Suleiman I
Ni Suleiman I (Otomano a Turko: سلطان سليمان اول, Sultān Suleimān-i evvel or قانونى سلطان سليمان, Kānūnī Sultān Suleimān, Moderno a Turko: I. Süleyman (Panangibalikas a Turko: [sylejˈmɑn]) wenno Kanuni Sultan Süleyman; 6 Nobiembre 1494 – c. 5 Septiembre 1566) ket idu idi ti maikasangapulo ken kapautan a nagturturay nga Emperador, Sultan ti Otomano nga Imperio, manipud idi 1520 aginggana idi pimmusay idi 1566. Isu ket naamammoan ti Laud a kas ni Suleiman ti Nadaeg[1] ken idiay Daya, a kas ni "Ti Agit-ited ti Linteg" (Turko: Kanuni; Arabiko: القانونى, al‐Qānūnī), para iti kompleto a panangibangonna manen ti legado a sistema ti Otomano. Ni ket nagbalin a prominente a monarkia ti maika-16 a siglo nga Europa, a nagturturay idi ti kinapigsa ti milisia, politikal ken ekonomiko a bileg ti Otomano nga Imperio. Ni Suleiman ket kinabukodanna nga indauloan dagiti buyot ti Otomano iti panagrukmada kadagiti pammasakedan ti Belgrado, Rodas, ken ti kaaduan ti Hungaria sakbay a napasardeng ti panagiparukmana idiay Sillong ti Vienna idi 1529. Isu ket ti kaaduan a nagikapet ti Tengnga a Daya iti pannakisuppiatna kadagiti Safavid ken dagiti dakkel a paset ti Amianan nga Aprika ken ti kaadadayo ti laud a kas ti Arhelia. Babaen ti turayna, ti Otomano a plota ket nangiturturay kadagiti baybay manipud ti Mediteraneo aginggana idiay Baybay Nalabbasit ken ti Golpo Persiano.[2]
Iti panangidaulona ti agpadpadakkel nga imperio, ni Suleiman ket binukbukodanna a nagipatakder kadagiti panagsuksukat ti lehislatibo a mainaig ti kagimongan, edukasion, panagbuis, ken kriminal a linteg. Ti kanonikal a lintegna (wenno ti Kanuns) ket nagsimpa ti porma ti imperio kadagiti siglo. Ni Suleiman ket saan laeng a maysa a naisangsangayan a mannaniw ken mammanday ti balitok; isu ket nagbalin pay a nalatak a patron ti kultura, a nagtartaripato ti nabalitokan a panawen ti artistiko, literario ken ti panagrang-ay ti arkitektura ti Otomano nga Imperio.[3] Isu ket nagsasao iti lima a pagsasao: Otomano a Turko, Arabiko, Chagatai (dialekto sasao a Turko ken kabagian ti Uyghur ken Uzbek), Persiano ken Serbio.
Iti pannakisina ti Otomano a tradision, ni Suleiman ket nangasawa ti maysa a babai ti harem, a ni Roxelana, a nagbalin a ti Sultan Hürrem; dagiti intignayna a kas maysa a reina iti korte ken ti kinabilegna iti Sultan ket nagpadayeg kaniana. Ti anakda a lalaki, a ni Selim II, ket sinarurona ni Suleiman kalpasan ti ipupusayna idi 1566 kalpasan ti panagturay ti 46 a tawtawen.
Paammo
urnosenDagiti akinruar a silpo
urnosen Dagiti midia a mainaig ken ni Suleiman I iti Wikimedia Commons
Daytoy nga artikulo dagiti nangruna nga artikulo ket pungol. Makatulongka iti Wikipedia babaen ti panagnayon iti daytoy. |