Bewirkingsblaad: Mofert (stad)

''Anger beteikenis veur '''Mofert''' kins se hie vinje: [[Mofert]]''
----
{{Dialek|Mofers}}

<!-- ************ TABEL MIT DETAILINFORMATIE ************ -->
{| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=280 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
|+<big>'''Mofert'''</big>
|+<big>'''Montfort'''</big>
|-
| '''[[Gemèndje]]'''
| [[Roerdale]]
|-
| '''[[Provincie]]'''
| [[Nederlands Limburg|Limburg]]
|-
| '''[[Landj]]'''
| [[Nederlandj]]
|-
|}
<!-- ************ ÈNJ TABEL MIT DETAILINFORMATIE ************ -->
[[Plaetje:Vlag_van_Mofert.png|thumb|De [[vlag van Mofert]]]]
[[Plaetje:Waope_van_Mofert.gif|thumb|'t [[Waope van Mofert]]]]

'''Mofert''' ([[Nederlands]]: ''Montfort'') is 'n klein [[stad]] mit zoeaget 3.133 inwoners in Nederlands Midde-[[Hollesj Lèmburg|Limburg]], ten oeaste vanne [[Maas]] en ten zuje van [[Remunj]] aan de oevers van [['t Vlaot]].

Toet 2007 woor 't plaetske ein vanne drie kerne vanne gemèndje [[Amb Mofert (gemèndje)|Amb Mofert]]. Noe is 't óngerdeil vanne gemèndje [[Roerdale]]. 't Plaetske is veural bekindj door de imposante ruïne van [[Kestieël Mofert]], dae inne midde vanne [[dertiende ieuw|dertieënde ieëw]] geboewdj waerdje.

Mofert steit ónger angere bekindj óm de [[moereflaaj]].

== Gesjiedenis ==
=== Veur de dertieëndje ieëw ===
De plaats, wo noe Mofert lik woort al inne [[prehistorie]] door miense bewoondj. Det is bekindj, ómdet inne veljer rónjóm Mofert regelmaotig vónjste van prehistorische gereidsjappe gedaon waere. D'r is neet väöl bekindj euver de bewoning van dit gebied innen tied van 't begin vanne jaortèlling toete dertieënde ieëw. Aangezeen d'r väöl visriek water inne buurt loog en vanwaege de besjermdje ligking, lik 't veur de handj, det ouch in dezen tied de plaats bewoondj waerdje.

=== 't Óntstaon van de stad Mofert ===
De persiezen tied van 't óntstaon van Mofert is neet väöl bekindj. Waal is zeker det 't ontstaon van de stad samehink mit de boew van Kestieël Mofert. Wersjienlik kreeg Mofert in [[1263]] stadsrechte. Zeker is, det Mofert veur [[1295]] 'n stad waas, ómdet doe in 'n raekening vanne [[Gelder|Graafsjap Gelder]] Mofert es stad betiteldj wuuertj. D'r mót doe spraoke zeen gewaes van 'n stad mit vestingwerke en bepaoldje rechte. In 't jaor [[1310]] bleek det de rechte aan Mofert verlieëndj wore, zónger vergunning vanne keuning van 't [[Heilige Roeamse Riek]]. Keuning [[Hendrik VII van 't Heilig Roeams Riek|Hendrik VII van 't Heilige Roeamse Riek]] tróch in det jaor alle ónrechmatig verlieëndje [[stadsrechte]] van Gelderse staej in. Op [[4 december]] [[1312]] tróch graaf [[Reinoud I van Gelder]] de stadrechte van Mofert in en verlieëndje tegeliekertied nuje stadsrechte. De luuj die binne de grachte van Mofert woondje krege hiemit dezelfdje rechte es de inwoners van [[Remuunj]].

=== De Hieërlikheid Mofert ===
Örges in de dertieëndje ieëw haw [[Hendrik III van Gelder|Hendrik van Gelder]] e deil van de Graafsjap Gelder geërfdj, waarsjienlik van zie vader [[Gerard III van Gelder]]. Ouch 't gebied, wo noe Mofert lik huuerdje hiebie. Dit gebied waerdje de [[Hieërlikheid Mofert]]. Hendrik waas d'n ieërste [[hieër van Mofert]] en wuuertj daoróm ouch waal Hendrik van Mofert geneump. Róndj 't jaor 1260 boewdje Hendrik 't Kestieël Mofert. Dit waerdjen 't bestuurlik centrum vanne hieërlikheid.

[[Plaetje:Plattegrondj_Mofert_rondj1565.jpg|thumb|Mofert róndj 1565]]

=== 't Amb Mofert ===
In [[1277]] sjónk Hendrik van Gelder zien bezittinge aan ziene naef Reinoud I van Gelder. Daomit huuerdje dit gebied weer bie de Graafsjap Gelder. De hieërlikheid waas vanaaf doe 'n bestuursdistrik vanne graafsjap en ging wiejer ónger de naam [[Amb Mofert (bestuursdistrik)|Amb Mofert]]. 't Kestieël Mofert bleef 't bestuurlik centrum. 't Amb Mofert waerde meistal geregeerd door 'nen [[drosserd]], dae ouch op 't kestieël woondje.

Mofert haw es hoofstad van 't Amb Mofert 'n aantal rechte, waat neet eder plaats haw. Zoea haw Mofert beveurbeeldj belastingveurdeil, stadsrechte en vriestèlling van inkwartering van seldaote. 't Naodeil van de relatie mit 't kestieël waas det Mofert döks zwaor belegerdj waerdje, veural tiedes de Kleefse invalle. Daoróm kreeg Mofert [[stadswal]]le, drie [[stadspaort]]e en [[Grach (water)|grachte]]. Eine van de grachte waerde gevormp door de Vloeatbaek en d'n angere leep dao, wo noe 't Roeazehäöfke lik en dan ten oeaste langs de Bek, wo noe 't aad gemèndjehoes steit, toet in 't latere Paersbrook. 't Roeazehäöfke lik noe ouch nag dudelik leger es de ómgaeving.

=== Ontwikkeling toet agrarisch dörp ===
Doordet Mofert zich neet wiejer ontwikkelde toet 'n stad, waerdje Mofert lansaamaan 'n agrarisch dörp. De zandjgróndj wo-op verboewdj waerdje waas neet vröchbaar. De res van 't landj waas brook. Pas róndj 1900 waerdje de nate brookgrunj ontgonne door ónger angere [[Mienekes van Ophaove]]. Ouch waerdje door deze [[landjboewpionier]] 't [[kunsmès]] in Mofert geïntroduceerdj.

=== Twieëdje Werreldoorlog ===
Inne [[Twieëdje Werreldoorlog]] kreeg Mofert 't weer zwaor. Mit name ane veuraovendj vanne bevriejing is Mofert zwaor getróffe. Waarsjienlik es gevolg van foute informatie waerdje Mofert drie daag lank gebombardeerdj door de [[geallieerde|geallieerdje]]. Väöl hoezer zeen mit de gróndj geliek gemaak, en vanne oorspronkelike beboewing is noe, mit name in 't centrum, neet väöl euver. De meiste hoezer zeen den ouch van nao de bevriejing, in [[1945]]. De geallieerdje mèndje det Mofert vol zoot mit Pruse seldaote. De waorheid waas det d'r nag 'n hendje vol seldaote vanne [[Hitlerjugend]] in Mofert zote en veur de res puuldje Mofert oet van de evacuees. 'n Bloodbad waas 't gevolg. Nao de bevriejing waerdje de slachoffers zoea snel meugelik begrave in 'n massagraaf. 'n Herdinkingsmonument steit oppe kirkhaof aan de Hoesbóngerdwaeg.

=== Nao de krieg ===
Toet [[1991]] waas Mofert 'n zelfstenjige gemèndje. Per [[1 januari]] van det jaor waas de gemèndje Mofert gefuseerd mit [[Berg ane Roer]] en [[Postert]]. De naam vanne fusiegemèndje waas ''Postert''. Per 1 januari [[1994]] kreeg de gemèndje 'ne nuje naam, namelik [[Amb Mofert (gemèndje)|Amb Mofert]]. Ouch dees gemèndje fuseerde weer, en waal op 1 januari [[2007]] mitte gemèndje [[Roerdale]]. Veurluipig hètj dees gemèndje ''Roerdale''. Allewiel wuuert Mofert veural bewoondj door [[forenze]]. Mofert haet zien landelikke karakter behaje en haet 'n bleujendj vereinigingslaeve.

== Toerisme ==
[[Plaetje:Montfort (Roerdalen) sculpture de Sjiëper, by Henk Sillen, 1989.JPG|thumb|''De Sjieëper'', Henk Sillen, 1989]]

Mofert is (nag) neet bekindj bie de meiste toeriste. Daoróm is 't waal nag röstig in Mofert. Behalve inkele historische geboewe (Kestieël Mofert, de Pastorie, versjillende boerderieje) haet Mofert ouch `n aafwisselendj landjsjap.

=== Verblief ===
Veur te euvernachte haet Mofert 'n camping (Camping Reigershorst) en 'n boerderiecamping (Camping biej de Vogel).

=== Kestieël Mofert ===
't [[Kestieël Mofert]] lik anen oeaskantj van Mofert ane oever vanne Vloeatbaek. Op [[24 september]] [[2006]] is in de gerestaureerde baksteine tore vanne ruïne `n bezeukerscentrum geäöpendj. 't Kestieël is op aafspraok te bezichtige via VVV Remuunj. Soms is d'r ouch 'n publieksaopestèlling.

=== Historische kern van Mofert ===
De historische kern van Mofert besteit ane Bek (Mert) veural oet hoeze van róndj 1950. Dit kump ómdet innen oorlog bekans alles kepot is gegange. Hie en dao zeen d'rs ouch nag get veuroorlogse geboewe te vinje, zoea-es de Pastorie. Aan 't Water staon ouch nag gans get aaj huuskes en boerderiekes.

=== Horeca ===
Aan Horeca óntbrik 't neet: Mofert haet 6 kefees, 2 friettente, 'n restaurant en 'n iessalon, die allemaol 'n terras höbbe en der is ouch nog 'ne pizzeria.

=== Wanjele ===
Róndj Mofert zeen versjillende wanjelgebiede, zoea es 't [[Roeazendaal]] (worónger ouch 't [[Reigelsbrook]] viltj) en 't [[Sweeltje]]. 't Roeazendaal besteit oet 'n weigebied in 't vloeatbaekdal mit twieë boerderieje. Róndjóm dees weie is bosgebied (D'n Erks), mit e klein stökske hei (Roeazendaalsehei). Effeng, e gevarieerdj landjsjap. 't Sweeltje is e veurmalig productiebos van róndj 1900. Vreuger waas dit hei. Zoeawaal oppen Erks es op 't Sweeltje zeen d'r relatief groeate huuegdjeversjille door de [[stuufzandjdune]]. Ouch door 't veldj kan me sjoean wanjele. Zoea is d'r 't lich glooiendje Linderveldj en de Galgeberg en wiejer zeen d'r de vlakke brookgebiede, die róndj 1900 óntgonne zeen. 't [[Pieterpad]] löp dwars door Mofert. Enigzins in d'n buurt lik onnag d'n [[Munninchsbos]] wo väöl te wanjele vèltj.

Ouch kan me sjoean wanjelen inne landjboewgebiede rónjelóm Mofert; eint hievan is op [[Ieësele]].

=== Fietse ===
Ouch veur de fietser is Mofert 'ne sjoeane oetvalsbasis. De bekindje [[knouppuntjeroute]] löp ouch door Mofert. In Mofert is ouch 'n startpuntj van de jaorlikse [[Niederrheinischer Radwandertag]].

=== Evenemente ===
In Mofert zeen eder jaor weer evenemente, zoeawie 't [[meiboumzaege]], 't [[Moferter Oldtimertreffe]] (MOT) en tal van evenemente in 't vastelaovessezoen, zoeawie 't [[Zate Hermeniekes Festival]] en de [[Moferter Aovendj]]. Ouch is d'r regelmaotig waal 'n tentfieës mit meziek en folklore.

== Verkieër ==
=== Waeg ===
Mofert lèk op inkele minuut vare vanne riekswaeg N271 aaf. Ouch d'n [[A2]] (E25) lik op steinwórp aafstandj. In [[2007]] is men tösse Mofert enne N271 begós mit 't wèrke anen A73-Zuud, dae vanne A2 bie [[Sint Joas|Sint Joeas]] toet [[Venlo|Vènlo]] löp.

=== Autobös ===
[[Arriva]] óngerhèltj 'ne geregeldje liendeens door Mofert. Lien 61 löp van [[Remunj]] via Mofert nao [[Ech]] en trök euver [[Brach]]. Euverdaags veurtj eder oer 'n bös nao Ech en nao Remunj. Saoves veurtj eder oer 'n belbus nao Ech en nao [[Berg ane Roer]], wo me kan euverstappe nao [[Remunj]].

=== Trein ===
De kórsbiezeendje treinstaties vanoet Mofert zeen Remunj en Ech. Die zeen mitte bus (Lien 80) vanoet Mofert bereikbaar.

=== Vleegverkieër ===
't Kórsbiezeendje vleegveldj is [[Maastricht Aachen Airport]] in [[Baek (plaats)|Baek]]. Dit vleegveld lik inkele tieëntalle kilomaeters van Mofert aaf.

== Gebaore in Mofert ==
* [[Pierre Bakkes]], neerlandicus en ex-[[streiktaolfunctionair|streektaalfunctionair]] veur 't [[Limburgs]]
* [[Mienekes van Ophaove]] (Dominicus van Ophoven), [[landjboewpioneer]] en [[peelóntginner]]
* [[Dwayne Verheyden]], zenger en akkordionis
* [[Jos Verstappen]], [[autocoureur]]
* [[Pieter Zeelen]], zenger en gitaris

== Vereiniginge ==
* [[AJM]]
* Fluit- en tamboerkórps [[Excelsior]]
* [[Fómfaar de Vriendenkring]]
* [[KV D'n Uul van den Grauwert]]
* [[Sjötterie St. Urbanus]]
* Toneelvereiniging [[Trök van Weggewaes]]
* [[VV SNA]]

== Zuuch ouch ==
* [[Hoes mit de Trepkes]]

== Externe link ==
* [http://www.mofert.nl/ Mofert.nl]
* [http://li.mofert.wikia.com/wiki/Mofert_Wiki:Straotnaamb%C3%B6rdje Wiki euver Mofert]
{{commonscat|Montfort, Roerdalen}}
{{GemeinteRoerdale}}

[[Categorie:Roerdale]]
[[Categorie:Gewaeze gemeintes in Nederlands Limburg]]
[[Categorie:Sjtaej in Nederlands Limburg]]
[[Categorie:Mofert|*]]