[go: nahoru, domu]
Wikipedy

Blesdike: ferskil tusken ferzjes

Skiednis ynteraktyf trochsjen
←Toan eardere ferskillen
Content deleted Content added
FisueelWikitekst
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
56.999 edits
→"It Karkien": wurkkamp It Petgat fan de side fan B
FreyaSport (oerlis | bydragen)
30.199 edits
 
(17 tuskenferzjes fan 10 meidoggers net werjûn)
Rigel 1:
{{Universele ynfoboks stêd
{{Plak |
| namme =
himrik=Map NL Weststellingwerf Blesdike.png |
| ôfbylding = Blesdijke Friesland.jpg
gemeente = [[Weststellingwerf]] |
| ôfbyldingsbreedte =
stimmen = 69 |
| ôfbyldingstekst = ''Tsjerke fan Blesdike''
ynwenners = 478 |
| wapen =
teljier = 2007 |
| ynwennertal = {{Statistyk wenplak Fryslân ynwenners|Blesdike}} <small>({{Statistyk wenplak Fryslân ynwenners|TXT=Year}})</small><ref>https://opendata.cbs.nl/statline</ref>
huzen = 181 |
| oerflak = 15,62 km², wêrfan: <br> - lân: 15,48 km² <br> - wetter: 0,13 km²
koördinaten = 52_50_49_N_6_0_49_E_type:city_zoom:15_region:NL |
| befolkingstichtens = 31 ynw. / km²
koördinaten_tekst = 52° 50' NB, 6° 0' EL |
| stêdekloft =
netnûmer = 0561 |
| hichte =
postkoade = 8398 |
| lân = [[Ofbyld:Flag of the Netherlands.svg|20px]] [[Nederlân]]
webstee = [http://www.blesdijke.com/ www.blesdijke.com] |
| bestjoerlike ienheid 1 = Provinsje
}}
| namme bestjoerlike ienheid 1= [[Ofbyld:Frisian flag.svg|border|20px]] [[Fryslân]]
[[Ofbyld:Blesdijke Lindesas 1134.JPG|thumb|left|''Wetterkearing en trochlit oan de Saswei'']]
| bestjoerlike ienheid 2 = Gemeente
'''Blesdike''' is in doarp yn de gemeente [[Weststellingwerf]], súdlik fan [[Wolvegea]] ticht by de provinsjegrins. It doarp hat likernôch 478 ynwenners, dit is folle leger wurden as earder troch grinswizigingen, [[De Blesse]] is no in doarp apart, mar wie earst in part fan Blesdike. De taal is meast Stellingwerfsk.
| namme bestjoerlike ienheid 2= [[Ofbyld:Weststellingwerf flag.svg|border|20px]] [[Weststellingwerf]]
| bestjoerlike ienheid 3 =
| namme bestjoerlike ienheid 3=
| bestjoerlike ienheid 4 =
| namme bestjoerlike ienheid 4=
| boargemaster =
| stedsyndieling =
| stifting =
| postkoade = 8398
| tiidsône = [[UTC]] +1
| simmertiid = UTC +2
| koördinaten = {{Koördinaten yn tekst|52_50_49_N_6_0_49_E_scale:12500_type:landmark_region:NL|52° 50' N 6° 0' E}}
| webside = [https://inblesdijke.nl/ inblesdijke.nl]
| ôfbylding2 = Map NL Weststellingwerf Blesdike.png
| ôfbyldingstekst2 = ''Lokaasje Blesdike (grien) yn de gemeente Weststellingwerf''
| ôfbylding3 =
| ôfbyldingstekst3 =
| mapname = Fryslân
| lat_deg = 52
| lat_min = 50
| lat_sec = 49
| lat_dir = N
| lon_deg = 6
| lon_min = 0
| lon_sec = 49
| lon_dir = E
}}
'''Blesdike''' is in doarp súd fan [[Wolvegea]] yn de gemeente [[Weststellingwerf]] tichteby de grins mei [[Oerisel]].
 
Blesdike hat {{Statistyk wenplak Fryslân ynwenners|Blesdike}} <small>({{Statistyk wenplak Fryslân ynwenners|TXT=Year}})</small><ref>https://opendata.cbs.nl/statline</ref> ynwenners. Mei't [[De Blesse]] in apart doarp waard is Blesdike ynwenners kwyt rekke.
 
De taal is meast [[Stellingwerfsk]].
 
== Skiednis ==
In [[1361]] fiertfierde de biskop [[Jan van Arkel (biskop)|Jan fan Arkel]] twarrestwaris in strafekspedysje út yn de [[Stellingwerven]] omdatom't de boeren de opleine skattingennetskattingen net betelje wollewoene. By de twadde tocht wurdt Blesdike yn de brân stutsen.
 
=== Tsjerke ===
Yn de Nijkspolder boppe Blesdike wie yn de Twadde Wrâldoarloch in skoftke in kamp foar Joadske twangarbeiders.
[[Ofbyld:Blesdike, de yn 1722 troch Jacobus Stellingwerf tekene Nikolaastsjerke.jpg|thumb|left|''De midsiuwske tsjerke fan Blesdike'']]
Yn [[1328]] hie it doarp al in tsjerke. Nei it platbaarnen fan it doarp waard de tsjerke yn 1413 op 'e nij boud, dy't neffens in ynstitúsjebrief fan [[18 febrewaris]] [[1562]] oan de hillige [[Niklaas fan Myra|Nikolaas]] wijd wie. De âlde tsjerke waard yn [[1843]] ôfbrutsen, nei't dy mooglik al yn it jier 1836 ynstoart wie.<ref>[https://reliwiki.nl/index.php?title=Blesdijke,_Markeweg_89_-_Hervormde_kerk_(1413-1843) Reliwiki, oproppen 27 juny 2023]</ref>
 
De tsjerke fan no is yn [[1843]] boud. Op in gevelstien yn it tsjerkje stiet: ''In 1843 is deze kerk herbouwd onder directie van de kerkvoogden Albert Sents Len­stra, Tiemen Meines de Boer, Gerrit Wanders Terwisscha. Waakt en bidt.''
=="It Karkien"==
Yn [[1328]] stie hjir al in tsjerke, dy't yn [[1836]] ynstoarten wêze soe. Yn it ynstitúsjebrief fan [[18 febrewaris]] [[1562]] blykt dat it tsjerkje de hillige [[Niklaas fan Myra|Nikolaas]] as [[beskermhillige]] hie. De tsjerke fan no is yn [[1843]] boud. Op in gevelstien yn it tsjerkje stiet: ''In 1843 is deze kerk herbouwd onder directie van de kerkvoogden Albert Sents Len­stra, Tiemen Meines de Boer, Gerrit Wanders Terwisscha. Waakt en bidt,''
 
De tsjerke waard yn 2004 troch de herfoarme gemeente ferkocht en is no in sintrum foar kulturele aktiviteiten en bysûndere tsjinsten.
== Monumint It Petgat ==
Monumint 'It Petgat' oan de Nykswei is in earebetoan oan de sirka fyftich joadske twangarbeiders dy't yn de [[Twadde Wrâldoarloch]] yn strafkamp It Petgat tewurksteld wiene. De ynternearden kamen út oare kampen, der wienen in fyftich fan soksoarte kampen yn Nederlân. Sokke kampen wienen in foarportaal fan Westerbork en binne njoggen moanne brûkt. Yn elk kamp sieten sa'n 150 à 200 manlju tusken 18 en 65 jier. De wurkkampen leinen yn isoleare dielen yn Fryslân en Drinte, fier fan de [[Rânestêd]] dêr't de measte joaden wennen. De striidbere amnlju waarden sa isolearre. De Dútsers brûkten de ynfrastruktuer dy't der al lei. Yn de tritiger jierren wienen de kampen boud yn it ramt fan de wurkferskaffing. Om ophef te foar te kommen woe de besetter it lykje litte oft it wer soksoarte kamp wie. De joadske manlju moasten heide omsopitte of wegen oanlizze ûnder lieding fan deselde organisaasje as foar de oarloch: de Rykstsjinst foar de Wurkferromming. It tafersjoch op it wurk wie yn hannen fan de Nederlandsche Heidemaatschappij en ek yn it kamp sels hienen Nederlanners de leiding.
 
=== Kamp It Petgat ===
It Blesdiker wurkkamp bestie mar fjouwer moanne. It wie in strafkamp foar joaden dy't yn oare kampen meidien hiene oan 'werhelle wangedrach, opruiïng, hântaastlikheden en soksoarte'. Yn It Petgat gou in spesjaal rezjym. De regels foar smoken en it ferstjoeren en ûntfangen fan post wiene stranger as op oare plakken. Tsien man, ek mear as normaal, begelaten de joaden nei it wurk. It wie swier weurk, benammen foar stêdelingen dy't oant dan harren jild fertsjinne hiene yn de hannel of konfeksje. Echt kleie dienen de tewurkstelden net. In wurkkamp yn Nederlân', sa waard har foarhâlden, wie altiten better as twangarbeid yn [[Poalen]].
Yn de Nijkspolder boppe Blesdike lei yn de [[Twadde Wrâldoarloch]] ien fan de 50 Nederlânske wurkkampen foar [[Joaden|Joadske]] twangarbeiders. De wurkkampen leinen yn isolearre dielen fan Fryslân en Drinte en wiene yn 'e jierren 1930 oanlein yn it ramt fan de [[wurkferskaffing]]. De Dútsers brûkten de besteande ynfrastruktuer om dêr sa'n 150 à 200 joadske manlju tusken 18 en 65 jier te isolearjen. De joaden moasten heide omdolle of wegen oanlizze ûnder lieding fan deselde organisaasje as foar de oarloch: de [[Rykstsjinst foar de Wurkferromming]]. It tafersjoch op it wurk wie yn hannen fan de [[ARCADIS|Nederlânske Heidemaatskippij]] en ek yn it kamp sels hienen Nederlanners de lieding.
Yn de nacht fan 2 op [[3 oktober]] [[1942]] (mei Jom Kipoer) moasten de manlju fan alle fyftich kampen yn sân hasten fuort. Op itselde momint waarden harren froulju en bern út hûs helle. Sa bedarren yn ien ien nacht mear as tsientûzen joaden yn Westerbork. Dêrnei waarden se ombrocht yn de gaskeamers fan Auschwitz en Sobibor.
 
[[Ofbyld:Joods monument It Petgat Nijksweg Blesdijke.jpg|thumb|left|''Monumint 'It Petgat' '']]
De ferfallen barakken fan It Petgat waarden yn de jierren fyftich ôfbrutsen, neidat der yn 1946 ek noch in skoftke NSB'ers ûnderbrocht wienen. Wat noch oer is fan it strafkamp is in lyts boskje, healwei de Nijkswei en de Markewei. Omdat de betonnen fûnemintpeallen lizzen bleaune, die net ien boer war om de grûn by syn lân te lûken. Sa krige de natuur geandewei frij spul op it kampterrein.
It Blesdiker wurkkamp bestie mar fjouwer moanne. It wie in strafkamp foar joaden, dy't yn oare kampen meidien hiene oan 'werhelle wangedrach, opstokeljen, hântaastlikheden en soks'. Yn It Petgat gou in spesjaal rezjym; de regels wiene stranger as yn oare soartgelikense kampen. Tsien man, ek mear as normaal, begelaten de joaden nei it wurk. It wie swier wurk, fral foar stedsjers dy't oar wurk wend wiene. De finzenen krigen te hearren dat it wurkkamp yn Nederlân altiten noch better wie as twangarbeid yn [[Poalen]]. Yn 'e nacht fan 2 op [[3 oktober]] [[1942]] (mei [[Jom Kipoer]]) waarden de manlju fan alle fyftich kampen yn sân hasten weihelle en nei [[Kamp Westerbork|Westerbork]] brocht. Tagelyk waarden ek harren froulju en bern út hûs helle. Fanút Westerbork waarden hja deportearre nei de gaskeamers fan [[Auschwitz]] en [[Sobibór]].
 
De ferfallen barakken fan It Petgat waarden yn de jierren 1950 ôfbrutsen, nei't der yn 1946 ek noch in skoftke [[Nasjonaal-Sosjalistyske Beweging|NSB]]'ers finzen sieten. Wat noch oer is fan it strafkamp is in lyts boskje, healwei de Nijkswei en de Markewei. Om't de betonnen fûnemintpeallen lizzen bleaune hat net ien boer war dien om de grûn by syn lân te lûken. Sa koe de natuer syn gong gean op it kampterrein.<ref>[http://www.webcitation.org/query?id=1256569015724085&url=www.geocities.com/twilhaar/blesdijke.html Ljouwerter Krante/Binne Keulen: Het vergeten kamp Blesdijke]
== Befolking ==
</ref>
* [[1850]] - 560
 
* [[1954]] - 857
Monumint 'It Petgat' oan de Nijkswei betinkt de likernôch fyftich [[Joaden|joadske]] twangarbeiders yn it strafkamp It Petgat.
* [[1959]] - 813
 
* [[1964]] - 789
== Mienskip ==
* [[1969]] - 622
Blesdike hat in [http://www.blesdijke.info/et%20kraantien.html doarpsbelang], mar gjin eigen doarpshûs. De doarpskrante 'Et Kraantien' ferskynt fiifris yn 't jier.
* [[1974]] - 496
[[Ofbyld:Blesdijke..jpg|thumb|260px|''Markewei'']]
* [[2004]] - 370
=== Tsjerke ===
{{Apart|Tsjerke fan Blesdike}}
* [http://kerkwpb.nl/ PKN-gemeente Blesdike-Willemsoard-Pepergea]
 
=== Skoalle ===
De âlde skoalle mei twa lokalen fan Blesdike is hjoed-de-dei ferboud ta wente. It meast tichteby is de
[https://scholenopdekaart.nl/basisscholen/de-blesse/10764/openbare-basisschool-dorpsschool-de-blesse/ iepenbiere basisskoalle] fan De Blesse.
 
=== Befolkingsferrin ===
{| class="wikitable" style="width:450px"
|-
! style="text-align:left;"| Jier || 1840 || 1850 || 1954 || 1959 || 1964 || 1969 || 1974 || 2004
|- style="text-align:center;"
|style="text-align:left;"| '''Ynwenners''' || 393 || 560 || 857 || 813 || 789 || 622 || 496 || 370
|-
! style="text-align:left;"| Jier || 2015 || 2020
|- style="text-align:center;"
|style="text-align:left;"| '''Ynwenners''' || 470 || 490
|}
 
=== It besjen wurdich ===
[[Ofbyld:Kasteel Old Stoutenburght van Gregorius Halman. Blesdijke.JPG|thumb|260px|''Kastiel [[Ald Stoutenburch]]'']]
It tsjerkje fan Blesdike datearret út de earste helte fan de 19e iuw en ferfong de midsiuwske tsjerke út de 15e iuw.
Sûnt 1990 wurke in partikulier oan de Markewei oan de bou fan in 27 meter heech kastiel, dat de namme '[[Ald Stoutenburch]]'. De [[folly]] waard ferneamd nei de [[Toutenburch (kastiel)|Toutenburch]], it midsiuwske kastiel dat foar [[Georg Schenk fan Toutenburch]] boud waard.
 
Noardlik fan it doarp stiet oan de Nijkswei in yn 2005 fan âldere ûnderdiele fan in wynmotor út de Wolvegeaster polder de Haan boude Amerikaanske wynmotor.<ref>[https://www.molendatabase.net/detail.php?dbnr=47 Molendatabase, oproppen 27 juny 2023]</ref>
 
==Strjitten==
Aan de Regel, IkenleaneIkeleane, Fryske Fjildwei, Legebroekwei, Klysterbeileane, Markewei, Nijkswei, Saswei, Stienwikerwei.
 
== Sjoch ek ==
Line 47 ⟶ 106:
 
== Keppeling om utens ==
* {{nl}} [http://www.stellingwerven.dds.nl/dorpen/blesdijke/blesdijke.htm Skiednis Stellingwerven en Noardwest Oerisel]
*[http://www.blesdijke.com/index_bestanden/kaarkien.htm Oer it tsjerkje fan Blesdike] (yn it Stellingwerfsk)
*[http://www.stellingwerven.dds.nl/dorpen/blesdijke/blesdijke.htm Oer it tsjerkje]
*[http://www.geocities.com/twilhaar/blesdijke.html Oer it kamp foar Joaden yn de oarloch]
 
{{boarnen|boarnefernijing=
<references/>
----
{{Commonscat|Blesdijke|Blesdike}}
}}
{{koördinaten|52_49_6_N_6_3_23_E_type:city_zoom:14_region:NL|52° 49' NB, 6° 0' EL}}
 
{{Weststellingwerf}}
[[Kategory:Blesdike| ]]
[[Kategory:Doarp of stêd yn Weststellingwerf]]
 
[[en:Blesdijke]]
[[fr:Blesdijke]]
[[nds-nl:Blesdieke]]
[[nl:Blesdijke]]
Opfrege fan "https://fy.wikipedia.org/wiki/Blesdike"