Glicocálix
Glicocálix ou glicocáliz son termos xenéricos que designan o material polimérico extracelular (maiormente glicoproteínas), que se encontra cubrindo a superficie de moitas células animais, principalmente epiteliais e dalgunhas bacterias. O termo foi inicialmente aplicado á matriz polisacarídica excretada polas células epiteliais, que formaba unha cuberta sobre a superficie do tecido. Por fóra da membrana plasmática as células animais teñen unha cuberta borrosa, o glicocálix, formada por residuos de carbohidratos que sobresaen dos glicolípidos e glicoproteínas da parte externa da membrana plasmática. O conxunto destes residuos é quimicamente único en cada persoa (só coinciden en xemelgos idénticos). Por esa razón o glicocálix é un tipo de identificación que o corpo usa para distinguir entre células propias e transplantadas ou transfundidas, entre células sas e enfermas, e para recoñecer microorganismos invasores. O glicocálix tamén contén moléculas de adhesión celular que permiten ás células adherirse unhas a outras e guiar o movemento das células durante o desenvolvemento embrionario.[1] Diversos estudos demostraron que o glicocálix do endotelio capilar intervén en diversas funcións do sistema vascular.[2]
Tipos de glicocálix
[editar | editar a fonte]Glicocálix de células epiteliales do tubo dixestivo
[editar | editar a fonte]Presentan glicocálix as células do epitelio interno intestinal, especialmente do intestino delgado na porción apical dos seus microvilli. Este foi un dos primeiros glicocálix que foi descrito. Consta das glicoproteínas que se proxectan da membrana citoplasmática apical das células epiteliais. Proporciona unha superficie adicional para a absorción e contén encimas secretados polas células absorbentes, que son esenciais para os pasos finais da dixestión de proteínas e azucres.
Glicocálix das plaquetas
[editar | editar a fonte]Tamén se denomina glicocálix a unha estrutura específica dunha plaqueta madura, que é parecido ao glicocálix bacteriano en que está composto de glicoproteínas e permite que a plaqueta se adhira ás superficies tales como o coláxeno dos vasos danados. Este glicocálix plaquetario aparece como unha capa unida á membrana externa das plaquetas e contén moitas das proteínas receptoras que permiten a adherencia da célula.
Glicocálix de células do endotelio dos vasos sanguíneos
[editar | editar a fonte]O glicocálix tamén aparece nas células que forman os vasos sanguíneos (endotelio). Entre as súas funcións están a de reducir a fricción do fluxo sanguíneo e servir como barreira para evitar a perda de líquido a través da parede do vaso. En caso de inflamación, o glicocálix das células endoteliais rompe para permitir o acceso dos leucocitos e de auga desde os capilares.
Glicocálix de bacterias
[editar | editar a fonte]O glicocálix serve de protección ás bacterias e tamén permite que a bacteria se una a superficies inertes (como dentes ou rochas), a eucariontes (por exemplo, Streptococcus pneumoniae únese ás células do pulmón), ou a outras bacterias (os seus glicocálix fusiónanse para envolver a colonia).
O glicocálix encóntrase xusto por encima da parede celular da bacteria. É un material extracelular que se deforma con facilidade, que non ten límites definidos e que se une de forma laxa á bacteria. Polo contrario, cando se trata dunha estrutura organizada, con límites definidos e unida firmemente á bacteria denomínase cápsula. O glicocálix pode axudar a protexer ás bacterias contra os fagocitos. Tamén axuda á formación de biopelículas, como por exemplo, as capas que se forman sobre superficies inertes tales como dentes ou rochas. Ademais, o glicocálix ten a propiedade de fixar auga, evitando que a célula seque.
Funcións do glicocálix
[editar | editar a fonte]- Protección: protexe e amortece a membrana plasmática contra lesións físicas e químicas.
- Inmunidade á infección: permite ao sistema inmunitario recoñecer e atacar selectivamente a organismos estraños.
- Defensa contra o cáncer: os cambios no glicocálix das células cancerosas permiten ao sistema inmunitario recoñecelas e destruílas.
- Compatibilidade dos transplantes: forma a base para a compatibilidade das transfusións de sangue, do tecido enxertado e dos transplantes de órganos, xa que é o que responde e fai posible o recoñecemento das células compatibles.
- Adherencia celular: fixa unhas a outras as células que forman os tecidos.
- Regulación da inflamación: regula a unión dos linfocitos aos endotelios vasculares necesaria para a súa extravasación[3].
- Fertilización: permite ao esperma recoñecer e unirse aos óvulos.
- Desenvolvemento embrionario: guía as células embrionarias aos seus destinos no corpo.
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ Saladin, Kenneth. "Anatomy & Physiology: The unity of form and function." McGraw Hill. 5th Edition. 2010. p. 94-95
- ↑ Reitsma, Sietze. "The endothelial glycocalyx: composition, functions, and visualization." European Journal of Physiology. 2007. Vol. 454. Num. 3. p. 345-359
- ↑ "Near-Wall {micro}-PIV Reveals a Hydrodynamically Relevant Endothelial Surface Layer in Venules In Vivo - Smith et al. 85 (1): 637 - Biophysical Journal". Arquivado dende o orixinal o 03 de decembro de 2008. Consultado o 15 de xuño de 2011.
