«Ալկալիներ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չNo edit summary |
|||
| (8 intermediate revisions by 6 users not shown) | |||
| Տող 1. | Տող 1. | ||
'''Ալկալիներ''', ջրում հեշտ լուծվող հիմքեր, որոնք ջրային [[լուծույթ]]ներում լավ դիսոցվում և առաջացնում են մեծ քանակով հիդրօքսիլ իոններ՝ OH<sup>--</sup>։ |
'''Ալկալիներ''' ({{lang-lat|alkali}}, հիմքեր {{lang-ar|القالي}} (al-qaly), ջրում հեշտ լուծվող [[հիմքեր]], որոնք ջրային [[լուծույթ]]ներում լավ դիսոցվում և առաջացնում են մեծ քանակով հիդրօքսիլ իոններ՝ OH<sup>--</sup>։ |
||
Ալկալի են ալկալիական [[մետաղ]]ների [[հիդրօքսիդ]]ները (կծու ալկալիներ ), որոնք ամենաուժեղ հիմքերն են (կալիումի [[հիդրօքսիդ]], [[նատրիում78m]]ի [[հիդրօքսիդ]] և այլն)։ Ալկալիներ են նաև [[հող]]ալկալիական [[մետաղ]]ների [[հիդրօքսիդ]]ները և [[ամոնիում]]ի [[հիդրօքսիդ]]ը։ |
|||
{{ՀՍՀ}} |
|||
== Հատկություններ == |
|||
[[Կատեգորիա:Հիմքեր]] |
|||
Ալկալիները, բացառությամբ ամոնիումի [[հիդրօքսիդ]]ի, սպիտակ, [[ջուր]] կլանող, պինդ նյութեր են։ Ջրային լուծույթները [[լակմուս]]ը գունավորում են կապույտ, քայքայում են գործվածքները, հատկապես՝ բրդեղենը։ Ալկալիները ջրում լուծելիս անջատում են ջերմություն։ |
|||
Լայնորեն օգտագործվում են արդյունաբերության մեջ։ |
|||
{| class="wikitable" BORDER="1" CELLSPACING=0 WIDTH=100% cellpadding=1 |
|||
!Ինդիկատոր<br />և անցման համարը |
|||
!բ<ref>*Стհիմքերлбец «բ» — բараթтер индиթатհիմքերра: թ—թислհիմքերта, հիմքեր—հիմքերснհիմքերвание.</ref> |
|||
!ԻնտերվալpH<br />և անցման համարը |
|||
! colspan="2" |Գույն<br />ալկալային ձև |
|||
|- |
|||
|[[Մեթիլ մանուշակագույն]] |
|||
| |
|||
|0,13-0,5 [I] |
|||
|bgcolor="#90EE90" WIDTH="3%"| |
|||
|կանաչ |
|||
|- |
|||
|[[թрезհիմքերлհիմքերвый կարմիր]] [I] |
|||
| |
|||
|0,2-1,8 [I] |
|||
|bgcolor="#FFFF00"| |
|||
|դեղին |
|||
|- |
|||
|[[Մեթիլ մանուշակագույն]] [II] |
|||
| |
|||
|1,0-1,5 [II] |
|||
|bgcolor="#0000FF"| |
|||
|կապույտ |
|||
|- |
|||
|[[Թումոլ կապույտ]] [I] |
|||
|թ |
|||
|1,2-2,8 [I] |
|||
|bgcolor="#FFFF00"| |
|||
|դեղին |
|||
|- |
|||
|[[Տրոպոլին 00]] |
|||
|o |
|||
|1,3-3,2 |
|||
|bgcolor="#FFFF00"| |
|||
|դեղին |
|||
|- |
|||
|[[Մեթիլ մանուշակագույն]] [III] |
|||
| |
|||
|2,0-3,0 [III] |
|||
|bgcolor="#EE82EE "| |
|||
|մանուշակագույն |
|||
|- |
|||
|[[(դի)Մեթիլ դեղին]] |
|||
|o |
|||
|3,0-4,0 |
|||
|bgcolor="#FFFF00"| |
|||
|դեղին |
|||
|- |
|||
|[[Բրոմֆենոլ կապույտ]] |
|||
|թ |
|||
|3,0-4,6 |
|||
|bgcolor="#0000FF"| |
|||
|կապտա-մանուշակագույն |
|||
|- |
|||
|[[Կարմիր Կոնգո]] |
|||
| |
|||
|3,0-5,2 |
|||
|bgcolor="#0000FF"| |
|||
|կապույտ |
|||
|- |
|||
|[[Մեթիլ նարանջագույն]] |
|||
|o |
|||
|3,1-(4,0)4,4 |
|||
|bgcolor="#FFFF00"| |
|||
|(նարնջագույն-)դեղին |
|||
|- |
|||
|[[Բրոմկրեզլով կանաչ]] |
|||
|թ |
|||
|3,8-5,4 |
|||
<td bgcolor="#0000FF"> |
|||
|կապույտ |
|||
|- |
|||
|[[Բրոմկրեզլով կապույտ]] |
|||
| |
|||
|3,8-5,4 |
|||
|bgcolor="#0000FF"| |
|||
|կապույտ |
|||
|- |
|||
|[[Լակմոիդ]] |
|||
|թ |
|||
|4,0-6,4 |
|||
|bgcolor="#0000FF"| |
|||
|կապույտ |
|||
|- |
|||
|[[Մեթիլ կարմիր]] |
|||
|o |
|||
|4,2(4,4)-6,2(6,3) |
|||
|bgcolor="#FFFF00"| |
|||
|դեղին |
|||
|- |
|||
|[[Քլորֆենոլային կարմիր]] |
|||
|թ |
|||
|5,0-6,6 |
|||
|bgcolor="#FF0000"| |
|||
|կարմիր |
|||
|- |
|||
|[[Լակմուս]] |
|||
| |
|||
|5,0-8,0 (4,5-8,3) |
|||
|bgcolor="#0000FF"| |
|||
|կապույտ |
|||
|- |
|||
|[[Բրոմկրեզլով կարմիր]] |
|||
|թ |
|||
|5,2-6,8(6,7) |
|||
|bgcolor="#FF0000"| |
|||
|վառ-կարմիր |
|||
|- |
|||
|[[Բրոմմեթիլ կապույտ]] |
|||
|թ |
|||
|6,0-7,6 |
|||
|bgcolor="#0000FF"| |
|||
|կապույտ |
|||
|- |
|||
|[[չեզոք կարմիր]] |
|||
|o |
|||
|6,8-8,0 |
|||
|bgcolor="#FFFF00"| |
|||
|սաթե-դեղին |
|||
|- |
|||
|[[Ֆենոլային կարմիր]] |
|||
|հիմքեր |
|||
|6,8-(8,0)8,4 |
|||
|bgcolor="#FF0000"| |
|||
|վառ-կարմիր |
|||
|- |
|||
|[[Կրեզլովիյ կարմիր]] [II] |
|||
|թ |
|||
|7,0(7,2)-8,8 [II] |
|||
|bgcolor="#8B0000"| |
|||
|մուգ-կարմիր |
|||
|- |
|||
|[[α-Նաֆտոլֆտալին]] |
|||
|թ |
|||
|7,3-8,7 |
|||
|bgcolor="#0000FF"| |
|||
|կապույտ |
|||
|- |
|||
|[[Թիմինային կապույտ]] [II] |
|||
|թ |
|||
|8,0-9,6 [II] |
|||
|bgcolor="#0000FF"| |
|||
|կապույտ |
|||
|- |
|||
|[[Ֆենոլֆթալեին]]<ref>[[Фенհիմքերлфталеин]] в сильнհիմքեր щелհիմքերчнհիմքերй среде հիմքերбесцвечивается. В среде թհիմքերнцентрирհիմքերваннհիմքերй сернհիմքերй թислհիմքերты таթже հիմքերн даёт թрасную հիմքերթрасթу, հիմքերбуслհիմքերвленую стрհիմքերением թатиհիմքերна фенհիմքերлфталеина, բհիմքերтя и не таթую интенсивную. Эти малհիմքերизвестные фаթты мհիմքերгут привести թ հիմքերшибթам при հիմքերпределении реаթции среды.</ref> [I] |
|||
|թ |
|||
|8,2-10,0 [I] |
|||
|bgcolor="#FF0000"| |
|||
|մորու-կարմիր |
|||
|- |
|||
|[[Тимհիմքերлфталеин]] |
|||
|թ |
|||
|9,3(9,4)-10,5(10,6) |
|||
|bgcolor="#0000FF"| |
|||
|կապույտ |
|||
|- |
|||
|[[Ալզիրային դեղին]] |
|||
|թ |
|||
|10,1-12,0 |
|||
|bgcolor="#A52A2A"| |
|||
|դարչնագույն-դեղին |
|||
|- |
|||
|[[կապույտ Նեղոս]] |
|||
| |
|||
|10,1-11,1 |
|||
|bgcolor="#FF0000"| |
|||
|կարմիր |
|||
|- |
|||
|[[Դիազոմանուշակագույն]] |
|||
| |
|||
|10,1-12,0 |
|||
|bgcolor="#EE82EE"| |
|||
|մանուշակագույն |
|||
|- |
|||
|[[Իդիգոկարմին]] |
|||
| |
|||
|11,6-14,0 |
|||
|bgcolor="#FFFF00"| |
|||
|դեղին |
|||
|- |
|||
|[[Epsilon Blue]] |
|||
| |
|||
|11,6-13,0 |
|||
|bgcolor="#EE82EE"| |
|||
|մուգ-մանուշակագույն |
|||
|} |
|||
== Ծանոթագրություններ == |
|||
{{ծանցանկ}} |
|||
{{Արտաքին հղումներ}} |
|||
{{ՀՍՀ|հատոր=1|էջ=178}} |
|||
[[Կատեգորիա:Ալկալիներ]] |
|||
Ընթացիկ տարբերակը 20:23, 20 հունվարի 2024-ի դրությամբ
Ալկալիներ (լատին․՝ alkali, հիմքեր արաբ․՝ القالي (al-qaly), ջրում հեշտ լուծվող հիմքեր, որոնք ջրային լուծույթներում լավ դիսոցվում և առաջացնում են մեծ քանակով հիդրօքսիլ իոններ՝ OH--։
Ալկալի են ալկալիական մետաղների հիդրօքսիդները (կծու ալկալիներ ), որոնք ամենաուժեղ հիմքերն են (կալիումի հիդրօքսիդ, նատրիում78mի հիդրօքսիդ և այլն)։ Ալկալիներ են նաև հողալկալիական մետաղների հիդրօքսիդները և ամոնիումի հիդրօքսիդը։
Հատկություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ալկալիները, բացառությամբ ամոնիումի հիդրօքսիդի, սպիտակ, ջուր կլանող, պինդ նյութեր են։ Ջրային լուծույթները լակմուսը գունավորում են կապույտ, քայքայում են գործվածքները, հատկապես՝ բրդեղենը։ Ալկալիները ջրում լուծելիս անջատում են ջերմություն։
Լայնորեն օգտագործվում են արդյունաբերության մեջ։
| Ինդիկատոր և անցման համարը |
բ[1] | ԻնտերվալpH և անցման համարը |
Գույն ալկալային ձև | |
|---|---|---|---|---|
| Մեթիլ մանուշակագույն | 0,13-0,5 [I] | կանաչ | ||
| թрезհիմքերлհիմքերвый կարմիր [I] | 0,2-1,8 [I] | դեղին | ||
| Մեթիլ մանուշակագույն [II] | 1,0-1,5 [II] | կապույտ | ||
| Թումոլ կապույտ [I] | թ | 1,2-2,8 [I] | դեղին | |
| Տրոպոլին 00 | o | 1,3-3,2 | դեղին | |
| Մեթիլ մանուշակագույն [III] | 2,0-3,0 [III] | մանուշակագույն | ||
| (դի)Մեթիլ դեղին | o | 3,0-4,0 | դեղին | |
| Բրոմֆենոլ կապույտ | թ | 3,0-4,6 | կապտա-մանուշակագույն | |
| Կարմիր Կոնգո | 3,0-5,2 | կապույտ | ||
| Մեթիլ նարանջագույն | o | 3,1-(4,0)4,4 | (նարնջագույն-)դեղին | |
| Բրոմկրեզլով կանաչ | թ | 3,8-5,4 | կապույտ | |
| Բրոմկրեզլով կապույտ | 3,8-5,4 | կապույտ | ||
| Լակմոիդ | թ | 4,0-6,4 | կապույտ | |
| Մեթիլ կարմիր | o | 4,2(4,4)-6,2(6,3) | դեղին | |
| Քլորֆենոլային կարմիր | թ | 5,0-6,6 | կարմիր | |
| Լակմուս | 5,0-8,0 (4,5-8,3) | կապույտ | ||
| Բրոմկրեզլով կարմիր | թ | 5,2-6,8(6,7) | վառ-կարմիր | |
| Բրոմմեթիլ կապույտ | թ | 6,0-7,6 | կապույտ | |
| չեզոք կարմիր | o | 6,8-8,0 | սաթե-դեղին | |
| Ֆենոլային կարմիր | հիմքեր | 6,8-(8,0)8,4 | վառ-կարմիր | |
| Կրեզլովիյ կարմիր [II] | թ | 7,0(7,2)-8,8 [II] | մուգ-կարմիր | |
| α-Նաֆտոլֆտալին | թ | 7,3-8,7 | կապույտ | |
| Թիմինային կապույտ [II] | թ | 8,0-9,6 [II] | կապույտ | |
| Ֆենոլֆթալեին[2] [I] | թ | 8,2-10,0 [I] | մորու-կարմիր | |
| Тимհիմքերлфталеин | թ | 9,3(9,4)-10,5(10,6) | կապույտ | |
| Ալզիրային դեղին | թ | 10,1-12,0 | դարչնագույն-դեղին | |
| կապույտ Նեղոս | 10,1-11,1 | կարմիր | ||
| Դիազոմանուշակագույն | 10,1-12,0 | մանուշակագույն | ||
| Իդիգոկարմին | 11,6-14,0 | դեղին | ||
| Epsilon Blue | 11,6-13,0 | մուգ-մանուշակագույն | ||
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ *Стհիմքերлбец «բ» — բараթтер индиթатհիմքերра: թ—թислհիմքերта, հիմքեր—հիմքերснհիմքերвание.
- ↑ Фенհիմքերлфталеин в сильнհիմքեր щелհիմքերчнհիմքերй среде հիմքերбесцвечивается. В среде թհիմքերнцентрирհիմքերваннհիմքերй сернհիմքերй թислհիմքերты таթже հիմքերн даёт թрасную հիմքերթрасթу, հիմքերбуслհիմքերвленую стрհիմքերением թатиհիմքերна фенհիմքերлфталеина, բհիմքերтя и не таթую интенсивную. Эти малհիմքերизвестные фаթты мհիմքերгут привести թ հիմքերшибթам при հիմքերпределении реаթции среды.
| ||||||
| Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 1, էջ 178)։ |