«Մ.թ.ա. 6-րդ դար»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

Ընթացիկ տարբերակը 03:51, 3 Մարտի 2024-ի դրությամբ

Մ.թ.ա. 7-րդ դար | Մ.թ.ա. 6-րդ դար | Մ.թ.ա. 5-րդ դար
600 599 598 597 596 595 594 593 592 591
590 589 588 587 586 585 584 583 582 581
580 579 578 577 576 575 574 573 572 571
570 569 568 567 566 565 564 563 562 561
560 559 558 557 556 555 554 553 552 551
550 549 548 547 546 545 544 543 542 541
540 539 538 537 536 535 534 533 532 531
530 529 528 527 526 525 524 523 522 521
520 519 518 517 516 515 514 513 512 511
510 509 508 507 506 505 504 503 502 501

Մ.թ.ա. 6-րդ դար, հարյուրամյակ, որ սկսվել է մ.թ.ա. 600 թվականից և ավարտվել մ.թ.ա. 501 թվականին։

Այս դարը հայտնի է որպես մարդկության պատմության դարաշրջաններից մեկի՝ առանցքային ժամանակի զարգացման գագաթնակետ։ Այս դարում են իրենց գործունեությամբ հանդես եկել 5 աշխարհահռչակ մտածողներ, որոնք էապես նպաստել են մարդկության զարգացմանը։ Նրանք էին՝ Բուդդան և Մահավիրան Հնդկաստանում, Զրադաշտը Պարսկաստանում, Պյութագորասը Հին Հունաստանում, Կոնֆուցիոսը Չինաստանում և Պանինին Հնդկաստանում։

Եվրոպայի արևմուտքում այդ ժամանակ ավարտվում է երկաթի դարը, մեծ զարգացման է հասնում կելտերի մշակույթը։ Եվրոպայի հյուսիսում դեռ շարունակվում է բրոնզի դարը, իսկ Միջերկրական ծովի շրջանում սկիզբ է առնում հունական փիլիսոփայությունը։

Մերձավոր Արևելքում դարի առաջին կեսին գերիշխող էր Նոր Բաբելոնական կամ Խալդեական կայսրությունը, որը առաջացել էր նախորդ դարում Ասորեստանի աշխարհակալ տերության կործանումից հետո։ Մ.թ.ա. 586 թվականին այն նվաճել էր Երուսաղեմը և վերջ տվել Հուդայի թագավորությանը։ Բաբելոնցիների իշխանությունը տևում է մինչև մ.թ.ա. 540-ական թվականները, երբ առաջանում է Աքեմենյան պետությունը։ Վերջինս դարի ընթացքում նվաճում է հարևան և հեռավոր բազմաթիվ երկրներ՝ այն ժամանակվա հայտնի աշխարհի մեծագույն մասը։ Նրա պաշտոնական կրոնն է դառնում նոր հիմնադրված զրադաշտականությունը։

Հեռավոր Արևելքում՝ Չինաստանում, սկսվում է «Գարնան և աշնան ժամանակաշրջանը»։ Չինաստանում հայտնվում են բազմաթիվ պետություններ, որոնք որոշ ժամանակ անց միավորվում են միասնական պետության կազմում։ Չին ժողովրդի հոգևոր զարգացմանը մեծապես նպաստում են գաղափարաբանական երկու կրոնները՝ կոնֆուցիականությունը (հիմնադիր՝ Կոնֆուցիոս) և դաոսականությունը (հիմնադիր՝ Լաո Ցզի)։ Միևնույն ժամանակ Հնդկաստանում բրահմայականության ծոցից դուրս է գալիս նոր կրոն՝ բուդդայականությունը (հիմնադիրներ՝ Բուդդա և Մահավիրա)։ Առաջին գրավոր հնդեվրոպական լեզուն՝ սանսկիտը, ունենում է իր քերականության ձեռնարկը (հեղինակ՝ Պանինի)։

Ամերիկա աշխարհամասում ավարտվում է նախնադարյան հերթական մշակութային փուլը՝ Օլմեկների քաղաքակրթությունը։

Դեպքեր և իրադարձություններ

Մ.թ.ա. 590-ականներ

Լա Վենտայում հայտնաբերված Օլմեկների հսկայական քարե գլուխներից

Զևսի տաճարի կառուցման ավարտ
Մ.թ.ա. 598 - Հեքոնիայի հաղթանակը Հովակիմի դեմ՝ որպես Հուդայի թագավոր
Մ.թ.ա. 597, մարտի 16 - բաբելոնցիները գրավում են Երուսաղեմը, գահընկեց անում Հեքոնիային ու գահին բարձրացնում Զեդեկիային։
Մ.թ.ա. 595 - Հին Եգիպտոսում Փսամետիխ II-ը հաղթում է Նեխո II փարավոնին
Մ.թ.ա. 594 - Հին Հունաստանի Աթենք քաղաքում Սոլոնը դառնում է արքոնտ. Աթենքում սկսվում է դեմոկրատական պետություն կառուցելու գործընթացը։
Մ.թ.ա. 590 - եգիպտական բանակը պաշարում է Նապատա քաղաքը, և Քուշի թագավորությանը ստիպում տեղաշարժվել Նեղոսն ի վար՝ Մերոե^[1]

Մ.թ.ա. 580-ականներ

Մ.թ.ա. 570-ականներ

Մ.թ.ա. 560-ականներ

Մ.թ.ա. 550-ականներ

Մ.թ.ա. 540-ականներ

Մ.թ.ա. 530-ականներ

Մ.թ.ա. 520-ականներ

Մ.թ.ա. 510-ականներ

Մ.թ.ա. 500-ականներ

Ծանոթագրություններ

↑ «History of the SUDAN». www.historyworld.net. 2007. Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ հուլիսի 14-ին. Վերցված է 2007 թ․ օգոստոսի 3-ին.

[1] «History of the SUDAN». www.historyworld.net. 2007. Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ հուլիսի 14-ին. Վերցված է 2007 թ․ օգոստոսի 3-ին.

[1]

@@ Տող 2. / Տող 2. @@
 '''Մ.թ.ա. 6-րդ դար''', հարյուրամյակ, որ սկսվել է [[մ.թ.ա. 600]] թվականից և ավարտվել [[մ.թ.ա. 501]] թվականին։
-Այս դարը հայտնի է որպես մարդկության պատմության դարաշրջաններից մեկի՝ [[առանցքային ժամանակ]]ի զարգացման գագաթնակետ։ Այս դարում են իրենց գործունեությամբ հանդես եկել 5 աշխարհահռչակ մտածողներ, որոնք էապես նպաստել են մարդկության զարգացմանը։ Նրանք էին՝ [[Բուդդա]]ն և [[Մահավիրա]]ն [[Հնդկաստան]]ում, [[Զրադաշտ]]ը [[Պարսկաստան]]ում, [[Պյութագորաս]]ը [[Հին Հունաստան]]ում, [[Կոնֆուցիոս]]ը [[Չինաստան]]ում և [[Պանինի]]ն [[Հնդկաստան]]ում:
+Այս դարը հայտնի է որպես մարդկության պատմության դարաշրջաններից մեկի՝ [[առանցքային ժամանակ]]ի զարգացման գագաթնակետ։ Այս դարում են իրենց գործունեությամբ հանդես եկել 5 աշխարհահռչակ մտածողներ, որոնք էապես նպաստել են մարդկության զարգացմանը։ Նրանք էին՝ [[Բուդդա]]ն և [[Մահավիրա]]ն [[Հնդկաստան]]ում, [[Զրադաշտ]]ը [[Պարսկաստան]]ում, [[Պյութագորաս]]ը [[Հին Հունաստան]]ում, [[Կոնֆուցիոս]]ը [[Չինաստան]]ում և [[Պանինի]]ն [[Հնդկաստան]]ում։
 [[Եվրոպա]]յի արևմուտքում այդ ժամանակ ավարտվում է [[երկաթի դար]]ը, մեծ զարգացման է հասնում [[կելտեր]]ի մշակույթը։ Եվրոպայի հյուսիսում դեռ շարունակվում է [[բրոնզի դար]]ը, իսկ [[Միջերկրական ծով]]ի շրջանում սկիզբ է առնում հունական փիլիսոփայությունը։
-[[Մերձավոր Արևելք]]ում դարի առաջին կեսին գերիշխող էր [[Նոր Բաբելոնի կայսրություն|Նոր Բաբելոնական կամ Խալդեական կայսրությունը]], որը առաջացել էր [[Մ.թ.ա. 7-րդ դար|նախորդ դարում]] [[Ասորեստան]]ի աշխարհակալ տերության [[Ասորեստանի կործանում|կործանումից]] հետո։ Մ.թ.ա. 586 թվականին այն նվաճել էր [[Երուսաղեմ]]ը և վերջ տվել [[Հուդայի թագավորություն|Հուդայի թագավորությանը]]: Բաբելոնցիների իշխանությունը տևում է մինչև մ.թ.ա. 540-ական թվականները, երբ առաջանում է [[Աքեմենյան պետություն]]ը: Վերջինս դարի ընթացքում նվաճում է հարևան և հեռավոր բազմաթիվ երկրներ՝ այն ժամանակվա հայտնի աշխարհի մեծագույն մասը։ Նրա պաշտոնական կրոնն է դառնում նոր հիմնադրված [[զրադաշտականություն]]ը:
+[[Մերձավոր Արևելք]]ում դարի առաջին կեսին գերիշխող էր [[Նոր Բաբելոնի կայսրություն|Նոր Բաբելոնական կամ Խալդեական կայսրությունը]], որը առաջացել էր [[Մ.թ.ա. 7-րդ դար|նախորդ դարում]] [[Ասորեստան]]ի աշխարհակալ տերության [[Ասորեստանի կործանում|կործանումից]] հետո։ Մ.թ.ա. 586 թվականին այն նվաճել էր [[Երուսաղեմ]]ը և վերջ տվել [[Հուդայի թագավորություն|Հուդայի թագավորությանը]]։ Բաբելոնցիների իշխանությունը տևում է մինչև մ.թ.ա. 540-ական թվականները, երբ առաջանում է [[Աքեմենյան պետություն]]ը։ Վերջինս դարի ընթացքում նվաճում է հարևան և հեռավոր բազմաթիվ երկրներ՝ այն ժամանակվա հայտնի աշխարհի մեծագույն մասը։ Նրա պաշտոնական կրոնն է դառնում նոր հիմնադրված [[զրադաշտականություն]]ը։
-[[Հեռավոր Արևելք]]ում՝ [[Չինաստան]]ում, սկսվում է «Գարնան և աշնան ժամանակաշրջանը»: Չինաստանում հայտնվում են բազմաթիվ պետություններ, որոնք որոշ ժամանակ անց միավորվում են միասնական պետության կազմում։ Չին ժողովրդի հոգևոր զարգացմանը մեծապես նպաստում են գաղափարաբանական երկու կրոնները՝ [[կոնֆուցիականություն]]ը (հիմնադիր՝ [[Կոնֆուցիոս]]) և [[դաոսականություն]]ը (հիմնադիր՝ [[Լաո Ցզի]])։ Միևնույն ժամանակ [[Հնդկաստան]]ում [[բրահմայականություն|բրահմայականության]] ծոցից դուրս է գալիս նոր կրոն՝ [[բուդդայականություն]]ը (հիմնադիրներ՝ Բուդդա և Մահավիրա)։ Առաջին գրավոր հնդեվրոպական լեզուն՝ սանսկիտը, ունենում է իր քերականության ձեռնարկը (հեղինակ՝ [[Պանինի]])։
+[[Հեռավոր Արևելք]]ում՝ [[Չինաստան]]ում, սկսվում է «Գարնան և աշնան ժամանակաշրջանը»։ Չինաստանում հայտնվում են բազմաթիվ պետություններ, որոնք որոշ ժամանակ անց միավորվում են միասնական պետության կազմում։ Չին ժողովրդի հոգևոր զարգացմանը մեծապես նպաստում են գաղափարաբանական երկու կրոնները՝ [[կոնֆուցիականություն]]ը (հիմնադիր՝ [[Կոնֆուցիոս]]) և [[դաոսականություն]]ը (հիմնադիր՝ [[Լաո Ցզի]])։ Միևնույն ժամանակ [[Հնդկաստան]]ում [[բրահմայականություն|բրահմայականության]] ծոցից դուրս է գալիս նոր կրոն՝ [[բուդդայականություն]]ը (հիմնադիրներ՝ Բուդդա և Մահավիրա)։ Առաջին գրավոր հնդեվրոպական լեզուն՝ սանսկիտը, ունենում է իր քերականության ձեռնարկը (հեղինակ՝ [[Պանինի]])։
-[[Ամերիկա]] աշխարհամասում ավարտվում է նախնադարյան հերթական մշակութային փուլը՝ [[Օլմեկների քաղաքակրթություն]]ը:
+[[Ամերիկա]] աշխարհամասում ավարտվում է նախնադարյան հերթական մշակութային փուլը՝ [[Օլմեկների քաղաքակրթություն]]ը։
 == Դեպքեր և իրադարձություններ ==
@@ Տող 18. / Տող 18. @@
 * [[Զևսի տաճար (Աթենք)|Զևսի տաճարի]] կառուցման ավարտ
 * [[Մ.թ.ա. 598]] - [[Հեքոնիա]]յի հաղթանակը [[Հովակիմ]]ի դեմ՝ որպես [[Հուդայի թագավորություն|Հուդայի թագավոր]]
-* [[Մ.թ.ա. 597]], մարտի 16 - բաբելոնցիները գրավում են [[Երուսաղեմ]]ը, գահընկեց անում Հեքոնիային ու գահին բարձրացնում [[Զեդեկիա]]յին:
+* [[Մ.թ.ա. 597]], մարտի 16 - բաբելոնցիները գրավում են [[Երուսաղեմ]]ը, գահընկեց անում Հեքոնիային ու գահին բարձրացնում [[Զեդեկիա]]յին։
 * [[Մ.թ.ա. 595]] - [[Հին Եգիպտոս]]ում [[Փսամետիխ II]]-ը հաղթում է [[Նեխո II]] փարավոնին
 * [[Մ.թ.ա. 594]] - [[Հին Հունաստան]]ի [[Աթենք]] քաղաքում [[Սոլոն]]ը դառնում է [[արքոնտ]]. Աթենքում սկսվում է [[Դեմոկրատիա|դեմոկրատական]] պետություն կառուցելու գործընթացը։
-* [[Մ.թ.ա. 590]] - [[Հին Եգիպտոս|եգիպտական]] բանակը պաշարում է [[Նապատա]] քաղաքը, և [[Քուշի թագավորություն|Քուշի թագավորությանը]] ստիպում տեղաշարժվել [[Նեղոս]]ն ի վար՝ [[Մերոե]]<ref>{{cite web| title= History of the SUDAN| publisher= www.historyworld.net| year= 2007| url= http://www.historyworld.net/wrldhis/PlainTextHistories.asp?historyid=aa86| accessdate= օգոստոսի 3, 2007| archiveurl= https://web.archive.org/web/20070714044043/http://www.historyworld.net/wrldhis/PlainTextHistories.asp?historyid=aa86| archivedate= 2007-07-14| deadurl= no}}</ref>
+* [[Մ.թ.ա. 590]] - [[Հին Եգիպտոս|եգիպտական]] բանակը պաշարում է [[Նապատա]] քաղաքը, և [[Քուշի թագավորություն|Քուշի թագավորությանը]] ստիպում տեղաշարժվել [[Նեղոս]]ն ի վար՝ [[Մերոե]]<ref>{{cite web| title= History of the SUDAN| publisher= www.historyworld.net| year= 2007| url= http://www.historyworld.net/wrldhis/PlainTextHistories.asp?historyid=aa86| accessdate= 2007 թ․ օգոստոսի 3| archiveurl= https://web.archive.org/web/20070714044043/http://www.historyworld.net/wrldhis/PlainTextHistories.asp?historyid=aa86| archivedate= 2007 թ․ հուլիսի 14| url-status= live}}</ref>
 === Մ.թ.ա. 580-ականներ ===