«Հրեաներ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

22:52, 6 Հունիսի 2023-ի տարբերակ խմբագրել 47.6.102.88 (Քննարկում) No edit summary ← Նախորդ տարբ		04:17, 6 Մարտի 2024-ի տարբերակ խմբագրել հետ շրջել ԱշբոտՏՆՂ (Քննարկում \| ներդրում) Բոտեր, IP block exemptions, Ադմիններ 1 804 407 edits չ փոխարինվեց: <ref → <ref (3) oգտվելով ԱՎԲ Հաջորդ տարբ →
(5 intermediate revisions by 4 users not shown)
Տող 105. \|լեզու = [[Եբրայերեն]] \|հավատք = [[Հուդայականություն]] \|բարեկամ =[[Ասորիներ]] - [[Արաբներ]] - [[~~հայերը~~Հայեր]] }} '''Հրեաներ''' ([[եբրայերեն]]՝ יְהוּדִים ''եհուդիմ'')՝ սեմական ծագումով ազգ է, որի արմատները գնում են Հին Իսրայելի և Հրեաստանի բնակչությանը։ Ապրում են շատ երկրներում և հատկապես 1948 թ․-ին պետություն հռչակված [[Իսրայել]]ում։ Քանակը 12-ից 14 միլիոն <ref>{{Cite web\|url=https://armenpress.am/arm/news/131810\|title=Աշխարհում հրեաների թիվը մեկ տարվա ընթացքում ավելացել է 70 հազարով\|website=armenpress.am\|accessdate=2021 թ․ օգոստոսի 15}}</ref>, որից 40%-ը բնակվում է [[Իսրայել]]ում, իսկ 35%-ը [[ԱՄՆ]]-ում։ Հրեաների կրոնը ավանդաբար [[հուդայականություն]]ն է։ Իսրայելի պետական լեզուն [[եբրայերեն]]ն է (իվղիթը) ([[սեմական լեզվաընտանիք]]), վերածնված [[XIX դար~~\|XIX դարում~~]]։ում։ Տարբեր երկրներում կան սպեցեֆիկ հրեական լեզուներ, որոնցից ամենախոշորը '''[[Իդիշ\|Յիդիշ]]'''ն է ([[Հնդեվրոպական լեզուներ\|հնդեվրոպական լեզվաընտանիքի]] գերմանական խումբ)։ Ժամանակակից ինքնանունը [[եբրայերեն\|եբր.]] יְהוּדִים, եհուդիմ; [[յիդիշ]] ייִדן, (յ) իդն; [[լադինո]] ג׳ודיוס, ջուդիոս։ Հին ինքնանունը եղել է բնեյ-Յիսրաէլ - Իսրայելի (Հակոբի) որդիներ։ ==== Հրեաների խմբեր ==== Տող 124. Հրեաների հիմնական էթնիկ խումբը կազմում են աշքենազները (Կենտրոնական և Արևելյան Եվրոպայի, մասնավորապես ողջ Ռուսաստանի հրեաները) և սեֆարդները (սկզբում Իսպանիայի ու Պորտուգալիայի, այնուհետև ողջ Միջերկրածովյան տարածաշրջանով ցրված հրեաները)։ Մյուս էթնիկ խմբերն են՝ լախլուխները, պարսկական և բուխարյան հրեաները, վրացական հրեաները, լեռնային հրեաները, հնդկական հրեաները, ռոմանիոտները, իտալացի, ֆալաշ և այլ հրեաներ։ Հրեաների տարբեր խմբերի և այլ ժողովուրդների գենոտիպերի ուսումնասիրությունները ցույց տվեցին, որ հրեաների հիմնական խմբերը ավելի մոտ են իրար, քան հարևան ժողովուրդներին։ Սա հակասում է այն փաստերին, որ հրեաները միավորվում են միայն մշակութային, այլ ոչ էթնիկ ծագմամբ <ref>[[Studies Show Jews’ Genetic Similarity]]</ref> <ref>[[Происхождение евреев выяснили учёные, проанализировав 237 геномов]]</ref> <ref>[[Conference on Jewish genomics]]</ref>:[br] Հեղափոխությունից հետո Ռուսաստանի մարդահամարի անցկացման արդյունքները նշեցին հետևյալը. մինչև 30-ական թվականները հրեաների մեջ չկային այնպիսիք, որ ճընդունեին իրենց հրեա լինելու փաստը (շուրջ 20 %) <ref>В. И. Биншток, С. А. Новосельский, «Демографический очерк», — В сб,: Вопросы биологии и патологии евреев . Л., 1926, цит. по М.Бейзер: http://www.jewishpetersburg.ru/userimages/Mikhail%20Beyzer_Evrei%20v%20Peterburge.htm {{Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20120115061416/http://www.jewishpetersburg.ru/userimages/Mikhail%20Beyzer_Evrei%20v%20Peterburge.htm \|date=2012-01-15 }}</ref>։ Ավելի ուշ, [[ԽՍՀՄ-ում]] հրեաների մեծամասնությունը, որը էական չի համարում իրենց [ազգային պատկաբնելությունը], շարունակեց աճել `մինչև 1980-ականների սկիզբը։ Տող 141. \|- \| 1 \| [[ԱՄՆ]] (2009)~~[http://www.census.gov/compendia/statab/2011/tables/11s0077.pdf]~~ \| align="right\|6544,000\|\| align="center" \| 2,1 % \| align="center\|42,89% Տող 147. \|- \| 2 \| [[Իսրայել]] (2010) \| [[Իսրայել]] (2010) [http://www1.cbs.gov.il/publications/isr_in_n09e.pdf] {{Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20110128024315/http://www1.cbs.gov.il/publications/isr_in_n09e.pdf \|date=2011-01-28 }} \| align="right\|5800,000\|\| align="center" \| 75,5 % \| align="center\|38,02% Տող 174. \|- \| 6 \| [[Արգենտինա]] \| [[Արգենտինա]] [http://www.lanacion.com.ar/nota.asp?nota_id=710563] {{Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20110606004348/http://www.lanacion.com.ar/nota.asp?nota_id=710563 \|date=2011-06-06 }} \| align="right\|280,000 \| align="center\| 0,8 % Տող 243. \|- \| 16 \| [[Նիդեռլանդներ]] \| [[Նիդեռլանդներ]] [http://www.nidi.knaw.nl/web/html/public/demos/dm01091.html] {{Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20051218103821/http://www.nidi.knaw.nl/web/html/public/demos/dm01091.html \|date=2005-12-18 }} \| align="right\|45,000 \| align="center\| 0,28 % Տող 474. \|- \| 49 \| [[Հայաստան]]<ref>{{Cite web \|url=http://www.wcrj.org/organizations/458/ \|title=Еврейская община Армении \|accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 28 \|archive-date=2013 թ․ մարտի 10 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20130310232658/http://www.wcrj.org/organizations/458/ \|~~dead-~~url-status=~~yes~~dead }}</ref> \| align="right\|2,000 \| align="center\| 0,035 % Տող 504. == Արտաքին հղումներ == * [http://am.friends-of-armenia.org/ Հայաստանի հրեաների համայնքի կայքը] {{Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20140405064919/http://am.friends-of-armenia.org/ \|date=2014-04-05 }} {{ՀՍՀ\|հատոր=6\|էջ=628}} [[Կատեգորիա:Սեմական ազգեր]]