[go: nahoru, domu]
Jump to content

Quantum redactiones paginae "Lima" differant

Nexus recensere
Latinitas inspicienda
Coordinata: 12°2′6″S 77°1′7″W / 12.035°S 77.01861°W / -12.035; -77.01861
E Vicipaedia
Browse history interactively
← Differentia superior
Content deleted Content added
VisualWikitext
m r2.7.1) (automaton addit: tet:Lima
 
(33 intermediate revisions by 19 users not shown)
Linea 1: Linea 1:
{{latinitas|-1}}
{{Latinitas|-1}}
{{Data urbis
{{Capsa urbis Vicidata}}
|nomen_locale =Lima
|genetivus =Limensis
|agnomen =Urbs Regum
|sententia =Hoc signum vere regum est
|imago_prospectus =Lima Cathedral.jpg
|magnitudo_imaginis =200px
|capitulum =
|imago_vexilli =Flag of Lima.svg
|imago_signi =Coat of arms of Lima.svg
|imago_tabulae =Lima div num.png
|magnitudo_tabulae =200px
|capitulum_tabulae =
|species_subdivisionis =Natio
|nomen_subdivisionis =[[Peruvia]]
|titulus_principis =Bergomagister
|nomen_principis =[[Ludovicus Castañeda]]
|titulus_conditionis =Condita
|dies_condita =[[1535]]
|ordo_magnitudinis =1 E8
|magnitudo_mpq =
|magnitudo =804.3
|magnitudo_terrestris_mpq =
|magnitudo_terrestris =804.3
|magnitudo_aquaria_mpq =
|magnitudo_aquaria =75.7
|incolae_anno =2006
|incolae_nota =
|incolae =
|incolae_metro =8 187 398
|incolae_urbanae =6 872 766
|densitas_incolarum =8544
|densitas_incolarum_mpq =
|circulus_temporalis =-5
|TUC_differentia =
|circulus_temporalis_HAE =
|TUC_differentia_HAE =
|latd= 12|latm= 2.6|lats= 0|latNS= S
|longd= 77|longm= 1.7|longs= 0|longEW= W
|altitudo =0 –1548
|altitudo_p =
|situs_interretialis =
|postscripta =}}


'''Lima'''<ref name=NSLO>"Lima", vb. adiect. "Limanus": [[Ebbe Vilborg]]. ''Norstedts svensk-latinska ordbok''. Editio secunda anni 2009. Vide {{CathHierDiocese|lima|Archidioecesis Limana}}</ref> est [[urbs]] principalis et [[caput (urbs)|caput]] [[respublica|rei publicae]] [[Peruvia]]nae, atque olim fuit sedes subregni [[Peruvia]]e. In [[Lima (provincia)|provincia eiusdem nominis]] praeest, et media urbs, commerciale,{{dubsig}} et vectorium totius [[regio]]nis stat. Inter [[valles]] fluminum [[Flumen Chillon|Chillon]], [[Flumen Rimac|Rimac]], et [[Flumen Lurin|Lurin]], in [[litus|litore]] deserto iuxta sinum [[Oceanus Pacificus|Oceani Pacifici]] sita est, ubi [[Callao]], [[portus]] urbanus, patet.
[[Fasciculus:Solo_anda.JPG‎|thumb|right|180pix|''[[Dominus Miraculorum]]'']]
'''Lima''' est [[urbs]] principalis et caput reipublicae Peruvianae, atque olim fuit sedes subregni [[Peruvia]]e. In [[Lima (provincia)|provincia eiusdem nominis]] praeest, et media urbs, commerciale,{{dubsig}} et vectorium totius regionis stat. Inter valles fluminum ''[[Flumen Chillon|Chillon]],'' ''[[Flumen Rimac|Rimac]]'', et ''[[Flumen Lurin|Lurin]],'' in litore deserto iuxta sinum [[Oceanus Pacificus|Oceani Pacifici]] sita est, ubi urbis [[Callao]] portus exstat.


[[Fasciculus:Solo_anda.JPG|thumb|''[[Dominus Miraculorum]]'']]
A [[Franciscus Pizarro|Francisco Pizarro]], Hispanico victore, condita, Lima ut ''Urbs Regum'' cognita est. Plus quam trecentos annos erat gravissima atque opulentissima metropolis totius [[America Meridionalis|Americae Meridionalis]]; nunc autem, quattuor saeculis a fundamento suo praeteritis, tenuis umbra vel maestum reliquum gloriae prioris splendorisque gravatur. Prope tertia pars populi Peruviae in urbe habitat.
A [[Franciscus Pizarro|Francisco Pizarro]], Hispanico victore, condita, Lima Urbs Regum cognita est. Plus quam trecentos annos erat gravissima atque opulentissima metropolis totius [[America Australis|Americae Australis]]; nunc autem, quattuor saeculis a fundamento suo praeteritis, tenuis umbra vel maestum reliquum gloriae prioris splendorisque gravatur. Prope tertia pars populi Peruviae in urbe habitat.


== Origo nominis ==
== Origo nominis ==
Ut diximus<!--Qui sumus?--> supra, Lima a Francisco Pizarro victore die lunae [[18 Ianuarii]] [[1535]], [[Carolus V SIR|Carolo I & V]] imperante, condita est, nomine ''Urbs Regum,'' cum situs in [[Sollemnitas Epiphaniae Domini|Epiphania Domini]] electus esset. Vocabulum tamen Lima, primitiva regionis appellatio, perstitit; unde autem appellatio ignotum est. Alii a vocabulo [[Lingua Aymara|Aymara]] ''lima-limaq'' quod ''flos flavus'' interpretatum est, alii a vocabulo [[Lingua Quechica|Quechua]] ''rimaq'' quod ''loquens'' significat putant. In vetustis vero tabulis vel chartis geographicis, duo nomina unum iuxta alterum scripta sunt.
Ut diximus<!--Qui sumus?--> supra, Lima a Francisco Pizarro victore die lunae [[18 Ianuarii]] [[1535]], [[Carolus V SIR|Carolo I & V]] imperante, condita est, nomine ''Urbs Regum,'' cum situs in [[Sollemnitas Epiphaniae Domini|Epiphania Domini]] electus esset. Vocabulum tamen Lima, primitiva regionis appellatio, perstitit; unde autem appellatio ignotum est. Alii a ''lima-limaq,'' [[vocabulum|vocabulo]] [[Lingua Aymara|Aymara]] quod ''flos flavus'' significat, alii a vocabulo [[Lingua Quechica|Quechua]] ''rimaq'' quod ''loquens'' significat putant. In vetustis vero tabulis vel chartis geographicis, duo nomina unum iuxta alterum scripta sunt.


== Historia ==
== Historia ==
=== In [[Viceregnum Peruvianum|Viceregno Peruvianum]] ===
=== In [[Viceregnum Peruvianum|Viceregno Peruviano]] ===
Lima fuit sedes subregni vel vicariatus [[Hispania|Hispanicus]] Peruviae ([[Viceregnum Peruvianum]]), quod tempore colonico (a medio millesimo quingentesimo saeculo ad fines mellesimi octingentesimi) omnes paene res mancipi in [[America Meridionalis|America Meridionali]] complexum est. Urbs vero nulla in tota [[America]] praeter Hispaniolam Novam (hodie Mexico D. F.) ei fuit par.
Lima fuit sedes subregni vel vicariatus [[Hispania|Hispanicus]] Peruviae ([[Viceregnum Peruvianum]]), quod tempore colonico (a medio millesimo quingentesimo saeculo ad fines mellesimi octingentesimi) omnes paene res mancipi in [[America Meridionalis|America Meridionali]] complexum est. Urbs vero nulla in tota [[America]] praeter Hispaniolam Novam (hodie Mexico D. F.) ei fuit par.


Linea 60: Linea 18:
Reverendus Petrus Lozanus S.I. reverendo Brunoni Morali tanta de clade has litteras scripsit: "Ad perfectionem ulli urbi in hoc Novo Mundo possibilem pervenerat, aedificationum sumptu, mundis quae vias bene ornatas decorabant domibus, lepidis fontibus, [[templum|templorum]] elevatione, fabricatione claustrorum qui sine dubio cum optimis huius generis in mundo constructionibus contendere potuerunt, eheu, totus ille prospectus annorum cura multorum et labor, temporis puncto in pulverem redactus est."
Reverendus Petrus Lozanus S.I. reverendo Brunoni Morali tanta de clade has litteras scripsit: "Ad perfectionem ulli urbi in hoc Novo Mundo possibilem pervenerat, aedificationum sumptu, mundis quae vias bene ornatas decorabant domibus, lepidis fontibus, [[templum|templorum]] elevatione, fabricatione claustrorum qui sine dubio cum optimis huius generis in mundo constructionibus contendere potuerunt, eheu, totus ille prospectus annorum cura multorum et labor, temporis puncto in pulverem redactus est."


Quadraginta subreges vel vicarii regales ([[Vicerex|Vicereges]]) Limae et Peruviae praefuere. Subregnum vel Vicariatus ab imperatore [[Carolus V SIR|Carolo I & V]] creatum est [[Barcinoni]] ([[Lingua Hispanica]]: ''Barcelona'') die lunae [[20 Novembris]] [[1542]]. Fuit primus vicarius ''[[Blasco Núñez Vela]].'' Tempore Vicariatus Urbs Regum sumptuoso splendore fruita est, et ''Ter Coronata'' appellabatur, quia lorica vel signum civitatis Limae singulari regis indulto tres coronas continet, et elogium "Hoc signum vere regum est." At sine dubio divitiis, sumptu, et urbanitate ''Ter Coronata'' quoque fuit. Exempli gratia, via ad vicariorum palatium a portis moenium stratum erat argento. Splendoris fama oculos omnium in se convertit, praecipue praedonum. Inter istos fuit ''Franciscus Drake,'' eoque minante moenia alta exstructa sunt.
Quadraginta subreges vel vicarii regales ([[Vicerex|Vicereges]]) Limae et Peruviae praefuere. Subregnum vel Vicariatus ab imperatore [[Carolus V SIR|Carolo I & V]] creatum est [[Barcinoni]] ([[Lingua Hispanica]]: ''Barcelona'') die lunae [[20 Novembris]] [[1542]]. Fuit primus vicarius ''[[Blasco Núñez Vela]].'' Tempore Vicariatus Urbs Regum sumptuoso splendore fruita est, et ''Ter Coronata'' appellabatur, quia lorica vel signum civitatis Limae singulari regis indulto tres coronas continet, et elogium "Hoc signum vere regum est." At sine dubio divitiis, sumptu, et urbanitate ''Ter Coronata'' quoque fuit. Exempli gratia, via ad vicariorum palatium a portis moenium stratum erat argento. Splendoris fama oculos omnium in se convertit, praecipue praedonum. Inter istos fuit ''Franciscus Drake,'' eoque minante moenia alta exstructa sunt.


Inter vicarios clarissimus fuit ''[[Manuel Amát y Juniet]],'' qui illustrissimae eo tempore Limae mimae nomine ''[[Micaela Villegas]]'' stuprum inferebat. Magnum civitati opprobrium erat. Ille regnavit ab anno millesimo septingentessimo sexagesimo primo usque ad septuagesimum sextum cum a rege [[Carolus III (rex Hispaniae)|Carolo III]] in [[Hispania]]m revocatus sit. Limam fabricis multis exornavit, inter quas Via Descalceatorum et Semita Aquarum exstant. Hae deliciis suis Micaelae exstructa sunt. Via “Descalceatorum” appellata cum prope conventum Carmelitanum esset, pluribus marmoreis statuis olim ornata, nunc paenitenda his spoliata. Semita Aquarum mirabilibus fontibus fruita tunc est, hodie tamen deserta. Vicarius Amát Micaelam ''perricholi'' appellare solebat, et hoc vocabulo temporibus nostris ea nominatur. Vulgo putatur illum velle vocabulo ''perricholi'' voce [[Catalonia]]e ''Perra Chola'' dicere, quod ''Barbara Scortum'' in lingua Hispanica significat. At hoc mendacium a detractoribus factum est. Lingua vere Gallorum ''perrichole cara possessio'' vel ''deliciae meae'' dicit. [[Micaela Villegas]] etiam fuit clarissima in Europa, atque magnum apud plures potuit, exempli gratia opera comica a [[Iacobus Offenbach|Iacobo Offenbach]] condita est nomine ''La Perrichole.''
Inter vicarios clarissimus fuit ''[[Manuel Amát y Juniet]],'' qui illustrissimae eo tempore Limae mimae nomine ''[[Micaela Villegas]]'' stuprum inferebat. Magnum civitati opprobrium erat. Ille regnavit ab anno millesimo septingentessimo sexagesimo primo usque ad septuagesimum sextum cum a rege [[Carolus III (rex Hispaniae)|Carolo III]] in [[Hispania]]m revocatus sit. Limam fabricis multis exornavit, inter quas Via Descalceatorum et Semita Aquarum exstant. Hae deliciis suis Micaelae exstructa sunt. Via “Descalceatorum” appellata cum prope conventum Carmelitanum esset, pluribus marmoreis statuis olim ornata, nunc paenitenda his spoliata. Semita Aquarum mirabilibus fontibus fruita tunc est, hodie tamen deserta. Vicarius Amát Micaelam ''perricholi'' appellare solebat, et hoc vocabulo temporibus nostris ea nominatur. Vulgo putatur illum velle vocabulo ''perricholi'' voce [[Catalonia]]e ''Perra Chola'' dicere, quod ''Barbara Scortum'' in lingua Hispanica significat. At hoc mendacium a detractoribus factum est. Lingua vere Gallorum ''perrichole cara possessio'' vel ''deliciae meae'' dicit. [[Micaela Villegas]] etiam fuit clarissima in Europa, atque magnum apud plures potuit, exempli gratia opera comica a [[Iacobus Offenbach|Iacobo Offenbach]] condita est nomine ''La Perrichole.''


=== In Re Publica ===
=== In re publica ===
Primis currentibus{{dubsig}} annis saeculi millesimi nongentesimi plures regiones Vicariatui subjectae novas res optaverunt et secessae sunt. Sic Lima paulatim degeneravit et priorem potestatem et famam numquam posthac adepta erit. Ultimus Vicarius Regalis ''[[Ioseph de la Serna e Hinojosa]]'' [[Simon Bolivar|Simoni Bolivar]] regnum prodidit post [[proelium Ayacuchense]], die Iovis [[9 Decembris]] [[1824]]. Urbs iam non Regum, Lima ut sedes subregni et caput urbanum in America Meridionalis periit.


Paulo post, [[1835]], [[Carolus Darwin|Carolus Darvinius]] Limam aderat, et argumentum diarii eius demonstrat quam celerrime et infime Lima post subregni abolitionem cecidit. "Nullus status reipublicae in America Meridionalis usque a libertatis declaratione plus effrenatae licentiae vel anarches passus est quam Peruvia. Eo tempore quo aderamus quattuor principes in armis pro rei publicae dominatu contendebant. Si unus ex eis paulisper excelluit, ceteri in eum coallescebant, at simulatque vicerunt inimici fiebant. Quodam die, anniversarius erat Declarationis Libertatis, et Missa solemniter celebrabatur praeside reipublicae comitante. Cum [[Te Deum]] cantabatur, pro vexillis Peruviae, cohortes comitantes vexilla nigra cum imago Mortis panderunt! Qualis res publica est cum talis prospectus in tali momento ordinari potest? . . . Lima iam putride tabescit. Viae parte maiori pavimenti carent, et sordis cumuli ubique sunt, ubi aves ferae pro pullis domesticis cadaverinas decerpunt. Pleraque aedium planities superiores habent, trabibus dealbatis ob terraemotus confectae, sed nonnullae domus antiquae, quibus plures familiae nunc utuntur, immensae sunt, et alicubi cubiculorum numero cum magnificis contendere possunt. Lima, Urbs Regum, sine dubio civitas splendida olim fuit. Admirabilis ecclesiarum multitudo etiam nunc praebet singularem atque insignem leporem, praecipue cum urbs a longe videtur."

Primis currentibus annis saeculi millesimi nongentesimi plures regiones Vicariatui subjectae novas res optaverunt et secessae sunt. Sic Lima paulatim degeneravit et priorem potestatem et famam numquam posthac adepta erit. Ultimus Vicarius Regalis ''[[Ioseph de la Serna e Hinojosa]]'' [[Simon Bolivar|Simoni Bolivar]] regnum prodidit post proelium [[Ayacucho]], die Iovis [[9 Decembris]] [[1824]]. Urbs iam non Regum, Lima ut sedes subregni et caput urbanum in America Meridionalis periit.

Paulo post, [[1835]], [[Carolus Darwin|Carolus Darvinius]] Limam aderat, et argumentum diarii eius demonstrat quam celerrime et infime Lima post subregni abolitionem cecidit. "Nullus status reipublicae in America Meridionalis usque a libertatis declaratione plus effrenatae licentiae vel anarches passus est quam Peruvia. Eo tempore quo aderamus quattuor principes in armis pro rei publicae dominatu contendebant. Si unus ex eis paulisper excelluit, ceteri in eum coallescebant, at simulatque vicerunt inimici fiebant. Quodam die, anniversarius erat Declarationis Libertatis, et Missa solemniter celebrabatur praeside reipublicae comitante. Cum [[Te Deum]] cantabatur, pro vexillis Peruviae, cohortes comitantes vexilla nigra cum imago Mortis panderunt! Qualis res publica est cum talis prospectus in tali momento ordinari potest? . . . Lima iam putride tabescit. Viae parte maiori pavimenti carent, et sordis cumuli ubique sunt, ubi aves ferae pro pullis domesticis cadaverinas decerpunt. Pleraque aedium planities superiores habent, trabibus dealbatis ob terraemotus confectae, sed nonnullae domus antiquae, quibus plures familiae nunc utuntur, immensae sunt, et alicubi cubiculorum numero cum magnificis contendere possunt. Lima, Urbs Regum, sine dubio civitas splendida olim fuit. Admirabilis ecclesiarum multitudo etiam nunc praebet singularem atque insignem leporem, praecipue cum urbs a longe videtur."


== Dioeceses Limae ==
== Dioeceses Limae ==
[[Fasciculus:0 Lima div num.png|right|{{imago sine descriptione}}]]
[[Fasciculus:Map Districts of Lima Province Green.png|right|Dioeceses Limae]]
Dioceses Limae hodie sunt:
Dioceses Limae hodie sunt:
# [[Dioecesis Limensis|Lima]]
# [[Dioecesis Limensis|Lima]]
# [[Dioecesis Ancon]]<br />
# [[Dioecesis Ancon]]<br />
# [[Dioecesis Ate]]<br />
# [[Dioecesis Ate]]<br />
# [[Dioecesis Barranco]]
# [[Dioecesis Barrancum]]
# [[Dioecesis Bregna]]
# [[Dioecesis Bregna]]
# [[Dioecesis Carabayllo]]
# [[Dioecesis Carabaillum]]
# [[Dioecesis Chaclacayo]]
# [[Dioecesis Chaclacaium]]
# [[Dioecesis Chorrillos]]
# [[Dioecesis Chorrillos]]
# [[Dioecesis Cieneguilla]]<br />
# [[Dioecesis Cieneguilla]]<br />
Linea 91: Linea 47:
# [[Dioecesis Lince]]<br />
# [[Dioecesis Lince]]<br />
# [[Dioecesis Olivae]]<br />
# [[Dioecesis Olivae]]<br />
# [[Dioecesis Lurigancho]]<br />
# [[Dioecesis Luriganchi]]<br />
# [[Dioecesis Lurín]]<br />
# [[Dioecesis Lurín]]<br />
# [[Dioecesis Magdalena Maris]]<br />
# [[Dioecesis Magdalena Maris]]<br />
# [[Dioecesis Populus Liber]]<br />
# [[Dioecesis Miraflores]]<br />
# [[Dioecesis Miraflores]]<br />
# [[Dioecesis Populus Liber]]<br />
# [[Dioecesis Pachacamac]]<br />
# [[Dioecesis Pachacamac]]<br />
# [[Dioecesis Pucusana]]<br />
# [[Dioecesis Pucusana]]<br />
Linea 118: Linea 74:
# [[Dioecesis Villa Maria Triumphus]]<br />
# [[Dioecesis Villa Maria Triumphus]]<br />


== [[Coniunctio communium|Coniunctiones urbium]] ==
== Urbes Suburbanes ==

{{Limae regiones}}
== [[Coniunctio communium|Societates urbium]] ==
Lima societatem cum his urbibus colit:
Lima societatem cum his urbibus colit:
* [[Augustinia, Texas|Augustinia]] in [[Texia]], [[Civitates Foederatae Americae]]
* [[Augustinia, Texas|Augustinia]] in [[Texia]], [[Civitates Foederatae Americae]]
Linea 129: Linea 82:
* [[Matritum]] in [[Hispania]]
* [[Matritum]] in [[Hispania]]


== Notae ==
[[Categoria:Lima|!]]
<references/>
[[Categoria:Condita 1535]]


== Bibliographia ==
{{Link FA|de}}
*Collyns, Dan. [[2017]]. [https://www.theguardian.com/cities/2017/jun/20/living-time-bomb-lima-flash-floods-peru-mudslides Lima's time bomb: how mudslides threaten the world's great 'self-built' city.] ''[[The Guardian]],'' 20 Iunii.
{{Link FA|ka}}


== Nexus externi ==
[[ab:Лима]]
{{CommuniaCat|Lima|Limam}}
[[af:Lima]]
{{Coord|12|2|6|S|77|1|7|W|display=title}}
[[ak:Lima]]
{{Fontes geographici}}
[[am:ሊማ]]

[[an:Lima]]
{{Urbes Americae Australis maximae}}
[[ar:ليما]]
{{Urbes Americae Australis capitales}}
[[ast:Lima]]
{{Myrias|Geographia}}
[[ay:Lima]]

[[az:Lima]]
[[bat-smg:Lima]]
[[Categoria:Lima|!]]
[[Categoria:Capita]]
[[be:Горад Ліма]]
[[Categoria:Condita 1535]]
[[be-x-old:Ліма (сталіца)]]
[[Categoria:Urbes milies milium incolarum]]
[[bg:Лима]]
[[bn:লিমা]]
[[bo:ལི་མ།]]
[[br:Lima]]
[[bs:Lima]]
[[ca:Lima]]
[[cbk-zam:Lima]]
[[crh:Lima]]
[[cs:Lima]]
[[cv:Лима]]
[[cy:Lima]]
[[da:Lima]]
[[de:Lima]]
[[el:Λίμα]]
[[en:Lima]]
[[eo:Limo]]
[[es:Lima]]
[[et:Lima (Peruu)]]
[[eu:Lima]]
[[ext:Lima]]
[[fa:لیما]]
[[fi:Lima]]
[[fo:Lima]]
[[fr:Lima]]
[[frp:Lima]]
[[ga:Líoma]]
[[gag:Lima]]
[[gd:Lima]]
[[gl:Lima]]
[[gn:Lima]]
[[he:לימה]]
[[hi:लीमा]]
[[hif:Lima]]
[[hr:Lima]]
[[ht:Lima]]
[[hu:Lima]]
[[hy:Լիմա]]
[[ia:Lima]]
[[id:Lima, Peru]]
[[ie:Lima]]
[[io:Lima]]
[[is:Líma]]
[[it:Lima]]
[[ja:リマ]]
[[ka:ლიმა]]
[[ko:리마]]
[[krc:Лима]]
[[ku:Lîma]]
[[lad:Lima]]
[[lb:Lima]]
[[lij:Lima]]
[[lmo:Lima]]
[[ln:Lima]]
[[lt:Lima]]
[[lv:Lima]]
[[mhr:Лима]]
[[mi:Lima]]
[[mk:Лима]]
[[ml:ലിമ]]
[[mr:लिमा]]
[[ms:Lima]]
[[mwl:Lima]]
[[nah:Lima]]
[[nds:Lima]]
[[nl:Lima (stad)]]
[[nn:Lima]]
[[no:Lima]]
[[nov:Lima]]
[[oc:Lima]]
[[os:Лимæ]]
[[pap:Lima]]
[[pl:Lima]]
[[pms:Lima]]
[[pnb:لیما]]
[[pt:Lima]]
[[qu:Lima]]
[[rm:Lima]]
[[ro:Lima]]
[[ru:Лима]]
[[rw:Lima]]
[[sc:Lima]]
[[scn:Lima]]
[[sco:Lima]]
[[sh:Lima]]
[[simple:Lima]]
[[sk:Lima]]
[[sl:Lima]]
[[sq:Lima]]
[[sr:Лима]]
[[st:Lima]]
[[sv:Lima]]
[[sw:Lima]]
[[szl:Lima]]
[[ta:லிமா]]
[[tet:Lima]]
[[th:ลิมา]]
[[tl:Lungsod ng Lima]]
[[tr:Lima]]
[[ug:لىما]]
[[uk:Ліма]]
[[vec:Lima]]
[[vi:Lima]]
[[vo:Lima]]
[[war:Lima]]
[[yi:לימא]]
[[yo:Lima]]
[[zh:利馬]]
[[zh-min-nan:Lima]]

Redactio novissime (die 12 Ianuarii 2024, hora 20:06) facta

Wikidata Lima
Res apud Vicidata repertae:
Lima: insigne
Lima: insigne
Civitas: Peruvia
Locus: 12°3′36″S 77°2′15″W
Numerus incolarum: 9 943 800
Zona horaria: UTC-5

Gestio

Praefectus: Rafael López Aliaga
Procuratio superior: Lima province

Geographia

Superficies: 2 672.28 chiliometrum quadratum

Coniunctiones urbium

Urbes gemellae: Miamia, Akhisar, Clevelandia, Aternum, Urbs Sancti Iosephi in Costarica, Burdigala, Pechinum, Truxillum, Tegucigalpa, Paulopolis, Manila, Bonaeropolis, Mexicopolis, Matritum, Austinopolis, Dominicopolis, Brasiliopolis, Kiovia, Taipeia, Tiphlis

Tabula aut despectus

Lima: situs
Lima: situs

Lima[1] est urbs principalis et caput rei publicae Peruvianae, atque olim fuit sedes subregni Peruviae. In provincia eiusdem nominis praeest, et media urbs, commerciale,? et vectorium totius regionis stat. Inter valles fluminum Chillon, Rimac, et Lurin, in litore deserto iuxta sinum Oceani Pacifici sita est, ubi Callao, portus urbanus, patet.

Dominus Miraculorum

A Francisco Pizarro, Hispanico victore, condita, Lima Urbs Regum cognita est. Plus quam trecentos annos erat gravissima atque opulentissima metropolis totius Americae Australis; nunc autem, quattuor saeculis a fundamento suo praeteritis, tenuis umbra vel maestum reliquum gloriae prioris splendorisque gravatur. Prope tertia pars populi Peruviae in urbe habitat.

Origo nominis

[recensere | fontem recensere]

Ut diximus supra, Lima a Francisco Pizarro victore die lunae 18 Ianuarii 1535, Carolo I & V imperante, condita est, nomine Urbs Regum, cum situs in Epiphania Domini electus esset. Vocabulum tamen Lima, primitiva regionis appellatio, perstitit; unde autem appellatio ignotum est. Alii a lima-limaq, vocabulo Aymara quod flos flavus significat, alii a vocabulo Quechua rimaq quod loquens significat putant. In vetustis vero tabulis vel chartis geographicis, duo nomina unum iuxta alterum scripta sunt.

Historia

[recensere | fontem recensere]

In Viceregno Peruviano

[recensere | fontem recensere]

Lima fuit sedes subregni vel vicariatus Hispanicus Peruviae (Viceregnum Peruvianum), quod tempore colonico (a medio millesimo quingentesimo saeculo ad fines mellesimi octingentesimi) omnes paene res mancipi in America Meridionali complexum est. Urbs vero nulla in tota America praeter Hispaniolam Novam (hodie Mexico D. F.) ei fuit par.

Flagello terrae motus locus saepe vexatur. Die 28 Octobris 1746, Urbs Regum terraemotu calamitose rupta est. Secundum narrationes publicas ex sexaginta milia habitantibus MCXLI Limae mortui sunt, et in portu Callao ex quattuor milia tantum MM salvi erant. Quinque praeterea et viginti ex tribus milibus in centum quinquaginta vicis distributis aedes tantum mansere. Nihil in portu, nisi vestigia, rudus et harena ubique, et dimidiam post horam crudelis maris fluctus altitudine septendecim metra in populum hoc demergendum irrupit, et deinde omnia quibus occurrit detraxit rursus in mare.

Reverendus Petrus Lozanus S.I. reverendo Brunoni Morali tanta de clade has litteras scripsit: "Ad perfectionem ulli urbi in hoc Novo Mundo possibilem pervenerat, aedificationum sumptu, mundis quae vias bene ornatas decorabant domibus, lepidis fontibus, templorum elevatione, fabricatione claustrorum qui sine dubio cum optimis huius generis in mundo constructionibus contendere potuerunt, eheu, totus ille prospectus annorum cura multorum et labor, temporis puncto in pulverem redactus est."

Quadraginta subreges vel vicarii regales (Vicereges) Limae et Peruviae praefuere. Subregnum vel Vicariatus ab imperatore Carolo I & V creatum est Barcinoni (Lingua Hispanica: Barcelona) die lunae 20 Novembris 1542. Fuit primus vicarius Blasco Núñez Vela. Tempore Vicariatus Urbs Regum sumptuoso splendore fruita est, et Ter Coronata appellabatur, quia lorica vel signum civitatis Limae singulari regis indulto tres coronas continet, et elogium "Hoc signum vere regum est." At sine dubio divitiis, sumptu, et urbanitate Ter Coronata quoque fuit. Exempli gratia, via ad vicariorum palatium a portis moenium stratum erat argento. Splendoris fama oculos omnium in se convertit, praecipue praedonum. Inter istos fuit Franciscus Drake, eoque minante moenia alta exstructa sunt.

Inter vicarios clarissimus fuit Manuel Amát y Juniet, qui illustrissimae eo tempore Limae mimae nomine Micaela Villegas stuprum inferebat. Magnum civitati opprobrium erat. Ille regnavit ab anno millesimo septingentessimo sexagesimo primo usque ad septuagesimum sextum cum a rege Carolo III in Hispaniam revocatus sit. Limam fabricis multis exornavit, inter quas Via Descalceatorum et Semita Aquarum exstant. Hae deliciis suis Micaelae exstructa sunt. Via “Descalceatorum” appellata cum prope conventum Carmelitanum esset, pluribus marmoreis statuis olim ornata, nunc paenitenda his spoliata. Semita Aquarum mirabilibus fontibus fruita tunc est, hodie tamen deserta. Vicarius Amát Micaelam perricholi appellare solebat, et hoc vocabulo temporibus nostris ea nominatur. Vulgo putatur illum velle vocabulo perricholi voce Cataloniae Perra Chola dicere, quod Barbara Scortum in lingua Hispanica significat. At hoc mendacium a detractoribus factum est. Lingua vere Gallorum perrichole cara possessio vel deliciae meae dicit. Micaela Villegas etiam fuit clarissima in Europa, atque magnum apud plures potuit, exempli gratia opera comica a Iacobo Offenbach condita est nomine La Perrichole.

In re publica

[recensere | fontem recensere]

Primis currentibus? annis saeculi millesimi nongentesimi plures regiones Vicariatui subjectae novas res optaverunt et secessae sunt. Sic Lima paulatim degeneravit et priorem potestatem et famam numquam posthac adepta erit. Ultimus Vicarius Regalis Ioseph de la Serna e Hinojosa Simoni Bolivar regnum prodidit post proelium Ayacuchense, die Iovis 9 Decembris 1824. Urbs iam non Regum, Lima ut sedes subregni et caput urbanum in America Meridionalis periit.

Paulo post, 1835, Carolus Darvinius Limam aderat, et argumentum diarii eius demonstrat quam celerrime et infime Lima post subregni abolitionem cecidit. "Nullus status reipublicae in America Meridionalis usque a libertatis declaratione plus effrenatae licentiae vel anarches passus est quam Peruvia. Eo tempore quo aderamus quattuor principes in armis pro rei publicae dominatu contendebant. Si unus ex eis paulisper excelluit, ceteri in eum coallescebant, at simulatque vicerunt inimici fiebant. Quodam die, anniversarius erat Declarationis Libertatis, et Missa solemniter celebrabatur praeside reipublicae comitante. Cum Te Deum cantabatur, pro vexillis Peruviae, cohortes comitantes vexilla nigra cum imago Mortis panderunt! Qualis res publica est cum talis prospectus in tali momento ordinari potest? . . . Lima iam putride tabescit. Viae parte maiori pavimenti carent, et sordis cumuli ubique sunt, ubi aves ferae pro pullis domesticis cadaverinas decerpunt. Pleraque aedium planities superiores habent, trabibus dealbatis ob terraemotus confectae, sed nonnullae domus antiquae, quibus plures familiae nunc utuntur, immensae sunt, et alicubi cubiculorum numero cum magnificis contendere possunt. Lima, Urbs Regum, sine dubio civitas splendida olim fuit. Admirabilis ecclesiarum multitudo etiam nunc praebet singularem atque insignem leporem, praecipue cum urbs a longe videtur."

Dioeceses Limae

[recensere | fontem recensere]
Dioeceses Limae
Dioeceses Limae

Dioceses Limae hodie sunt:

  1. Lima
  2. Dioecesis Ancon
  3. Dioecesis Ate
  4. Dioecesis Barrancum
  5. Dioecesis Bregna
  6. Dioecesis Carabaillum
  7. Dioecesis Chaclacaium
  8. Dioecesis Chorrillos
  9. Dioecesis Cieneguilla
  10. Dioecesis Comas
  11. Dioecesis Augustinus
  12. Dioecesis Independentia
  13. Dioecesis Iesus Maria
  14. Dioecesis La Molina
  15. Dioecesis Victoria
  16. Dioecesis Lince
  17. Dioecesis Olivae
  18. Dioecesis Luriganchi
  19. Dioecesis Lurín
  20. Dioecesis Magdalena Maris
  21. Dioecesis Miraflores
  22. Dioecesis Populus Liber
  23. Dioecesis Pachacamac
  24. Dioecesis Pucusana
  25. Dioecesis Pons Lapidis
  26. Dioecesis Apex Pulchrum
  27. Dioecesis Apex Nigrum
  28. Dioecesis Rímac
  29. Dioecesis Sanctus Bartolus
  30. Dioecesis Sanctus Borja
  31. Dioecesis Sanctus Isidorus
  32. Dioecesis Sanctus Iohannes Luriganchi
  33. Dioecesis Sanctus Iohannes Mirafloris
  34. Dioecesis Sanctus Ludovicus
  35. Dioecesis Sanctus Martinus Porrensis
  36. Dioecesis Sanctus Michael
  37. Dioecesis Sancta Anita
  38. Dioecesis Sancta Maria Maris
  39. Dioecesis Sancta Rosa
  40. Dioecesis Sanctus Iacobus Surci
  41. Dioecesis Surquillium
  42. Dioecesis Villa Salvator
  43. Dioecesis Villa Maria Triumphus

Coniunctiones urbium

[recensere | fontem recensere]

Lima societatem cum his urbibus colit:

Notae

[recensere | fontem recensere]
  1. ↑ "Lima", vb. adiect. "Limanus": Ebbe Vilborg. Norstedts svensk-latinska ordbok. Editio secunda anni 2009. Vide "Archidioecesis Limana" e The Hierarchy of the Catholic Church (situs a Davide M. Cheney elaboratus) (Anglice)

Bibliographia

[recensere | fontem recensere]

Nexus externi

[recensere | fontem recensere]
Vicimedia Communia plura habent quae ad Limam spectant.
Situs geographici et historici: Locus: 12°3′36″S 77°2′15″W • OpenStreetMap • GeoNames • Thesaurus Getty • Facebook Places • Store norske Lexikon • Treccani • Большая российская энциклопедия
Americae Australis urbes milies milium incolarum

Barquisimeto • Barranquilla • Belem de Para • Bogota • Bonus Aër • Brasiliopolis • Cali • Campinae • Caracae • Corduba • Curitiba • Fortalexia • Goiânia • Guaiaquilum • Guarulia • Lima • Manaus • Maracaibum • Medellium • Partido La Matanza • Paulopolis • Pernambucum • Portus Alacer • Quitum • São Gonçalo • São Luís • Urbs Belli Horizontis • Urbs Fluminensis • Urbs Montis Videi • Urbs Sanctae Crucis de Sierra • Urbs Sancti Iacobi • Urbs Sancti Salvatoris in Brasilia • Valentia

Urbes Americae Australis capitales

Ordine alphabetico enumeratae: Urbs Assumptionis • Bogota • Bonus Aër • Brasiliopolis • Caracae • Georgiopolis • Lima • Paramaribo • Quitum • urbs Sancti Iacobi • Sucre • urbs Montis Videi
Sub civitatum nominibus annexae: Aequatoria • Argentina • Bolivia • Brasilia • Chilia • Columbia • Guiana • Paraquaria • Peruvia • Surinamia • Uraquaria • Venetiola

Receptum de "https://la.wikipedia.org/w/index.php?title=Lima&oldid=3810158"