http://www.bbc.com/persian/arts/2011/08/110823_l13_shajariyan_rabana |وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ بازبینی=27 مه 2019}}</ref>
* [[هوشنگ ابتهاج]] ربنا را اثری غیر زمینی و «شاهکار بزرگ شجریان» می‌داند و می‌گوید هیچ‌کس، حتی خود شجریان نمی‌تواند این‌طور بخواند.<ref>{{یادکرد وب| نشانی =http://www.ilna.ir/بخش-فرهنگ-هنر-6/494335-روایت-هوشنگ-ابتهاج-از-ربنا-محمدرضا-شجریان | عنوان =روایت هوشنگ ابتهاج از "ربنا"ی محمدرضا شجریان | تاریخ بازدید = ۲۸ خرداد ۱۳۹۶| ناشر = ایلنا}}</ref>
* [[شهرام ناظری]]: ربنای استاد شجریان از نظر کیفیت اجرا بی‌نظیر است اما من همیشه دلم می‌خواست ربنای ایشان با لحن و بیان ایرانی اجرا می‌شد. اگر این اتفاق می‌افتاد می‌توانست تأثیر مهمی بر طرز بیان و لحن نسل امروز و آینده آواز ایران در چنین اجراهایی بگذارد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://fararu.com/fa/news/309663/حرفهای-خواندنی-شهرام-ناظری-درباره-شجریان|وبگاه=fararu.com|بازبینی=2020-10-09|نویسنده=|کد زبان=fa|تاریخ=۲۵ اسفند ۱۳۹۵|عنوان=حرفهای خواندنی شهرام ناظری دربارهٔ شجریان}}</ref>
* [[غلام کویتی‌پور|غلامعلی کویتی‌پور]]، خواننده مطرح مذهبی، گفته‌است: «اگر کلام خدا عاشقانه خوانده شود و عاشقانه به آن گوش کنی، امکان ندارد تن و بدنت نلرزد. به‌خاطر ندارم زمانی را که «ربنا» ی استاد شجریان را شنیده باشم و از خود بی‌خود نشوم. ربنای ایشان، مثل بسیاری از آثار دیگرشان، جاودانه و جزئی از فرهنگ و هنر ماست.»<ref>{{یادکرد وب | عنوان=غلام کویتی‌پور: ربنای شجریان جاودانه است، چه پخش شود و چه نه/ ای کاش انتقادپذیر باشیم و از ظلم تبرّی بجوییم | وبگاه=موسیقی ایرانیان | تاریخ=2015-05-06 | سال=2015 | پیوند=http://musiceiranian.ir/14280-گفته‌های-جالب-خواننده‌ی-مذهبی-مطرح-ک.html | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=2015-06-26}}</ref><ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.parsine.com/fa/pages/?cid=45800| عنوان = یادداشت کویتی‌پور دربارهٔ «ربنا» ی شجریان: هروقت «ربنا» را می‌شنوم از خود بی‌خود می‌شوم | ناشر = وبگاه قطره}}</ref>
* [[سید علی خامنه‌ای]] (سال ۱۳۷۰): «... آن «ربّنا» هایی که شجریان خوانده و در ماه رمضان قبل از [[اذان مغرب]] می‌گذارند، یک [[کار هنری]] است؛ یک کارِ حالی نیست؛ مناسب نیست که بعد از اذان، کسی بخواهد آن‌طور چیزی را بگذارد؛ نه، بعد از اذان، به نظرم می‌رسد که همین صدای معمولیِ مسجدیِ ما بهتر و مناسب‌تر باشد.»<ref>{{یادکرد وب | عنوان=بیانات در دیدار اعضای گروه ویژه و گروه معارف اسلامی صدای جمهوری اسلامی ایران | وبگاه=پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای | تاریخ=۱۳ اسفند ۱۳۷۰ | سال=۱۳۷۰| پیوند=http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2603 | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=2015-06-27}}</ref>

== جایگزین ==
برخی رسانه‌ها، با تهیه گزارش‌هایی اعلام کردند که در پی حذف این قطعه از صدا و سیما، [[علیرضا افتخاری]] می‌خواهد جایگزین «ربنا» را بخواند و در اختیار صدا و سیما بگذارد. افتخاری با تکذیب این خبر، یافتن جایگزین برای آن قطعه را نشدنی دانست و با ابراز ارادت محمدرضا شجریان اعلام کرد که مردم می‌توانند از طرق دیگری، به جز شبکه‌های صدا وسیما، این قطعه را در خانه‌هایشان بشنوند و حتماً هم خواهند شنید. البته او در همین یادداشت از رسانه ملی خواست که این قطعه را همچون گذشته با صدای شجریان پخش کند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/133073/علیرضا-افتخاری-به-خاطر-فشارها-ایران-را-ترک-می‌کنم-مردم-ربنای-شجریان-را-از-طرق-دیگری-خواهند-شنید|وبگاه=www.asriran.com|بازبینی=2020-07-11|نویسنده=|کد زبان=fa|تاریخ=1389-06-02|عنوان=علیرضا افتخاری: به خاطر فشارها، ایران را ترک می‌کنم/ مردم ربنای شجریان را از طرق دیگری خواهند شنید}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=علیرضا افتخاری: صداو سیما ربنای شجریان را پخش کند|نشانی=http://aftabnews.ir/fa/news/105687|وبگاه=آفتاب نیوز|تاریخ=۱۳۸۹-۰۵-۲۵|بازبینی=2020-07-11|کد زبان=fa|نام=|نام خانوادگی=|نویسنده=}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=علیرضا افتخاری: صداوسیما دنبال جایگزین برای «ربنا» ی شجریان نباشد|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/84873/علیرضا-افتخاری-صداوسیما-دنبال-جایگزین-برای-ربنا-ی-شجریان-نباشد|وبگاه=خبرآنلاین|تاریخ=2010-08-16|بازبینی=2020-07-11|کد زبان=fa}}</ref>

== پانویس ==
{{پانویس|۲}}

== پیوند به بیرون ==
* [https://web.archive.org/web/20180307214308/http://rabanaa.ir/ ربنای شجریان را بشنوید.]
* [http://www.aftabir.com/news/view/2011/jul/30/c5_1312009708.php/هرگز-به-خودم-اجازه-ندادم-كه-ربنا-را-از-مردم-بگیرم هرگز به خودم اجازه ندادم که «ربنا» را از مردم بگیرم]
* [https://web.archive.org/web/20111121214813/http://sharghnewspaper.ir/News/90/05/08/6708.html محمدرضا شجریان: ربنا متعلق به همه مردم است]
* [http://www.bbc.co.uk/persian/arts/2011/08/110823_l13_shajariyan_rabana.shtml در حاشیه توقیف یک دعا؛ ربنای شجریان، یک آواز ایرانی است]

{{آثار محمدرضا شجریان}}
{{دعا در اسلام}}
[[رده:آلبوم‌های محمدرضا شجریان]]
[[رده:میراث فرهنگی ایران]]
[[رده:ویکی‌سازی رباتیک]]