Kerncentraal
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
'n Kerncentraal is 'n èllentrikcentraal boe d'n èllentrik weurt opgewèk door umzètting vaan massa in energie volgens de rillativiteitstheorie. In theorie kin dit zoewel mèt kernfusie es mèt kernsplieting gebäöre; feitelek evels zien alle bestaonde kerncentrales splietingcentrales die gebruuk make vaan uranium-235. De wermde die vrijkump bij de splieting weurt gebruuk um water tot stoum te verhitte, wat vervolgens 'n conventioneel stoumturbien aondrijf. De ierste kerncentrales woorte in de jaore viefteg gebouwd (Obninsk 1954, Windscale 1956, Shippingport 1957), naotot experiminte (en atoombomme) de theoretische krach vaan kernsplieting al hadde geverifieerd. In de jaore 1960 en 1970 waore ze sterk in trèk, umtot me kernenergie zaog es 'ne zuvere vörm vaan energie dee de slinkende (en soms, wie in d'n Oliecrisis, neet veurraodege) fossiel brandstoffe kós vervaange. Groet naodeil is evels 't radioactief aofval wat nao de splieting euverblijf. Daobij heet 'n aontal ernstege incidente (Windscale 1957, Tsjernobyl 1986, Fukushima 2011) aongetuind tot kernenergie potentieel zier gevierlek kint zien.
't Belsj kint twie kerncentrales, die oet mierder reactorblök bestoon en e groet deil vaan 't land zien energie lievere: ein in Doel (stad Beveren, Oos-Vlaondere) en ein in Tihange (stad Hoei, provincie Luik). De insegste kerncentraal in Nederland steit in Borssele (gemeinte Borsele, Zieland) en heet mer ei reactorblok. 'n Aander centraal in Dodewaard (allewijl gemeinte Neder-Betuwe, Gelderland) góng in 1997 touw.
