Modernisme
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
't Modernisme is de verzaomelnaom veur diverse kunsstruiminge en oonderligkende filosofieë die e groet deil vaan d'n twintegsten iew höbbe bepaold. Allewel tot 't zier lesteg te definiëre vèlt, omdat hendeg versjèllende en dèks rechoet tegestrijege ideeë oonder de perrepluterm modernisme zien samegebrach, steit de dwingende noedzaak tot originaliteit en kunszinnege vrijheid centraol. De modernistische kunsteneer moot ziech iers en veural vaan zien gropsgenote en zien veurgengers oondersjeie en daobij zienen eige weeg volge, zoonder rekening mèt e pebliek te hawwe. Kunstenere perbeerde dèks gans nui vörm te sjöppe (abstracte kuns, atonale meziek, minimalistische arsjitectuur) allewel tot sommege ieder hun touwvlöch tot ironie naome (dadaïsme, surrealisme). De modernistische kuns kaom roond 1900 op en naom nao de versjrikking vaan d'n Ierste Wereldoorlog 'n groete vlöch (intellectuele wouwe mèt 't verleie breke). 'ne Nuien impuls kraog 't modernisme nao d'n Twiede Wereldoorlog (de Nao-oorlogsen Tied). Midde jaore zèsteg kaom 'n tegereactie op in de vörm vaan 't postmodernisme, 'n kunsriechting boe-in naodrökkelek materiaol oet awwer kuns en de massacultuur kós weure gebruuk. Modernistische ideaole wèrke tot op d'n daag vaan vaandaog door in de kunswereld.
