Quantum redactiones paginae "Lima" differant

Content deleted Content added

Inline

Redactio novissime (die 12 Ianuarii 2024, hora 20:06) facta

Lima^[1] est urbs principalis et caput rei publicae Peruvianae, atque olim fuit sedes subregni Peruviae. In provincia eiusdem nominis praeest, et media urbs, commerciale,^? et vectorium totius regionis stat. Inter valles fluminum Chillon, Rimac, et Lurin, in litore deserto iuxta sinum Oceani Pacifici sita est, ubi Callao, portus urbanus, patet.

A Francisco Pizarro, Hispanico victore, condita, Lima Urbs Regum cognita est. Plus quam trecentos annos erat gravissima atque opulentissima metropolis totius Americae Australis; nunc autem, quattuor saeculis a fundamento suo praeteritis, tenuis umbra vel maestum reliquum gloriae prioris splendorisque gravatur. Prope tertia pars populi Peruviae in urbe habitat.

Origo nominis

Ut diximus supra, Lima a Francisco Pizarro victore die lunae 18 Ianuarii 1535, Carolo I & V imperante, condita est, nomine Urbs Regum, cum situs in Epiphania Domini electus esset. Vocabulum tamen Lima, primitiva regionis appellatio, perstitit; unde autem appellatio ignotum est. Alii a lima-limaq, vocabulo Aymara quod flos flavus significat, alii a vocabulo Quechua rimaq quod loquens significat putant. In vetustis vero tabulis vel chartis geographicis, duo nomina unum iuxta alterum scripta sunt.

Historia

In Viceregno Peruviano

Lima fuit sedes subregni vel vicariatus Hispanicus Peruviae (Viceregnum Peruvianum), quod tempore colonico (a medio millesimo quingentesimo saeculo ad fines mellesimi octingentesimi) omnes paene res mancipi in America Meridionali complexum est. Urbs vero nulla in tota America praeter Hispaniolam Novam (hodie Mexico D. F.) ei fuit par.

Flagello terrae motus locus saepe vexatur. Die 28 Octobris 1746, Urbs Regum terraemotu calamitose rupta est. Secundum narrationes publicas ex sexaginta milia habitantibus MCXLI Limae mortui sunt, et in portu Callao ex quattuor milia tantum MM salvi erant. Quinque praeterea et viginti ex tribus milibus in centum quinquaginta vicis distributis aedes tantum mansere. Nihil in portu, nisi vestigia, rudus et harena ubique, et dimidiam post horam crudelis maris fluctus altitudine septendecim metra in populum hoc demergendum irrupit, et deinde omnia quibus occurrit detraxit rursus in mare.

Reverendus Petrus Lozanus S.I. reverendo Brunoni Morali tanta de clade has litteras scripsit: "Ad perfectionem ulli urbi in hoc Novo Mundo possibilem pervenerat, aedificationum sumptu, mundis quae vias bene ornatas decorabant domibus, lepidis fontibus, templorum elevatione, fabricatione claustrorum qui sine dubio cum optimis huius generis in mundo constructionibus contendere potuerunt, eheu, totus ille prospectus annorum cura multorum et labor, temporis puncto in pulverem redactus est."

Quadraginta subreges vel vicarii regales (Vicereges) Limae et Peruviae praefuere. Subregnum vel Vicariatus ab imperatore Carolo I & V creatum est Barcinoni (Lingua Hispanica: Barcelona) die lunae 20 Novembris 1542. Fuit primus vicarius Blasco Núñez Vela. Tempore Vicariatus Urbs Regum sumptuoso splendore fruita est, et Ter Coronata appellabatur, quia lorica vel signum civitatis Limae singulari regis indulto tres coronas continet, et elogium "Hoc signum vere regum est." At sine dubio divitiis, sumptu, et urbanitate Ter Coronata quoque fuit. Exempli gratia, via ad vicariorum palatium a portis moenium stratum erat argento. Splendoris fama oculos omnium in se convertit, praecipue praedonum. Inter istos fuit Franciscus Drake, eoque minante moenia alta exstructa sunt.

Inter vicarios clarissimus fuit Manuel Amát y Juniet, qui illustrissimae eo tempore Limae mimae nomine Micaela Villegas stuprum inferebat. Magnum civitati opprobrium erat. Ille regnavit ab anno millesimo septingentessimo sexagesimo primo usque ad septuagesimum sextum cum a rege Carolo III in Hispaniam revocatus sit. Limam fabricis multis exornavit, inter quas Via Descalceatorum et Semita Aquarum exstant. Hae deliciis suis Micaelae exstructa sunt. Via “Descalceatorum” appellata cum prope conventum Carmelitanum esset, pluribus marmoreis statuis olim ornata, nunc paenitenda his spoliata. Semita Aquarum mirabilibus fontibus fruita tunc est, hodie tamen deserta. Vicarius Amát Micaelam perricholi appellare solebat, et hoc vocabulo temporibus nostris ea nominatur. Vulgo putatur illum velle vocabulo perricholi voce Cataloniae Perra Chola dicere, quod Barbara Scortum in lingua Hispanica significat. At hoc mendacium a detractoribus factum est. Lingua vere Gallorum perrichole cara possessio vel deliciae meae dicit. Micaela Villegas etiam fuit clarissima in Europa, atque magnum apud plures potuit, exempli gratia opera comica a Iacobo Offenbach condita est nomine La Perrichole.

In re publica

Primis currentibus^? annis saeculi millesimi nongentesimi plures regiones Vicariatui subjectae novas res optaverunt et secessae sunt. Sic Lima paulatim degeneravit et priorem potestatem et famam numquam posthac adepta erit. Ultimus Vicarius Regalis Ioseph de la Serna e Hinojosa Simoni Bolivar regnum prodidit post proelium Ayacuchense, die Iovis 9 Decembris 1824. Urbs iam non Regum, Lima ut sedes subregni et caput urbanum in America Meridionalis periit.

Paulo post, 1835, Carolus Darvinius Limam aderat, et argumentum diarii eius demonstrat quam celerrime et infime Lima post subregni abolitionem cecidit. "Nullus status reipublicae in America Meridionalis usque a libertatis declaratione plus effrenatae licentiae vel anarches passus est quam Peruvia. Eo tempore quo aderamus quattuor principes in armis pro rei publicae dominatu contendebant. Si unus ex eis paulisper excelluit, ceteri in eum coallescebant, at simulatque vicerunt inimici fiebant. Quodam die, anniversarius erat Declarationis Libertatis, et Missa solemniter celebrabatur praeside reipublicae comitante. Cum Te Deum cantabatur, pro vexillis Peruviae, cohortes comitantes vexilla nigra cum imago Mortis panderunt! Qualis res publica est cum talis prospectus in tali momento ordinari potest? . . . Lima iam putride tabescit. Viae parte maiori pavimenti carent, et sordis cumuli ubique sunt, ubi aves ferae pro pullis domesticis cadaverinas decerpunt. Pleraque aedium planities superiores habent, trabibus dealbatis ob terraemotus confectae, sed nonnullae domus antiquae, quibus plures familiae nunc utuntur, immensae sunt, et alicubi cubiculorum numero cum magnificis contendere possunt. Lima, Urbs Regum, sine dubio civitas splendida olim fuit. Admirabilis ecclesiarum multitudo etiam nunc praebet singularem atque insignem leporem, praecipue cum urbs a longe videtur."

Dioeceses Limae

Dioceses Limae hodie sunt:

Coniunctiones urbium

Lima societatem cum his urbibus colit:

Augustinia in Texia, Civitates Foederatae Americae
Brixino in Cleveland, Civitates Foederatae Americae
Burdigala in Francia
Pecinum in Sina
Matritum in Hispania

Notae

↑ "Lima", vb. adiect. "Limanus": Ebbe Vilborg. Norstedts svensk-latinska ordbok. Editio secunda anni 2009. Vide "Archidioecesis Limana" e The Hierarchy of the Catholic Church (situs a Davide M. Cheney elaboratus) (Anglice)

Bibliographia

Collyns, Dan. 2017. Lima's time bomb: how mudslides threaten the world's great 'self-built' city. The Guardian, 20 Iunii.

Nexus externi

Vicimedia Communia plura habent quae ad Limam spectant.

Situs geographici et historici: Locus: 12°3′36″S 77°2′15″W • OpenStreetMap • GeoNames • Thesaurus Getty • Facebook Places • Store norske Lexikon • Treccani • Большая российская энциклопедия

Americae Australis urbes milies milium incolarum

Barquisimeto • Barranquilla • Belem de Para • Bogota • Bonus Aër • Brasiliopolis • Cali • Campinae • Caracae • Corduba • Curitiba • Fortalexia • Goiânia • Guaiaquilum • Guarulia • Lima • Manaus • Maracaibum • Medellium • Partido La Matanza • Paulopolis • Pernambucum • Portus Alacer • Quitum • São Gonçalo • São Luís • Urbs Belli Horizontis • Urbs Fluminensis • Urbs Montis Videi • Urbs Sanctae Crucis de Sierra • Urbs Sancti Iacobi • Urbs Sancti Salvatoris in Brasilia • Valentia

Opus geopoliticum • Maximae urbes orbis terrarum

Capsae cognatae: Urbes Americae Australis capitales • Urbes Africae maximae • Urbes Americae Septentrionalis maximae • Urbes Asiae maximae • Urbes Europae maximae • Urbes Oceaniae maximae

Urbes Americae Australis capitales

Ordine alphabetico enumeratae: Urbs Assumptionis • Bogota • Bonus Aër • Brasiliopolis • Caracae • Georgiopolis • Lima • Paramaribo • Quitum • urbs Sancti Iacobi • Sucre • urbs Montis Videi
Sub civitatum nominibus annexae: Aequatoria • Argentina • Bolivia • Brasilia • Chilia • Columbia • Guiana • Paraquaria • Peruvia • Surinamia • Uraquaria • Venetiola

Opus geopoliticum • Urbes orbis terrarum capitales

Capsae cognatae: Urbes Americae Australis maximae • Urbes Africae capitales • Urbes Americae Septentrionalis capitales • Urbes Asiae capitales • Urbes Europae capitales • Urbes Oceaniae capitales

[NSLO-1] "Lima", vb. adiect. "Limanus": Ebbe Vilborg. Norstedts svensk-latinska ordbok. Editio secunda anni 2009. Vide "Archidioecesis Limana" e The Hierarchy of the Catholic Church (situs a Davide M. Cheney elaboratus) (Anglice)

[1]

@@ Linea 2: / Linea 2: @@
 {{Capsa urbis Vicidata}}
-'''Lima'''<ref name=NSLO>[[Ebbe Vilborg]]. ''Norstedts svensk-latinska ordbok''. Editio secunda anni 2009. Pro nomine adiectivo, "Limanus".</ref> est [[urbs]] principalis et caput reipublicae Peruvianae, atque olim fuit sedes subregni [[Peruvia]]e. In [[Lima (provincia)|provincia eiusdem nominis]] praeest, et media urbs, commerciale,{{dubsig}} et vectorium totius regionis stat. Inter valles fluminum ''[[Flumen Chillon|Chillon]],'' ''[[Flumen Rimac|Rimac]]'', et ''[[Flumen Lurin|Lurin]],'' in litore deserto iuxta sinum [[Oceanus Pacificus|Oceani Pacifici]] sita est, ubi urbis [[Callao]] portus exstat.
+'''Lima'''<ref name=NSLO>"Lima", vb. adiect. "Limanus": [[Ebbe Vilborg]]. ''Norstedts svensk-latinska ordbok''. Editio secunda anni 2009. Vide {{CathHierDiocese|lima|Archidioecesis Limana}}</ref> est [[urbs]] principalis et [[caput (urbs)|caput]] [[respublica|rei publicae]] [[Peruvia]]nae, atque olim fuit sedes subregni [[Peruvia]]e. In [[Lima (provincia)|provincia eiusdem nominis]] praeest, et media urbs, commerciale,{{dubsig}} et vectorium totius [[regio]]nis stat. Inter [[valles]] fluminum [[Flumen Chillon|Chillon]], [[Flumen Rimac|Rimac]], et [[Flumen Lurin|Lurin]], in [[litus|litore]] deserto iuxta sinum [[Oceanus Pacificus|Oceani Pacifici]] sita est, ubi [[Callao]], [[portus]] urbanus, patet.
 [[Fasciculus:Solo_anda.JPG|thumb|''[[Dominus Miraculorum]]'']]
-A [[Franciscus Pizarro|Francisco Pizarro]], Hispanico victore, condita, Lima ut ''Urbs Regum'' cognita est. Plus quam trecentos annos erat gravissima atque opulentissima metropolis totius [[America Meridionalis|Americae Meridionalis]]; nunc autem, quattuor saeculis a fundamento suo praeteritis, tenuis umbra vel maestum reliquum gloriae prioris splendorisque gravatur. Prope tertia pars populi Peruviae in urbe habitat.
+A [[Franciscus Pizarro|Francisco Pizarro]], Hispanico victore, condita, Lima Urbs Regum cognita est. Plus quam trecentos annos erat gravissima atque opulentissima metropolis totius [[America Australis|Americae Australis]]; nunc autem, quattuor saeculis a fundamento suo praeteritis, tenuis umbra vel maestum reliquum gloriae prioris splendorisque gravatur. Prope tertia pars populi Peruviae in urbe habitat.
 == Origo nominis ==
-Ut diximus<!--Qui sumus?--> supra, Lima a Francisco Pizarro victore die lunae [[18 Ianuarii]] [[1535]], [[Carolus V SIR|Carolo I & V]] imperante, condita est, nomine ''Urbs Regum,'' cum situs in [[Sollemnitas Epiphaniae Domini|Epiphania Domini]] electus esset. Vocabulum tamen Lima, primitiva regionis appellatio, perstitit; unde autem appellatio ignotum est. Alii a vocabulo [[Lingua Aymara|Aymara]] ''lima-limaq'' quod ''flos flavus'' interpretatum est, alii a vocabulo [[Lingua Quechica|Quechua]] ''rimaq'' quod ''loquens'' significat putant. In vetustis vero tabulis vel chartis geographicis, duo nomina unum iuxta alterum scripta sunt.
+Ut diximus<!--Qui sumus?--> supra, Lima a Francisco Pizarro victore die lunae [[18 Ianuarii]] [[1535]], [[Carolus V SIR|Carolo I & V]] imperante, condita est, nomine ''Urbs Regum,'' cum situs in [[Sollemnitas Epiphaniae Domini|Epiphania Domini]] electus esset. Vocabulum tamen Lima, primitiva regionis appellatio, perstitit; unde autem appellatio ignotum est. Alii a ''lima-limaq,'' [[vocabulum|vocabulo]] [[Lingua Aymara|Aymara]] quod ''flos flavus'' significat, alii a vocabulo [[Lingua Quechica|Quechua]] ''rimaq'' quod ''loquens'' significat putant. In vetustis vero tabulis vel chartis geographicis, duo nomina unum iuxta alterum scripta sunt.
 == Historia ==
-=== In [[Viceregnum Peruvianum|Viceregno Peruvianum]] ===
+=== In [[Viceregnum Peruvianum|Viceregno Peruviano]] ===
 Lima fuit sedes subregni vel vicariatus [[Hispania|Hispanicus]] Peruviae ([[Viceregnum Peruvianum]]), quod tempore colonico (a medio millesimo quingentesimo saeculo ad fines mellesimi octingentesimi) omnes paene res mancipi in [[America Meridionalis|America Meridionali]] complexum est. Urbs vero nulla in tota [[America]] praeter Hispaniolam Novam (hodie Mexico D. F.) ei fuit par.
@@ Linea 22: / Linea 22: @@
 Inter vicarios clarissimus fuit ''[[Manuel Amát y Juniet]],'' qui illustrissimae eo tempore Limae mimae nomine ''[[Micaela Villegas]]'' stuprum inferebat. Magnum civitati opprobrium erat. Ille regnavit ab anno millesimo septingentessimo sexagesimo primo usque ad septuagesimum sextum cum a rege [[Carolus III (rex Hispaniae)|Carolo III]] in [[Hispania]]m revocatus sit. Limam fabricis multis exornavit, inter quas Via Descalceatorum et Semita Aquarum exstant. Hae deliciis suis Micaelae exstructa sunt. Via “Descalceatorum” appellata cum prope conventum Carmelitanum esset, pluribus marmoreis statuis olim ornata, nunc paenitenda his spoliata. Semita Aquarum mirabilibus fontibus fruita tunc est, hodie tamen deserta. Vicarius Amát Micaelam ''perricholi'' appellare solebat, et hoc vocabulo temporibus nostris ea nominatur. Vulgo putatur illum velle vocabulo ''perricholi'' voce [[Catalonia]]e ''Perra Chola'' dicere, quod ''Barbara Scortum'' in lingua Hispanica significat. At hoc mendacium a detractoribus factum est. Lingua vere Gallorum ''perrichole cara possessio'' vel ''deliciae meae'' dicit. [[Micaela Villegas]] etiam fuit clarissima in Europa, atque magnum apud plures potuit, exempli gratia opera comica a [[Iacobus Offenbach|Iacobo Offenbach]] condita est nomine ''La Perrichole.''
-=== In Re Publica ===
+=== In re publica ===
+Primis currentibus{{dubsig}} annis saeculi millesimi nongentesimi plures regiones Vicariatui subjectae novas res optaverunt et secessae sunt. Sic Lima paulatim degeneravit et priorem potestatem et famam numquam posthac adepta erit. Ultimus Vicarius Regalis ''[[Ioseph de la Serna e Hinojosa]]'' [[Simon Bolivar|Simoni Bolivar]] regnum prodidit post [[proelium Ayacuchense]], die Iovis [[9 Decembris]] [[1824]]. Urbs iam non Regum, Lima ut sedes subregni et caput urbanum in America Meridionalis periit.
-Primis currentibus annis saeculi millesimi nongentesimi plures regiones Vicariatui subjectae novas res optaverunt et secessae sunt. Sic Lima paulatim degeneravit et priorem potestatem et famam numquam posthac adepta erit. Ultimus Vicarius Regalis ''[[Ioseph de la Serna e Hinojosa]]'' [[Simon Bolivar|Simoni Bolivar]] regnum prodidit post proelium [[Ayacucho]], die Iovis [[9 Decembris]] [[1824]]. Urbs iam non Regum, Lima ut sedes subregni et caput urbanum in America Meridionalis periit.
 Paulo post, [[1835]], [[Carolus Darwin|Carolus Darvinius]] Limam aderat, et argumentum diarii eius demonstrat quam celerrime et infime Lima post subregni abolitionem cecidit. "Nullus status reipublicae in America Meridionalis usque a libertatis declaratione plus effrenatae licentiae vel anarches passus est quam Peruvia. Eo tempore quo aderamus quattuor principes in armis pro rei publicae dominatu contendebant. Si unus ex eis paulisper excelluit, ceteri in eum coallescebant, at simulatque vicerunt inimici fiebant. Quodam die, anniversarius erat Declarationis Libertatis, et Missa solemniter celebrabatur praeside reipublicae comitante. Cum [[Te Deum]] cantabatur, pro vexillis Peruviae, cohortes comitantes vexilla nigra cum imago Mortis panderunt! Qualis res publica est cum talis prospectus in tali momento ordinari potest? . . . Lima iam putride tabescit. Viae parte maiori pavimenti carent, et sordis cumuli ubique sunt, ubi aves ferae pro pullis domesticis cadaverinas decerpunt. Pleraque aedium planities superiores habent, trabibus dealbatis ob terraemotus confectae, sed nonnullae domus antiquae, quibus plures familiae nunc utuntur, immensae sunt, et alicubi cubiculorum numero cum magnificis contendere possunt. Lima, Urbs Regum, sine dubio civitas splendida olim fuit. Admirabilis ecclesiarum multitudo etiam nunc praebet singularem atque insignem leporem, praecipue cum urbs a longe videtur."
 == Dioeceses Limae ==
-[[Fasciculus:0 Lima div num.png|right|Dioeceses Limae]]
+[[Fasciculus:Map Districts of Lima Province Green.png|right|Dioeceses Limae]]
 Dioceses Limae hodie sunt:
 # [[Dioecesis Limensis|Lima]]
@@ Linea 76: / Linea 74: @@
 # [[Dioecesis Villa Maria Triumphus]]<br />
+== [[Coniunctio communium|Coniunctiones urbium]] ==
-== Urbes Suburbanes ==
-== [[Coniunctio communium|Societates urbium]] ==
 Lima societatem cum his urbibus colit:
 * [[Augustinia, Texas|Augustinia]] in [[Texia]], [[Civitates Foederatae Americae]]
@@ Linea 87: / Linea 83: @@
 == Notae ==
-<div class="references-small"><references/></div>
+<references/>
+== Bibliographia ==
+*Collyns, Dan. [[2017]]. [https://www.theguardian.com/cities/2017/jun/20/living-time-bomb-lima-flash-floods-peru-mudslides Lima's time bomb: how mudslides threaten the world's great 'self-built' city.] ''[[The Guardian]],'' 20 Iunii.
 == Nexus externi ==
 {{CommuniaCat|Lima|Limam}}
 {{Coord|12|2|6|S|77|1|7|W|display=title}}
+{{Fontes geographici}}
 {{Urbes Americae Australis maximae}}
@@ Linea 98: / Linea 98: @@
 [[Categoria:Lima|!]]
-[[Categoria:Condita 1535]]
 [[Categoria:Capita]]
+[[Categoria:Condita 1535]]
 [[Categoria:Urbes milies milium incolarum]]