Bewirkingsblaad: Ierste iew

<div class="center">[[ierste iew veur Christus]] - '''ierste iew''' - [[twiede iew]]</div>
De '''ierste iew''' vaan de christeleke jaortèlling begint bij wat volgens 'n verawwerde visie 't geboortejaor vaan [[Zjezus Christus]] is. In dezen iew oontsteit daan ouch 't [[christendom]]. Allewel tot 't nog gein groete religie is, gebäöre in dezen iew wel zakes die vaan groete beteikenis zien veur later iew. Op politiek gebeed stoont 't [[Romeins Riek]] in groete bleuj; de keizertied waor zjus begós en 't areaol breide ziech nog ummer oet. Väöl vaan de keizers waore evels dictatore die dèks door geweld aon hun ind kaome. 't Romeins Riek kaom in dezen iew dèkser in oorlog mèt de [[Parthe]]. In [[Indië]] waor de klassieken tied bezeg; 't land waor oonder diverse rieke verdeild. [[China]] woort geregeerd door de [[Handynasie]], op e kort (veertienjaoreg) interregnum nao. Besjavinge in [[Midde-Amerika]] waore nog aon 't opkoume.

==Groete gebäörtenisse==
* 2: De ierste bekinde [[volkstèlling]] in [[China]] weurt gehawwe. Me tèlt 57.671.400 lui in 12.366.470 hoeshawwes.
* 9: E Romeins leger oonder [[Varus]] weurt in de [[Slaag in 't Teutoburger Woud]] bekaans compleet oetgemaord door de [[Germaone]].
* 9: De veerjaorege keend-keizer [[Ruzi Ying]] weurt aofgezat door [[Wang Mang]]. Heer stiech de [[Xindynastie]], boe 'r zelf d'n insegste keizer vaan weurt.
* 14: Nao d'n doed vaan [[Augustus (keizer)|Augustus]] weurt [[Tiberius]] keizer; 't Romeins Riek geit neet mie trök nao rippublikeinse structure.
* 16: E leger oonder [[Germanicus]] perbeert obbenuits Germania te oonderwerpe en de rieksgrens bij de [[Elbe]] te lègke. Allewel tot Germanicus e paar klein successe haolt, moot heer oetindelek zienen trèk opgeve.
* 23: Wang Mang sneuvelt in 'nen opstand tege zie bewind. [[Han Gengshidi|Gengshi]], vaan de Handynastie, eis 't keizersjap op.
* 25: [[Han Guangwudi]] weurt keizer; begin [[Oosteleke Han]].
* 41: Keizer [[Caligula]] weurt nao e complot door de [[Senaot]] mèt de [[Pretoriaonse Garde]] vermaord.
* 43: Keizer [[Claudius]] begint 'n campagne in [[Brittannië]].
* 58-63: Oorlog tössen 't Romeins Riek en 't Partheriek. Aon 't ind is de situatie zoe good wie oonveraanderd.
* 61: Oonder keuningin [[Boudicca]] vereinege väöl Britse stamme ziech tege de Romeine.
* 64: De [[Groete Brand vaan Roeme]] lègk groete deile vaan Roeme in de as. Keizer [[Nero]] pak de gelegenheid aon um 'n enorm paleis te bouwe en weurt dao-op besjöldeg zelf de brand te höbbe gestiech.
* 66-73: De joede koume in opstand tegen 't Romeins bewind. 't Kos de Romeine de groetste meujte deen opstand neer te houwe.
* 68: Nero weurt t'r doed veroerdeild, vlöch en begeit zelfmaord. Heimèt indeg de [[Augustijnse dynastie]] en begint 't [[jaor vaan de veer keizers]].
* 69: Mèt [[Vespasianus]] kump 't Romeins Riek weer oonder stabiel keizerleke regering.
* 69-70: [[Bataafsen Opstand]] oonder [[Julius Civilis]].
** 70: Julius Civilis versleit de Romeinse legers bij 'de brögk euver de [[Maos]]'; woersjijnelek weurt heimèt de [[Romeinse brögk (Mestreech)|Romeinse brögk vaan Mestreech]] gemeind en is dit de ajdste verneuming vaan [[Mestreech]].
** 70: De [[Bataviere]] weure verslage en mote e garnizoen tollerere. Noordelek vaan de Rijn trèkke de Romeine ziech evels trök, boedoor  de [[Frieze (aajdheid)|Frieze]] defintief boeten 't Riek valle.
* 79: 'n Explosieve oetbarsting vaan de [[Vesuvius]] verneteg de stei [[Pompeii]] en [[Herculaneum]] en 't dörp [[Stabiae]].
* 84: De Romeine indege hun campagne in Brittannië. De grens vaan 't Riek ligk in 't modern Noord-Ingeland; 't gebeed zuielek daovaan is gepacificeerd.
* 96: Keizer [[Domitianus]] weurt vermaord; [[Nerva]] weurt door de Senaot tot keizer oetgerope. Ind [[Flavische dynastie|Flavische]], begin [[Antonijnse dynastie]].

==Religie==
* ca. 29: [[Zjezeke]] oontvingk d'n duip vaan [[Johannes d'n Duiper]] en begint zien prediking.
* ca. 33: Zjezeke weurt gekruseg.
* ca. 37-40: De gehelleniseerde joed [[Paulus]] bekiert ziech tot 't christendom. Heer zal diverse christeleke gemeintes stiechte en väöl [[theologie]] formulere.
* 64: Keizer Nero besjöldeg de joede en christene vaan de Brand vaan Roeme; ierste [[vervolging vaan christene]] in 't Romeins Riek.
* ca. 66-74: 't [[Evangelie vaan Marcus]], dinkelek 't ierste vaan de veer, weurt gesjreve.
* 70: In d'n Ierste Romeins-Joedsen oorlog (zuug bove) weurt d'n [[Twieden Tempel vaan Jeruzalem]] verneteg. Allein de wesmoer ('[[Klaagmoer]]') blijf stoon.
* 100: [[Johannes d'n Apostel]] störf; ind vaan 't [[Apostolisch tiedperk]].

==Kuns==
* 64-8: De [[Domus Aurea]] weurt gebouwd. Nao Nero zienen doed stop 't projek; de klaorgekoume deile weure gaw oontmanteld of veur pebliek gebruuk umgebouwd.
* 72-80: 't [[Colosseum]] weurt gebouwd in [[Roeme]].
* oonbekind (en meugelek later): 't [[Seikilosleed]] weurt gesjreve, ein vaan de ajdste meziekstökker boe v'r de notatie vaan höbbe.

==Persoene==
===Voorste en hiersers===
* [[Arminius]]
* [[Augustus (keizer)|Augustus]]
* [[Boudicca]]
* [[Claudius]]
* [[Han Zhangdi]]
* [[Julius Civilis]]
* [[Nero]]
* [[Vespasianus]]

===Gelierde===
* [[Ban Biao]]
* [[Ban Gu]]
* [[Flavius Josephus]]
* [[Plinius d'n Awwere]]
* [[Tacitus]]

===Religieus figure===
* [[Johannes d'n Duiper]]
* [[Paulus]]
* [[Petrus]]
* [[Zjezeke]]

===Kunstenere===
* [[Ban Gu]]

==Jaore==
{| class=wikitable
|-
! ierste jaore
| [[1]] || [[2]] || [[3]] || [[4]] || [[5]] || [[6]] || [[7]] || [[8]] || [[9]] || [[10]]
|-
! Jaore 10
| [[11]] || [[12]] || [[13]] || [[14]] || [[15]] || [[16]] || [[17]] || [[18]] || [[19]] || [[20]]
|-
! Jaore 20
| [[21]] || [[22]] || [[23]] || [[24]] || [[25]] || [[26]] || [[27]] || [[28]] || [[29]] || [[30]]
|-
! Jaore 30
| [[31]] || [[32]] || [[33]] || [[34]] || [[35]] || [[36]] || [[37]] || [[38]] || [[39]] || [[40]]
|-
! Jaore 40
| [[41]] || [[42]] || [[43]] || [[44]] || [[45]] || [[46]] || [[47]] || [[48]] || [[49]] || [[50]]
|-
! Jaore 50
| [[51]] || [[52]] || [[53]] || [[54]] || [[55]] || [[56]] || [[57]] || [[58]] || [[59]] || [[60]]
|-
! Jaore 60
| [[61]] || [[62]] || [[63]] || [[64]] || [[65]] || [[66]] || [[67]] || [[68]] || [[69]] || [[70]]
|-
! Jaore 70
| [[71]] || [[72]] || [[73]] || [[74]] || [[75]] || [[76]] || [[77]] || [[78]] || [[79]] || [[80]]
|-
! Jaore 80
| [[81]] || [[82]] || [[83]] || [[84]] || [[85]] || [[86]] || [[87]] || [[88]] || [[89]] || [[90]]
|-
! Jaore 90
| [[91]] || [[92]] || [[93]] || [[94]] || [[95]] || [[96]] || [[97]] || [[98]] || [[99]] || [[100]]
|}

[[Categorie:Kalender|+01]]